ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ (ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΟΥ) ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΕΕΣ

ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ: ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ (ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΟΥ) ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΕΕΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 1

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ ΕΡΥΘΡΑΣ ΗΜΙΣΕΛΗΝΟΥ Την αποτελούν: Γενική Γραμματεία (έδρα Γενεύη) 186 Εθνικοί Σύλλογοι 60 Αντιπροσωπείες Βοηθά χωρίς διακρίσεις και αναπτύσσει δραστηριότητες παγκοσμίως. Ο ρόλος της Συντονίζει και προωθεί Διεθνή Βοήθεια σε θύματα φυσικών και άλλων καταστροφών αναπτύσσοντας κατάλληλα προγράμματα υποστήριξης των πληγέντων και ενδυνάμωσης των τοπικών κοινωνιών. Η προώθηση των ανθρωπιστικών αξιών, η προετοιμασία για ανταπόκριση σε καταστάσεις κρίσης, η άμεση παρέμβαση σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και η προαγωγή της Yγείας και της Κοινωνικής Πρόνοιας στην Κοινότητα αποτελούν τους κύριους άξονες στους οποίους αναπτύσσεται το έργο της. Στοχεύει με την ανάπτυξη και προαγωγή του Εθελοντισμού στην ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών προκειμένου να καταστούν ικανές στην ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου και στη διαχείριση καταστάσεων κρίσης με απόλυτο σεβασμό στη διαφορετικότητα, ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στην καλλιέργεια πνεύματος κοινωνικής αλληλεγγύης και στην καταπολέμηση των διακρίσεων και του κοινωνικού αποκλεισμού. ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 2

Το Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου είναι το μεγαλύτερο Ανθρωπιστικό δίκτυο στον Κόσμο και η μεγαλύτερη Εθελοντική οργάνωση παγκοσμίως. Απασχολεί 97.000.000 Εθελοντές και Μέλη σε όλο τον κόσμο με παρουσία και δραστηριότητες σε 186 χώρες ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ Ο μεγαλύτερος Μη Κυβερνητικός Οργανισμός στην Ελλάδα με σύνθετο έργο που βασίζεται στην εθελοντική δράση και την άμεση ανταπόκριση των πολιτών. Μέλος της «οικογένειας» του Διεθνούς Κινήματος Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου. 3.500 μέλη Ε.Ε.Σ 10.000 Εθελοντές 640 άτομα προσωπικό 96 Περιφερειακά Τμήματα και Επιτροπές ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 3

Βασικοί σκοποί και στόχοι του Ε.Ε.Σ. Σε καιρό πολέμου: η συνδρομή και επικουρία στο έργο της Στρατιωτικής Υγειονομικής Υπηρεσίας, η περίθαλψη των τραυματιών και ασθενών, η προστασία των αιχμαλώτων, του άμαχου πληθυσμού και των θυμάτων πολέμου. Σε καιρό ειρήνης: η αρωγή και συμπαράσταση στα θύματα φυσικών καταστροφών και επιδημιών καθώς και η αυτόνομη ή σε συνεργασία με το Κράτος και άλλους Κοινωνικούς Φορείς ανθρωπιστική δραστηριότητα. Κύριοι Τομείς Δράσης του Ε.Ε.Σ: Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Φροντίδα Υγείας Εκπαίδευση στις Πρώτες Βοήθειες Κοινωνική Πρόνοια για ευάλωτες ομάδες πληθυσμού Προετοιμασία και Αντιμετώπιση Καταστροφών Διάδοση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου Προώθηση των Ανθρωπιστικών Αξιών στους Νέους Αναζήτηση προσώπων Επανασύνδεση οικογενειών Εκπαίδευση και Δραστηριοποίηση Εθελοντών Ενημέρωση του κοινού για μείζονα ανθρωπιστικά ζητήματα ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 4

ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Ε.Ε.Σ. Από το 1965 έως σήμερα, οι στόχοι των δραστηριοτήτων του Τομέα Κοινωνικής Πρόνοιας είναι: - Η μελέτη των κοινωνικών αναγκών για το σχεδιασμό και την εφαρμογή αντίστοιχων προγραμμάτων. - Η συνεργασία με άλλους φορείς (διεθνείς, κρατικούς, ιδιωτικούς) για την προώθηση των προγραμμάτων τoυ και τη διερεύνηση δυνατοτήτων ανάπτυξης νέων προγραμμάτων σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο. - Η αξιοποίηση πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά διακρατικά προγράμματα για την εφαρμογή σύγχρονων προγραμμάτων στην αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας. - Η ανάπτυξη και η εποπτεία Κοινωνικών Υπηρεσιών στα Περιφερειακά Τμήματα. - Η επιμόρφωση και εξειδίκευση των στελεχών του για την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών (συμμετοχή σε σεμινάρια). - Η ενεργός συμμετοχή σε καταστάσεις εκτάκτων αναγκών (οργάνωση και εποπτεία σχεδίων αντιμετώπισης, κινητοποίηση για άμεση παροχή βοήθειας, αποκατάσταση). ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 5

- Η συμβολή στην εκπαίδευση Κοινωνικών Λειτουργών σε συνεργασία με τα αντίστοιχα τμήματα ειδίκευση Παν/μίων και ΤΕΙ (Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Αθηνών,κλπ). Παρεχόμενες Υπηρεσίες - Δραστηριότητες του Τομέα Κοινωνικής Πρόνοιας Ε.Ε.Σ. Προγράμματα Ψυχοκοινωνικής Στήριξης και Συμβουλευτικής Ατόμων και Οικογενειών για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού ευάλωτων ομάδων πληθυσμού όπως μακροχρόνια άνεργοι, μονογονεϊκές Οικογένειες, Άτομα με Αναπηρίες, ηλικιωμένοι, πρόσφυγες, μετανάστες κ.λ.π. Προγράμματα Κοινοτικής φροντίδας, οργανωμένης υποστήριξης και παροχής εξειδικευμένων Κοινωνικών και Ιατρονοσηλευτικών Υπηρεσιών σε Ηλικιωμένους, Άτομα με Αναπηρίες και Αστέγους Οργάνωση και λειτουργία Κέντρων Υποδοχής και φιλοξενίας Αιτούντων Άσυλο. Προγράμματα ενίσχυσης της πρόσβασης στην απασχόληση για τα άτομα που πλήττονται από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Εκπαιδευτικά προγράμματα: εκπαίδευση πρακτική άσκηση σπουδαστών, επιμόρφωση επαγγελματιών σε σεμιναριακούς κύκλους ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 6

Αξιοποίηση του θεσμού παροχής Κοινωφελούς Εργασίας στα προγράμματα το Τομέα (εναλλακτική έκτιση ποινής). Προσέλκυση, εκπαίδευση και κινητοποίηση Εθελοντικού Δυναμικού. Διαρκής εκπαίδευση και μετεκπαίδευση Εθελοντικού & Επαγγελματικού Δυναμικού Ανταπόκριση για την αντιμετώπιση προβλημάτων των Αιτούντων άσυλο, των Προσφύγων και των Ασυνόδευτων Ανηλίκων. Ενδυνάμωση, λειτουργία και ενεργοποίηση των Κοινωνικών Υπηρεσιών στην Περιφέρεια με στόχο την ανταπόκριση στις κοινωνικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Ανταπόκριση και κινητοποίηση σε καταστάσεις Εκτάκτων Αναγκών με την κατάρτιση σχεδίων ετοιμότητας, την παροχή βοήθειας στους πληγέντες, το σχεδιασμό προγραμμάτων για την αποκατάσταση της κοινότητας και την εκπαίδευση Επαγγελματικού και Εθελοντικού Δυναμικού. ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 7

«ΚΡΙΣΗ» Η ανταπόκριση σε ένα επικίνδυνο βίωμα για την ψυχική ισορροπία κατά το οποίο τίθεται σε δοκιμασία η υπόσταση και η λειτουργία μιας οντότητας και στα 4 επίπεδα. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΑΤΟΜΟ Συνήθως δυσάρεστο γεγονός, το οποίο ξεφεύγει από τα επίπεδα λόγω μεγάλης έντασης και δεν μπορεί να ελεγχθεί. καθημερινότητας ΕΙΔΗ ΚΡΙΣΕΩΝ καταστροφές (φυσικές ή από ανθρώπινες αιτίες) -σεισμοί -ακραία καιρικά φαινόμενα (πλημμύρες, καύσωνες, χιονοπτώσεις, τυφώνες κ.λ.π.) -βιομηχανικά τεχνολογικά ατυχήματα μεγάλης έκτασης -τροχαία μεγάλης έκτασης (αεροπλάνο, τρένο, πλοίο) -βιοτρομοκρατία, τρομοκρατικές επιθέσεις ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 8

-σεξουαλική κακοποίηση -ένοπλες συρράξεις, εσωτερικές και διεθνείς, κατά τις οποίες ο πληθυσμός απειλείται ή πλήττεται μετακινήσεις πληθυσμών (μετανάστευση και μαζικές αφίξεις σε σημεία εισόδου). Χαρακτηριστικό τους είναι ότι: 1. αποτελούν σοβαρές διαταραχές της λειτουργίας μιας κοινωνίας και προκαλούν ευρείες ανθρώπινες υλικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές απώλειες. 2. δημιουργούν προβλήματα μεγάλης έκτασης που δεν μπορούν να επιλυθούν με τις υπάρχουσες πηγές βοήθειας Ποιοι εμπλέκονται: ι. η κοινότητα που έχει πληγεί ιι. οι πληγέντες (το άτομο) ιιι. οργανώσεις προσωπικό εθελοντές ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ Αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης Αλλαγές στα πρότυπα συμπεριφοράς ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 9

Ο τραυματισμός ή η σωματική αναπηρία Η απώλεια αγαπημένων προσώπων Η διάσπαση της οικογένειας Η απώλεια σημαντικών περιουσιακών στοιχείων Η απώλεια εισοδήματος ή απασχόλησης Η έλλειψη πληροφόρησης Η αβεβαιότητα για τις συνέπειες της καταστροφής Ψυχολογικό σοκ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ Μερική ή ολική διακοπή παροχής βασικών υπηρεσιών της (μεταφορών, τηλεπικοινωνιών, ύδρευσης, ηλεκτρισμού, υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας) Παράλυση της οικονομικής ζωής/κοινωνικής ζωής (απώλεια εργασίας, γης, εργαλείων, ζώων κ.α. / απώλεια λειτουργών όπως ιερείς, δάσκαλοι, ιατροί) Επίδραση στο περιβάλλον (καταστροφές σε κτίρια καταστροφές στις καλλιέργειες) Κίνδυνος επιδημιών ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 10

Σχίσματα στην κοινότητα (μειονότητες, θρησκευτικές ομάδες) Η τοπική βοήθεια (αστυνομία, δημόσιες υπηρεσίες κ.λ.π.) της κοινότητας μπορεί να καλυφθεί από άλλες υπηρεσίες (π.χ. ΜΚΟ- εθελοντές) συχνά προερχόμενες έξω από την κοινότητα (θυμός, διαφορά φτωχών-πλούσιων, απειλή για το ρόλο των ντόπιων). Η καταστροφή αποδίδεται σχηματικά σε μορφή αλυσίδας περικλείοντας τις εξής φάσεις: Φάση πριν την καταστροφή (πρόληψη, σχεδιασμός, οργάνωση) Φάση κατά την διάρκεια της καταστροφής (επείγουσα βοήθεια, μακροπρόθεσμος σχεδιασμός) Φάση Αποκατάστασης ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 11

Είναι φανερό ότι αποτελεί ένα συνεχές και επανατροφοδοτούμενο σύστημα. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΟΥ ΕΕΣ Α) ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ Λαμβάνοντας υπόψη ότι η αντιμετώπιση των καταστροφών απαιτεί σχεδιασμένες, συντονισμένες ενέργειες και παρεμβάσεις με μακροπρόθεσμους στόχους, έμφαση πρέπει να δίδεται στη λήψη προληπτικών μέτρων και στην κατάρτιση σχεδίων ετοιμότητας που θα περιλαμβάνουν : Καταγραφή των πηγών βοήθειας σε Τοπικό, Εθνικό Διεθνές επίπεδο Εκτίμηση και εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων και μέσων για τη χρηματοδότηση της βοήθειας Οργάνωση, κατανομή αρμοδιοτήτων, συντονισμό, συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ των αρμοδίων τμημάτων στα πλαίσια ενός οργανισμού, αλλά και μεταξύ διαφορετικών οργανώσεων και φορέων Συνεχής Εκπαίδευση Προσωπικού (επαγγελματιών και εθελοντών) Β) ΣΤΗΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΦΑΣΗ Στη φάση αυτή εφαρμόζεται το σχέδιο δράσης του Ερυθρού Σταυρού προσαρμοσμένο στο είδος, την έκταση της συγκεκριμένης καταστροφής, αλλά και τις ιδιαιτερότητες της κοινότητας. ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 12

Οι αρμοδιότητες των στελεχών του Τομέα Κοιν. Πρόνοιας του ΕΕΣ (Κοινωνικών Λειτουργών και Εκπαιδευμένων Εθελοντών Κοιν. Πρόνοιας) στην επείγουσα φάση περιλαμβάνουν : Οργάνωση χώρων προσωρινής διαμονής και διαχείριση των καταυλισμών. Καταγραφή των πληγέντων και την αξιολόγηση των αναγκών τους Κάλυψη πρωταρχικών αναγκών Εκτίμηση των πρώτων ψυχολογικών / κοινωνικών αναγκών του πληθυσμού και διαθέσιμων πηγών Παροχή συμβουλευτικής και υποστηρικτικής εργασίας με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού Κινητοποίηση των ίδιων των πληγέντων για ανάληψη δράσης Εποπτεία και ψυχολογική στήριξη του προσωπικού Γ) ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Στόχος στην φάση αυτή είναι να παρασχεθούν οι υπηρεσίες που θα αποκαταστήσουν τα πρότυπα ζωής της κοινότητας, των οικογενειών και των ατόμων. Η αποκατάσταση ξεκινά κατά την διάρκεια της επείγουσας φάσης, όπου θα πρέπει να ληφθούν οι αποφάσεις για τη μορφή και τη διάρκεια του προγράμματος αποκατάστασης. ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 13

Συνέχιση της βοήθειας (κλινική ψυχοκοινωνική) στη μορφή όμως που θα επιτρέψει την κινητοποίηση των μηχανισμών των ατόμων και ομάδων για αυτενέργεια και δράση. Σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων αποκατάστασης (προγράμματα για ειδικές πληθυσμιακές ομάδες όπως ηλικιωμένοι, ανάπηροι κ.λ.π. ή προγράμματα για νέους που θέλουν να εμπλακούν στις δραστηριότητες αποκατάστασης της κοινότητας). ΟΜΑΔΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΑ Συμπτώματα Νευρικότητα, φόβος για μελλοντικές καταστροφές, έλλειψη ενδιαφέροντος για το σχολείο ή άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, δυσκολία να δεχθούν την γονεϊκή ή σχολική εξουσία, απώλεια υπευθυνότητας. Τρόποι αντιμετώπισής τους. - Οργάνωση προγραμμάτων για έκφραση συναισθημάτων - ενημέρωση για μέτρα αυτοπροστασίας - συμβουλευτική βοήθεια στους γονείς - παραπομπή σε ειδικό ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 14

ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ Συμπτώματα Κατάθλιψη, απόσυρση, απάθεια, ερεθιστικότητα, έκπτωση αντιδράσεων. Τρόποι αντιμετώπισής τους. - Συχνές επισκέψεις - Διατήρηση οικογενειακών / κοινωνικών επαφών - Κατάλληλες συνθήκες στέγασης ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ Ψυχοκοινωνική υποστήριξη, γιατί εκτός των σωματικών συμπτωμάτων ζουν τον αποχωρισμό από την οικογένεια. ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΣΕ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Συμπτώματα Ανησυχία, πανικό, αίσθημα αδυναμίας, εξάρτηση. Τρόποι αντιμετώπισής τους. - Πληροφόρηση - Επανασύνδεση με οικογένεια ή φίλους - Εμπλοκή σε καθημερινές δραστηριότητες ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ Συμπτώματα Ανησυχία, πανικό, αίσθημα αδυναμίας, εξάρτηση. ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 15

Τρόποι αντιμετώπισής τους. - Ενθάρρυνση - Πληροφόρηση - Κινητοποίηση - Φροντίδα για τις ιδιαίτερες ανάγκες τους ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ Συμπτώματα Αντιδρούν διαφορετικά σε μια καταστροφή και στον τρόπο που αποδέχονται την εξωτερική βοήθεια, παρουσιάζουν κατάθλιψη, απάθεια, καχυποψία, αγνοούν τις πηγές βοήθειας. Τρόποι αντιμετώπισής τους. - Εμπλοκή στα προγράμματα παροχής βοήθειας ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΠΟΥ ΒΙΩΝΕΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΡΙΣΗΣ Φόβος Ανησυχία Άγχος Θλίψη Θυμός Δυσπιστία ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 16

Άρνηση Απελπισία Ψυχοκινητική καθυστέρηση Συναισθηματική απόσυρση ΣΟΚ Ένα άτομο βιώνει για πρώτη φορά μια δύσκολη και σκληρή εμπειρία. Είναι αναστατωμένος και λειτουργεί παράξενα. ΤΥΠΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Α ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Μειωμένη ικανότητα να σκεφτεί και να αντιδράσει Απώλεια αίσθησης του χρόνου και της πραγματικότητας / σύγχυση Υπερδραστηριότητα Πανικός Απάθεια Διάσωση Α Βοήθειες Υποστήριξη / πρακτική βοήθεια ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Ο άμεσος κίνδυνος έχει τελειώσει. Το άτομο αρχίζει να συνειδητοποιεί τι έχει συμβεί και αντιδρά. Η όλη εμπειρία δημιουργεί «πόνο». ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 17

ΤΥΠΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Αγωνία, άγχος, ανασφάλεια Επιθετικότητα, θυμός Εκνευρισμός όταν βλέπουν συμπόνια Ενοχή Απώθηση / άρνηση Απομόνωση Καχυποψία Παλινδρόμηση / παιδικές συμπεριφορές (ανάγκη για προστασία, φροντίδα, κάποιος άλλος να αναλάβει τις δικές του ευθύνες) Ψυχοσωματικά συμπτώματα Α ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Κλίμα εμπιστοσύνης Χρόνος για συζήτηση Αναφορά στα συναισθήματα και στο γεγονός ότι είναι φυσιολογικές αντιδράσεις Έκφραση συναισθημάτων, ακόμη και επιθετικότητας. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Το άτομο έχει συνηθίσει στη νέα κατάσταση. Μπορεί να ανταποκριθεί στις καθημερινές του υποχρεώσεις και να ενδιαφερθεί για το μέλλον (ικανότητα προσαρμογής). ΤΥΠΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Μπορεί να συζητά γι αυτά που έζησε, χωρίς να κατακλύζεται από συναισθήματα ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 18

Ενδιαφέρεται και πάλι για την καθημερινή του ζωή και την εργασία του Είναι όμως ακόμα ευάλωτος. Η κατάστασή του θέλει συνεχή προσπάθεια. Το οικογενειακό περιβάλλον πρέπει να είναι ενήμερο ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Συνέχιση ψυχολογικής υποστήριξης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα Δυνατότητα για συζήτηση με θετική και αισιόδοξη διάθεση Έκφραση συναισθημάτων ώστε να μάθει να αξιοποιεί τα συναισθήματά του ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Επίμονο και συνεχές άγχος Υπερβολική ανησυχία Έντονη αναβίωση του τραυματικού γεγονότος Διαρκής αποφυγή ερεθισμάτων σχετικών με το τραύμα / έλλειψη ενδιαφέροντος Συμπτώματα αυξημένης επαγρύπνησης Παρατεταμένη θλίψη, απάθεια, ευερεθιστότητα ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ Φόβος επανάληψης Οργή - θυμός για το γεγονός που προκάλεσε το στρες Ενοχή ή / και ντροπή για την εμφάνιση επιθετικής συμπεριφοράς Φόβος αναγνώρισης ή ταύτισης ως «θύμα» ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 19

Θλίψη για τις απώλειες Το άτομο που παρεμβαίνει στην κρίση πρέπει: Να ακούει υπομονετικά Να διευκολύνει στην επίλυση παντός είδους προβλήματος Να δίνει σαφή πληροφόρηση για τα γεγονότα και τις πηγές βοήθειας. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΜΗ ΕΙΔΙΚΟΥΣ Αφήνουμε το άτομο να μιλήσει Προφυλάσσουμε το άτομο από «περίεργα βλέμματα» (π.χ. τα Μ.Μ.Ε.) Τον βοηθάμε να πάρει χρήσιμες πληροφορίες Συχνά οι πληγέντες βγάζουν οργή και θυμό / δικαιούνται την ανεκτικότητά μας Του εξηγούμε ότι όλες οι αντιδράσεις (π.χ. σύγχυση, άγχος, ψυχοσωματικές αντιδράσεις, δυσκολία ύπνου, φόβος ότι το γεγονός θα επαναληφθεί) είναι απολύτως φυσιολογικές. Εξηγήσεις δίνονται και στο οικογενειακό περιβάλλον. Σεβόμαστε τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε ορολογία που εξειδικεύει τις υπηρεσίες Κάθε δραστηριότητα θα πρέπει να έχει σχέση με τις προτεραιότητες οι οποίες έχουν εντοπιστεί από τις ίδιες τις κοινότητες. Είμαστε προσεκτικοί με τη διανομή υλικής βοήθειας Θα πρέπει να διαχωρίσουμε μεταξύ των περιπτώσεων α) που μπορούμε μόνοι να βοηθήσουμε, β) που πρέπει να παραπέμψουμε και γ) που χρειάζονται εξειδικευμένες υπηρεσίες ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 20

ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΟΥ Ε.Ε.Σ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ Ενημέρωση και Εκπαίδευση του πληθυσμού στην αντιμετώπιση καταστροφών. Οργάνωση χώρων προσωρινής διαμονής και διαχείριση των καταυλισμών. Εξακρίβωση και καταγραφή αναγκών. Παροχή άμεσης βοήθειας σε άτομα και οικογένειες, για την κάλυψη των βασικών αναγκών τους (διανομή σκηνών, τροφίμων, νερού, ιματισμού και οικιακού εξοπλισμού). Συναισθηματική στήριξη ατόμων που μέλη του οικογενειακού και συγγενικού τους περιβάλλοντος έχουν πληγεί (νεκροί, τραυματίες, αγνοούμενοι). Ενημέρωση των πληγέντων σε θέματα αυτοπροστασίας, προσωπικών δικαιωμάτων και διασύνδεσή τους με υπηρεσίες της Κοινότητας και άλλες πηγές βοήθειας. Υλοποίηση προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής στήριξης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι, ανάπηροι, πρόσφυγες ) Συμμετοχή σε προγράμματα αποκατάστασης των πληγέντων. ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 21

Κινητοποίηση των ίδιων των πληγέντων για ανάληψη δράσης με: ι. δημιουργία επιτροπών ιι. Ανάδειξη φυσικών αρχηγών ως υπευθύνων ιιι. Αξιοποίηση ατόμων με εξειδίκευση, ώστε τα άτομα που έχουν πληγεί να αναπτύσσουν αισθήματα αυτοεκτίμησης και υπευθυνότητας. ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ (ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΟΥ) Η εποπτεία του προσωπικού είναι απαραίτητη για δύο λόγους, τόσο για να εξασφαλίζουμε την ποιότητα της δουλειάς όσο και την καλή υγεία του προσωπικού. Φροντίζουμε για: τη δημιουργία σωστών βάσεων εργασίας για το προσωπικό (συντονιστικό κέντρο, βάσεις βοήθειας, κινητές μονάδες, ύπαρξη γραφείων, τηλεφώνου, κλπ) τη δημιουργία σωστών συνθηκών διαβίωσης για το προσωπικό (μεταφορά, στέγαση, διατροφή, θέρμανση, ώρες ανάπαυσης κ.α.) την οργάνωση συναντήσεων του προσωπικού με τον υπεύθυνο- συντονιστή σε καθημερινή βάση (με σκοπό τον συντονισμό, την ανταλλαγή πληροφοριών, την οργάνωση της δουλειάς, το μοίρασμα των προβλημάτων). την παροχή ψυχολογικής στήριξης στο προσωπικό και ενθάρρυνσής του ώστε να αναφερθεί σε δυσκολίες, να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του και να αποφύγει ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 22

την εμπλοκή. Αντιμετώπιση αισθημάτων εξουθένωσης, επιθετικότητας που είναι αποτέλεσμα της υπερ- απασχόλησης και μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια ενθουσιασμού και ενεργητικότητας καθώς τα προβλήματα φαίνονται χρόνια και ανεπίλυτα. την οργάνωση σε τακτική βάση συναντήσεων που φέρνουν το προσωπικό σε επαφή και αναπτύσσουν/ καλλιεργούν το συναίσθημα του «ανήκειν» σε μια ομάδα, σε μια οργάνωση. την ανάπτυξη φιλικών στενών σχέσεων μεταξύ του προσωπικού, ώστε να υπάρχει αλληλοϋποστήριξη, τόσο συναισθηματική όσο και πρακτική (π.χ. να υπενθυμίζει ο ένας στον άλλο ότι πρέπει να φροντίζει τον εαυτό του). την οργάνωση ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, π.χ. οργάνωση αθλητικών αγώνων, βραδινών εξόδων, κ.α., όταν πρόκειται για επιχειρήσεις παροχής βοήθειας που διαρκούν αρκετούς μήνες. ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ 23