Έρευνα για την ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ Έρευνα για την ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα 2012 Διατήρησε τη θερμοκρασία της κρεβατοκάμαρας στους 18 ο C Διατήρησε τη θερμοκρασία των υπόλοιπων χώρων στους 21 ο C Επαμεινώνδας Ε. Πανάς Καθηγητής Πρόεδρος Τμήματος Στατιστικής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Περιεχόμενα Σελ. Εισαγωγή 3 Ταυτότητα της έρευνας 25 Μέρος 1 ο : Δημογραφικά Στοιχεία Δείγματος 26 Μέρος 2 ο : Για το σπίτι στο οποίο διαμένουν 30 Μέρος 3 ο : Σε σχέση με τους λογαριασμούς ρεύματος 35 Μέρος 4 ο : Αιτίες της ενεργειακή φτώχειας 48 2

Εισαγωγή 3

Εισαγωγή Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, του φυσικού αερίου και του πετρελαίου θέρμανσης συνεχίζουν την αυξητική τους πορεία. Πιο συγκεκριμένα: Από τη σύγκριση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του Οκτωβρίου 2012 με τον αντίστοιχο Δείκτη του Οκτωβρίου 2011, προκύπτει αύξηση κατά: 45,2% της ομάδας «Πετρέλαιο Θέρμανσης», 17% της ομάδας «Φυσικό Αέριο» και 16,3% της ομάδας «Ηλεκτρισμός». 4

Εισαγωγή Όμως, δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι τα 2,5 τελευταία χρόνια οι μισθοί έχουν μειωθεί κατά 30% και έπεται συνέχεια. Καθώς αυξάνονται οι τιμές του πετρελαίου θέρμανσης, του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, με παράλληλη μείωση των μισθών, τα νοικοκυριά αναγκάζονται να περιορίσουν τις δαπάνες τους για ενέργεια. Όμως, η μείωση της ενέργειας συνδέεται με τη μείωση της ποιότητας ζωής. Η εισροή της ενέργειας αποτελεί βασική δύναμη της οικονομικής μεγέθυνσης και της ανάπτυξης. Οι υπηρεσίες της ενέργειας επηρεάζουν διάφορες δραστηριότητες της ανθρώπινης ζωής. 5

Εισαγωγή Η ενεργειακή φτώχεια είναι μια κατάσταση του νοικοκυριού όπου θα πρέπει να πληρώνει περισσότερο από το 10% του εισοδήματός του για να έχει στο σπίτι του ένα αποδεκτό επίπεδο θερμοκρασίας. Ο ορισμός αυτός περιλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες ενέργειας (π.χ. φωτισμό, κλπ.) Με άλλα λόγια η ενεργειακή φτώχεια συνδέεται με την κατάσταση όπου κάποιο νοικοκυριό δεν έχει τη δυνατότητα να θερμάνει το σπίτι του έτσι ώστε να αισθάνεται υγιής. 6

Εισαγωγή Η ενεργειακή φτώχεια προκαλείται από ένα συνδυασμό τριών παραγόντων: Χαμηλό Εισόδημα Υψηλές τιμές πετρελαίου, ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου Αναποτελεσματική ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Η επί πολλά έτη αδράνεια της Ελληνικής Πολιτείας να θεσπίσει τις προδιαγραφές για τη θερμική ποιότητα των κατασκευών. 7

Εισαγωγή Τα περισσότερα κτίρια της χώρας από απόψεως κατασκευής, περιφρόνησαν τη διάσταση του ενεργειακού σχεδιασμού και σήμερα με την οικονομική κρίση αποδεικνύεται ότι η παράλειψη αυτή που έγινε για λόγους αύξησης κέρδους, αναδεικνύει το κόστος της κατανάλωσης ενέργειας. Ήδη αναφέρθηκαν δύο από τους τρεις παράγοντες υψηλές τιμές ενέργειας και χαμηλό εισόδημα- που προκαλούν την ενεργειακή φτώχεια. Η αύξηση, όχι μόνο της τιμής των καυσίμων, αλλά και η ενεργειακή ποιότητα των κτιρίων, οδηγεί σήμερα τα ελληνικά νοικοκυριά στο να μην μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος κατανάλωσης ενέργειας. 8

Εισαγωγή Έτσι, όταν ένα Ελληνικό νοικοκυριό δαπανά Περισσότερο από 10% του ετήσιου οικογενειακού του εισοδήματος για τις δαπάνες των ενεργειακών του αναγκών, τότε λέμε ότι πλήττεται από ενεργειακή φτώχεια 9

Εισαγωγή Η μέση ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων της Αθήνας φτάνει τις 29 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό. Στη Δανία ανέρχεται σε 13 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό, στη Γερμανία σε 21 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό, ενώ στην Ολλανδία σε 20 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό. 10

Εισαγωγή Δηλαδή, παρατηρείται ότι σε ευρωπαϊκές χώρες με πιο αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες, η κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων είναι μικρότερη σε σύγκριση με την αντίστοιχη στην Αθήνα!!! ή αλλιώς, έχουμε: ΣΠΑΤΑΛΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ 11

Εισαγωγή Ο κτιριακός τομέας στη χώρα μας αντιπροσωπεύει το 36% της κατανάλωσης της ενέργειας. 12

Εισαγωγή Η ετήσια ενεργειακή δαπάνη των δημοσίων κτιρίων φτάνει τα 450 εκατ. ευρώ!!! 13

Εισαγωγή Αυτός ο ορισμός της ενεργειακής φτώχειας, ο οποίος είναι πάρα πολύ απλός, ταυτόχρονα αναδεικνύει πλούτο στοιχείων για την άσκηση κατάλληλης πολιτικής. Μερικές κρίσιμες παράμετροι είναι: Το εισόδημα του νοικοκυριού Το κόστος της θέρμανσης Η ευκολία ή η δυσκολία υποκατάστασης των διαφόρων μορφών θέρμανσης Η αποδοτικότητα του συστήματος θέρμανσης Η ενεργειακή απόδοση του κτιρίου Η δυνατότητα που έχει ο καταναλωτής να ανταποκρίνεται στις μεταβολές των τιμών των καυσίμων και ιδιαίτερα του ηλεκτρισμού Η δυνατότητα που έχει ο καταναλωτής να υιοθετήσει νέες τεχνολογίες θέρμανσης. 14

Εισαγωγή Ο ορισμός της ενεργειακής φτώχειας αναδεικνύει και τη σχέση που πρέπει να υφίσταται ανάμεσα στη στρατηγική και την κατάλληλη πολιτική που πρέπει να διαμορφώσει η Πολιτεία προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας. Γραφικά, αυτή η σχέση απεικονίζεται ως εξής: Ορισμός της Ενεργειακής Φτώχειας Διαμόρφωση Στρατηγικής για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας Κατάλληλες πολιτικές για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας Εφαρμογή των πολιτικών 15

Εισαγωγή Μέτρηση της Ενεργειακής Φτώχειας Η μέτρηση της ενεργειακής φτώχειας μπορεί να επιτευχθεί με τρεις διαφορετικές μεθόδους: Μέθοδος που στηρίζεται στο ποσοστό των δαπανών που αφορούν την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του νοικοκυριού Υποκειμενική μέθοδος που στηρίζεται στις απόψεις των πολιτών για την ενεργειακή τους κάλυψη Αντικειμενική μέθοδος που στηρίζεται στην κατάσταση της κατοικίας και στο επίπεδο των ανέσεών της (21 ο C για τα κυρίως δωμάτια και 18 ο C για τα υπόλοιπα δωμάτια, 16 ώρες ημερησίως για αυτούς που παραμένουν συνεχώς στα σπίτια τους) 16

Εισαγωγή Στην έρευνα αυτή θα χρησιμοποιήσουμε την υποκειμενική μέθοδο μέτρησης της ενεργειακής φτώχειας, όπου οι συμμετέχοντες στη δειγματοληπτική έρευνα ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένη ερώτηση. Το συγκεκριμένο ερώτημα που τίθεται είναι: «Δίνετε περισσότερο από το 10% του εισοδήματός σας για θέρμανση;» 17

Εισαγωγή Από τις απαντήσεις των συμμετεχόντων σ αυτή τη δειγματοληπτική έρευνα μπορούμε να αποφανθούμε αν τα νοικοκυριά βρίσκονται σε κατάσταση ενεργειακής φτώχειας ή όχι. Σημειώνουμε ότι οι Waddams Price et al. (2008) συνέκριναν την υποκειμενική μέθοδο με τη μέθοδο του ποσοστού των δαπανών για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών για την περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι και οι δύο μέθοδοι εμφανίζουν θετική συσχέτιση μεταξύ τους. Ταυτόχρονα και οι δύο μέθοδοι σχετίζονται αρνητικά με το εισόδημα. 18

Εισαγωγή Ενεργειακή Φτώχεια και Υγεία Σύμφωνα με τον Boardman (2010), η συνδετική σχέση ανάμεσα στην ενεργειακή φτώχεια και την υγεία περιγράφεται ως: «αν τα άτομα δεν έχουν τη δυνατότητα να επιτύχουν ζεστή κατοικία και μένουν σε μια κρύα κατοικία, τότε αυτό είναι καταστρεπτικό για την υγεία Εξ ορισμού, τα περισσότερα που γράφονται σχετικά με τις ασθένειες λόγω κρύου και για την υπέρβαση του αριθμού των θανάτων κατά το χειμώνα, είναι μια περιγραφή της ενεργειακής φτώχειας.» Το μέγεθος της υπέρβασης του αριθμού των θανάτων εξαρτάται από τη φύση του χειμώνα, αλλά κυρίως κτυπά τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, δηλαδή τα άτομα που είναι κυρίως συνταξιούχοι με χαμηλό εισόδημα και με δυσκολία να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους για θέρμανση. 19

Εισαγωγή Αρκετές έρευνες έχουν γίνει για τη διερεύνηση της σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στην ανεπαρκή θέρμανση της κατοικίας και στην υπέρβαση της θνησιμότητας (θνησιμότητα μεγαλύτερη του μέσου όρου κατά τους χειμερινούς μήνες) κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Μία σχετική σημαντική έρευνα είναι και αυτή που πραγματοποιήθηκε από τον J.D.Healy (2003) στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Epidemiology & Community Health (2003, σελ 784-789), της οποίας τα αποτελέσματα απεικονίζονται στον ακόλουθο πίνακα: 20

Εισαγωγή Πίνακας: Συντελεστής εποχικής μεταβλητότητας της θνησιμότητας Φινλανδία 0,10 Γερμανία 0,11 Ολλανδία 0,11 Σουηδία 0,12 Νορβηγία 0,12 Δανία 0,12 Βέλγιο 0,13 Γαλλία 0,13 Αυστρία 0,14 Ελλάδα 0,18 Ηνωμένο Βασίλειο 0,18 Ιρλανδία 0,21 Πορτογαλία 0,28 Πηγή: J.D.Healy 21

Εισαγωγή Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας που καλύπτουν τη χρονική περίοδο 1988 1997, φανερώνουν ότι η Ελλάδα έχει ένα συντελεστή εποχικής μεταβλητότητας της θνησιμότητας της τάξης του 18%, που σημαίνει ότι η θνησιμότητα τους χειμερινούς μήνες αυξάνει κατά 18% πάνω από τη μέση ετήσια θνησιμότητα. Από τα στοιχεία του πιο πάνω Πίνακα, θα περίμενε κάποιος ότι η Φινλανδία που έχει χειρότερες καιρικές συνθήκες θα έπρεπε να είχε μεγαλύτερο συντελεστή από την Ελλάδα!!! Αυτό σημαίνει ίσως ότι τα σπίτια στην Φινλανδία είναι ενεργειακά αποδοτικά. Οι θάνατοι αυτοί που οφείλονται στην έλλειψη κατάλληλης θέρμανσης, ίσως είναι οι μόνοι που μπορούν να αποφευχθούν. Μήπως το γεγονός αυτό μπορεί να λειτουργήσει επιτέλους ως ένας δείκτης της ποιότητας των αξιών μας; 22

Εισαγωγή Άραγε, πρέπει τώρα να αποδεχθούμε να ζούμε σε ιδιάζουσες μνημονιακές συνθήκες, οι οποίες υποβιβάζουν την ποιότητα της ίδιας της ζωής; Η οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα δεν πρέπει να μας αναγκάσει να αλλάξουμε τις απόψεις μας για την αξία της συντήρησης της υγείας και της ζωής μας. Σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει κίνδυνος, με μεγάλη πιθανότητα, να οδηγηθούμε σε γεγονότα που θα παίξουν ολέθριο ρόλο για την Ελληνική κοινωνία. Επαμεινώνδας Ε. Πανάς Καθηγητής Πρόεδρος Τμήματος Στατιστικής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών 23

Εισαγωγή Βιβλιογραφία Waddams Price, C., K. Brazier, K. Pam, L. Mathieu and W. Wang (2008): Identifying Fuel Poverty Using Objective and Subjective Measures CCP Working Paper 07 11. Boardman, B. (2010): Fixing Fuel Poverty. Challenges and Solutions. Earthscan, London UK. 24

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΥΠΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 6/11/2012 14/11/2012 ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΤΥΧΑΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΑΝΕΡΧΕΤΑΙ ΣΕ 814 ΑΤΟΜΑ ΑΝΩ ΤΩΝ 18 ΕΤΩΝ ΤΥΠΙΚΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΣΦΑΛΜΑ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΣΦΑΛΜΑ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΣΕ +/-3,43 ΚΑΙ ΣΕ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ 95% 25

Μέρος 1 ο : Δημογραφικά Στοιχεία Δείγματος 26

Το δείγμα ανά φύλο και ηλικία 27 27

Το δείγμα ανά επαγγελματική κατάσταση Εργαζόμενος 16,2 Μη εργαζόμενος 2,7 Άνεργος 6,1 Συνταξιούχος 40,9 Αγρότης 2,0 Επιχειρηματίας 12,2 Φοιτητής 3,4 Νοικοκυρά 16,5 28 28

Το δείγμα ανά οικονομική κατάσταση 4,3 0,6 1,1 14,3 24,7 55,0 Πολύ δύσκολη Δύσκολη Ανεκτή Άνετη Πολύ άνετη Δεν απαντώ 29 29

Μέρος 2 ο : Για το σπίτι στο οποίο διαμένουν 30

ΕΙΔΟΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ 6,4 29,7 58,5 5,4 Μονοκατοικία Μεζονέτα Διαμέρισμα ΔΓ/ ΔΑ 31 31

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΕΙΔΟΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ Μονοκατοικία Μεζονέτα Διαμέρισμα ΔΓ/ ΔΑ ΣΥΝΟΛΟ 29,7 5,4 58,5 6,4 ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Συνταξιούχος 30,0 3,3 60,1 6,6 Νοικοκυρά 36,6 6,7 49,3 7,5 Φοιτητής 7,1 7,1 71,4 14,3 Επιχειρηματίας 29,3 8,1 56,6 6,1 Αγρότης 43,8 18,8 31,3 6,3 Άνεργος 30,0 4,0 56,0 10,0 Εργαζόμενος 24,2 4,5 69,7 1,5 Μη εργαζόμενος 36,4 13,6 40,9 9,1 32 32

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΠΟΥ ΔΙΑΜΕΝΟΥΝ ΣΠΙΤΙ 22,9 10,8 23,7 1,2 15,0 26,4 1 2 3 4 Περισσότερα από 5 ΔΓ/ ΔΑ 33 33

ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΠΟΥ ΔΙΑΜΕΝΟΥΝ ΣΠΙΤΙ 1 2 3 4 Περισσότερα από 5 ΔΓ/ ΔΑ ΣΥΝΟΛΟ 15,0 26,4 23,7 22,9 10,8 1,2 ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Συνταξιούχος 17,4 36,3 21,3 17,1 7,2 0,6 Νοικοκυρά 11,2 19,4 26,9 26,9 15,7 0,0 Φοιτητής 28,6 28,6 14,3 17,9 3,6 7,1 Επιχειρηματίας 7,1 19,2 30,3 28,3 12,1 3,0 Αγρότης 0,0 0,0 25,0 37,5 37,5 0,0 Άνεργος 10,0 22,0 34,0 22,0 10,0 2,0 Εργαζόμενος 17,4 20,5 20,5 28,8 12,1 0,8 Μη εργαζόμενος 27,3 13,6 18,2 22,7 13,6 4,5 34 34

Μέρος 3 ο : Σε σχέση με τους λογαριασμούς ρεύματος 35

«Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να πληρώσετε τους λογαριασμούς για τη θέρμανση του σπιτιού σας;» 1,1 30,2 3,8 7,2 23,8 33,8 Πολύ εύκολο Ούτε εύκολο ούτε δύσκολο Πολύ δύσκολο Σχετικά εύκολο Σχετικά δύσκολο ΔΓ/ ΔΑ 36 36

«Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να πληρώσετε τους λογαριασμούς για τη θέρμανση του σπιτιού σας;» Ανάλυση ανά Εργασιακή Κατάσταση Μη εργαζόμενος Εργαζόμενος Άνεργος Αγρότης Επιχειρηματίας Φοιτητής Νοικοκυρά Συνταξιούχος 6,0 7,1 5,2 9,1 14,4 11,1 18,8 17,2 51,5 57,1 66,7 62,8 72,7 72,0 68,8 70,1 0 20 40 60 80 Σχετικά δύσκολο + Πολύ δύσκολο Πολύ εύκολο + Σχετικά εύκολο 37 37

«Δίνετε περισσότερο από το 10% του εισοδήματός σας για θέρμανση;» 27,3 10,3 62,4 Ναι Όχι ΔΓ/ ΔΑ 38 38

ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΔΙΝΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ 10% ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΑΣ ΓΙΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗ; Ναι Όχι ΔΓ/ ΔΑ ΣΥΝΟΛΟ 62,4 27,3 10,3 ΗΛΙΚΙΑ <29 64,1 18,8 17,2 30-44 65,8 19,8 14,4 45-59 61,5 31,5 7,1 60+ 60,1 30,3 9,6 39 39

ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΔΙΝΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ 10% ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΑΣ ΓΙΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗ; Ναι Όχι ΔΓ/ ΔΑ ΣΥΝΟΛΟ 62,4 27,3 10,3 ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Συνταξιούχος 59,2 33,3 7,5 Νοικοκυρά 70,1 14,9 14,9 Φοιτητής 50,0 25,0 25,0 Επιχειρηματίας 63,6 29,3 7,1 Αγρότης 68,8 18,8 12,5 Άνεργος 72,0 20,0 8,0 Εργαζόμενος 60,6 27,3 12,1 Μη εργαζόμενος 59,1 27,3 13,6 40 40

ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΔΙΝΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ 10% ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΑΣ ΓΙΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗ; Ναι Όχι ΔΓ/ ΔΑ ΣΥΝΟΛΟ 62,4 27,3 10,3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Πολύ δύσκολη 66,7 24,6 8,7 Δύσκολη 67,2 22,9 10,0 Ανεκτή 52,6 36,2 11,2 Άνετη 31,4 51,4 17,1 Πολύ άνετη 20,0 40,0 40,0 Δεν απαντώ 11,1 44,4 44,4 41 41

«Χρησιμοποιείτε λιγότερη θέρμανση στο σπίτι σας από όση χρειάζεστε, επειδή δε φτάνει το εισόδημά σας;» 18,3 3,1 78,6 Ναι Όχι ΔΓ/ ΔΑ 42 42

ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΑΣ ΑΠΟ ΟΣΗ ΧΡΕΙΑΖΕΣΤΕ ΕΠΕΙΔΗ ΔΕ ΦΤΑΝΕΙ ΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΣΑΣ; Ναι Όχι ΔΓ/ ΔΑ ΣΥΝΟΛΟ 78,6 18,3 3,1 ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Συνταξιούχος 81,1 15,0 3,9 Νοικοκυρά 89,6 9,7 0,7 Φοιτητής 75,0 25,0 0,0 Επιχειρηματίας 60,6 35,4 4,0 Αγρότης 75,0 18,8 6,3 Άνεργος 82,0 14,0 4,0 Εργαζόμενος 74,2 22,7 3,0 Μη εργαζόμενος 81,8 18,2 0,0 43 43

«Πιστεύετε ότι έχουμε επιστρέψει σε εποχές που ο κόσμος θα κρυώνει και δε θα έχει τη δυνατότητα να θερμάνει το σπίτι του;» 18,7 4,8 0,9 0,6 75,1 Το πιστεύω πολύ Ούτε το πιστεύω ούτε όχι Δεν το πιστεύω καθόλου Το πιστεύω Δεν το πιστεύω 44 44

«Πιστεύετε ότι έχουμε επιστρέψει σε εποχές που ο κόσμος θα κρυώνει και δε θα έχει τη δυνατότητα να θερμάνει το σπίτι του;» Ανάλυση ανά Εργασιακή Κατάσταση Μη εργαζόμενος Εργαζόμενος Άνεργος Αγρότης Επιχειρηματίας Φοιτητής Νοικοκυρά Συνταξιούχος 4,5 90,9 95,5 4,0 92,0 100,0 3,0 93,9 100,0 98,5 1,8 90,7 0 20 40 60 80 100 Δεν το πιστεύω + Δεν το πιστεύω καθόλου Το πιστεύω πολύ + Το πιστεύω 45 45

«Πιστεύετε ότι οι ρυθμίσεις της κυβέρνησης αναφορικά με το επίδομα θέρμανσης, είναι σωστές;» 13,9 15,0 71,1 Ναι Όχι ΔΓ/ ΔΑ 46 46

ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΟΤΙ ΟΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΠΙΔΟΜΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ, ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΕΣ; Ναι Όχι ΔΓ/ ΔΑ ΣΥΝΟΛΟ 15,0 71,1 13,9 ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Συνταξιούχος 16,8 70,0 13,2 Νοικοκυρά 17,9 72,4 9,7 Φοιτητής 14,3 57,1 28,6 Επιχειρηματίας 19,2 65,7 15,2 Αγρότης 12,5 87,5 0,0 Άνεργος 8,0 78,0 14,0 Εργαζόμενος 8,3 74,2 17,4 Μη εργαζόμενος 9,1 77,3 13,6 47 47

Μέρος 4 ο : Αιτίες της ενεργειακή φτώχειας 48

ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ Τύπος κτιρίου Εισόδημα Ηλικία κτιρίου ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΦΤΩΧΕΙΑ Ενεργειακή απόδοση κτιρίων Τιμές πετρελαίου θέρμανσης 49

ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ Υπάρχουν τρεις παράγοντες που καθορίζουν και συνδέονται με την ενεργειακή φτώχεια: Χαμηλό οικογενειακό εισόδημα Φτωχή θέρμανση και φτωχή ενεργειακή απόδοση κτιρίων Υψηλές τιμές ενέργειας 50

ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ Παρεμβάσεις στους τρεις αυτούς παράγοντες: Η Κυβέρνηση έχει μειώσει τους μισθούς και έχει αυξήσει και τις τιμές του πετρελαίου (χωρίς να έχουν αυξηθεί στη διεθνή αγορά). Πώς λοιπόν το νοικοκυριό μπορεί να επενδύσει για την ενεργειακή βελτίωση του κτιρίου με το μειωμένο εισόδημα; 51

ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ Υπάρχουν συνέργειες μεταξύ των τριών παραγόντων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Ένα νοικοκυριό που βρίσκεται σε κατάσταση ενεργειακής φτώχειας, αυξανόμενης της τιμής του πετρελαίου αναγκάζεται να μειώσει την κατανάλωση πετρελαίου, οπότε θεωρητικά παράγουν μικρότερες εκπομπές CO 2. Τι όμως συμβαίνει στη χώρα μας; Αυξανόμενης της τιμής του πετρελαίου, αντί να μειωθούν οι εκπομπές αερίων αυξήθηκαν, όχι με την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης αλλά με καυσόξυλα. 52

ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ Η ενεργειακή φτώχεια, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα λόγω των χαμηλών μισθών, επηρεάζει την καθημερινότητα των Ελλήνων. Η αύξηση της ενεργειακής φτώχειας καθώς και η έκταση της, συμβάλει στην αύξηση της αιθαλομίχλης. Η ενεργειακή φτώχεια η οποία υπάρχει στη χώρα μας αναγνωρίζεται ως μια κοινωνική ασθένεια. Σημειώνουμε ότι η ενεργειακή φτώχεια δεν πρέπει να συγχέεται με την εισοδηματική φτώχεια (τη φτώχεια). Ούτε μπορεί να θεωρηθεί ως ένα υποσύνολό της. 53

Ηλικία των κτιρίων 54

Ηλικία των κτιρίων 55

Ηλικία των κτιρίων 56

Ηλικία των κτιρίων 57

Ηλικία των κτιρίων 58

Ηλικία των κτιρίων 59

Αριθμός Κτιρίων 60

Αριθμός Κτιρίων 61

Αριθμός Κτιρίων 62

Αριθμός Κτιρίων 63

Αριθμός Κτιρίων 64

Αριθμός Κτιρίων 65

Τρεις είναι οι βασικοί συντελεστές της ενεργειακής φτώχειας: Χαμηλό οικογενειακό εισόδημα Λιτότητα μειωμένα εισοδήματα Υψηλές τιμές του πετρελαίου Τι γίνεται στη χώρα; Φτωχή ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Λόγω αύξησης των τιμών πετρελαίου χρησιμοποιούνται ξυλόσομπες κλπ. Όλα τα στοιχεία επηρεάσθηκαν από τις πολιτικές της Κυβέρνησης. 66