ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Ι ΥΜΗΣ ΣΗΡΑΓΓΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΙ ΗΡΟ ΡΟΜΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ Σ.Σ. ΤΙΘΟΡΕΑΣ Σ.Σ. ΛΕΙΑΝΟΚΛΑ ΕΙΟΥ» ΥΠΟ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ: ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΛΛΑ ΦAΝΗ ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 1

Ευχαριστούµε την εταιρία J&P AΒΑΞ, για την συµβολή της στην εκπόνηση της πτυχιακής εργασίας µε την παροχή πληροφοριακού έντυπου υλικού αλλά και µε την δυνατότητα λήψης φωτογραφικού υλικού. Ιδιαιτέρως ευχαριστούµε τους κυρίους: Ψιλοπάτης Ισίδωρος : Καρίµαλης Αντώνιος : Κώνστας Βασίλειος: Παπαδάκης Μιχαήλ: Εργοταξιάρχης Αναπληρωτής Εργοταξιάρχης Μηχανικός Κατασκευής (Υπεύθυνος για εκσκαφή) Συντονιστής Ασφάλειας και Υγείας Τεχνικός Ασφάλειας Μηχανικός Κατασκευής (Υπεύθυνος για τελική επένδυση) Μηχανικός Κατασκευής (Υπεύθυνος για εκσκαφή, Επιµετρήσεις, Κοστολόγια Έργου) Επιφανίδης Κωνσταντίνος: Μηχανολόγος Ευχαριστούµε επίσης, την κυρία άλλα Φανή επιβλέπων καθηγήτρια της πτυχιακής µας εργασίας για την βοήθεια και την οργάνωση της δοµής της. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Σελ.1 Α ΜΕΡΟΣ (ΓΕΝΙΚΑ) 1.Γενικά για τα τεχνικά έργα Σελ. 2 1.2 ιαχωρισµός τεχνικού και µη τεχνικού έργου Σελ. 3 1.3 ιαχωρισµός ηµόσιου και Ιδιωτικού Τεχνικού έργου Σελ. 3 2. Στατιστικά στοιχεία Σελ. 3 Ορισµοί Σελ.12 ΣΑΥ και ΦΑΥ Σελ.13 Τεχνικός ασφαλείας και Ιατρός εργασίας Σελ.15 Σήµανση Σελ. 21 Περιστασιακή σήµανση Σελ. 27 Επισήµανση δοχείων και σωληνώσεων Σελ. 30 Βασική νοµοθεσία για τη σήµανση Σελ. 39 Μέσα Ατοµικής Προστασίας (ΜΑΠ) Σελ. 40 Βασική νοµοθεσία για τα ΜΑΠ Σελ. 58 Α Βοήθειες Σελ. 60 Πυροπροστασία Πυρασφάλεια Σελ. 61 Βασική νοµοθεσία για την πυρασφάλεια Σελ. 65 Θόρυβος Σελ. 66 Βασική νοµοθεσία για το θόρυβο Σελ. 70 Ελάχιστες προδιαγραφές των χώρων εργασίας Σελ. 71 Βασική νοµοθεσία για τις προδιαγραφές στους χώρους εργασίας Σελ. 73 Υγιεινή στους χώρους εργασίας Σελ. 73 Νοµοθεσία Χρονολογικός Πίνακας Σελ. 75 Γενική Νοµοθεσία που απαιτείται στα εργοτάξια Σελ. 81 Β ΜΕΡΟΣ (ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ) Γενικά στοιχεία του έργου Σελ. 86 Κανόνες του εργοταξίου Σελ. 87 Κυκλοφορία πεζών και οχηµάτων στο εργοτάξιο Σελ. 88 ιευθέτηση χώρων υγιεινής, εστίασης και Α βοηθειών Σελ. 88 Καθορισµός χώρων αποθήκευσης υλικών και τρόποι αποκοµιδής αχρήστων καθώς και επικίνδυνων υλικών Σελ. 88 ιαχείριση υδάτων και υπογείων υδάτων Σελ. 90 Αντιµετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων Σελ. 91 Σχεδιασµός ασφαλείας Σελ. 92 Αρµοδιότητες και Υποχρεώσεις για την Ασφάλεια µε βάση τη Νοµοθεσία Σελ. 92 Εκκίνηση έργου Σελ. 93 Γενικό σχέδιο εκπαίδευσης προσωπικού εταιρείας Σελ. 95 Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση εργαζοµένων στα εργοτάξια Σελ. 96 ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 3

Εκπαίδευση και συµµόρφωση υπεργολάβων Σελ. 97 ιαβούλευση και επικοινωνία Σελ. 98 Έλεγχος έγγραφων Σελ. 98 Γραπτή εκτίµηση επαγγελµατικού κινδύνου Σελ. 99 Καταστάσεις έκτακτης ανάγκης Σελ. 99 υσµενείς καιρικές συνθήκες Σελ. 99 Τρίτοι Επισκέπτες Σελ. 100 Πυρασφάλεια Σελ. 100 Σήµανση Ασφάλειας Σελ. 101 Έλεγχος και διορθωτικές ενέργειες Σελ. 101 ιαδικασίες ασφάλειες Σελ. 103 ιαδικασία διαχείρισης ατυχηµάτων Σελ. 103 ιαδικασία Πυρασφάλειας Σελ. 104 ιαδικασία διαχείρισης επισκεπτών Σελ. 105 ιαδικασία ιατρικής παρακολούθησης Σελ. 107 ιαδικασία παροχής Α βοηθειών Σελ. 108 ιαδικασία σήµανσης ασφάλειας Σελ. 111 Μέσα Ατοµικής Προστασίας (ΜΑΠ) Σελ. 114 Γ ΜΕΡΟΣ (ΚΙΝ ΥΝΟΙ ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ) Χωµατουργικές εργασίες Σελ. 120 Ανατινάξεις Σελ. 122 Ανυψωτικές εργασίες Σελ. 123 Ασφαλτοστρώσεις Σελ. 125 Γεωτεχνικές Εργασίες Σελ. 126 Εργασίες σε ύψος Σελ. 129 Υπόγειες εργασίες Σελ. 130 Σκυροδέµατα Σελ. 132 Μηχανήµατα τεχνικών έργων Σελ. 135 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ⅰ (έγγραφα) Σελ. 138 Βιβλιογραφία Σελ. 165 ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ασφάλεια εργασίας και υγείας στις κατασκευές των τεχνικών έργων είναι µία βασική επέκταση της έκθεσης των εργαζοµένων σε κινδύνους κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Οι κίνδυνοι αυτοί, µπορεί να είναι είτε εργατικά ατυχήµατα είτε εµφάνιση ασθενειών που προέρχονται από την εργασία τους στον επαγγελµατικό χώρο είτε ακόµη και τη φθορά της υγείας τους, ψυχική ή σωµατική. Η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων και η επιδίωξη της συνεχούς και σταθερής βελτίωσης των συνθηκών και του περιβάλλοντος εργασίας αποτελούν βασική προϋπόθεση για µια υγιή κοινωνία. Η πιο πάνω βασική επιδίωξη υλοποιείται κυρίως µε την υιοθέτηση κατάλληλης εθνικής νοµοθεσίας, την εφαρµογή της µέσω ενός αποτελεσµατικού συστήµατος επιθεώρησης εργασίας και µε την προώθηση της πρόληψης των εργατικών ατυχηµάτων και επαγγελµατικών ασθενειών µέσω, µεταξύ άλλων, και της ένταξης των θεµάτων ασφάλειας και υγείας σε άλλους τοµείς πολιτικής. Επίσης, κάθε κατασκευαστικό έργο περιέχει ιδιαίτερους έµφυτους κινδύνους και πρέπει να αντιµετωπίζεται σαν µοναδικό γιατί συντρέχουν διαφορετικοί λόγοι για την δηµιουργία ενός τεχνικού έργου οπότε πρέπει να γίνεται ανάλογος σχεδιασµός και προγραµµατισµός για την πρόληψη και την αντιµετώπιση εργατικών ατυχηµάτων. Τέλος, οι συνθήκες του εργοταξίου αλλάζουν συχνά, διαφορετικού είδους εργασίες εκτελούνται ταυτόχρονα στον ίδιο χώρο ή σε χώρους που γειτονεύουν ή σε διαφορετικά επίπεδα, έτσι, ώστε πολλά µέτρα και µέσα ασφάλειας εξυπηρετούν πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες και αντιλαµβανόµαστε ότι είναι απαραίτητα τα τελευταία χρόνια και όχι απλά αναγκαία για την διαµόρφωση ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 5

A MEΡΟΣ ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ Τα µεγάλα τεχνικά έργα αποτελούν την κινητήρια δύναµη του τεχνικού εκσυγχρονισµού της ελληνικής κοινωνίας στα πρόθυρα του νέου αιώνα. Όµως το πρόβληµα δεν είναι καινούργιο: µε ανάλογο τρόπο είχε τεθεί και τον προηγούµενο αιώνα και προκάλεσε -αρχής γενοµένης από το πρόγραµµα του Τρικούπη- µια δέσµη τεχνικών έργων που άλλαξαν το τοπίο και τη φυσιογνωµία της νέας Ελλάδας. Ως έργο νοείται κάθε νέα κατασκευή ή επέκταση ή ανακαίνιση ή επισκευή ή συντήρηση και η οικονοµικά ή τεχνικά αυτοτελής λειτουργία, καθώς και κάθε σχετική ερευνητική εργασία που απαιτεί τεχνική γνώση και επέµβαση. Ως τεχνικό έργο όµως, νοείται το αποτέλεσµα ενός συνόλου οικοδοµικών εργασιών ή εργασιών πολιτικού µηχανικού που προορίζεται να πληρεί αυτό καθαυτό µια οικονοµική ή τεχνική λειτουργία. Πιο συγκεκριµένα ως τεχνικό έργο νοείται κάθε κατασκευή δοµική και ηλεκτροµηχανολογική ή άλλης φύσεως κατασκευή που συνδέεται µε οποιονδήποτε τρόπο µε το έδαφος ήτοι κάθε ανέγερση και συναρµολόγηση νέου έργου και κάθε επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, διαρρύθµιση, συντήρηση και λειτουργία υφισταµένου ή νέου έργου καθώς και κάθε άλλη εργασία τεχνικής ή ερευνητικής φύσεως και κάθε συναφής δραστηριότητα που απαιτεί τεχνική γνώση, µελέτη και επέµβαση. Επίσης, ως τεχνικό έργο, µε βάσει διατάξεις ειδικών νόµων (ν1418/1984 όπως ισχύει µετά τις τροποποιήσεις και συµπληρώσεις µε τις διατάξεις του ν 2229/1994 το Ελληνικό λογιστικό σχέδιο- π.δ. 1123/1980), την διοικητική και δικαστηριακή νοµολογία, νοείται κάθε νέα κατασκευή ή επέκταση ή ανακαίνιση ή επισκευή ή συντήρηση και η οικονοµικά ή τεχνικά αυτοτελής λειτουργία καθώς και κάθε σχετική ερευνητική εργασία, που απαιτεί τεχνική γνώση και επέµβαση και που συνδέεται µε οποιοδήποτε τρόπο µε το έδαφος, το υπέδαφος, ή τον υποθαλάσσιο χώρο όπως και τα πλωτά τµήµατα των τεχνικών έργων. Σαν τεχνικά έργα χαρακτηρίζονται τα οικοδοµικά έργα, τα λιµενικά, τα υδραυλικά, οδοποιίας, γεφυροποιίας, σιδηροδρόµων και γενικά έργα υπαίθρου και όχι η κατασκευή βιοµηχανικών και βιοτεχνικών προϊόντων (Σ.τ.Ε. 1582/64, 227/1961 και Φορ. Εφ. Αθηνών 2504/74). Στην περίπτωση οικοδοµικών έργων, εργολαβικές εργασίες, ειδικότερα, είναι εκείνες που αφορούν τις κατεδαφίσεις, εκσκαφές θεµελίων, κατασκευής µπετόν αρµέ, λιθοδοµές, αµµοκονιάµµατα, ξυλουργικές εργασίες, υδροχρωµατισµούς και ελαιοχρωµατισµούς, διακοσµήσεις, εγκαταστάσεις ανελκυστήρων κ.λπ. που έχουν ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία συστατικών µερών του ακινήτου. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 6

1.2 ιαχωρισµός Τεχνικού και Μη Τεχνικού έργου Όπως εύκολα µπορεί κανείς να διακρίνει, δεν αποτελούν τεχνικά έργα: οι εργασίες συντήρησης - επισκευής ήδη υφιστάµενων εγκαταστάσεων (π.χ. των µηχανολογικών εγκαταστάσεων κτιρίων, καθώς και οι έλαιο(υδρο)χρωµατισµοί κ.ά. Αντίθετα, έχουµε τεχνικό έργο στις περιπτώσεις που την απαραίτητη για την κατασκευή του έργου ύλη χορηγεί ο εργολάβος (π.χ. προµήθεια και εγκατάσταση µηχανηµάτων) που µε τη σύµβαση η τοποθέτηση - εγκατάσταση, το στοιχείο δηλαδή της εκτέλεσης του έργου, να εµφανίζεται ως κύριο (προέχον) έναντι του στοιχείου της πώλησης. Απεναντίας, προέχει το στοιχείο της πώλησης όταν εµπορική - βιοτεχνική επιχείρηση αναλαµβάνει, παράλληλα µε την πώληση των αγαθών που εµπορεύεται ή παράγει, και την τοποθέτηση αυτών. 1.3 ιαχωρισµός ηµόσιου και Ιδιωτικού Τεχνικού έργου Τα τεχνικά έργα γενικά προς το ηµόσιο - ήµους και Κοινότητες, δηµόσιες επιχειρήσεις και εκµεταλλεύσεις, οργανισµούς και επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, αποτελούν δηµόσια έργα. Λοιπά τεχνικά έργα αλλά προς ιδιώτες, όπως οικοδοµικά ή η εκτέλεση µηχανολογικών και ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων, καθώς και όποια άλλα έργα αλλά προς πρόσωπα πέραν των ως άνω περιοριστικά αναφερόµενων στα δηµόσια έργα, π.χ. προς ενώσεις γεωργικών συνεταιρισµών, αστικούς οικοδοµικούς συνεταιρισµούς κ.ά., αποτελούν ιδιωτικά τεχνικά έργα. Η παραπάνω διάκριση σε δηµόσια και ιδιωτικά των τεχνικών έργων είναι σε συνάρτηση µε τα ακαθάριστα έσοδα για τη φορολογία εισοδήµατος των τεχνικών επιχειρήσεων (από τα έργα αυτά). 2. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Σύµφωνα µε τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία κάθε πέντε δευτερόλεπτα, ένας εργαζόµενος στην ΕΕ υφίσταται εργατικό ατύχηµα. Κάθε δύο ώρες ένας από αυτούς χάνει τη ζωή του, ενώ κάθε χρόνο περίπου 5 εκατοµµύρια πολίτες πέφτουν θύµατα ατυχηµάτων στο χώρο εργασίας τους. Αυτό συνεπάγεται µεγάλο οικονοµικό κόστος τόσο για τους ίδιους τους εργαζοµένους και τις επιχειρήσεις, όσο και για τα ασφαλιστικά ταµεία και κατ επέκταση το κοινωνικό σύνολο. Πέρα από το οικονοµικό κόστος, πολύ σηµαντικό είναι και το προσωπικό, τόσο του ατόµου που υπέστη το ατύχηµα, όσο και του περιβάλλοντος του. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι περίεργο συµβαίνει σχετικά µε τα εργατικά ατυχήµατα. Ενώ οι στατιστικές της Κοινότητας είναι συνήθως αναλυτικές όχι µόνο για τα γεγονότα, αλλά ακόµη και για τις απόψεις των πολιτών, για τα εργατικά ατυχήµατα δεν υπάρχουν επίσηµα στοιχεία. Η ειδική υπηρεσία για την Υγιεινή και Ασφάλεια στην Εργασία (http://www.europe). ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 7

osha.eu.int/statistics/ index2.stm) διαθέτει στοιχεία µόνο για το 1996, ενώ αντίστοιχη ενηµέρωση διαθέτει και το ειδικό Ινστιτούτο για την Υγιεινή και Ασφάλεια στην Εργασία (http://www.eurofound.ie/). Ανάλογη είναι και η κατάσταση στην Ελλάδα. Τα στοιχεία που δίνουν το Υπουργείο Εργασίας και το ΙΚΑ παρουσιάζουν σηµαντική απόκλιση, όχι µόνο για τα απλά ατυχήµατα αλλά και για τα θανατηφόρα. Στην Ελλάδα, κατά το έτος 2000 καταγράφηκαν, από το ΙΚΑ, 16.822 εργατικά ατυχήµατα. Από την καταγραφή των ελτίων Εργατικού Ατυχήµατος συγκεντρώθηκε δείγµα 14.154 εργατικών ατυχηµάτων εκ των οποίων 80 ήταν θανατηφόρα (6 ). Ο αριθµός των εργατικών ατυχηµάτων κατά το 2000 παρουσιάζει, σε σύγκριση µε το 1999, µείωση κατά 4,7%, ενώ ο αριθµός των άµεσα ασφαλισµένων αυξήθηκε κατά 0,3% από το προηγούµενο έτος. Κατά τη δεκαετία 1991-2000 παρατηρήθηκε ετησίως πτώση στον αριθµό των ατυχηµάτων µε µέσο ρυθµό µείωσης για τη δεκαετία 4,4%. Συγκεκριµένα, το 1994 το ΙΚΑ κατέγραψε 22.608 ατυχήµατα, ενώ το Υπουργείο Εργασίας 4.852. Από αυτά το ΙΚΑ καταγράφει 83 θανατηφόρα, ενώ το Υπουργείο 104. Από το 1995 µέχρι την 1/7/99, όπου οι Επιθεωρήσεις Εργασίας πέρασαν στις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, απλά δε συγκεντρώνονται στοιχεία για τα ατυχήµατα, παρά µόνο από το ΙΚΑ. Βεβαίως αυτό, εκτός από κοινωνικά απαράδεκτο, είναι και παράνοµο, σύµφωνα µε την 81 ιεθνή Σύµβαση Εργασίας και τις υποχρεώσεις της χώρας απέναντι σε διεθνείς οργανισµούς. Από εκεί και πέρα υπάρχουν καταγεγραµµένα µόνο στοιχεία του ΙΚΑ κατά τα οποία: το 1995, καταγράφονται 21.540 εργατικά ατυχήµατα, µε 91 θανατηφόρα. Το 1996, σηµειώθηκαν 21.255 ατυχήµατα εκ των οποίων 77 θανατηφόρα. Το 1997, 20.046, από τα οποία 80 θανατηφόρα και το 1998, 18.615 µε 78 θανατηφόρα. Για το 1999 δεν υπάρχουν στοιχεία του ΙΚΑ, υπάρχουν µόνο του Υπουργείου Εργασίας, στα οποία είναι καταγεγραµµένα 59 θανατηφόρα ατυχήµατα, για το α εξάµηνο και για το δεύτερο εξάµηνο, επί συνόλου 1.832 ατυχηµάτων, 57 θανατηφόρα, συν 32 από το σεισµό της 7ης Σεπτεµβρίου. Εκτιµώντας την ετήσια µεταβολή στον αριθµό των ατυχηµάτων από το έτος 1988 έως το 2000, υπολογίσθηκε ότι, για τη χρονική αυτή περίοδο, ο µέσος ρυθµός µείωσης στον αριθµό των ατυχηµάτων ήταν 5,7%. Λαµβάνοντας υπόψη το σύνολο των ατυχηµάτων καθώς και το σύνολο των άµεσα ασφαλισµένων εκτιµάται ότι κατά το 2000 συνέβαιναν 9 περίπου εργατικά ατυχήµατα ανά 1000 ασφαλισµένους. Συγκρίνοντας τον παραπάνω αριθµό εργατικών ατυχηµάτων µε αυτόν του 1988, παρατηρείται ότι κατά το 2000 ο αριθµός αυτός µειώθηκε κατά 50%, σε σύγκριση µε το 1988. Εκτιµώντας την ανά έτος ποσοστιαία µεταβολή στον αριθµό των ατυχηµάτων ανά 1000 ασφαλισµένους από το έτος 1988 έως το 2000, υπολογίστηκε ότι, για τη χρονική αυτή περίοδο, ο µέσος ρυθµός µείωσης των ατυχηµάτων ανά 1000 ασφαλισµένους ήταν 6,5%. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 8

Τα περισσότερα εργατικά ατυχήµατα συνέβησαν στις διοικητικές περιφέρειες Αττικής (44,5%) και Κεντρικής Μακεδονίας (19,5%). Το 86,5% των ατυχηµάτων συνέβησαν σε άνδρες και το 13,5% σε γυναίκες. Οι εργαζόµενοι µε ηλικία από 25 έως 34 ετών κατέχουν το 32,3% του συνόλου των ατυχηµάτων. Στις ηλικίες αυτές αντιστοιχεί το 33% περίπου των ατυχηµάτων των ανδρών και το 30% περίπου των ατυχηµάτων των γυναικών. Τα περισσότερα ατυχήµατα εντοπίζονται στα άνω και κάτω άκρα µε ποσοστά 48,7% και 32,0%, αντίστοιχα. Ειδικότερα ως προς το συγκεκριµένο µέλος σώµατος υπερισχύουν οι δάκτυλοι του χεριού µε 24,5% και η κνήµηγόνατο µε 10,7% Τα είδη τραύµατος που κυριαρχούν είναι τα θλαστικά τραύµατα και τα κατάγµατα µε αντίστοιχα ποσοστά 31,2% και 25,8%. Τα περισσότερα ατυχήµατα εντοπίζονται στις κατασκευές µε ποσοστό 25,4%. Ο µεγαλύτερος αριθµός ατυχηµάτων εµφανίζεται στην κατηγορία των Μεταλλωρύχων-Λατόµων και ασκούντων συναφή επαγγέλµατα Τεχνίτες ανέγερσης και αποπεράτωσης κτιρίων και άλλων δοµικών έργων µε ποσοστό 23,9%. Οι µήνες µε τα περισσότερα ατυχήµατα είναι ο Ιανουάριος και ο Ιούνιος µε ποσοστό από 9,8% ενώ τα λιγότερα εντοπίζονται στο εκέµβρη µε 5,1% και στον Αύγουστο µε 7,0%. Περίπου ένα στα τρία ατυχήµατα (32,6%) συνέβησαν µεταξύ 9:31 το πρωί και 12:30 το µεσηµέρι και το 37,4% των ατυχηµάτων συνέβησαν ευτέρα και Πέµπτη. Στο 76,2% του συνόλου ατυχηµάτων, οι πρώτες βοήθειες αµέσως µετά το ατύχηµα δόθηκαν σε νοσοκοµείο. Ειδικότερα στην Αττική το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 91,1%. Το 20,7% νοσηλεύτηκε σε νοσοκοµείο µετά την παροχή πρώτων βοηθειών. Κατά µέσο όρο αντιστοιχούν 15 περίπου ατυχήµατα ανά 1000 άνδρες και 4 περίπου ατυχήµατα ανά 1000 γυναίκες, ενώ η µέση συχνότητα, ανεξαρτήτως φύλου, είναι 11 περίπου ατυχήµατα ανά 1000 εργαζόµενους. Είκοσι πέντε περίπου ατυχήµατα συµβαίνουν ανά 1000 άνδρες ηλικίας 20 έως 24 ετών, 9 περίπου ατυχήµατα συµβαίνουν ανά 1000 γυναίκες ηλικίας 15 έως 19 ετών και για το σύνολο των εργαζοµένων 15 περίπου ατυχήµατα ανά 1000 εργαζόµενους ηλικίας 20 έως 24 ετών. Στις διοικητικές περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου αντιστοιχούν 21 και 19 περίπου ατυχήµατα ανά 1000 εργαζόµενους. Οι κλάδοι Αλιείας, Παροχή Ηλεκτρικού Ρεύµατος-Φυσικού Αερίου-Νερού και Κατασκευών έχουν αυξηµένο αριθµό ατυχηµάτων και συγκεκριµένα 20, 22 και 21 ατυχήµατα ανά 1000 εργαζόµενους. Οι Χειριστές Σταθερών Βιοµηχανικών Εγκαταστάσεων, Χειριστές Μηχανηµάτων-Συναρµολογητές και οι Ανειδίκευτοι Εργάτες Ορυχείων Κατασκευών Μεταποίησης - Μεταφορών υπερέχουν µε αντίστοιχες συχνότητες 50, 41 και 23 ατυχήµατα ανά 1000 εργαζόµενους. Σύµφωνα µε στοιχεία του 2000 από το ΙΚΑ παραθέτονται (παρακάτω) πίνακες σχετικά µε στοιχεία εργατικών ατυχηµάτων. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας (Ε.Π.Ε.) για το 2003 δηλώθηκαν 6.235 εργατικά ατυχήµατα εκ των οποίων τα 153 ήταν ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 9

θανατηφόρα. Στο ΙΚΑ την ίδια χρονιά δηλώθηκαν 15.310 ατυχήµατα και 107 αντίστοιχα. Το 2005 στην Επιθεώρηση Εργασίας δηλώθηκαν 6.044 ατυχήµατα εκ των οποίων τα 111 ήταν θανατηφόρα. Από το 1977 µέχρι σήµερα ο αριθµός των εργατικών ατυχηµάτων παρουσιάζει µια σταθερή µείωση. Σχετικά µε τα δηλωθέντα (ανά περιφέρεια) στο Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) εργατικά ατυχήµατα, αυτά παρουσιάζουν µια αύξηση κατά την χρονική περίοδο 2000-2005 (Πίνακας 1). Μερίδιο ευθύνης για την αύξηση των εργατικών ατυχηµάτων κατά την συγκεκριµένη χρονική περίοδο (ιδιαίτερα από το 2001-2004) αποδίδεται και στην προσπάθεια ολοκλήρωσης των Ολυµπιακών Έργων, που επέβαλε µια εντατικοποίηση των εργασιακών ρυθµών. Η αύξηση των δηλωθέντων ατυχηµάτων δεν σηµαίνει απαραίτητα και µια γενικότερη αύξηση των εργατικών ατυχηµάτων, δεδοµένου ότι παλαιότερα συχνά δηλωνόντουσαν µόνο τα θανατηφόρα και τα πολύ σοβαρά εργατικά ατυχήµατα. Όσον αφορά στα θανατηφόρα ατυχήµατα που έχουν δηλωθεί στο Σ.ΕΠ.Ε., αυτά παρουσιάζουν µια γενικά πτωτική πορεία κατά την χρονική περίοδο 2000-2005, αν και παρατηρείται µια άνοδος κυρίως το 2001, καθώς και το 2002. Ως κύρια αιτία των θανατηφόρων εργατικών ατυχηµάτων στις οικοδοµές για το 2005 καταγράφεται η πτώση από ύψος, ενώ ακολουθούν οι καταπλακώσεις και οι ηλεκτροπληξίες. ΤΑΣΗ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ 2005 9µηνο 2005 12µηνο 2005 Θανατηφόρα 80 106 Οικοδοµές 43 57 (53.75%) Επιχειρήσεις 37 49 (46.25%) ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 10

Ανάλυση Εργατικών Ατυχηµάτων που συνέβηκαν σε εργοδοτούµενα πρόσωπα κατά τη διάρκεια της εργασίας και γνωστοποιήθηκαν κατά το έτος 2009 Ταξινόµηση κατά αιτία Ποσοστό Ατυχηµάτων (%) 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 38,71% 22,63% 10,78% 22,86% 10,00% 5,00% 5,03% 0,00% Αιτία Ατυχήµατος ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 11

ΑΡ. ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8 ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ 2003-2009 (ΕΡΓΟ ΟΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ) 14 13 18 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ΕΤΟΣ 15 12 9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΧ: ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2003-2009 (ΕΡΓΟ ΟΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ) ΑΡ. ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ 2400 2300 2200 2100 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2367 2172 2175 2227 2086 2107 2105 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ΕΤΟΣ ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 12

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΚΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ( ΙΟΡΘΩΜΕΝΟΣ) ΜΕΤΑΒΟΛΗ - ΤΑΣΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ 2003-2008 ΕΤΟΣ ΕΙΚΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΑΡ. ΑΤΥΧΗΜ Αριθµός Εργoδοτουµένων 2003 872,0 2086 239224 2004 885,0 2172 245430 2005 859,6 2175 253036 2006 792,4 2107 265888 2007 737,8 2105 285327 2008 772,3 2367 306488 2009 729,3 2227 305369 ΕΤΟΣ ΕΙΚΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΑΡ. ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΑΡ. ΕΡΓΟ ΟΤΟΥΜΕΝΩΝ 2003 872,0 521,5 341,7 2004 885,0 543 350,6 2005 859,6 543,75 361,5 2006 792,4 526,75 379,8 2007 737,8 526,25 407,6 2008 772,3 591,75 437,8 2009 729,3 556,75 436,2 ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 13

ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΙΚΤΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ - ΑΡΙΘΜΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ- ΑΡΙΘΜΟΥ ΕΡΓΟ ΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΣΥΝΟΛΑ - ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΠΕΡΙΟ ΟΣ 2003-2009 Σηµ.1 ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΙΚΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΑΡ. ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΑΡ. ΕΡΓΟ ΟΤΟΥΜΕΝΩΝ 872,0 885,0 859,6 792,4 737,8 2086 2172 2175 2107 2105 2367 772,3 Σηµ. 729,3 1 2227 ΕΙΚΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ (Μείωση 16,4%) ΑΡ.ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Σηµ.3 (Αύξηση 6,8%) 239 224 245 430 253 036 265 888 285 327 306 488 Σηµ 305369 ΑΡ. ΕΡΓΟ ΟΤΟΥΜΕΝΩΝ Σηµ.2 (Αύξηση 27,6%) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 ΕΤΟΣ Σηµ. 1. - Τα αποτελέσµατα που αφορούν το έτος 2009, σε ότι αφορά τον αριθµό των εργοδοτουµένων και τον υπολογιζόµενο είκτη Συχνότητας, είναι προκαταρκτικά και όχι τελικά καθότι ο αριθµός των εργοδοτουµένων είναι σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα του τρίτου τριµήνου της Έρευνας Εργατικού υναµικού της Στατιστικής Υπηρεσίας και όχι του Μέσου Όρου του έτους Σηµ. 2: Στον αριθµό των εργοδοτουµένων περιλαµβάνονται µόνο οι εργοδοτούµενοι υπαλλήλοι και όχι και οι αυτοεργοδοτούµενοι, ενώ για την περίοδο 2003-2007 δεν περιλαµβάνονται επίσης οι οικιακοί βοηθοί. Σηµ. 3: Ο αριθµός των ατυχηµάτων αναφέρεται σε ατυχήµατα που συνέβηκαν κατά τη διάρκεια της εργασίας για τις αντίστοιχες οµάδες εργαζοµένων, όπως σχετικά αναφέρονται πιο πάνω και γνωστοποιήθηκαν στο Τµήµα Επιθεώρησης Εργασίας. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 14

ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΦΥΛΛΟ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝ ΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΥΝΟΛΟ % ΑΓΝΩΣΤΗ 345 63 408 2,4 ΈΩΣ 14 ΕΤΩΝ 5 0 5 0,0 15 ΕΩΣ 19 257 62 319 1,9 20 ΕΩΣ 24 2109 296 2405 14,3 25 ΕΩΣ 29 2510 355 2865 17,0 30 ΕΩΣ 34 2245 318 2563 15,2 35 ΕΩΣ 39 1847 276 2123 12,6 40 ΕΩΣ 44 1583 294 1877 11,2 45 ΕΩΣ 49 1412 253 1665 9,9 50 ΕΩΣ 54 1251 202 1453 8,6 55 ΕΩΣ 59 726 89 815 4,8 60 ΕΩΣ 64 228 50 278 1,7 65 ΚΑΙ ΑΝΩ 36 10 46 0,3 ΣΥΝΟΛΟ 14554 2268 16822 100,0 % 86,5 13,5 100,0 ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 15

ΟΡΙΣΜΟΙ Προσωρινό ή κινητό εργοτάξιο, που στο εξής αποκαλείται εργοτάξιο : Κάθε εργοτάξιο όπου πραγµατοποιούνται εργασίες οικοδοµικές ή/και πολιτικού µηχανικού και γενικά εκτελείται τεχνικό έργο. Στο παράρτηµα I του άρθρου 12 περιλαµβάνεται ενδεικτικός κατάλογος τέτοιων εργασιών. Κύριος του έργου: Κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο για λογαριασµό του οποίου πραγµατοποιείται ένα έργο. Ανάδοχος: Κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο στο οποίο έχει ανατεθεί η µελέτη ή/και η εκτέλεση ή/και η επίβλεψη της εκτέλεσης του έργου για λογαριασµό του κυρίου του έργου. O ορισµός του αναδόχου εξειδικεύεται για τις ανάγκες του παρόντος διατάγµατος µεταξύ ενός ή περισσοτέρων παραγόντων του έργου κατά περίπτωση ως εξής: Εργολάβος: Πρόσωπο που συµβάλλεται µε τον κύριο του έργου και αναλαµβάνει την εκτέλεση ολόκληρου του έργου ή τµήµατός του, ανεξάρτητα από την ιδιότητα µε την οποία φέρεται ασφαλισµένος σε ασφαλιστικό οργανισµό και προκειµένου για δηµόσια έργα ο ανάδοχος, όπως αυτός ορίζεται στο άρθρο 3 του ν.1418/84. Υπεργολάβος: Πρόσωπο που συµβάλλεται µε εργολάβο και αναλαµβάνει την εκτέλεση ολόκληρου του έργου ή τµήµατός του, ανεξάρτητα από την ιδιότητα µε την οποία φέρεται ασφαλισµένος σε ασφαλιστικό οργανισµό. Ως υπεργολάβος θεωρείται επίσης και το πρόσωπο που συµβάλλεται µε άλλον υπεργολάβο και αναλαµβάνει σύµφωνα µε τα παραπάνω την εκτέλεση ολόκληρου του έργου ή τµήµατός του. Μελετητής: Πρόσωπο που συµβάλλεται µε τον κύριο του έργου ή τον εργολάβο και εκπονεί τη µελέτη του έργου. Εργοδότης: Κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο το οποίο συνδέεται µε σχέση εργασίας µε τον εργαζόµενο και εν προκειµένω οι παράγοντες του έργου που αναφέρονται στα εδάφια (α) και (β) της προηγουµένης παραγράφου, µη αποκλειοµένου και του κυρίου του έργου όταν αυτός συνδέεται απευθείας µε σχέση εργασίας µε τον εργαζόµενο. Εργαζόµενος: Κάθε πρόσωπο που απασχολείται από έναν εργοδότη µε οποιαδήποτε σχέση εργασίας, συµπεριλαµβανοµένων των ασκούµενων και των µαθητευοµένων. Εκπρόσωπος των εργαζοµένων : Κάθε εκλεγµένο άτοµο, µε ειδική αρµοδιότητα σε θέµατα προστασίας της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων σύµφωνα µε τα άρθρα 2 και 3 του ν.1568/85, το π.δ.315/87 Σύσταση EYAE σε εργοτάξια οικοδοµών και εν γένει τεχνικών έργων, τα άρθρα 1, 2, 3, 4 και 5 του ν. 1767/88 Συµβούλια εργαζοµένων και άλλες εργατικές διατάξεις-κύρωση της 135 ιεθνούς Σύµβασης Εργασίας (63/A), και τα ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 16

άρθρα 2 (παράγραφος 4) και 3 του π.δ. 17/96 Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων κατά την εργασία σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες 89/391/ΕOΚ και 91/383/ΕOΚ (11/Α), για να εκπροσωπεί τους εργαζόµενους, όσον αφορά τα ζητήµατα προστασίας της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία. Αυτοαπασχολούµενος: Kάθε άτοµο, εκτός εργοδοτών και εργαζοµένων όπως αυτοί ορίζονται στο άρθρο 2 (παράγραφοι 4 και 5) του π.δ. 17/96, το οποίο µε την επαγγελµατική του δραστηριότητα συµβάλλει στην εκτέλεση του έργου. Συντονιστής για θέµατα ασφάλειας και υγείας κατά την εκπόνηση της µελέτης του έργου: Kάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο στο οποίο ο εργολάβος ολόκληρου του έργου και εάν δεν υπάρχει ο κύριος του έργου αναθέτει την εκτέλεση των καθηκόντων που προβλέπονται στη παράγραφο 2 του άρθρου 5. Συντονιστής για θέµατα ασφάλειας και υγείας κατά την εκτέλεση του έργου: Kάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο στο οποίο ο εργολάβος ολόκληρου του έργου και εάν δεν υπάρχει ο κύριος του έργου, αναθέτει τα καθήκοντα που προβλέπονται στη παράγραφο 3 του άρθρου 6. Το Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας και ο Φάκελος Ασφάλειας και Υγείας (Π.. 305/96 ΦΕΚ 212/Α/96 Άρθρο 3). 1. Για εργοτάξιο όπου είναι παρόντα πολλά συνεργεία ορίζεται ένας ή περισσότεροι συντονιστές σε θέµατα ασφάλειας και υγείας κατά την εκπόνηση της µελέτης του έργου, σύµφωνα µε τη παράγραφο 8 του άρθρου 2 του παρόντος διατάγµατος. 2. Για εργοτάξιο όπου είναι παρόντα πολλά συνεργεία ορίζεται ένας ή περισσότεροι συντονιστές σε θέµατα ασφάλειας και υγείας κατά την εκτέλεση του έργου, σύµφωνα µε τη παράγραφο 9 του άρθρου 2 του παρόντος διατάγµατος. 3. Πριν από την έναρξη λειτουργίας του εργοταξίου ο εργολάβος ολόκληρου του έργου και εάν δεν υπάρχει ο κύριος του έργου µεριµνά για την εκπόνηση σχεδίου ασφάλειας και υγείας και για την κατάρτιση φακέλου ασφάλειας και υγείας. 4. H υποχρέωση εκπόνησης σχεδίου ασφάλειας και υγείας υπάρχει: α. Σε κάθε περίπτωση που σύµφωνα µε την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου απαιτείται συντονιστής σε θέµατα ασφάλειας και υγείας κατά την εκπόνηση της µελέτης του έργου. β. Όταν οι εργασίες που πρόκειται να εκτελεσθούν ενέχουν ιδιαίτερους κινδύνους όπως αυτές απαριθµούνται στο παράρτηµα II του άρθρου 12 του παρόντος διατάγµατος. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 17

γ. Όταν απαιτείται εκ των προτέρων γνωστοποίηση σύµφωνα µε την παράγραφο 12 του παρόντος άρθρου. 5. Στο σχέδιο ασφάλειας και υγείας περιγράφονται και διευκρινίζονται: α. Οι κανόνες που θα εφαρµόζονται στο εργοτάξιο, αφού ληφθούν υπόψη οι τυχόν δραστηριότητες εκµετάλλευσης που διεξάγονται στον τόπο του έργου. β. Ειδικά µέτρα για τις εργασίες που περιλαµβάνονται σε µία ή περισσότερες κατηγορίες του παραρτήµατος II του άρθρου 12 του παρόντος διατάγµατος. 6. Το σχέδιο ασφάλειας και υγείας πρέπει επίσης να περιλαµβάνει στοιχεία για: α. Την προσπέλαση στο εργοτάξιο και την ασφαλή πρόσβαση στις θέσεις εργασίας. β. Την ανάλυση πορείας κατασκευής σε φάσεις. γ. Την κυκλοφορία πεζών και οχηµάτων εντός του εργοταξίου. δ. Την ανάλυση µεθόδων εργασίας κατά φάσεις. ε. Τον καθορισµό χώρων αποθήκευσης υλικών και τρόπου αποκοµιδής αχρήστων. στ. Τις συνθήκες αποκοµιδής επικίνδυνων υλικών. ζ. Τη διευθέτηση χώρων υγιεινής, εστίασης και A βοηθειών. η. Τη µελέτη κατασκευής ικριωµάτων όταν δεν περιγράφονται από τις ισχύουσες διατάξεις. 7. O φάκελος ασφάλειας και υγείας περιλαµβάνει: α. Το µητρώο του έργου, δηλαδή τα σχέδια και την τεχνική περιγραφή του έργου. β. Οδηγίες και χρήσιµα στοιχεία σε θέµατα ασφάλειας και υγείας, τα οποία θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη κατά τις ενδεχόµενες µεταγενέστερες εργασίες καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του έργου, όπως εργασίες συντήρησης, µετατροπής, καθαρισµού, κ.λπ. Ενδεικτικά οι οδηγίες και τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στον ασφαλή τρόπο εκτέλεσης των διαφόρων εργασιών, στην αποφυγή κινδύνων από τα διάφορα δίκτυα (ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, αερίων, ατµού κ.λπ.), στην πυρασφάλεια κ.λπ. 8. Το σχέδιο και ο φάκελος ασφάλειας και υγείας αποτελούν αναπόσπαστο τµήµα των δικαιολογητικών που υποβάλλονται σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις για την έκδοση οικοδοµικής αδείας του έργου. Προκειµένου για δηµόσια έργα και εφόσον δεν απαιτείται έκδοση οικοδοµικής αδείας, το σχέδιο και ο φάκελος ασφάλειας και υγείας αποτελούν τµήµα της τεχνικής µελέτης που υποβάλλεται για έγκριση. 9. Το σχέδιο και ο φάκελος ασφάλειας και υγείας αναπροσαρµόζονται σε συνάρτηση µε την εξέλιξη των εργασιών και τις ενδεχόµενες τροποποιήσεις που έχουν επέλθει. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται πριν την έναρξη των εργασιών στην αναπροσαρµογή του σχεδίου ασφάλειας και υγείας, ενώ µετά το πέρας των εργασιών στην αναπροσαρµογή του φακέλου ασφάλειας και υγείας, ώστε αυτός να περιέχει τα πραγµατικά στοιχεία του έργου έτσι όπως αυτό κατασκευάστηκε. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 18

10. Kατά την εκτέλεση του έργου το σχέδιο και ο φάκελος ασφάλειας και υγείας τηρούνται στο εργοτάξιο µε ευθύνη του εργολάβου ολόκληρου του έργου και εάν δεν υπάρχει του κυρίου του έργου και είναι στη διάθεση των ελεγκτικών αρχών. 11. Mετά την αποπεράτωση του έργου ο φάκελος ασφάλειας και υγείας συνοδεύει το έργο καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του και φυλάσσεται µε ευθύνη του κυρίου του έργου. Σε περίπτωση µεταβίβασης της κυριότητας ή διάσπασης κατόπιν πώλησης σε επί µέρους ιδιοκτήτες, ο νέος ιδιοκτήτης ή ο κάθε επί µέρους ιδιοκτήτης αντίστοιχα µεριµνά, ώστε να περιέρχεται στη διάθεσή του ακριβές αντίγραφο του φακέλου ασφάλειας και υγείας. 12. Προκειµένου για εργοτάξιο µε προβλεπόµενη διάρκεια εργασιών που θα υπερβαίνει τις 30 εργάσιµες ηµέρες και στο οποίο θα ασχολούνται ταυτόχρονα περισσότεροι από 20 εργαζόµενοι ή ο προβλεπόµενος όγκος εργασίας θα υπερβαίνει τα 500 ηµεροµίσθια ο εργολάβος ολόκληρου του έργου και όταν δεν υπάρχει ο κύριος του έργου πρέπει να διαβιβάζει στην αρµόδια επιθεώρηση εργασίας πριν από την έναρξη των εργασιών την εκ των προτέρων γνωστοποίηση που καταρτίζεται σύµφωνα µε το παράρτηµα III του άρθρου 12 του παρόντος διατάγµατος. 13. H εκ των προτέρων γνωστοποίηση πρέπει να αναρτάται κατά τρόπο εµφανή στο εργοτάξιο και, εάν χρειάζεται, να ενηµερώνεται. 14. Επεκτείνεται η υποχρέωση τήρησης Ηµερολογίου Mέτρων Ασφάλειας, όπως προβλέπεται στο άρθρο 8 του ν.1396/83 Υποχρεώσεις λήψης και τήρησης των µέτρων ασφάλειας στις οικοδοµές και λοιπά τεχνικά έργα (126/Α), σε όλα τα εργοτάξια που απαιτείται εκ των προτέρων γνωστοποίηση σύµφωνα µε την παράγραφο 12 του παρόντος άρθρου. Τεχνικός Ασφαλείας και Ιατρός Εργασίας Το πρώτο Προεδρικό ιάταγµα σχετικά µε την Υγιεινή & Ασφάλεια των Εργαζοµένων, το Π.. της 14/03/1934 "Περί υγιεινής και ασφάλειας των εργατών και υπαλλήλων των πάσης φύσεως βιοµηχανικών και βιοτεχνικών εργοστασίων, εργαστηρίων κλπ", ψηφίστηκε στο διάστηµα της περιόδου του µεσοπολέµου, 1934, και αρκετές από τις διατάξεις του παραµένουν ενεργές µέχρι τις ηµέρες µας. Το επόµενο σηµαντικό βήµα προόδου σε θέµατα σχετικά µε την «Υγιεινή & Ασφάλεια των Εργαζοµένων» σηµειώθηκε πολλά χρόνια αργότερα, µόλις το 1985, και αφορούσε την ψήφιση ενός Νόµου, του Ν. 1568/1985, ο οποίος καθιέρωνε το θεσµό του Τεχνικού Ασφάλειας. Ο Τεχνικός Ασφάλειας οφείλει να αναφέρεται στον Εργοδότη της επιχείρησης και να παρέχει υποδείξεις και συµβουλές, γραπτά ή προφορικά, σε θέµατα σχετικά µε την Ασφάλεια της Εργασίας και την πρόληψη των εργατικών ατυχηµάτων. Τις γραπτές υποδείξεις πρέπει να τις καταχωρεί σε ειδικό βιβλίο της επιχείρησης το οποίο καλείται: «Βιβλίο Γραπτών Υποδείξεων Τεχνικού ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 19

Ασφάλειας». Επίσης, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να λαµβάνει γνώση ενυπογράφως των υποδείξεων που καταχωρούνται στο βιβλίο αυτό. Πιο αναλυτικά, ο Τεχνικός Ασφάλειας: Είναι ο σύµβουλος της επιχείρησης στα θέµατα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Η πρόληψη των ατυχηµάτων, η οργάνωση αντιµετώπισης εκτάκτων αναγκών και η πρόταση ασφαλών µεθόδων κατά την εκτέλεση της εργασίας είναι αναγκαία στοιχεία για την βελτίωση της ασφάλεια των εργαζοµένων της επιχείρησης. Έχει υποχρέωση να ελέγχει και να επιβλέπει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων. Είναι υποχρεωµένος να προτείνει µέτρα προληπτικής συντήρησης των µηχανηµάτων. Έχει υποχρέωση να υποδεικνύει ασφαλείς µεθόδους εκτέλεσης παραγωγικών διαδικασιών. Έχει καθήκον να προτείνει τα απαιτούµενα µέσα ατοµικής προστασίας για την ασφάλεια των εργαζοµένων. Είναι υποχρεωµένος να διερευνά, να καταγράφει και να παρακολουθεί τα εργατικά ατυχήµατα. Έχει ευθύνη στο να εκπονεί τα σχέδια αντιµετώπισης έκτακτων αναγκών (όπως σε περίπτωση φωτιάς, σεισµού, τροµοκρατικής ενέργειας) και να εκπαιδεύει ανάλογα τους εργαζόµενους. Έχει υποχρέωση να πραγµατοποιεί µετρήσεις φυσικών, χηµικών και βιολογικών παραγόντων στο εργασιακό περιβάλλον. Οφείλει να προτείνει την σωστή σήµανση του χώρου εργασίας. Είναι υποχρεωµένος να καταστρώνει το πλάνο διαφυγής σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης. Οφείλει να προτείνει εργονοµικές βελτιώσεις και γενικότερα βελτιώσεις του εργασιακού περιβάλλοντος. Έχει υποχρέωση να υποστηρίζει την επιχείρηση σε περίπτωση ατυχήµατος και να συνεργάζεται µε τους νοµικούς της συµβούλους. Έχει καθήκον να συνεργάζεται µε τον Ιατρό Εργασίας. Είναι υποχρεωµένος να τηρεί πάντοτε το επιχειρησιακό απόρρητο. Έπειτα, πέρασαν σχεδόν δέκα χρόνια µέχρι την ψήφιση του Π.. 17/1996, σύµφωνα µε το οποίο ο κάθε εργοδότης που απασχολεί στην επιχείρησή του ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 20

έστω και έναν (1) εργαζόµενο, οφείλει να απασχολεί Τεχνικό Ασφάλειας. Πιο αναλυτικά, σύµφωνα µε την Εγκύκλιο 130297/15-7-1996 του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, η οποία είναι επεξηγηµατική του Π.. 17/1996: Αντίστοιχα, υποχρέωση για απασχόληση Γιατρού Εργασίας έχουν όλες οι επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 εργαζόµενους ή όσες απασχολούν έστω και έναν εργαζόµενο, εφόσον οι εργασίες τους είναι σχετικές µε µόλυβδο (Π.. 94/87), αµίαντο (Π.. 70α/88), καρκινογόνες ουσίες (Π.. 399/94) ή βιολογικούς παράγοντες (Π.. 186/95). "Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων στην επιχείρησή του και δεν απαλλάσσεται από αυτή την ευθύνη του, ούτε όταν οι εργαζόµενοι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους, ούτε όταν αναθέτει τα καθήκοντα προστασίας και πρόληψης του επαγγελµατικού κινδύνου στον Τεχνικό ασφάλειας ή / και στον Ιατρό Εργασίας ή / και σε αρµόδιες Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.)". Επιπλέον, κάθε επιχείρηση, κατά την θεώρηση των προγραµµάτων ωρών εργασίας που πραγµατοποιείται στην οικεία Κοινωνική Επιθεώρηση Εργασίας µία φορά ανά έτος, ή σε περίπτωση νέων προσλήψεων, οφείλει, σύµφωνα µε τον Ν. 2874/2000, να αναγράφει και το όνοµα του Τεχνικού Ασφάλειας που απασχολεί, η δε σύµβαση εργασίας - πλήρους ή µερικής απασχόλησης -, ή έργου, ή παροχής υπηρεσιών, κοινοποιείται υποχρεωτικά στην αντίστοιχη - οικεία Τεχνική - Υγειονοµική Επιθεώρηση Εργασίας. Βέβαια, είναι χρήσιµο να τονισθεί, ότι σε µερικές επιχειρήσεις της B' Κατηγορίας Επικινδυνότητας, σύµφωνα µε το Νόµο 3144/2003, και στο σύνολο των επιχειρήσεων της Γ' Κατηγορίας Επικινδυνότητας, υπηρεσίες Τεχνικού Ασφάλειας δύναται να παρέχει και ο εργοδότης ή ένας εργαζόµενος µετά από σύντοµη εκπαίδευση, όπως αυτή µε σαφήνεια ορίζεται στις Υ.Α. 260556 & 260557 / 2005, µε την προϋπόθεση, φυσικά, ότι θα εφαρµόζει την Μελέτη Εκτίµησης Επαγγελµατικού Κινδύνου, την οποία έχει συντάξει ένας Τεχνικός Ασφάλειας Μηχανικός -, ή ΕΞ.Υ.Π.Π., σύµφωνα µε το Π.. 17/1996. Στο σηµείο αυτό είναι αναγκαίο να επισηµάνω ότι η Εκτίµηση του Επαγγελµατικού Κινδύνου, σαν µία δυναµική ολοκληρωµένη ανάλυση των συνθηκών εργασίας, αποτελεί ένα απολύτως απαραίτητο πληροφοριακό µέσο, στο σχεδιασµό και στην οργάνωση της ουσιαστικής επέµβασης στο εργασιακό περιβάλλον, µε στόχο τη διαφύλαξη και προαγωγή της Υγείας και της Ασφάλειας των εργαζοµένων. Η εκτίµηση του επαγγελµατικού κινδύνου, είναι το προϊόν µιας συνεχούς διαδικασίας, που εµπεριέχει το σύνολο των ενεργειών πληροφόρησης, τεκµηρίωσης και καταγραφής των συνθηκών εργασίας, από τη φάση της απλής περιγραφής της παραγωγικής διαδικασίας µέχρι και τις τελικές φάσεις προσδιορισµού των βλαπτικών και επικίνδυνων παραγόντων, συµπεριλαµβανοµένων και των πληροφοριών σχετικά µε την επίδραση του ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 21

εργασιακού περιβάλλοντος στην ανθρώπινη υγεία. Ο δυναµικός χαρακτήρας αυτής της διαδικασίας, εκφράζεται µέσω της αξιολόγησης των επεµβάσεων για την προστασία και πρόληψη της υγείας των εργαζοµένων, καθώς και µε την παρακολούθηση της εξέλιξης των κινδύνων, σε σχέση µε την προσαρµογή της τεχνολογίας στις παραγωγικές απαιτήσεις. Στόχοι της Μελέτης Εκτίµησης Επαγγελµατικού Κινδύνου: Εντοπισµός των πηγών κινδύνου που δηµιουργούνται κατά την εργασία. Αξιολόγηση των κινδύνων µε στόχο την πλέον ενδεδειγµένη επιλογή: εξοπλισµού εργασίας, χρησιµοποιούµενων µέσων, της διαµόρφωσης του χώρου εργασίας και της οργάνωσης της εργασίας. Έλεγχο της επάρκειας των εφαρµοζόµενων µέσων και τρόπων προστασίας. Ιεράρχηση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν, εφόσον, ύστερα από την εκτίµηση, διαπιστωθεί ότι απαιτούνται πρόσθετα µέτρα πέραν των υπαρχόντων. Καθορισµός της διαδικασίας διασφάλισης της Υγείας και Ασφάλειας των εργαζοµένων. Καθορισµός της διαδικασίας ενηµέρωσης Αρµοδίων Αρχών, Εργαζοµένων και ιοίκησης σχετικά µε τα ατυχήµατα. Προσαρµογή των παραγωγικών διαδικασιών και µεθοδολογίας εκτέλεσης εργασιών, σύµφωνα µε τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις και προδιαγραφές. Κλείνοντας αυτή τη χρήσιµη εισαγωγική ενότητα, είναι απαραίτητο να γνωρίζετε ότι κάθε εργοδότης µιας επιχείρησης που παραβαίνει από αµέλεια ή σκοπίµως το σύνολο των διατάξεων των προλεχθέντων νόµων, υφίσταται διοικητικές & ποινικές κυρώσεις, όπως αυτές ορίζονται µε το Ν. 2224/1994, ο οποίος συµπληρώθηκε µε τους Ν. 2639/1998, Ν. 3144/2003, Ν. 3227/2004 & Ν. 3385/2005. Οι εργοδότες µπορούν να απευθύνονται για Τεχνικό Ασφαλείας: Σε εργαζόµενους στην επιχείρηση που πληρούν τις προϋποθέσεις του νόµου, Σε άτοµα εκτός της επιχείρησης, Σε Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.) [Π.. 17/96, Π.. 95/99 (102/Α)], Σε συνδυασµό των παραπάνω δυνατοτήτων ή αν η επιχείρηση ανήκει στην κατηγορία Β (µεσαίας επικινδυνότητας) και Γ (µικρής επικινδυνότητας), ως Τ.Α. µπορεί να οριστεί ο ίδιος ο εργοδότης υπό ορισµένες προϋποθέσεις. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 22

ΠΡΟΣΟΝΤΑ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σύµφωνα µε τα εδάφια α, β, γ και δ του άρθρου 5 του Ν. 1568/85, τα καθήκοντα του Τεχνικού Ασφαλείας, µπορούν να ασκούν κάτοχοι: -Πτυχίου Πανεπιστηµίου, Πολυτεχνείου ή Πολυτεχνικής Σχολής Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος του εσωτερικού ή ισότιµων σχολών του εξωτερικού και άδεια άσκησης επαγγέλµατος µε τουλάχιστον διετή προϋπηρεσία η οποία υπολογίζεται από κτήσης πτυχίου. -Πτυχίου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος ή ισότιµων σχολών του εξωτερικού ή πτυχίου των πρώην σχολών υποµηχανικών και των Κ.Α.Τ.Ε.Ε., µε τουλάχιστον πενταετή προϋπηρεσία η οποία υπολογίζεται από κτήσης πτυχίου. -απολυτηρίου Τεχνικού Λυκείου ή Μέσης Τεχνικής Σχολής ή άλλης αναγνωρισµένης Τεχνικής Επαγγελµατικής Σχολής του εσωτερικού ή ισότιµων σχολών του εξωτερικού ή άδειας άσκησης επαγγέλµατος εµπειροτέχνη µε τουλάχιστον οκταετή προϋπηρεσία. -Τίτλου ή πιστοποιητικού της αλλοδαπής από το οποίο προκύπτει ότι είναι τεχνικός ασφαλείας. Για Τεχνικούς Ασφαλείας που έχουν παρακολουθήσει προγράµµατα επιµόρφωσης σε θέµατα ασφάλειας και υγείας των εργαζοµένων, διάρκειας τουλάχιστον 100 ωρών, που εκτελούνται από την αρµόδια Υπηρεσία, εκπαιδευτικούς ή άλλους δηµόσιους οργανισµούς ή από εξειδικευµένα Κέντρα Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Κ.) πιστοποιηµένα στην υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, η προϋπηρεσία που προβλέπεται στην παρ. 2 του άρθρου 5 του Ν. 1568/85 µειώνεται για τους πτυχιούχους ΑΕΙ κατά ένα έτος ενώ για τους υπολοίπους κατά τρία έτη. Ιατρός Εργασίας Για την επίβλεψη της υγείας των εργαζοµένων ο Ν. 1568/85, καθιερώνει τον θεσµό του Γιατρού Εργασίας σε κάθε επιχείρηση. Ο Γιατρός Εργασίας, σύµφωνα µε το Ν. 1568/85, πρέπει να έχει την ειδικότητα της ιατρικής της εργασίας, αλλά ώσπου να καθιερωθεί η ειδικότητα αυτή µπορεί να προσλαµβάνεται γιατρός οποιαδήποτε ειδικότητας. Καθήκοντα γιατρού εργασίας: Να επιθεωρεί τις θέσεις εργασίας Να ερευνά τις αιτίες ασθενειών που οφείλονται στην εργασία Να συµβουλεύει τον εργοδότη σε θέµατα σχεδιασµού και προγραµµατισµού της παραγωγικής διαδικασίας, οργανώσεως πρώτων βοηθειών Να παρέχει επείγουσα θεραπεία σε περίπτωση ατυχήµατος ή ασθένειας κ.α. εν επιτρέπεται να χρησιµοποιείται ο γιατρός εργασίας για την επαλήθευση ασθένειας µισθωτού. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 23

Γιατρό Εργασίας υποχρεούνται να έχουν όσες επιχειρήσεις αριθµούν προσωπικό άνω των 50 εργαζοµένων. ΠΡΟΣΟΝΤΑ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τα καθήκοντα του γιατρού εργασίας, σύµφωνα µε το άρθρο 9 του Ν. 3144/03, (111/Α): «κοινωνικός διάλογος για την προώθηση της απασχόλησης και την κοινωνική προστασία και άλλες διατάξεις» µε τον οποίο τροποποιείται το αρθρ. 8 του Ν. 1568/85, µπορούν να ασκούν οι γιατροί που κατέχουν και ασκούν την ειδικότητα της ιατρικής της εργασίας, όπως πιστοποιείται από τον οικείο ιατρικό σύλλογο. Κατ εξαίρεση, τα καθήκοντα του γιατρού εργασίας, όπως αυτά προβλέπονται από τον Ν. 1568/85 έχουν δικαίωµα να ασκούν: -Οι γιατροί χωρίς ειδικότητα, οι οποίοι κατά την δηµοσίευση του Ν. 3144/03 έχουν συνάψει συµβάσεις παροχής υπηρεσιών γιατρού εργασίας µε επιχειρήσεις και αποδεικνύουν την άσκηση των καθηκόντων αυτών συνεχώς επί επτά τουλάχιστον έτη. -Οι γιατροί οι οποίοι κατά την δηµοσίευση του Ν. 3144/03 όπως τροποποιήθηκε µε το άρθρο 29 του Ν. 3227/04, εκτελούν καθήκοντα γιατρού εργασίας χωρίς να κατέχουν ή να ασκούν τον τίτλο της ειδικότητας της ιατρικής της εργασίας, αλλά τίτλο άλλης ειδικότητας, καθώς και γιατροί άλλων ειδικοτήτων οι οποίοι αναλαµβάνουν και εκτελούν καθήκοντα γιατρού εργασίας µέχρι τη λήξη της προθεσµίας για την κατάθεση της αίτησης για την απόκτηση της ειδικότητας της ιατρικής της εργασίας. Οι γιατροί των παραπάνω περιπτώσεων θα πρέπει µέσα σε πέντε έτη από τη δηµοσίευση του Ν. 3144/03 να αποκτήσουν τον τίτλο της ειδικότητας της ιατρικής της εργασίας αφού ολοκληρώσουν τον κύκλο της εκπαίδευσης τους µε βάση τις διατάξεις του Π.. 415/94 (263/Α) και του Π.. 213/86 (87/Α). Η κατάθεση της αίτησης για εκπαίδευση προς απόκτηση της ειδικότητας της ιατρικής της εργασίας από τους γιατρούς των παραπάνω περιπτώσεων πρέπει να γίνει εντός έξι µηνών από τη δηµοσίευση του Ν. 3144/03. Με το άρθρο 29 του Ν. 3227/04, (31/Α) η προθεσµία κατάθεσης της αίτησης για εκπαίδευση των γιατρών εργασίας παρατείνεται σε 18 µήνες από τη δηµοσίευση του. Μετά την πάροδο της πενταετίας δεν επιτρέπεται σε ιατρό που δεν κατέχει τον τίτλο της ειδικότητας της ιατρικής της εργασίας και δεν την ασκεί να εργάζεται και να προσφέρει υπηρεσίες ως ιατρός εργασίας. Ο χρόνος απασχόλησης του Τεχνικού Ασφαλείας και του Ιατρού Εργασίας καθορίζεται µε βάση το άρθρο 4 του Π.. 17/96 και του Π.. 294/88 συναρτήσει του αριθµού των εργαζοµένων και της κατηγορίας στην οποία ανήκει η επιχείρηση. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 24

ΣΗΜΑΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η σήµανση ασφάλειας και υγείας του εργασιακού περιβάλλοντος χωρίζεται στη µόνιµη και την περιστασιακή σήµανση. Η µόνιµη σήµανση περιλαµβάνει σήµατα απαγόρευσης, προειδοποίησης, υποχρέωσης, µέσων διάσωσης ή βοήθειας, εξοπλισµού καταπολέµησης πυρκαγιάς και σήµανση εµποδίων, επικίνδυνων σηµείων και οδών κυκλοφορίας. Η περιστασιακή σήµανση περιλαµβάνει φωτεινά σήµατα, ηχητικά σήµατα, προφορική ανακοίνωση και σήµατα µε χειρονοµίες. 1. Μόνιµη σήµανση Σήµατα απαγόρευσης Τα χαρακτηριστικά των σηµάτων απαγόρευσης είναι: Κυκλικό σχήµα Μαύρο εικονοσύµβολο σε λευκό φόντο, µε κόκκινη περίµετρο (το κόκκινο χρώµα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 35% της επιφάνειας της πινακίδας) και κόκκινη γραµµή διαγραφής (που κατεβαίνει από αριστερά προς τα δεξιά, καθόλου το µήκος του εικονογράµµατος υπό γωνία 45ο). Απαγορεύεται το κάπνισµα Απαγορεύεται η χρήση γυµνής φλόγας και το κάπνισµα Μην αγγίζετε Απαγορεύεται η κατάσβεση µε νερό ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 25

Απαγορεύεται η διέλευση στα οχήµατα διακίνησης φορτίων Απαγορεύεται η είσοδος στους µη έχοντες ειδική άδεια Μη πόσιµο νερό Απαγορεύεται η διέλευση πεζών Σήµατα προειδοποίησης Τα χαρακτηριστικά των σηµάτων προειδοποίησης είναι: Τριγωνικό σχήµα Μαύρο εικονοσύµβολο σε κίτρινο φόντο µε µαύρο περίγραµµα (το κίτρινο χρώµα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 35% της επιφάνειας της πινακίδας) Κίνδυνος Παραπατήµατος Ισχυρό Μαγνητικό Πεδίο Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες Κίνδυνος Πτώσης ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 26

Χαµηλές θερµοκρασίες Οχήµατα διακίνησης φορτίων Τοξικές ύλες ιαβρωτικές ύλες Εύφλεκτες ύλες / Υψηλή θερµοκρασία Εκρηκτικές ύλες Αναφλέξιµες ύλες Βλαβερές ή ερεθιστικές ύλες Κίνδυνος Γλιστρήµατος ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 27

Σήµατα υποχρέωσης Τα χαρακτηριστικά των σηµάτων υποχρέωσης είναι: Κυκλικό σχήµα Λευκό εικονοσύµβολο σε µπλε φόντο (το µπλε χρώµα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 35% της επιφάνειας της πινακίδας) Υποχρεωτική χρήση προστατευτικών γυαλιών Υποχρεωτική χρήση προστατευτικού κράνους Υποχρεωτική χρήση προστατευτικής µάσκας Υποχρεωτική χρήση γαντιών ασφαλείας Υποχρεωτική χρήση προστασίας ακοής Υποχρεωτική χρήση µποτών ασφαλείας Υποχρεωτική χρήση αναπνευστικής µάσκας Υποχρεωτική ατοµική προστασία έναντι πτώσεων Υποχρεωτική προστασία σώµατος Υποχρεωτική διάβαση για πεζούς Γενική Υποχρέωση ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 28

Σήµατα διάσωσης ή βοήθειας Τα χαρακτηριστικά των σηµάτων διάσωσης ή βοήθειας είναι: Ορθογώνιο ή τετράγωνο σχήµα Λευκό εικονοσύµβολο σε πράσινο φόντο (το πράσινο χρώµα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 50% της επιφάνειας της πινακίδας) Οδός/ Έξοδος κινδύνου Οδός/ Έξοδος κινδύνου Πρώτες βοήθειες Φορείο Πλύση µατιών Θάλαµος καταιωνισµού ασφαλείας Τηλέφωνο για διάσωση και πρώτες βοήθειες Κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 29

Σήµατα πυροσβεστικού υλικού ή εξοπλισµού Τα χαρακτηριστικά των σηµάτων πυροσβεστικού υλικού ή εξοπλισµού είναι: Ορθογώνιο ή τετράγωνο σχήµα Λευκό εικονοσύµβολο σε κόκκινο φόντο (το κόκκινο χρώµα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 50% της επιφάνειας της πινακίδας) Πυροσβεστική µάνικα Σκάλα Τηλέφωνο για την καταπολέµηση πυρκαγιών Πυροσβεστήρας Κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί Σήµανση εµποδίων, επικίνδυνων σηµείων και οδών κυκλοφορίας Η σήµανση των κινδύνων από εµπόδια και των επικίνδυνων σηµείων στο εσωτερικό των κτιριακών χώρων γίνεται µε κίτρινο χρώµα που εναλλάσσεται µε µαύρο ή µε κόκκινο χρώµα που εναλλάσσεται µε άσπρο. Οι κίτρινες µαύρες και οι κόκκινες άσπρες λωρίδες πρέπει να είναι ίσες µεταξύ τους και να έχουν κλίση 45ο. Η επισήµανση των οδών κυκλοφορίας γίνεται και από τις δύο πλευρές τους µε συνεχή λωρίδα ιδιαίτερα ορατού χρώµατος κατά προτίµηση άσπρου ή κίτρινου ανάλογα µε το χρώµα του δαπέδου. ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 30

Η επισήµανση των οδών κυκλοφορίας γίνεται και από τις δύο πλευρές τους µε συνεχή λωρίδα ιδιαίτερα ορατού χρώµατος κατά προτίµηση άσπρου ή κίτρινου ανάλογα µε το χρώµα του δαπέδου. 2. Περιστασιακή σήµανση Η περιστασιακή σήµανση χρησιµοποιείται για επισήµανση επικίνδυνων συµβάντων, κλήση ατόµων για µια συγκεκριµένη ενέργεια, επείγουσα αποµάκρυνση ατόµων και καθοδήγηση ατόµων που εκτελούν χειρισµούς. Οι παραπάνω ενέργειες γίνονται µε τη χρήση φωτεινών σηµάτων, ηχητικών σηµάτων, προφορικής ανακοίνωσης και σηµάτων µε χειρονοµίες. Φωτεινά σήµατα Τα χαρακτηριστικά των φωτεινών σηµάτων είναι: κατάλληλη φωτεινή αντίθεση (χωρίς θάµπωµα) φωτεινή επιφάνεια ενιαίου χρώµατος ή να περιέχει εικονοσύµβολο σε καθορισµένο φόντο διακεκοµµένο σήµα (υποδεικνύει σε σχέση µε το σταθερό υψηλότερο κίνδυνο) διάρκεια και συχνότητα λάµψεων (εξασφάλιση καλής κατανόησης του σήµατος) όχι ταυτόχρονη χρήση δύο φωτεινών σηµάτων (σύγχυση) εξασφάλιση τροφοδοσίας σε περίπτωση διακοπής της κανονικής τροφοδοσίας έλεγχος καλής λειτουργίας κατά την εγκατάσταση και σε τακτά χρονικά διαστήµατα Ηχητικά σήµατα Τα χαρακτηριστικά των ηχητικών σηµάτων είναι: ηχητικό επίπεδο ανώτερο των διάχυτων θορύβων του περιβάλλοντος εύκολη αναγνώριση και διάκριση από τους διάχυτους θορύβους του περιβάλλοντος εύκολη αναγνώριση και διάκριση από άλλο ηχητικό σήµα κυµαινόµενη συχνότητα (υποδεικνύει σε σχέση µε τη σταθερή υψηλότερο κίνδυνο) όχι ταυτόχρονη χρήση δύο ηχητικών σηµάτων (σύγχυση) εξασφάλιση τροφοδοσίας σε περίπτωση διακοπής της κανονικής τροφοδοσίας έλεγχος καλής λειτουργίας κατά την εγκατάσταση και σε τακτά χρονικά διαστήµατα ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 31

Προφορική ανακοίνωση Η προφορική ανακοίνωση πραγµατοποιείται µεταξύ ενός οµιλητή ή ποµπού και ενός ή περισσοτέρων ακροατών. Τα χαρακτηριστικά της προφορικής ανακοίνωσης είναι: σύντοµα, απλά και σαφή µηνύµατα γνώση της γλώσσας από τα άτοµα στα οποία απευθύνεται η ανακοίνωση χρήση λέξεων - κωδικών π.χ. έναρξη, τέλος, προχώρησε, οπισθοχώρησε κτλ Σήµατα µε χειρονοµίες Τα σήµατα µε χειρονοµίες δίνονται από ειδικά εκπαιδευµένο άτοµο, το σηµατωρό, προς τον παραλήπτη των σηµάτων, τον χειριστή. Τα χαρακτηριστικά των σηµάτων µε χειρονοµίες είναι: απλό, ακριβές, εύκολα κατανοητό σαφή διάκριση από άλλο σήµα Τα καθήκοντα του σηµατωρού είναι να: φέρει ένα ή περισσότερα κατάλληλα στοιχεία αναγνώρισης µε έντονο και ενιαίο χρώµα (π.χ. σακάκι, κράνος, περιβραχιόνια, ρακέτες) καθοδηγεί το χειριστή βλέπει απευθείας τις εκτελούµενες κινήσεις από τον χειριστή µεριµνά για την ασφάλεια των εργαζοµένων που βρίσκονται κοντά στο χειριστή Οι κωδικοποιηµένες κινήσεις παρουσιάζονται σχηµατικά στους παρακάτω πίνακες: ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 32

ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 33

3. Επισήµανση δοχείων και σωληνώσεων Τα χαρακτηριστικά επισήµανσης δοχείων και σωληνώσεων είναι: άκαµπτη πινακίδα ή αυτοκόλλητο σήµα ή ζωγραφισµένη ένδειξη τοποθέτηση σε εµφανή σηµεία τοποθέτηση κοντά στο σηµείο µε το µεγαλύτερο κίνδυνο (π.χ. σηµεία σύνδεσης) επανάληψη µε επαρκή συχνότητα τοποθέτηση σε συνδυασµό µε την προειδοποιητική πινακίδα Γενικός κίνδυνος, στις εισόδους των αποθηκών ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 34

Παραδείγµατα επισήµανσης επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασµάτων µε σύντοµη περιγραφή των κινδύνων και των απαιτούµενων προληπτικών µέτρων δίνονται στο παράρτηµα Α. Η ετικέτα αποτελεί την πρώτη πηγή πληροφόρησης για το προϊόν. Θα πρέπει να υπάρχει µία ετικέτα σε κάθε δοχείο καθώς επίσης και στα δοχεία µετάγγισης της επικίνδυνης ουσίας ή παρασκευάσµατος. Η ετικέτα θα πρέπει να είναι γραµµένη στην ελληνική γλώσσα και να περιέχει τα ακόλουθα: Ονοµασία ή ονοµασίες των ουσιών που περιέχονται στο δοχείο Όνοµα, διεύθυνση και αριθµό τηλεφώνου του παρασκευαστή/ εισαγωγέα Σύµβολα και ενδείξεις κινδύνου Φράσεις που υποδηλώνουν τους ειδικούς κινδύνους (φράσεις R) Φράσεις που υποδηλώνουν τις οδηγίες ασφαλούς χρήσης (φράσεις S) Για τις ουσίες, τον αριθµό ΕΟΚ ΜΥΛΩΝΙ ΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΟΝΟΠΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ 35