ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ INTERNET Ο Παγκόσµιος Ιστός Εισαγωγικές Έννοιες Εβδοµάδα 3η: 11 & 18 Νοεµβρίου ρ. Σιασιάκος Κωνσταντίνος ΑΤΕΙ-Χαλκίδας Σχολή ιοίκησης και Οικονοµίας Τµήµα ιοίκησης Επιχειρήσεων
Βιβλιογραφία 1. HTML Μαθήµατα από το απλό στο σύνθετο. ρ. Συµεών Ρετάλης, Γιώργος Τσέλιος. Εκδόσεις Καστανιώτη. 2. Συστήµατα ιαχείρισης Βάσεων εδοµένων. Raghu Ramakrishnan, Johannes Gehrke. εύτερη Έκδοση. Εκδόσεις Τσιόλα. 3. Εισαγωγή στην επικοινωνία ανθρώπου υπολογιστή. Ν. Αβούρης. Εκδόσεις ίαυλος. 4. Τεχνολογία Πολυµέσων. Θεωρία και Πράξη. Σ.Ν. ηµητριάδης, Α.Σ. Ποµπόρτσης, Ε.Γ. Τριανταφύλλου. Εκδόσεις Τσιόλα. 5. Μάθετε το Internet και Web. Ned Snell, Bob Temple, T. M. Clark. Εκδόσεις Γκιούρδας. 6. Internet 6 se 1. Joe Kraynak & Joe Habraken. Εκδόσεις Β. Γκιούρδας. Σελίδα 1
οµή Παρουσίασης Η έννοια του δικτύου Το Internet: οι βασικές του τεχνολογίες και υπηρεσίες Βασικές έννοιες Εργαλεία του Internet Τεχνολογίες client/server Κρυπτογράφηση Σελίδα 2
Μοναδικά Χαρακτηριστικά (1/2) Οι βασικές Στρατηγικές Αποφάσεις στηρίζονται στην Τεχνολογία. Ταχεία Ανταγωνιστική Απόκριση (Ευκολία Εντοπισµού, Ανίχνευσης και Σύγκρισης του Ανταγωνισµού). Ανοικτά 7Χ24. Νέα µορφή επαφής µε τον πελάτη µέσω της οθόνης αντί των παραδοσιακών πρόσωπο µε πρόσωπο σχέσεων. Σελίδα 3
Μοναδικά Χαρακτηριστικά (2/2) Ο πελάτης ελέγχει την αλληλεπίδραση. Οι επιχειρήσεις µπορούν να αναλύουν σε πρωτοφανή επίπεδα τη συµπεριφορά των καταναλωτών. Οι επιχειρήσεις ωφελούνται από το φαινόµενο του δικτύου. Νέα κριτήρια και µοντέλα αξιολόγησης της αξίας των επιχειρήσεων. Σελίδα 4
ιαδικτύωση: η δικτύωσηδικτύων LINK NETWORKS EACH RETAINS IDENTITY INTO INTERCONNECTED NETWORK NETWORK A NETWORK C NETWORK B Παράδειγµα: από κάθε επιχείρηση µέχρι το Ιντερνετ Σελίδα 5
Κατηγορίες µε βάσητηνγεωγραφικήτουςθέση Τα δίκτυα κατηγοριοποιούνται ανάλογα µε τις γεωγραφικές αποστάσεις τις οποίες καλύπτουν σε: Local Area Networks (LAN) Wide area networks (WAN) Metropolitan area networks (MAN) Σελίδα 6
Local Area Network (LAN) Είναι ένα δίκτυο που συνδέει έναν αριθµό ανεξάρτητων ηλεκτρονικών συσκευών που είναι τοποθετηµένες σε µια σχετικά µικρή περιοχή (1-10 Κm). Σελίδα 7
Wide Area Networks (WAN) Είναι δίκτυα µέσω των οποίων µεταδίδονται πληροφορίες και καλύπτουν µεγάλες γεωγραφικές περιοχές. Σελίδα 8
Metropolitan Area Networks (MAN) Είναι ευρείας ζώνης δίκτυα που καλύπτουν τις ανάγκες διασύνδεσης ηλεκτρονικών συσκευών κατανεµηµένων σε µητροπολιτικές περιοχές. Σελίδα 9
Firewall Πρόκειται για το υλικό και το λογισµικό που εγκαθίσταται ανάµεσα σε δύο ή περισσότερα δίκτυα για να εξασφαλίσει ότι µόνο εξουσιοδοτηµένοι χρήστες µπορούν να έχουν πρόσβαση. Σελίδα 10
Extranet Πρόκειται για ένα συνεταιρικό δίκτυο, προστατευµένο µε κωδικούς, το οποίο παρέχει πληροφορίες σε ανθρώπους και οντότητες στα πλαίσια της επιχείρησης. Σελίδα 11
Το Extranet και η χρησιµότητα του Extranet: Είναι ένα τµήµα ιδιωτικούintranet που είναι προσβάσιµο από επιλεγµένους τρίτους The organisation allows select users outside the organization to access parts of its intranet from the public Internet: Customers Business partners Vendors Σελίδα 12
Intranet Ένα ιδιωτικό δίκτυο σχεδιασµένο έτσι ώστε να ικανοποιεί αποκλειστικά τις εσωτερικές ανάγκες ενός οργανισµού, για πληροφορίες στις οποίες το ευρύ κοινό δεν έχει πρόσβαση. Σελίδα 13
Το Intranet και η χρησιµότητα του Εσωτερικό ιδιωτικό δίκτυο Internet πρωτόκολλα δικτύωσης και WWW λογισµικό πάνω σε υπάρχουσα δικτυακή υποδοµή Εφαρµογές του τρέχουν σε πολλά διαφορετικά είδη ΗΥ Firewall : σύστηµα ασφαλείας (hardware & software) για να εµποδίσει την πρόσβαση από τρίτους στο ιδιωτικό δίκτυο ΚΕΡ Η: Φθηνό, εύκολα επεκτάσιµο, προσβάσιµο από κάθε είδος ΗΥ Άµεση διασύνδεση δυνατότητες για εύκολη ολοκλήρωση διαδικασιών και Π.Σ. Εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία της επιχείρησης, αυτοεξυπηρέτηση εργαζοµένων, συνεργασία από απόσταση, χρήσιµες εφαρµογές ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ: Όχι συναλλαγές, δεν αντικαθιστά µεγάλα προγράµµατα για TPS, αργό Ακόµη ο ρόλος του βασικά περιορίζεται στο να παρέχει πληροφορίες στους εργαζόµενους Σελίδα 14
Γιατί οι µικρές επιχειρήσεις είναι On-Line Αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες 80% Καθηµερινή χρήση e-mail 65% Καθηµερινή χρήση του Web 53% Ιστοχώροι που ενισχύουν υπηρεσίες 50% Αγορά υπηρεσιών on-line 38% Σελίδα 15
Συντονισµός και διοίκηση των εσωτερικών διαδικασιών της εφοδιαστικής αλυσίδας Σελίδα 16
Ασύρµατες Επικοινωνίες PDA Handspring (Personal Digital Assistants). Pocket PC, Mobile phone. Laptop. Σελίδα 17
Μαθήµατα Ιστορίας (Ι) Το 1957 ιδρύθηκε στις Η.Π.Α ηadvanced Research Projects Agency (ARPA) από το Υπουργείο Άµυνας. Ανάµεσα σε άλλα πράγµατα η APRA δηµιούργησε ερευνητικά κέντρα σε αρκετά πανεπιστήµια των Η.Π.Α, τα οποία προσπάθησε να «δικτυώσει». Έτσι δηµιουργήθηκε το πρώτο δίκτυο το APRANET, το οποίο ήταν ένα πειραµατικό αποκεντρωµένο δίκτυο που συνέδεε στρατιωτικές µονάδες µε αρχικά4 πανεπιστήµια [Πανεπιστηµίου California-Los Angeles (UCLA), του Stanford Research Institute, του Πανεπιστηµίου California-Santa Barbara, και του Πανεπιστηµίου Utah»]. που εκτελούσαν ερευνητικά στρατιωτικά προγράµµατα. Αναπτύχθηκε ένα σύστηµα διαίρεσης δεδοµένων σε µικρά «πακέτα», τα οποία ακολουθούσαν διαφορετικούς δρόµους προς τον ίδιο προορισµό, ώστε να είναι δύσκολη ηυποκλοπήαυτώντωνµεταδόσεων (µέθοδος «µεταγωγής πακέτων»). Αυτή η µέθοδος επιτρέπει στο Internet να λειτουργεί σήµερα: πολλοί Η/Υ µπορούν να καταρρεύσουν, αλλά τα δεδοµέναθασυνεχίσουνναµεταδίδονται σωστά. Την επόµενη δεκαετία συνδέθηκαν σε αυτό περισσότερα αµερικάνικα πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα. To 1973 συνδέθηκαν και τα πρώτα ευρωπαϊκά πανεπιστήµια. Σελίδα 18
Μαθήµατα Ιστορίας (ΙΙ) Το 1969 αναδύθηκε η σηµασία της ύπαρξης των πρότυπων συστήµατα δικτύωσης, ώστε να µπορούν οι Η/Υ να επικοινωνούν µεταξύ τους. Η µεγάλη ανάπτυξη του Internet υποβοηθήθηκε µέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980 από την ανάπτυξη του λειτουργικού συστήµατος UNIX από τα πανεπιστήµια. Την ίδια εποχή η δηµιουργία του καθαρά στρατιωτικού δικτύου MILNET που απορρόφησε όλη τη στρατιωτική κίνηση, αποδέσµευσε σε µεγάλο βαθµό το Internet. Αρχικά το Internet σχεδιάστηκε ως δίκτυο data. Το 1990 έπαψε η λειτουργία του APRANET και το 1991 καταργήθηκε κάθε περιορισµός για την εµπορική, ελεύθερη χρήση του Internet. Οι δυνατότητες του Internet επεκτάθηκαν: τη δεκαετία του 70 µε την εισαγωγή του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου και δυνατότητας µεταφοράς αρχείων (FTP File Transfer Protocol) Τη δεκαετία του 80 άρχισε η χρήση του συστήµατος ονοµατολογίας (DNS Domain Name System) καθώς και τουπρότυπουπρωτοκόλλουγιαδικτύωσηtcp/ip (Transmission Control Protocol/Internet Protocol). Το 1989 ο Tim Berners-Lee του CERN (Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Φυσικής Σωµατιδίων) εισήγαγε τον WWW-World Wide Web που έγινε η σηµαντικότερη εφαρµογή της δεκαετίας του 1990 και µεταµόρφωσε το Internet σε παγκόσµιο δίκτυο µετάδοσης πολυµέσων. Σελίδα 19
Έλεγχος του Internet Η ανώτερη αρχή που εποπτεύει την ανάπτυξη του Internet (εποπτεύουν την τεχνολογική τυποποίηση και τα πρότυπα πάνω στα οποία βασίζεται το Internet) είναι το Internet Society που δηµιουργήθηκε το 1992, αποτελείτε από ιδιώτες και οργανισµούς, είναι µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και διοικείται από αιρετά µέλη. Άλλα σώµατα που είναι κάτω από την επιτήρηση του Internet Society είναι τα: IAB (Internet Architecture Board) που επιβλέπει την αρχιτεκτονική των πρωτοκόλλων που χρησιµοποιούνται στο Internet και τις µεθόδους ανάπτυξής τους IETF (Internet Engineering Task Force) που έχει αναλάβει το δύσκολο και πολύπλοκο έργο της ανάπτυξης των πρωτοκόλλων και αποτελείται από σχεδιαστές δικτύων, µηχανικούς και ερευνητές IESG (Internet Engineering Steering Group) που είναι υπεύθυνο για την λειτουργική διαχείριση των προτύπων του Internet W3C (World Wide Web Consortium) που είναι ένας οργανισµός τυποποίησης που ιδρύθηκε το 1994 µε στόχο την ανάληψη πρωτοβουλιών και δηµιουργία τυποποιήσεων για την ανάπτυξη του WWW Σελίδα 20
Βασικοί Ορισµοί Όταν ο Η/Υ σας έχει µια ενεργή, ανοικτή σύνδεση προς το Internet, τότε εσείς και ο Η/Υ είστεonline. Όταν η σύνδεση προς το Internet είναι κλειστή, τότε είστε offline. Οόρος«Web» χρησιµοποιείτε τόσο συχνά από τα µέσα για να περιγράψει το Internet, που πολλοί πιστεύουν ότι το web είναι το Internet. Αυτό δεν είναι αληθινό. Το web είναι απλώς ένα τµήµα τουδιαδικτύου, ή µάλλον µια από τις πολλές δραστηριότητες που µπορείτε να κάνετε στο Internet. To web ελκύει την περισσότερη προσοχή επειδή είναι το ταχύτερο εξελισσόµενο και πιο εύχρηστο κοµµάτι του διαδκτύου. Το Web µετέτρεψε το Internet από δίκτυο επικοινωνιών για ανταλλαγή δεδοµένων και αρχείων µεταξύ της ακαδηµαϊκής και ερευνητικής κοινότητας, σε δίκτυο ατοµικής και εταιρικής πρόσβασης ενός τεράστιου όγκου πληροφοριών πάσης δύσεως που δηµοσιεύονται στο WWW. Ιστοχώρος (Web site) και Ιστοσελίδα (Web page). Ένας ιστοχώρος είναι ένας συγκεκριµένος web server, ή ένα τµήµα ενός web server όπου βρίσκονται αποθηκευµένες πολλές ιστοσελίδες για ένα συγκεκριµένο οργανισµό ή για ένα συγκεκριµένο θέµα. Σελίδα 21
Βασικοί Ορισµοί Ορισµένες ιστοσελίδες χρησιµοποιούνται ως «αρχικές σελίδες» από ένα µεγάλο ποσοστό χρηστών του Web, επειδή αυτές οι σελίδες προσφέρουν χρήσιµο σύνολοσυνδέσεων. Ένα URL (Uniform Resource Locator οµοιόµορφος εντοπιστής πόρων) είναι το επίσηµο όνοµα για τη µορφή της διεύθυνσης που χρησιµοποιείται, όταν λετε σε ένα πρόγραµµα περιήγησης πού να σας µεταφέρει. Σελίδα 22
Νέες υνατότητες και Ευκαιρίες (1/2) Ηλεκτρονικό Ταχυδροµείο και Ηλεκτρονική Επικοινωνία Τηλεδιάσκεψη Τηλε-εργασία Τηλε-εκπαίδευση Ηλεκτρονικές Αγορές υναµική Ενηµέρωση Σελίδα 23
Νέες υνατότητες και Ευκαιρίες (2/2) Αναζήτηση - Περιήγηση πληροφοριών στο Ιντερνετ Πληροφορίες σε οργανωµένες εξειδικευµένες βάσεις δεδοµένων Εικονική επίσκεψη σε εταιρείες, κυβερνητικές υπηρεσίες, µουσεία, σχολεία, βιβλιοθήκες, κλπ Ανάγνωση ειδήσεων Χρηµατοπιστωτικές Υπηρεσίες Εξειδικευµένες Υπηρεσίες Ηλεκτρονικές Κρατήσεις Ψυχαγωγία (mp3, video, web tv) ιαβάστε, πάρτε λογισµικό, κάντε αγορές, δείτε τηλεόραση, ακούστε µουσική ποιότητας CD και ραδιοφωνικές εκποµπές, παίξτε παιχνίδια, πάρτε πτυχίο, χάσετε χρόνο, επικοινωνήστε, συνοµιλήστε, συζητήστε, κλπ Σελίδα 24
Εργαλεία του Internet WWW E-mail IRC Gopher Video via Internet Real Audio Voice (or phone) over IP Telnet Usenet Mailing Lists FΤP Σελίδα 25
Οι βασικότερες τεχνολογικές δυνατότητες για επικοινωνία και εύρεση πληροφορίας στο Ιντερνετ Σελίδα 26
Το Internet καιοιβασικέςτουτεχνολογίες To INTERNET είναι η µεγαλύτερη και πιο γνωστή διαδικτύωση στον κόσµο, που συνδέει εκατοµµύρια µεµονωµένα δίκτυα µεταξύ τους. Το γιγαντιαίο δίκτυο των δικτύων Οχι µόνο σύνδεση σελίδων µεταξύ τους Για σύνδεση µια επιχείρηση πληρώνει εγγραφή σε τοπικές εταιρίες Internet, οι οποίες παραλαµβάνουν και προωθούν όλη την κίνηση µε πολύχαµηλό κόστος για τον πελάτη (απλό τοπικό τηλεφώνηµα) Πολύ χαµηλό κόστος και µεγάλη ταχύτητα επικοινωνίας Επαναστατικές και µοναδικές δυνατότητες Επικοινωνία Εύρεση πληροφορίας Εκτέλεση συναλλαγών Απόλυτο όραµα δεν έχει επιτευχθεί ακόµη (όχι απευθείας σύνδεση, πρέπει µέσω ISP, σύνδεση εφαρµογών και βάσεων δεδοµένων όχι ακόµη εύκολη υπόθεση, έλλειψη στάνταρντ, κλπ). Ραγδαίες εξελίξεις όµως συνέχεια, ακόµη σεφάσηαρχικήςανάπτυξης Σελίδα 27
Επαναστατικές και µοναδικές δυνατότητες του Ιντερνετ Τεχνολογία client/server: χρήστες χρησιµοποιούν client εφαρµογές ενώ όλα τα δεδοµένα, τα µηνύµατα, οι βάσεις δεδοµένων και οι δικτυακοί τόποι βρίσκονται αποθηκευµένα σε servers Internet (web) server: Οι servers που είναι αποκλειστικώς αφιερωµένοι στον Ιντερνετ ή ακόµη και σε συγκεκριµένες λειτουργίες του Ιντερνετ αποτελούν την ουσία της πληροφορίας και της λειοτυργικότητας του World Wide Web (WWW) standards για αποθήκευση, ανάκληση, και παρουσίαση πληροφοριών στο δίκτυο αρχιτεκτονική client-server γραφική (GUI) interface, HTML και για τις σελίδες και για το λογισµικό πρόσβασης σε αυτές - browser δυναµικοί σύνδεσµοι (hyperlinks) Μηχανές αναζήτησης, push technology-streaming Wireless Web m-commerce το νέο κύµα ανάπτυξης Σελίδα 28
Τεχνολογία client/server Οι χρήστες χρησιµοποιούν client (πελάτης) εφαρµογές ενώ όλα τα δεδοµένα, τα µηνύµατα, οι βάσεις δεδοµένων και οι δικτυακοί τόποι βρίσκονται αποθηκευµένα σε servers (διακοµιστές). Για παράδειγµα, όταν κάνετε περιήγηση στο Web χρησιµοποιείτε ένα πρόγραµµα client, που καλείται πρόγραµµα περιήγησης(browser) Web για να επικοινωνείτε µε έναν Η/Υ, όπου βρίσκονται αποθηκευµένες ιστοσελίδες ένα web server, Κάθε τύπος δραστηριότητας στο Internet περιλαµβάνει ένα διαφορετικό τύπο client και server: για να χρησιµοποιήσετε το web, χρειάζεστε ένα πρόγραµµα web client, ώστε να επικοινωνείτε µε web servers. Για να χρησιµοποιήσετε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (e-mail) χρειάζεστε ένα πρόγραµµα client e-mail για να επικοινωνείτε µε e-mail servers. Σελίδα 29
Φράσεις κλειδιά του Παγκόσµιου Ιστού(WWW) Όρος Περιγραφή Encryption Μέθοδος που διασφαλίζει το δίκτυο. Ιδιαίτερα για την αποτροπή παραποίησης και κλοπης των δεδοµένων χρησιµοποιείται τόσο από τον αποστολέα όσο και τον παραλήπτη <ηλεκτρονικό κλειδί> για κλείδωµα και ξεκλείδωµα των πληροφοριών. Gateway Είναι ένας υπολογιστής που µετατρέπει τα δεδοµένα που ανταλλάσσονται ανάµεσα σε διαφορετικά δίκτυα, χρησιµοποιώντας διαφορετικά πρωτόκολλα, ώστε κάθε φορά να γίνεται χρήση του κατάλληλου πρωτοκόλλου. Host Πρόκειται συνήθως για ένα ισχυρό υπολογιστικό σύστηµα που είναι συνδεδεµένο µε το Internet χρησιµοποιώντας το πρωτόκολλο TCP/IP. Είναι µια διεύθυνση µοναδική για κάθε υπολογιστή που χρησιµοποιεί το πρωτόκολλοtcp/ip (126.201.41.8) IP Address(Internet Protocol Address) Σελίδα 30
Φράσεις κλειδιά του Παγκόσµιου Ιστού(WWW) Όρος Περιγραφή TCP/IP Το Transmission Control Protocol/Internet Protocol χρησιµοποιείται από όλους τους υπολογιστές που συνδέονται στο Internet. T1 Line Πρόκειται για µισθωµένη ψηφιακή γραµµή πουεπιτρέπει την µεταφορά δεδοµένων µε ταχύτητες της τάξης των1.544 Mbps. Λόγω της ταχύτητάς τους χρησιµοποιούνται ιδιαίτερα από Internet Service Providers (ISP s). URL (Universal Resource Locator) Ηλεκτρονική διεύθυνση ιστοσελίδας. Web Server Πρόκειται για έναν υπολογιστή που παρέχει υπηρεσίες Internet και περιλαµβάνει hardware, λειτουργικό σύστηµα, λογισµικό server και TCP/IP πρωτόκολλα. Σελίδα 31
Οι υπηρεσίες του Internet (Ι) Telnet. Επιτρέπεισεκάποιοχρήστηναέχειπρόσβασητερµατικού σε ένα µακρινό server. Το Telnet λειτουργεί µεταφέροντας κείµενο ASCII που πληκτρολογεί ένας χρήστηςπροςέναµακρινό server και αντίστροφα την απάντηση της εφαρµογής του µακρινού server προς τον χρήστη. FTP (File Transfer Protocol). Αξιόπιστη µεταφορά αρχείων από Η/Υ σε Η/Υ που επιτρέπει στους χρήστες να στήνουν µια σύνδεση µεταξύ του FTP client και του server. Η σύνδεση αυτή τους επιτρέπει να ψάχνουν τους καταλόγους αρχείων του server και να µεταφέρουν τα αρχεία που επιθυµούν από τον server προς τον δικό τους Η/Υ. DNS (Domain Name Services). Προσφέρει υπηρεσίες µετάφρασης µεταξύ ονοµάτων και αριθµητικών IP διευθύνσεων στο Internet. Ηονοµατολογία στο Internet έχει σαν χαρακτηριστικό την ιεράρχηση των ονοµάτων που χρησιµοποιούν σαν διαχωριστικό χαρακτήρα µεταξύ τους µια τελεία (.). Ηιεραρχίαονοµάτων περιλαµβάνει ονόµατα Η/Υ, εταιρειών, δικτύων, χωρών ή και ευρύτερων περιοχών (domain). Σελίδα 32
Οι υπηρεσίες του Internet (ΙΙ) E-mail. Είναι το ηλεκτρονικό ισοδύναµο της υπηρεσίας του παραδοσιακού ταχυδροµείου. Τα δεδοµένα του e-mail αποστέλλονται από ένα e-mail client (s/w που τρέχει στον Η/Υ του χρήστη) προς το ηλεκτρονικό ταχυδροµικό κουτί του παραλήπτη µε τη χρήση του πρωτοκόλλου SMTP (Simple Mail transfer protocol). Άλλα πρωτόκολλα όπως το POP3 ή και το IMAP4 χρησιµοποιούνται για τον έλεγχο και παραλαβή των δεδοµένων από το ταχυδροµικό κουτί στη πλευρά του λήπτη. Πίνακας ανακοινώσεων (Bulletin Boards) ή οµάδες ειδήσεων (newsgroups). Είναι το ηλεκτρονικό ισοδύναµο των παραδοσιακών πινάκων ανακοινώσεων. Επιτρέπουν σε χρήστες να αποστέλλουν µηνύµατα προς µεγάλες οµάδες ενδιαφεροµένων. Οι παραλήπτες µπορούν να απαντούν και όλες αυτές οι ακολουθίες µηνυµάτων και απαντήσεων που προκύπτουν οµαδοποιούνται κατάλληλα. Σελίδα 33
Οι υπηρεσίες του Internet (ΙΙΙ) WWW (World Wide web). Επιτρέπει µε την απλή χρήση του ποντικιού την πρόσβαση και την ανάκτηση κάθε είδους πληροφορίας. Τα κείµενα στο WWW συνήθως γράφονται σε µορφή HTML (HyperText Markup Language) που περιγράφει την µορφή της σελίδας καθώς και το περιεχόµενό της (δεδοµένα, γραφικά, εικόνες, ήχο, κλπ). Οι σελίδες HTML αποθηκεύονται σε server γνωστούς ως web servers και η πρόσβαση σε αυτούς γίνεται µε λογισµικό client που διαθέτει ο χρήστης στον Η/Υ και είναι γνωστό ως browser. Ο browser µε τονweb server επικοινωνούν µε το πρωτόκολλο HTTP (HyperText transfer Protocol). Άλλες υπηρεσίες: Archie. Υπηρεσία αναζήτησης αρχείων σε FTP servers IRC (Internet Relay Chat). Υπηρεσία ανοικτής συνοµιλίας µεταξύ δυο ή περισσοτέρων χρηστών µε δυνατότητα µετάδοσης φωνής και εικόνας Σελίδα 34
Τρόποι Σύνδεσης στο Internet ική σας απ ευθείας πύλη επικοινωνίας (αποκλειστική σύνδεση). Χρησιµοποιεί έναν αποκλειστικής λειτουργίας Η/Υ (gateway ή router) για τη σύνδεση στο δίκτυο κορµού (backbone) του Internet. Οργανισµοί Παροχής Υπηρεσιών Internet (ISP Internet Service Provider). Προσφέρουν αναλογικές (PSTN), ISDN, ADSL συνδέσεις. Πρόσβαση µέσω του συστήµατος της εταιρείας σας (ή πανεπιστήµιό σας). ωρεάν χρήση της πύλης επικοινωνίας κάποιου άλλου. Σελίδα 35
Επιλογή καταλληλότερης σύνδεσης Οι απαντήσεις στις παρακάτω ερωτήσεις θα σας οδηγήσουν στην επιλογή της καλύτερης σύνδεσης: Θέλετε να χρησιµοποιείται το Internet για την εταιρεία σας ή για τον εαυτό σας? Τι υπηρεσίες χρειάζεστε? Πόσο χρόνο θα χρησιµοποιείται τη σύνδεση κάθε µήνα? Πόσα χρήµατα είστε διατεθειµένοι να πληρώνετε? Τι ταχύτητα µεταφοράς δεδοµένων θέλετε? Σελίδα 36
Τρόπος σύνδεσης Dialup σύνδεση µέσω του τηλεφωνικού δικτύου Αποκλειστικής λειτουργίας σύνδεση µέσω του τηλεφωνικού δικτύου ISDN (Integrated Ολοκληρωµένων Υπηρεσιών Service Digital Network) Ψηφιακό ίκτυο ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line). Επιτρέπει την µετάδοση δεδοµένων σε πολύ υψηλές ταχύτητες (µέχρι 6 Mbps). Υποστηρίζει µέχρι 7270Κ. Η τεχνολογία DSL (ή xdsl) χρησιµοποιεί απλές τηλεφωνικές γραµµές και µετασχηµατίζει την τηλεφωνική γραµµή σε φορέα πολλαπλών υπηρεσιών. Με την DSL µπορείτε να χρησιµοποιείται το Internet και να µιλάτε στο τηλέφωνο ταυτόχρονα. Καλωδιακό Internet. Παρέχεται από µια εταιρεία καλωδιακής τηλεόρασης και εισέρχεται µέσα στο σπίτι σας από τα ίδια καλώδια, µέσω των οποίων ταξιδεύουν τα τηλεοπτικά σήµατα. Υποστηρίζει ταχύτητες µέχρι 4096K Σελίδα 37
Modem Modem είναι µια συσκευή που επιτρέπει σε δύο Η/Υ να επικοινωνούν µεταξύ τους µέσω τηλεφωνικών γραµµών. Αν χρησιµοποιείται µια από τις νέες υψηλές ταχύτητας «ευρυζωνικές» συνδέσεις στο Internet, όπως DSL ή τοκαλωδιακόinternet, δεν χρειάζεται η λειτουργία ενός παραδοσιακού modem. Κάθε µια από αυτές τις τεχνολογίες απαιτεί µια ειδική διασύνδεση επικοινωνίας. Τα περισσότερα modem που χρησιµοποιούνται µε απλές τηλεφωνικές γραµµές έχουν τις παρακάτω ταχύτητες: 28.800 bps (28,8K) 33.600 bps (33,6K) 56.000 bps (56K) Ένα ταχύτερο modem δεν έχει πάντα πολύ καλύτερη απόδοση. Αρκετοί παράγοντες όπως: η αξιοπιστία και το επίπεδο θορύβου στη τηλεφωνική γραµµή, η ταχύτητα που υποστηρίζεται από τον ISP, η δυνατότητα απόκρισης των servers µε τους οποίους έρχεστε σε επαφή, µπορούν να κάνουν ένα modem 56Κ να µην αποδίδει καλύτερα από ένα modem 28,8K. Σελίδα 38
Ονόµατα Domain Το τελευταίο τµήµα του ονόµατος domain, το οποίο ονοµάζεται domain identifier (προσδιοριστικό), βρίσκεται µετά την τελεία. Στην συνέχεια παρουσιάζονται έξι προσδιοριστικά για domains, για τα οποία χρησιµοποιούνται για διαφόρους τύπους οργανισµών:.com Εµπορική εταιρεία.edu Εκπαιδευτικό ίδρυµα.gov Οποιαδήποτε κυβερνητική υπηρεσία των Η.Π.Α.mil Οποιαδήποτε στρατιωτική υπηρεσία των Η.Π.Α.net.org Ένας οργανισµός παροχής υπηρεσιών πρόσβασης στο Internet, ή άλλος τύπος οργανισµού υπηρεσιών δικτύου Οτιδήποτε δεν εµπίπτει σε µια από τις άλλες κατηγορίες συνήθως µη κερδοσκοπικοί οργανισµοί Σελίδα 39
Java Java είναι µια γλώσσα προγραµµατισµού ειδικά σχεδιασµένη για χρήση σε δίκτυα Η/Υ, όπως το Internet. Στο Web, οι προγραµµατιστές προσθέτουν προγράµµατα java σε ιστοσελίδες, για να επιτρέπουν στη σελίδα να κάνει εργασίες που δεν θα µπορούσε να κάνει αλλιώς, όπως να συλλέγει και να επεξεργάζεται πληροφορίες παραγγελιών για ένα online κατάστηµα ή να κάνει εικόνες να χορεύουν µέσα στη σελίδα. Η Java κάνει το Web πιο δυνατό και διαδραστικό, αλλά επίσης πιο περίπλοκο και πιο απαιτητικό. Σελίδα 40
E-mail Εισερχόµενα (Inbox). Περιέχει µηνύµατα που έχουµε λάβει. Εξερχόµενα (Outbox). Περιέχει µηνύµατα πού έχετε συνθέσει, αλλά τα αποθηκεύσατε για να τα στείλετε αργότερα. Απεσταλµένα (Sent). Περιέχει όλα τα µηνύµατα πού έχουν αποσταλεί. ιαγραµµένα (Deleted). Περιέχει µηνύµατα που έχετε διαγράψει. Netscape Messenger Outlook Express Η χρήση του Web για e-mail: Yahoo Webmail (επιτρέπει σε ένα χρήστη να στέλνει και να λαµβάνει µηνύµατα κατευθείαν από µια ιστοσελίδα, αντί να ανοίγει ένα ξεχωριστό πρόγραµµα e-mail) Σελίδα 41
Νοµικά θέµατα και E-mail Πνευµατικά ικαιώµατα (copyright). Είναι παράνοµη η διανοµή πληροφοριών που προστατεύονται µε copyright µε οποιοδήποτε µέσο, ηλεκτρονικό ή φυσικό. υσφήµιση. Χρήστης του Internet µήνυσε κάποιον άλλον χρήστη για σχόλια που έκανε σε ιδιωτική αλληλογραφία και σε δηµόσια προσπελάσιµα µηνύµατα που έστελνε σε οµάδες νέων του UseNet (Προσοχή!!! Οι νοµικοί ορισµοί για δυσφήµιση διαφέρουν από χώρα σε χώρα). Ιδιωτικότητα. Τα δικαιώµατα στην ιδιωτικότητα δεν είναι διασφαλισµένα µε τοe-mail. Σελίδα 42
Κρυπτογράφηση και E-mail Ένα θέλετε να στείλετε ένα µήνυµα µε κάποιον βαθµό προστασίας, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε τεχνικές κρυπτογράφησης (encryption). Ορισµένα προγράµµατα συµπίεσης περιλαµβάνουν και µια απλή διαδικασία κρυπτογράφησης η οποία µπορεί να ενεργοποιείται µε µια επιλογή στη γραµµή εντολής: Το WinZip διαθέτει έναν µηχανισµό για την προστασία των Zip αρχείων που δηµιουργεί µε συνθηµατικό (εφόσον υπάρχει η DOS έκδοση του PKZIP). Ένα από τα πιο ασφαλή συστήµατα αποτελεί η µέθοδος δηµοσίου κλειδιού (public-key) Data Encryption Standard (Πρότυπο Κρυπτογράφησης εδοµένων -DES). PC-CODE ROT13 Σελίδα 43
Βασικές Μεθοδολογίες Κρυπτογραφίας Ασύµµετρη κρυπτογραφία (asymmetric cryptography) ήκρυπτογραφίαδηµοσίου κλειδιού (public key cryptography) ηµόσιο Κλειδί Μυστικό Κλειδί Μη Κρυπτογρ. Κείµενο Κρυπτογράφηση Κρυπτογραφηµένο Αποκρυπτογράφηση Κείµενο Αρχικό Μη Κρυπτογρ. Κείµενο Συµµετρική κρυπτογραφία (symmetric cryptography) ή κρυπτογραφία ιδιωτικού κλειδιού (secret key cryptography) Κλειδί Κλειδί Μη Κρυπτογρ. Κείµενο Κρυπτογραφηµένο Κρυπτογράφηση Κείµενο Αποκρυπτογράφηση Αρχικό Μη Κρυπτογρ. Κείµενο Σελίδα 44
Συµµετρική Ασύµµετρη Κρυπτογραφία Χ Υ Συµµετρική κρυπτογράφηση Ένα κλειδί: Ίδιο για κρυπτογράφηση και αποκρυπτογράφηση Ασύµµετρη κρυπτογράφηση Χ Υ ύο κλειδιά: Ότι κρυπτογραφεί το ένα, αποκρυπτογραφείται µόνο από το άλλο και αντίστροφα Σελίδα 45
ΑΣΥΜΜΕΤΡΗ KΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ύο διαφορετικές κλείδες : Η ηµόσια κλείδα (public key) και η Προσωπική κλείδα (private key) Η µία κλείδα χρησιµοποιείται για την κρυπτογράφηση και η άλλη για την αποκρυπτογράφηση Κρυπτογράφηση (εµπιστευτικότητα) Ο Α κρυπτογραφεί το µήνυµα µε την ηµόσια κλείδα του Β. Ο Β αποκρυπτογραφεί το µήνυµα µε την Προσωπική του κλείδα. Ψηφιακή υπογραφή (αυθεντικότητα) Ο Α κρυπτογραφεί το µήνυµα µε την Προσωπική του κλείδα. Ο Β αποκρυπτογραφεί το µήνυµα µε την ηµόσια κλείδα του Α. Πλεονεκτήµατα Μειονεκτήµατα - Αυθεντικότητα - Χαµηλή ταχύτητα - Ακεραιότητα -Μικρότερη ασφάλεια - Εµπιστευτικότητα (για ίδιο µέγεθος κλείδας) - Μη απάρνηση Σελίδα 46
Γιατί το ιαδίκτυο είναι ευάλωτο σε επιθέσεις Αδυναµίες Οι εύκολες και Ελλιπή Μεγάλο ιαδίκτυο δεν Ελλείψεις Αδυναµίες ικτυακών Πρωτοκόλλων. Οι επιθέσεις στο ιαδίκτυο είναι γενικά γρήγορες, και χωρίς κόστος. Ελλιπή µέτρα προστασίας των δικτυακών τόπων. Μεγάλο µέρος της πληροφορίας που κυκλοφορεί στο δεν είναι κρυπτογραφηµένη. Ελλείψεις Ασφαλείας σε επίπεδο λειτουργικών συστήµατων. Ο εκρηκτικός ρυθµός ανάπτυξης του ιαδικτύου. Σελίδα 47
Συζητήσεις και αποστολή στιγµιαίων µηνυµάτων Μια αίθουσα συζητήσεων είναι ένας χώρος όπου γίνεται µια µόνο συζήτηση. Στην ορολογία των συζητήσεων του Internet, µια αίθουσα συζητήσεων µερικές φορές ονοµάζεται και κανάλι. Εύρεση ιστοχώρων µε αίθουσες συζητήσεων: ιστόχωροι που έχουν κουµπί «chat», «forums» και «interact». MS Chat (άνοιγµα του ms chat, επιλογή του chat server, συµµετοχή σε συζήτηση). Αποστολή στιγµιαίων µηνυµάτων (Instant Messenger). Είναι παρόµοια µε τη συζήτηση µε τις κάτωθι διαφορές: Τα περισσότερα στιγµιαία µηνύµατα στέλνονται προς ή λαµβάνονται από άτοµα που γνωρίζετε. Οι συζητήσεις γίνονται µόνο ανάµεσα σε σας και στο άλλο άτοµο. Σελίδα 48
Συµµετοχές σε οµάδες συζητήσεων και λίστες αλληλογραφίας Οµάδες ειδήσεων (newsgroups). Χρησιµοποίηση news servers ή NNTP servers Τα πιο δηµοφιλή προγράµµατα ανάγνωσης ειδήσεων είναι: Netscape Messenger και Outlook Express. Η αποστολή ενός µηνύµατος σε µια οµάδα ειδήσεων είναι γνωστή ως δηµοσίευση. Ο πάροχος υπηρεσιών Internet ή ηonline υπηρεσία έχουν ένα news server, τον οποίο είστε εξουσιοδοτηµένοι να χρησιµοποιείται για να διαβάζετε και να συνεισφέρετε σε οµάδες ειδήσεων. Το µόνο χρειάζεστε είναι µια πρόσβαση σε ένα news server. rac.sports.basketball.womens (η κατηγορία rec περιέχει οµάδες ειδήσεων για ψυχαγωγία) alt biz comp k12 misc sci Εναλλακτικές οµάδες ειδήσεων, στις οποίες γίνονται δεκτές οι πλέον ελευθεριάζουσες συζητήσεις Οµάδες ειδήσεων και διαφηµίσεις για επιχειρήσεις Οµάδες ειδήσεων που σχετίζονται µε Η/Υ Οµάδες ειδήσεων που σχετίζονται µε εκπαίδευση ιάφορα θέµατα Οµάδες ειδήσεων που σχετίζονται µε επιστηµονικά θέµατα Λίστες αλληλογραφίας (mailing lists). Είναι παρόµοια µε µια οµάδα συζητήσεων στο ότι θα πρέπει να υπάρχει εγγραφή σε µια λίστα µε βάσητοθέµα της. Η κύρια διαφορά είναι ότι αντί να επισκεφθείτε την οµάδα ειδήσεων και να διαβάσετε µηνύµατα της επιλογής σας, µια λίστα αλληλογραφίας θα στείλει αυτόµατα κάθε δηµοσίευση στη διεύθυνσή σας e-mail. Σελίδα 49
Πρόσθετα και βοηθητικά προγράµµατα (I) Για να εκµεταλλευθείτε τα σηµερινά, αλλά και τα µελλοντικά, πολυµέσα απαιτείται να έχετε καλή γνώση των προγραµµάτων «εξαρτηµάτων», τα οποία συχνά ονοµάζονται πρόσθετα, προγράµµατα αναπαραγωγής ή βοηθητικά προγράµµατα και τα οποία προσδίδουν στο πρόγραµµα περιήγησής σας νέες δυνατότητες. Όταν ένα πρόγραµµα περιήγησης έχει την ενσωµατωµένη δυνατότητα αναπαραγωγής ενός συγκεκριµένου είδους αρχείου, το πρόγραµµα περιήγησης λέγεται ότι περιλαµβάνει εγγενή (native) υποστήριξη για αυτό τον τύπο αρχείου. Οτιδήποτε µπορεί να κάνει το πρόγραµµα περιήγησης χωρίς τη βοήθεια ενός άλλου προγράµµατος είναι εγγενές. Κάθε δυνατότητα για την οποία το πρόγραµµα περιήγησης πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια ενός άλλου προγράµµατος είναι µη εγγενής (non - native). Σελίδα 50
Πρόσθετα και βοηθητικά προγράµµατα (II) Πρόσθετα: Ένα πρόσθετο (plug-in) είναι ένα πρόγραµµα πουενσωµατώνεται µέσα στο πρόγραµµα περιήγησης για να προσθέσει µια νέα δυνατότητα. Όταν εγκατασταθεί ένα πρόσθετο τότε η νέα δυνατότητα εµφανίζεται ως εγγενές, ενσωµατωµένο τµήµα του προγράµµατος περιήγησης, σαν να ήταν πάντα εκεί. Βοηθητικά προγράµµατα (helper program, players, viewers): είναι ένα ξεχωριστό πρόγραµµα, το οποίο ανοίγεται αυτόµατα από το πρόγραµµα περιήγησης για να χειριστεί ένα συγκεκριµένοτύποαρχείου(π.χ γιαένααρχείοvideo ανοίγεται συνήθως το Windows media player). Μικρο-εφαρµογές και scripts (java, javascript, vbscript): Και τα δύο κορυφαία προγράµµατα περιήγησης µπορούν να εκτελούν κώδικα προγράµµατος, που δίνεται σε αυτά από servers τα οποία στην ουσία είναι µικρά προγράµµατα που εκτελούνται µια φορά και µετά εξαφανίζονται. Αυτό ο κώδικας που µερικές φορές περιγράφεται ως script (script στη JavaScript) ή µικρο-εφαρµογή (applet, στη Java) - χρησιµοποιείται όλο και περισσότερο για να επιτρέπει τη χρήση προχωρηµένων πολυµέσων και άλλου εντυπωσιακού, διαδραστικού υλικού και ιστοσελίδες Μηχανισµοί ActiveX: ένας µηχανισµός ActiveX είναι ένα αρχείο κώδικα προγράµµατος, που µαθαίνει στο πρόγραµµα περιήγησης πώς να κάνει νέα πράγµατα. Οι µηχανισµοί ActiveX επιτρέπουν στους δηµιουργούς web σελίδων να τοποθετούν κάθε είδους αρχείου µέσα στις σελίδες τους. Ηδιαφοράµεταξύ πρόσθετου προγράµµατος και βοηθητικού έγκειται στο γεγονός ότι ένα πρόσθετο είναι γενικά πιο σφικτά ενσωµατωµένο µέσα στο πρόγραµµα περιήγησης και συνήθως δεν µπορεί να εκτελεστεί αν το πρόγραµµα είναι κλειστό. Ένα πραγµατικό βοηθητικό πρόγραµµα είναι αυτόνοµο δηλαδή µπορεί να ανοιχτεί όταν χρειάζεται από το πρόγραµµα περιήγηση, αλλά µπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί όταν το πρόγραµµα περιήγησης είναι κλειστό. Σελίδα 51
Πρόσθετα και βοηθητικά προγράµµατα (III) Προγράµµατα RealPlayer για αναπαραγωγή online τύπων προχωρηµένων πολυµέσων: Flash (επιτρέπει την αναπαραγωγή ορισµένων ειδών animation σε ιστοσελίδες) ShockWave (επιτρέπει την χρησιµοποίηση ορισµένων προχωρηµένων διαδραστικών χαρακτηριστικών σε ορισµένες ιστοσελίδες) Είναι διαθέσιµα για δωρεάν φόρτωση από την Macromedia στην: www.macromedia.com Αναπαραγωγή Ήχου και Βίντεο: Φόρτωσης και αναπαραγωγής. Αυτοί οι τύποι αρχείων ήχου και βίντεο που περιλαµβάνουν ήχους µορφής.wav,.au,.mid και mp3 και βίντεο µορφής.avi,.mov,.qt και.mpg γενικά φορτώνονται στον Η/Υ σας και κατόπιν αναπαράγονται. Αφού φορτωθούν, αυτά τα αρχεία αναπαράγονται ανά πάσα στιγµή, είτε είστε online είτε όχι. Συνεχούς ροής. Οι ήχοι και το βίντεο συνεχούς ροής αρχίζουν να αναπαράγονται πολύ λίγο µετά την έναρξη άφιξης του ήχου ή του βίντεο στον Η/Υ σας. Η συνεχής ροή είναι στην ουσία για ζωντανές εκποµπές, αλλά χρησιµοποιείται επίσης για να δώσει καλύτερη αίσθηση σε µη ζωντανό ήχο ή βίντεο. Windows Media Player, Quick Time Σελίδα 52
Αναζήτηση (Ι) Μια ιστοσελίδα αναζήτησης (ή σελίδα αναζήτησης, ή εργαλείο αναζήτησης, ή υπηρεσία αναζήτησης) είναι µια ιστοσελίδα όπου µπορεί να κάνετε µια αναζήτηση στο Web. Ένας όρος αναζήτησης είναι µια λέξη ή µια φράση που πληκτρολογείτε µέσα σε ένα πλαίσιο κειµένου στην κεντρική σελίδα ενός ιστοχώρου αναζήτησης, για να δηλώσετε στο ιστοχώρο αναζήτησης τον τύπο πληροφοριών που ψάχνετε. Αναζήτηση µε όρους, µε καταλόγους Εργαλεία αναζήτησης ανθρώπων (www.infospace.com). Yahoo! Excite Alta Vista Lycos Google WebCrawler Ask Jeeves Go To www.yahoo.com www.excite.com www.altavista.com www.lycos.com www.google.com www.webcrawler.com www.askjeeves.com www.goto.com Σελίδα 53