ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΕ

23 Ιουνίου 21 ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΕ Χωρίς όραμα για το μέλλον Χωρίς όραμα και σοβαρή αναπτυξιακή προοπτική για τα φωτοβολταϊκά, αλλά και για άλλες τεχνολογίες ΑΠΕ, είναι δυστυχώς το προτεινόμενο από το ΥΠΕΚΑ Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ με χρονικό ορίζοντα το 22. Το σχέδιο αυτό αποτελεί στις περισσότερες περιπτώσεις μια απλή προέκταση των σημερινών τάσεων ανάπτυξης και δεν ξεφεύγει από τα στερεότυπα που οδήγησαν σε αποτυχία τον μέχρι σήμερα ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των φωτοβολταϊκών, για τα οποία το προτεινόμενο σενάριο για το 22 δεν είναι τίποτα άλλο παρά η προβολή των σημερινών ρυθμών ανάπτυξης στο μέλλον, χωρίς να λαμβάνει καν υπόψη του το γεγονός ότι μόλις λίγες εβδομάδες πριν, ψηφίστηκε ένας νέος νόμος για τις ΑΠΕ, ο οποίος θα επιταχύνει υποτίθεται τις εξελίξεις. Παρά το γεγονός ότι το σχέδιο που παρουσιάστηκε είναι βελτιωμένο σε σχέση με προηγούμενες ανεπίσημες εκδοχές του, έκπληξη και απορία προκαλεί το ότι το σχέδιο αυτό προβλέπει μηδενική συμμετοχή των ηλιοθερμικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής το 22, όταν έχουν ήδη κατατεθεί στη ΡΑΕ προτάσεις για επενδύσεις εκατοντάδων μεγαβάτ (και έχουν δοθεί ήδη οι πρώτες άδειες για μικρά συστήματα), ενώ εξαιρετικά χαμηλά είναι και τα προτεινόμενα ποσοστά για τις άλλες ΑΠΕ (βιομάζα, γεωθερμία) με εξαίρεση τα αιολικά. Από το σχέδιο απουσιάζει επίσης οποιαδήποτε προοπτική και σχεδιασμός ανάπτυξης έξυπνων δικτύων που είναι αναγκαία για την ουσιαστική διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο. Είναι σαφές ότι, αν παραμείνουμε στη σημερινή λογική, δεν υπάρχουν πολλά τεχνικά περιθώρια για να πραγματοποιηθούν σημαντικές εγκαταστάσεις ΑΠΕ και δεν πρόκειται να επιτύχουμε το στόχο της χώρας για το 22. Ο χαμηλός στόχος που προτείνεται για τα φωτοβολταϊκά (2.567 MW το 22), υπολείπεται σαφώς των δυνατοτήτων της χώρας, αλλά και του ήδη εκδηλωμένου επενδυτικού ενδιαφέροντος. Σημειώνουμε ότι στη ΡΑΕ έχουν κατατεθεί στο παρελθόν αιτήσεις για 3.7 MWp φωτοβολταϊκών, εκ των οποίων εκτιμάται ότι μπορούν να υλοποιηθούν περί τα 2.-2.5 MWp. Λ. Βουλιαγμένης 224 & Αγ. Δημητρίου, 173 43 Αγ. Δημήτριος, τηλ. 21 957747 info@helapco.gr, www.helapco.gr

Με βάση μάλιστα την υφιστάμενη νομοθεσία, τα έργα αυτά πρέπει να υλοποιηθούν το αργότερο ως το 213, αλλιώς ακυρώνονται οι άδειες. Αν στα νούμερα αυτά προσθέσει κανείς τις νέες αιτήσεις που προβλέπονται ήδη για φέτος, το εκδηλωμένο ενδιαφέρον για φωτοβολταϊκούς σταθμούς από αγρότες, από τη ΔΕΗ, εντός βιομηχανικών περιοχών, σε βιομηχανικές-εμπορικές στέγες και στον οικιακό τομέα, είναι σαφές ότι το προτεινόμενο πλαφόν καλύπτεται ήδη εντός της ερχόμενης τριετίας. Και μετά τι; Θα παγώσει η αγορά; Θα οδηγηθούν εκατοντάδες εταιρίες σε μαρασμό; Θα πρέπει να κλείσουν οι μονάδες παραγωγής φωτοβολταϊκού εξοπλισμού για τις οποίες επενδύθηκε περί το,5 δις τα τελευταία χρόνια και οι οποίες επιδοτήθηκαν από το ελληνικό δημόσιο στη βάση μιας πράσινης αναπτυξιακής προοπτικής; Και τι θα απογίνει ο κτιριακός τομέας; Θα απαγορευτεί άραγε κάποια στιγμή η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε κτίρια επειδή δεν υπάρχει άλλο περιθώριο; Πως μπορεί ο μακροχρόνιος σχεδιασμός να αγνοεί αυτά τα ζέοντα ερωτήματα; Τα επιχειρήματα για μη περαιτέρω ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών εξαντλούνται συνήθως σε θέματα κόστους σε σχέση με άλλες τεχνολογίες. Ας δούμε όμως όλη την αλήθεια για το θέμα αυτό. Πρώτον, τα κόστη βάσει των οποίων έγιναν οι εκτιμήσεις του εθνικού σχεδίου είναι υψηλότερα από την πραγματικότητα της αγοράς. Η δυναμική της αγοράς των φωτοβολταϊκών είναι ευτυχώς τέτοια ώστε να έχουμε σημαντική και ταχεία αποκλιμάκωση των τιμών, κάτι που όλοι οι αναλυτές διεθνώς συμφωνούν. Αυτό και μόνο θα έπρεπε να οδηγήσει σε μεγαλύτερο μερίδιο των φωτοβολταϊκών στο ενεργειακό μίγμα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι, περί το 215, τα επενδυτικά κόστη για τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά αναμένεται να είναι παραπλήσια, το ίδιο και η τιμή πώλησης της παραγόμενης ηλιακής και αιολικής κιλοβατώρας. Την ίδια περίοδο, τα φωτοβολταϊκά θα έχουν επιτύχει το λεγόμενο grid parity, η παραγόμενη δηλαδή ηλιακή κιλοβατώρα θα κοστίζει όσο και η συμβατική κιλοβατώρα που θα πωλείται στο δίκτυο. Επιπλέον, τα φωτοβολταϊκά, όχι μόνο έχουν δεδομένη την κοινωνική αποδοχή αλλά βοηθούν και στην ανάπτυξη ενός πιο αποκεντρωμένου και άρα πιο σταθερού ηλεκτρικού δικτύου και έχουν και μεγαλύτερη ευελιξία στο να συνδυαστούν με συστήματα αποθήκευσης αν απαιτηθεί μελλοντικά. Από τα ανωτέρω προκύπτει το βασικό συμπέρασμα ότι, με βάσει τις διατάξεις του νέου ν.3851/21, θα πρέπει να εγκατασταθούν και να λειτουργούν συνολικά περισσότερο από 2.5 MW που είναι ήδη επενδύσεις δρομολογημένες προς υλοποίηση και καλύπτουν το στόχο στο προτεινόμενο Εθνικό Σχέδιο Δράσης μέχρι το 213, με αποτέλεσμα από το έτος 214 μέχρι το 22 να προκύπτει μηδενική ανάπτυξη των Φ/Β. Είναι επομένως αναγκαίο να συμπληρωθεί το Εθνικό Σχέδιο Δράσης και για τα επόμενα επτά (7) έτη, από το 214 έως το 22, με διατήρηση της αγοράς και της ανάπτυξης των φωτοβολταϊκών με μέση ετήσια ένταξη στο σύστημα 55 MW. 2

Εξέλιξη ταρίφας για νεοεισερχόμενους /MWh 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 21 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Έτος Αιολικά (Σύστημα) Φωτοβολταϊκά (Σύστημα) Αιολικά (νησιά) Φωτοβολταϊκά (νησιά) Με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία (Ν.3581/21), οι τιμές πώλησης αιολικής και ηλιακής κιλοβατώρας θα εξισωθούν το 215. Οι καταναλωτές θα επιβαρύνονται το ίδιο και για τις δύο τεχνολογίες και δεν δικαιολογείται συνεπώς η διαφορετική μεταχείριση που προβλέπει το Σχέδιο Δράσης για τα φωτοβολταϊκά Grid parity στην Ελλάδα για συστήματα σε στέγες επιχειρήσεων,3,25 Grid parity,2 /kwh,15,1,5, 29 21 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Μέση τιμή κιλοβατώρας στη χαμηλή τάση Μέση τιμή κιλοβατώρας στη μέση τάση Ανηγμένο κόστος ηλιακής κιλοβατώρας (LEC για 12 kwh/kwp) Ανηγμένο κόστος ηλιακής κιλοβατώρας (LEC για 13 kwh/kwp) Ανηγμένο κόστος ηλιακής κιλοβατώρας (LEC για 14 kwh/kwp) 3

Grid parity στην Ελλάδα για οικιακά φωτοβολταϊκά συστήματα,4,35,3 Grid parity,25 /kwh,2,15,1,5, 29 21 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Μέση τιμή κιλοβατώρας στη χαμηλή τάση Ανηγμένο κόστος ηλιακής κιλοβατώρας (LEC για 12 kwh/kwp) Ανηγμένο κόστος ηλιακής κιλοβατώρας (LEC για 13 kwh/kwp) Ανηγμένο κόστος ηλιακής κιλοβατώρας (LEC για 14 kwh/kwp) Ο ΣΕΦ υποστηρίζει πως το Σχέδιο Δράσης που θα κατατεθεί τελικά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να έχει μια πιο ισόρροπη κατανομή μεταξύ των τεχνολογιών και φυσικά να περιέχει ένα βιώσιμο και αξιοπρεπές μερίδιο για τα φωτοβολταϊκά, τα οποία είναι σήμερα το πιο δυναμικό κομμάτι του ενεργειακού τομέα στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Τα φωτοβολταϊκά αποτελούσαν το 2% της νέας εγκατεστημένης ισχύος στην Ευρώπη τη διετία 28-29 Αιολικά 18.647 Αέριο 13.562 Φωτοβολταϊκά 1.2 Άνθρακας Πετρέλαιο 3.168 3.68 Βιομάζα Υδροηλεκτρικά Άλλα Πυρηνικά 877 866 727 499 2. 4. 6. 8. 1. 12. 14. 16. 18. 2. MW 4

Επιμένουμε πως για να επιτευχθούν οι στόχοι της χώρας, τα φωτοβολταϊκά θα πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον το 12% της ηλεκτροπαραγωγής το 22. Δεδομένου ότι η εκτίμηση του προτεινόμενου σχεδίου δράσης για τη ζήτηση ενέργειας το 22 είναι 68,8 TWh, αυτό μεταφράζεται σε περίπου 6.285 MW φωτοβολταϊκών ή αντίστοιχα 8,17 TWh. Η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου θα σημάνει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας σε μια εποχή που η οικονομία γνωρίζει τεράστια κρίση και η ανεργία καλπάζει. Σε ότι αφορά στην επιβάρυνση των καταναλωτών μέσω του τέλους ΑΠΕ, αποτελεί ειρωνεία να επικαλείται κάποιος τη μελλοντική επιβάρυνση από τα φωτοβολταϊκά, όταν μόνο φέτος οι καταναλωτές επιβαρύνθηκαν ήδη δύο φορές και επίκειται και τρίτη, με υπέρμετρες αυξήσεις, μόνο και μόνο για να καλυφθούν μαύρες τρύπες χωρίς καμία αναπτυξιακή προοπτική. Είναι γνωστό άλλωστε ότι το ύψος του τέλους ΑΠΕ ελάχιστα εξαρτάται από το βαθμό διείσδυσης των ΑΠΕ, ενώ αντιθέτως η τιμή του εξαρτάται κυρίως από τη λεγόμενη Οριακή Τιμή του Συστήματος (ΟΤΣ), την οποία καθορίζουν τα ορυκτά καύσιμα και τα μεγάλα υδροηλεκτρικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι για την περίοδο 29-21 οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ αυξήθηκαν μόλις κατά 25% και το τέλος ΑΠΕ κατά 1.857%. Που είναι λοιπόν η ουσιαστική συσχέτιση βαθμού διείσδυσης και τέλους ΑΠΕ; Άλλωστε, οι αναλύσεις του ΣΕΦ έχουν αποδείξει ότι αν πετύχουμε την κάλυψη του 12% της ηλεκτροπαραγωγής με φωτοβολταϊκά, η επιβάρυνση του μέσου νοικοκυριού θα παραμείνει μικρότερη από την επιβάρυνση που έχει σήμερα πληρώνοντας απλώς το τέλος ΕΡΤ (5,88 ανά νοικοκυριό ετησίως). Τα διαγράμματα που παρουσιάζουμε παρακάτω δείχνουν τις μικρές σχετικά αποκλίσεις στο τέλος ΑΠΕ ακόμη κι αν έχουμε σημαντική διείσδυση φωτοβολταϊκών και άλλων μορφών ΑΠΕ ως το 22. 5

Τέλος ΑΠΕ για 2.567 MWp φωτοβολταϊκών 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Τέλος ΑΠΕ ( /MWh) 4,67 6,8 7,4 7,9 7,14 6,92 6,55 6,2 5,35 4,52 Τέλος ΑΠΕ για 7.5 MW αιολικών + 2.567 MW φωτοβολταϊκών + 625 MW λοιπές ΑΠΕ το 22 Τέλος ΑΠΕ για 12% μερίδιο φωτοβολταϊκών 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Τέλος ΑΠΕ ( /MWh) 4,83 6,91 8,27 9,15 9,12 8,81 8,48 8,1 7,41 6,69 Τέλος ΑΠΕ για 6. MW αιολικών + 6.285 MW φωτοβολταϊκών + 625 MW λοιπές ΑΠΕ το 22 6

Τέλος ΑΠΕ για 12% μερίδιο φωτοβολταϊκών και μεγαλύτερη ανάπτυξη άλλων ΑΠΕ 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Τέλος ΑΠΕ ( /MWh) 4,91 7,6 8,44 9,4 9,49 9,32 9,15 8,85 8,4 7,84 Τέλος ΑΠΕ για 6. MW αιολικών + 6.285 MW φωτοβολταϊκών + 1.38 MW λοιπές ΑΠΕ το 22 Να τονίσουμε επίσης, πως ο αντίστοιχος ενεργειακός σχεδιασμός σε άλλες χώρες προβλέπει μια σαφώς πιο ισόρροπη κατανομή μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών. Τα παραδείγματα της Αυστρίας και της Γερμανίας που παρατίθενται παρακάτω είναι χαρακτηριστικά. Το δυναμικό για νέα καθαρή ενέργεια στην Αυστρία το 22 (TWh) Γεωθερμία Φωτοβολταϊκά Αιολικά Βιοαέριο TWh Βιομάζα Μικρά υδροηλεκτρικά Μεγάλα υδροηλεκτρικά 1 2 3 4 5 6 7 8 7

Προτεινόμενη διείσδυση ΑΠΕ στη Γερμανία το 22 (κοινή πρόταση φορέων της αγοράς) 6 55 5 4 39,5 GW 3 2 1 9,3 6,5 Αιολικά Φωτοβολταϊκά Βιομάζα Υδροηλεκτρικά Γεωθερμία,6 Τα παρακάτω διαγράμματα δείχνουν τις προοπτικές της αγοράς φωτοβολταϊκών με βάση το προτεινόμενο σχέδιο δράσης και τις προτάσεις του ΣΕΦ. Η αναπτυξιακή προοπτική των προτάσεων του ΣΕΦ είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Η πράσινη ανάπτυξη δεν πρέπει να παραμείνει ένα κενό γράμμα. Επαφίεται στους λαμβάνοντες τις πολιτικές αποφάσεις να το αποδείξουν στην πράξη. 9 Ετήσια αγορά φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα 28-22 8 7 MWp 6 5 4 3 2 1 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Σημεριν ές τάσεις 1 36 8 135 16 19 215 227 24 265 29 315 335 Σχέδιο δράσης 1 36 8 138 2 25 26 294 275 258 257 257 25 12% PV το 22 1 36 112 25 4 45 585 65 675 725 75 79 85 8

7. Συνολική εγκατεστημένη ισχύς 28-22 (διασυνδεδεμένα συστήματα) 6. 5. MWp 4. 3. 2. 1. 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Σημεριν ές τάσεις 12 48 128 263 423 613 828 1.55 1.295 1.56 1.85 2.165 2.5 Σχέδιο δράσης 12 48 128 266 466 716 976 1.27 1.545 1.83 2.6 2.317 2.567 12% PV το 22 12 48 16 41 81 1.26 1.845 2.495 3.17 3.895 4.645 5.435 6.285 Θέσεις πλήρους απασχόλησης στα φωτοβολταϊκά 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. 29 21 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 Σημεριν ές τάσεις 1.325 2.23 3.9 3.55 3.965 4.4 4.635 4.855 5.25 5.64 6.3 6.345 Σχέδιο δράσης 1.325 2.23 3.13 4.9 4.845 5.55 5.615 5.34 5.95 5.8 5.8 4.975 12% PV το 22 1.325 2.7 4.775 7.2 7.775 9.82 1.83 11.25 12.35 12.455 13.9 14.15 9