ήµος Αγίου ηµητρίου Municipality of Agios Dimitrios Ο λ ο κ λ η ρ ω µένος Εν ε ρ γ ε ι α κ ό ς Σ χ ε δι α σ µ ός 2010-2020 I n t e gr a t e d E n e r gy Pl a n ni n g 2010-2 0 2 0 ΣΧΕ ΙΟ ΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (Σ ΑΕ) S USTAINABLE ENERGY ACTION PLAN (SEAP) ήµος Αγίου ηµητρίου. Σχέδιο ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια.
ήµος Αγ. ηµητρίου Αγ. Ολοκληρωµένος Ενεργειακός Σχεδιασµός Οκτώβριος 2013 ήµος Αγίου ηµητρίου. Σχέδιο ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...4 Το όραμα του Δήμου...4 Οργανωτικά Θέματα...5 Γεωγραφική Θέση Έκταση & Πληθυσμός Διοικητική Υπαγωγή...5 Στρατηγική...5 Εισαγωγή...7 Το Σύμφωνο των Δημάρχων...7 Σύμφωνο Δημάρχων & Δήμος Αγ. Δημητρίου...8 Πλαίσιο Δράσης...10 Συμμετέχοντες Φορείς...10 Δράσεις Προώθησης και Δικτύωσης...11 Δημοτικές Πρωτοβουλίες που σχετίζονται με το ΣΔΑΕ...13 Τομείς Παρέμβασης...14 Απογραφή Καταναλώσεων Ενέργειας και Εκπομπών CO 2...14 Μεθοδολογία Απογραφής Εκπομπών Αναφοράς...14 Επισκόπηση της Υφιστάμενης Κατάστασης...16 Κτίρια & Εγκαταστάσεις...17 Οχήματα & Μεταφορές...19 Σύνολο...19 Σχεδιασμός Δράσεων Μείωσης εκπομπών CO 2...22 Προτεινόμενες Δράσεις Εξοικονόμησης Ενέργειας...22 Τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας...30 Άλλες Δράσεις...33 Σχέδια Εφαρμογής...34 Επίδοση Δράσεων Μείωσης Εκπομπών CO 2...35 Πρόβλεψη μείωσης εκπομπών CO 2...41 Σύνοψη...42 Συμπεράσματα...42 Παρακολούθηση του ΣΔΑΕ...45 Παράρτημα 1: Λήψη Απόφασης...47 Παράρτημα 2: Σχεδιασμός Δράσεων Μείωσης εκπομπών CO 2 έως το 2020...49 3
Πρόλογος Το όραµα του ήµου Ο ήµος Αγ. ηµητρίου εισχώρησε στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία του Συµφώνου των ηµάρχων στις 02 εκεµβρίου 2009. Η συµµετοχή του ήµου στο Σύµφωνο των ηµάρχων αποτελεί τµήµα µίας ευρύτερης πολιτικής που έχουµε θέσει ως ηµοτική Αρχή µε σκοπό την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος στο ήµο µας. Πιστεύουµε πως το Σχέδιο ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια του ήµου Αγ. ηµητρίου είναι πλήρως Μαρία Ανδρούτσου ήµαρχος Αγ. ηµητρίου σύµφωνο µε το συνολικό όραµά µας για τη δηµιουργία µίας πόλης καινοτόµου, ζωντανής και βιώσιµης. Στο παρόν Σχέδιο ράσης προβαίνουµε σε εκτίµηση και καταγραφή της τρέχουσας ενεργειακής κατανάλωσης του ήµου σε τοµείς όπως ο κτιριακός τοµέας, ο φωτισµός, τα οχήµατα και οι µετακινήσεις. Με στόχο τη µείωση των καταναλώσεων ενέργειας και των εκποµπών του CO 2 κατά 20% έως το 2020, διατυπώνουµε τα µέτρα ενεργειακής εξοικονόµησης που δεσµευόµαστε να υλοποιήσουµε, µαζί µε τα µέτρα για την αύξηση του µεριδίου των ανανεώσιµων πηγών στην παραγωγή ενέργειας και των χώρων πρασίνου στο ήµο µας. Στην περίπτωση της «ίδιας χρήσης ενέργειας» του ήµου - κτιριακός τοµέας, φωτισµός, οχήµατα και οδικές µεταφορές - έχουµε την πρόθεση να εφαρµόσουµε τις βέλτιστες διαθέσιµες πρακτικές µε στόχο τη µεγαλύτερη δυνατή ενεργειακή εξοικονόµηση και την επακόλουθη µείωση των εκποµπών CO 2. Στην περίπτωση του οικιακού και του τριτογενή τοµέα, που έχει πολύ µεγάλη συµµετοχή στην επίτευξη του στόχου µας, επιθυµούµε να χρησιµοποιήσουµε αναπτυξιακά εργαλεία για την ενεργειακή του αναβάθµιση η οποία όχι µόνο θα κάνει την πόλη πιο φιλική προς το περιβάλλον, αλλά πιστεύουµε πως θα αποδειχθεί σηµαντική για τη διατήρηση και τη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας. Παράλληλα, διαπιστώνοντας πως ο ρόλος όλων µας ως πολίτες µε τον τρόπο που χρησιµοποιούµε την ενέργεια στο σπίτι, στο χώρο εργασίας και στις καθηµερινές µετακινήσεις µας, είναι ο κρισιµότερος ίσως παράγοντας για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων, θεωρούµε προτεραιότητα τον επανακαθορισµό της ενεργειακής συµπεριφοράς και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Ακόµη και µια µικρή αλλαγή στη συµπεριφορά έχει σηµαντικό αντίκτυπο. Ως εκ τούτου, είναι σηµαντικό να δράσουµε από κοινού για να επιτύχουµε µια καθαρή, πράσινη και βιώσιµη πόλη για τις οικογένειές µας και τις µελλοντικές γενιές. Η ήµαρχος Μαρία Ανδρούτσου 4
Οργανωτικά Θέµατα Οργανωτικός Υπεύθυνος Γεν. Γραμματέας Κατευθυντήρια Επιτροπή Δήμαρχος Αντιδήμαρχοι Ενεργειακός Υπεύθυνος Ελ. Συνεργάτης Ομάδα Σχεδίου Δράσης (Συντονιστές) Υπεύθυνος Δ/νσης Τ.Υ. Υπεύθυνος Δ/νσης Περιβάλλοντος Υπεύθυνος Δ/νσης Διοικητικού Υπεύθυνος Γρ. Κίνησης Υπεύθυνος Γρ. Προμηθειών άφνης - Υµηττού και νότια, µε τους ήµους Αλίµου και Π. Φαλήρου. Έχει έκταση 536,4 εκτάρια (5.364 στρέµµατα), µόνιµο πληθυσµό 70.970 κατοίκους, βάσει της απογραφής του 2011, ενώ ο πραγµατικός πληθυσµός της πόλης, εκτιµάται ότι ξεπερνάει τις 85.000, µε πυκνότητα µόνιµου πληθυσµού 14.340 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο. Μέχρι το 1947, ο Αγ. ηµήτριος αποτελούσε ενιαία Κοινότητα µε τη άφνη κι από τότε έγινε ξεχωριστή Κοινότητα ως Αγ. ηµήτριος. Το όνοµα του το πήρε από την παλαιότερη εκκλησία, που υπήρχε στο παλιό χωριό Μπραχάµι. Το 1964 έγινε ήµος, µε διάταγµα, αφού ο πληθυσµός µε την απογραφή του 1961 έφτανε τις 21.365 από 4.621 κατοίκους, που είχε το 1951. Ο ήµος Αγ. ηµητρίου ανήκει διοικητικά στη Νοµαρχία Αθηνών (Νότιος Τοµέας). Δημοτικά Όργανα Δημοτικό Συμβούλιο Οικονομική Επιτροπή Επιτροπή Ποιότητας Ζωής Επιτροπή Διαβούλευσης Γραφείο Τύπου Σχήµα 1.. Οργανωτική οµή Γεωγραφική Θέση Έκταση & Πλ ηθυσµός ιοικ ητικ ή Υπαγωγή Ο ήµος Αγ. ηµητρίου είναι προάστιο της Νοτιοανατολικής Αττικής και συνορεύει, ανατολικά, µε το ήµο Ηλιούπολης, δυτικά, µε το ήµο Ν. Σµύρνης, βόρεια, µε το ήµο Στρατηγική Ο ήµος Αγ. ηµητρίου µε στόχο την αποτελεσµατική υλοποίηση των δράσεων που περιγράφονται στο παρόν Σ ΑΕ που εκπόνησε, αποφάσισε να ακολουθήσει την οργανωτική δοµή που περιγράφεται στο ανωτέρω Σχήµα. Αναλυτικά η στρατηγική υλοποίησης του Σ ΑΕ έχει ως εξής: 1. Η Κατευθυντήρια Επιτροπή µε τους Αντιδηµάρχους και µε επικεφαλής τη ήµαρχο εξετάζει και θέτει τις στρατηγικές κατευθύνσεις της πολιτικής του ήµου, αναλαµβάνοντας τις σχετικές δεσµεύσεις και παρέχοντας τις απαραίτητες εξουσιοδοτήσεις για την υλοποίηση των δράσεων που περιγράφονται στο Σ ΑΕ. 5
2. Η Οµάδα Σχεδίου ράσης έχει τεχνικό εκτελεστικό χαρακτήρα και αποτελείται από εκπροσώπους των τµηµάτων του ήµου µε συντονιστικό ρόλο οι οποίοι σχετίζονται µε την ωρίµανση και την εφαρµογή του Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια. Η εκπροσώπησή µέσω των συντονιστών προσφέρει ευελιξία, εξοικείωση και ενηµέρωση στο σύνολο των υπαλλήλων του ήµου. Προφανώς, όλα τα τµήµατα του τυπικού οργανογράµµατος του ήµου σχετίζονται µε την εφαρµογή του Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια (από τεχνικής, οικονοµικής και νοµικής απόψεως). καθώς το Σύµφωνο των ηµάρχων επηρεάζει ένα µεγάλο εύρος δηµοτικών λειτουργιών (κτίρια, µεταφορές, προµήθειες, αστική ανάπτυξη, ενηµέρωση κοινού, κτλ) οι οποίες σχετίζονται µε την υλοποίηση των έργων που προτείνει ο ήµος στο πλαίσιο του Σ ΑΕ. 3. Ο Ενεργειακός Υπεύθυνος ως επιστηµονικός συνεργάτης και τεχνικός σύµβουλος αποτελεί το συνδετικό κρίκο µεταξύ των δύο επιπέδων καθώς µεταφέρει από και προς την Κατευθυντήρια Επιτροπή και την Οµάδα Σχεδίου ράσης τεχνικές πληροφορίες, αποτελέσµατα δράσεων και τεχνογνωσία και προς τις Οµάδες Εργασίας τις πολιτικές κατευθύνσεις και αποφάσεις. 4. Ο Γενικός Γραµµατέας, ως Οργανωτικός Υπεύθυνος, εκτελεί ρόλο ιαχειριστή (Project Manager) µε αντικείµενο την παρακολούθηση όλων των προς υλοποίηση αποφάσεων στο πλαίσιο του Σ ΑΕ και την επικοινωνία των εµπλεκόµενων φορέων και στόχους τη ρεαλιστική απεικόνιση, την αξιόπιστη παρακολούθηση και τον έλεγχο της πορείας και των δεικτών υλοποίησης των έργων αειφόρου ενέργειας. 5. Τα ηµοτικά Όργανα συµµετέχουν στη διαδικασία σε συνεργασία µε την Οµάδα Σχεδίου ράσης και την Κατευθυντήρια Επιτροπή µε γνωµοδοτώντας και εγκρίνοντας σχετικά µε τις δράσεις και τις δραστηριότητες του Σ ΑΕ 6. Το Γραφείο τύπου είναι επιφορτισµένο µε το συντονισµό και την υλοποίηση των δράσεων ενηµέρωσης µε σκοπό να ενηµερώνει και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες ανακοινώνοντας έγκαιρα και αποτελεσµατικά όλες τις δράσεις και τα αποτελέσµατα που επιτυγχάνονται σχετικά µε την εξοικονόµηση ενέργειας στο ήµο. Από την στιγµή που υιοθετήθηκε το ανωτέρω σχήµα, ο ήµος Αγ. ηµητρίου έχει ξεκινήσει: Την προώθηση και την υλοποίηση των δράσεων που προτείνονται στο παρόν Σχέδιο ράσης µε τη συµµετοχή σε έργα και δράσεις που χρηµατοδοτούνται από Ευρωπαϊκά Ταµεία µέσω Επιχειρησιακών Προγραµµάτων. Την επιµόρφωση και τη µεταφορά τεχνογνωσίας στα στελέχη και τους υπαλλήλους του ήµου. Την ενηµέρωση / ευαισθητοποίηση των πολιτών και επισκεπτών του ήµου σε θέµατα προστασίας περιβάλλοντος και εξοικονόµησης ενέργειας. Τη δικτύωση µε Ελληνικούς και Ευρωπαϊκούς φορείς στα σχετικά αντικείµενα.. 6
Εισαγωγή Το Σύµφωνο των ηµάρχων Στις 9 Μαρτίου 2007 η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε τη δέσµη µέτρων «Ενέργεια για ένα µεταβαλλόµενο κόσµο», αναλαµβάνοντας µια µονοµερή δέσµευση για τη µείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) κατά 20% έως το 2020, ως αποτέλεσµα της αύξησης της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% και του προσδιορισµού του µεριδίου των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό µίγµα σε 20%. Στο πλαίσιο αυτό και σύµφωνα µε τις κατευθύνσεις του Σχεδίου ράσης της Ε.Ε. για την ενεργειακή απόδοση, οι ήµαρχοι της Ευρώπης εκτιµώντας ότι: οι τοπικές και περιφερειακές αρχές µοιράζονται την ευθύνη για την καταπολέµηση της αύξησης της θερµοκρασίας του πλανήτη µε τις εθνικές κυβερνήσεις και ότι οφείλουν να αναλάβουν τη δέσµευση αυτή ανεξαρτήτως των δεσµεύσεων άλλων ενδιαφεροµένων φορέων τα αστικά κέντρα και οι πόλεις ευθύνονται άµεσα και έµµεσα (µέσω των προϊόντων και των υπηρεσιών που χρησιµοποιούνται από τους πολίτες) για περισσότερο από το ήµισυ των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου που προκύπτουν από τη χρήση ενέργειας σχετιζόµενης µε την ανθρώπινη δραστηριότητα η δέσµευση της Ε.Ε. για τη µείωση των εκποµπών θα µπορέσει να υλοποιηθεί µόνον µε τη συνδροµή των τοπικών φορέων, των πολιτών και των ενώσεών αυτών οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην ανάληψη δράσης και να δώσουν το καλό παράδειγµα, δεδοµένου ότι αποτελούν το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες συµφώνησαν να υπερβούν τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, µειώνοντας τις εκποµπές CO 2 στις επικράτειες τους κατά τουλάχιστον 20%, µέσω της εφαρµογής ενός Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια - Σ ΑΕ στους τοµείς δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε το ήµο τους. Για το σκοπό, αυτό ξεκίνησαν την πρωτοβουλία του Συµφώνου των ηµάρχων όπου καλούν όλους τους ήµους της Ευρώπης να συµµετέχουν σε αυτήν την πρωτοβουλία εισχωρώντας στην πρωτοβουλία αυτή και υλοποιώντας τις δεσµεύσεις που απορρέουν από τη συµµετοχή στο Σύµφωνο. Οι δεσµεύσεις ενός συµµετέχοντος ήµου όπως απορρέουν από το Σύµφωνο είναι οι παρακάτω: Προετοιµασία και υποβολή της Βασικής Απογραφής Εκποµπών CO 2 µε καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων Προετοιµασία και κατάθεση του Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, το οποίο πρέπει να υποβληθεί µαζί µε την Βασική Απογραφή Εκποµπών Υλοποίηση των προτεινόµενων µέτρων για την µείωση των εκποµπών CO 2, ειδικά στους τοµείς ευθύνης του ήµου (δηµοτικά κτίρια, φωτισµός, οχήµατα, δηµοτικές προµήθειες, κτλ) Ανάληψη των απαραίτητων δράσεων για την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο ήµο 7
Υποβολή έκθεσης εφαρµογής τουλάχιστον ανά διετία µετά την υποβολή του Σχεδίου ράσης για τη Βιώσιµη Ενέργεια µε στόχο την αξιολόγηση, παρακολούθηση και εξακρίβωση των αποτελεσµάτων Σ ύµφωνο ηµάρ χων & ήµος Αγ. ηµητρίου Το Σύµφωνο των ηµάρχων έχουν έως σήµερα υπογράψει οικιοθελώς περισσότεροι από 5.400 ήµοι σε όλη την Ευρώπη. Η υπογραφή του Συµφώνου έγινε από το ήµο Αγ. ηµητρίου στις 02 εκεµβρίου 2009 και έρχεται ως συνέχεια σε µία σειρά πρωτοβουλιών του ήµου για βιώσιµη ανάπτυξη επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα ενεργειακή εξοικονόµηση και εξοικονόµηση οικονοµικών πόρων. Αρωγοί στην προσπάθεια αυτή αποτελούν τα Τοµεακά και Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράµµατα στα οποία ο ήµος Αγ. ηµητρίου καταθέτει προτάσεις για την υλοποίηση έργων εξοικονόµησης ενέργειας και έργων πράσινης ανάπτυξης, µε συγχρηµατοδότηση από την Ε.Ε. αλλά και µε ίδιους πόρους. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούµε πως η πρωτοβουλία του Συµφώνου των ηµάρχων είναι µία µοναδική ευκαιρία να ενωθούν όλες οι προσπάθειες και επιδιώξεις µας κάτω από ένα κοινό πρόγραµµα δράσης, και µάλιστα σε συνεργασία µε Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης από όλη την Ευρώπη και υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σηµασία του εγχειρήµατος έχει οδηγήσει και στην δέσµευση της Ανώτατης Αρχής του ήµου, όπως αυτή εκφράζεται από τη ήµαρχο Αγ. ηµητρίου, πως θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε να επιτευχθούν οι τιθέµενοι στόχοι. Στόχοι Σχεδίου Δράσης Οι στόχοι που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) από τις δραστηριότητες εντός των ορίων του Δήμου κατ' ελάχιστο 20% έως το 2020, σε σχέση με τα επίπεδα του 2009. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω δράσεων στους διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας της πόλης, οι οποίες αποτελούν και τους αντικειμενικούς σκοπούς του Σχεδίου Δράσης: 1. Μείωση των εκπομπών CO 2 με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα έως το 2020 2. Μείωση των εκπομπών CO 2 με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον τριτογενή και οικιακό τομέα έως το 2020 3. Μείωση των εκπομπών CO 2 με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις αστικές μεταφορές έως το 2020 4. Παραγωγή ποσοστού της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου από ΑΠΕ έως το 2020 Ο ήµος Αγ. ηµητρίου, επιδεικνύοντας ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέµατα προστασίας περιβάλλοντος και εξοικονόµησης ενέργειας, υπέγραψε το Σύµφωνο των ηµάρχων και ξεκίνησε να υλοποιεί ενέργειες ώστε να ανταποκριθεί επιτυχώς στις δεσµεύσεις που απορρέουν από αυτό: 1. Συµµετέχει σε Ευρωπαϊκό πρόγραµµα µε την ονοµασία "Green Twinning" που διεξάγεται από µια κοινοπραξία 10 εταίρων από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Πολωνία, τη Ρουµανία, τη Σλοβενία και την Ισπανία. Συντονιστής του έργου είναι η Περιφερειακή Ένωση ήµων Αττικής 8
(ΠΕ Α) µε σκοπό δοθεί τεχνογνωσία σε δήµους µε µικρή εµπειρία στον αειφόρο ενεργειακό σχεδιασµό από δήµους µε µεγάλη εµπειρία στην εφαρµογή και υλοποίηση σχετικών δράσεων. Το έργο επικεντρώνεται στην ενίσχυση της τεχνικής και οικονοµικής ικανότητας των συµµετεχόντων δήµων της ΕΕ µέσα από εθελοντικές συµφωνίες αδελφοποίησης που θα εκκινήσουν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου. 2. ηµιούργησε µια επαρκή οργανωτική δοµή ενεργειακής περιβαλλοντικής διαχείρισης στο ήµο Αγ. ηµητρίου (βλ. Κεφ. Οργανωτικά Θέµατα) µε αντικείµενο τη συγκέντρωση στοιχείων, την αποτύπωση του σχεδίου δράσης για την αειφορο ενέργεια, την παρακολούθηση/εφαρµογή του και την τελική του αξιολόγηση. 3. Προέβη σε µελέτη-καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης στο ήµο Αγ. ηµητρίου, από πλευράς ενεργειακής κατανάλωσης και εκποµπών CO 2, και σε διατύπωση προτάσεων για τη µείωση των εκποµπών του CO 2. 4. Προέβη σε επικοινωνία µε τους παρόχους ενέργειας προς τον ήµο Αγ. ηµητρίου και άλλους ηµόσιους φορείς και έλαβε σηµαντικά στοιχεία ενεργειακών καταναλώσεων σχετικών µε το ήµο. 5. Συµµετέχει σε Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα µε την ονοµασία GReen procurement And Smart city support in the energy sector - GRASP για την οργάνωση και ανάπτυξη «έξυπνων» και «πράσινων» διαδικασιών ηλεκτρονικών προµηθειών δίνοντας έµφαση σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και ενεργειακά αποδοτικές λύσεις. 6. Ολοκλήρωσε το παρόν Σχέδιο ράσης, το οποίο και υποβάλει προς έγκριση. Αξίζει να σηµειώσουµε πως ο ήµος, από την ηµεροµηνία υπογραφής του Συµφώνου, έως σήµερα προσπαθεί να διασφαλίσει κατά το δυνατόν τη δυνατότητα υλοποίησης των δεσµεύσεων/δράσεων του Σχεδίου, µέσω των δυνατοτήτων που του προσφέρουν Ευρωπαϊκά Προγράµµατα. 7. ιαµορφώνει τις κατάλληλες συνθήκες διαβούλευσης µε τους κοινωνικούς φορείς και εταίρους για την απρόσκοπτη εφαρµογή του Σ ΑΕ, στο πλαίσιο ενός οράµατος για µια καθαρή, πράσινη και βιώσιµη πόλη. Αποτελεί ήδη καλά εφαρµοσµένη πρακτική στο ήµο µας η ενθάρρυνση και η συµµετοχή της τοπικής κοινωνίας (κοινωνικές και επαγγελµατικές οµάδες) σε συνεργασία µε τις υπηρεσίες του ήµου Αγ. ηµητρίου, τους Εποπτευόµενους από το ήµο Οργανισµούς και τους εκπρόσωπους των παρατάξεων του ηµοτικού Συµβουλίου για τη συνδιαµόρφωση και την υλοποίηση κοινωνικών, οικονοµικών και περιβαλλοντικών δράσεων. Στόχος του ήµου Αγ. ηµητρίου είναι µέσα από διαδικασίες διαβούλευσης να ενηµερώσει τους δηµότες και τους πολίτες, τους επαγγελµατίες και τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών ενέργειας και ΑΠΕ ώστε να συµµετέχουν όλοι µαζί στην υλοποίηση έργων εξοικονόµησης ενέργειας για τον ιδιωτικό και το δηµόσιο τοµέα, ιδιαίτερα όταν αυτά τα έργα τυγχάνουν συγχρηµατοδότησης από Επιχειρησιακά προγράµµατα ΕΣΠΑ και απευθύνονται σε µεγάλο αριθµό δυνητικών δικαιούχων του ιδιωτικού και δηµόσιου τοµέα. 9
Πλαίσιο ράσης Σ υµµετ έ χοντες Φορείς Η συµµετοχή όλων των εµπλεκόµενων φορέων αποτελεί το σηµείο αφετηρίας για να υπάρξουν και οι επιθυµητές αλλαγές συµπεριφοράς και συνηθειών που απαιτεί το Σχέδιο ράσης. Οι απόψεις των εµπλεκοµένων φορέων του ήµου οφείλουν να γίνονται γνωστές πριν την εφαρµογή των όποιων αναλυτικών σχεδίων, συνεπώς απαιτείται επαρκής πληροφόρηση προς όλους. Η Κατευθυντήρια Επιτροπή και η Οµάδα Σχεδίου ράσης κατέληξαν σε κατάλογο εν δυνάµει συµµετεχόντων οι οποίοι έχουν την ευκαιρία να συµµετάσχουν καθ' όλη την διάρκεια υλοποίησης του Σ ΑΕ. Αυτοί οι φορείς είναι: ηµοτική αρχή, κρατικές αρχές (αστυνοµικά τµήµατα, ΟΥ) εντός των ορίων του ήµου, εκκλησία δηµοτικοί οργανισµοί, δηµοτικές παρατάξεις, δηµοτικοί σύµβουλοι, εργαζόµενοι στο ήµο, εκπρόσωποι τοπικών / περιφερειακών / εθνικών αρχών που σχετίζονται µε το Σχέδιο ράσης του ήµου (πχ Περιφέρεια Αττικής, ΕΕΤΑΑ), οικολογικές οργανώσεις, σύλλογοι, επαγγελµατικές ενώσεις (ΕΒΕΑ, ΤΕΕ), παραγωγοί/ προµηθευτές/διανοµείς ενέργειας ( ΕΗ, ΕΠΑ, Ε ΗΕ), φορείς συγκοινωνιών (π.χ., ΟΑΣΑ, ΑΜΕΛ, ΣΑΤΑ), ΜΚΟ ή άλλοι σύλλογοι πολιτών (π.χ. εξωραϊστικοί, πολιτιστικοί), διευθυντές των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, εκπαιδευτικοί, παιδιά, φοιτητές, νεολαία, χορευτικά συγκροτήµατα και αθλητικές οµάδες, δηµόσια ιδρύµατα, θέατρα, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, γκαλερί και εµπορικά κέντρα, επαγγελµατίες και εταιρείες παροχής υπηρεσιών ενέργειας και ΑΠΕ, λοιπές εταιρίες και εργοστάσια, καταστήµατα υγειονοµικού ενδιαφέροντος, ζαχαροπλαστικής, καφετέριες, µπαρ, περιοδικά και ιστοσελίδες, πολίτες ή επαγγελµατίες µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή γνώσεις και δεξιότητες σχετικά µε το Σ ΑΕ του ήµου όπως σύµβουλοι ενέργειας, µηχανικοί, τοπογράφοι, αρχιτέκτονες, δηµοσιογράφοι, φωτογράφοι, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, σχεδιαστές µόδας, αθλητές, γραφίστες, κοινωνικοί ακτιβιστές. Ιδιαίτερη προσπάθεια θα δοθεί από το ήµο ώστε να συµµετέχουν ενεργά όλες οι οικογένειες και γενικά οι κάτοικοι της πόλης. Ενδεικτικός Κατάλογος Εμπλεκόμενων Επαγγελματικές ενώσεις (π.χ. ΕΒΕΑ ΤΕΕ) Παραγωγοί και προμηθευτές ενέργειας (π.χ., ΔΕΗ, ΔΕΠΑ) Φορείς συγκοινωνιών (π.χ., ΟΑΣΑ, ΣΑΤΑ) Αντιπρόσωποι του κατασκευαστικού κλάδου της περιοχής ΜΚΟ ή άλλοι σύλλογοι πολιτών (π.χ. εξωραϊστικοί, πολιτιστικοί) Εκπρόσωποι τοπικών / περιφερειακών / εθνικών αρχών που σχετίζονται με το Σχέδιο Δράσης του Δήμου (πχ Περιφέρεια Αττικής, ΕΕΤΑΑ) Τοπικά γραφεία ενεργειακών / περιβαλλοντικών θεμάτων Πολίτες ή επαγγελματίες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με το Σχέδιο Δράσης του Δήμου Σε κάθε περίπτωση λήψης µέτρων ενεργειακής εξοικονόµησης και στο πλαίσιο της λειτουργίας µια τοπικής κοινωνίας, όπως ο ήµος Αγ. ηµητρίου, όλοι οι φορείς 10
ενηµερώνονται εκτενώς για την πρωτοβουλία του Συµφώνου των ηµάρχων και την εκπόνηση και υλοποίηση του Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια. Επίσης, µε την συνεισφορά της Οµάδας Σχεδίου ράσης, επιλέγονται κατά περίπτωση οι κατάλληλοι φορείς πληροφόρησης (ραδιοτηλεοπτικά µέσα, ηλεκτρονικός και έντυπος τύπος, κοινωνικά δίκτυα) µέσω των οποίων παρέχεται συνεχώς πληροφόρηση (ανακοινώσεις, δελτία τύπου, κτλ) κατά το στάδιο υλοποίησης του Σ ΑΕ του ήµου. ρ άσεις Προώθησης και ικτύωσης Η Κατευθυντήρια Επιτροπή και η Οµάδα Σχεδίου ράσης έχουν καταλήξει στην υλοποίηση µιας σειράς: 1. Ενηµερωτικών ράσ ράσεων µε συµµετέχοντες τις υπηρεσίες του ήµου, τους πολίτες µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή γνώσεις και δεξιότητες σε ενεργειακά θέµατα, τους επαγγελµατίες και τις επιχειρήσεις της τοπικής αγοράς παροχής υπηρεσιών ενέργειας και ΑΠΕ (βλ. κλιµατιστικά, πράσινα δώµατα, Φ/Β, µονώσεις, αυτοµατισµοί κλπ) και 2. Εκπαιδευτικών ράσεων ανοικτές για τους ηµότες µε θεµατολογία την αλλαγή της ενεργειακής συµπεριφοράς, την παροχή δωρεάν συµβουλών εξοικονόµησης ενέργειας, την προώθηση δράσεων ενεργειακής απόδοσης και των ΑΠΕ, τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών συσκευών και τη συζήτηση σχετικών νοµικών θεµάτων. Στη συνέχεια παραθέτουµε τις δράσεις προώθησης και δικτύωσης που προτίθεται να υλοποιήσει ο ήµος Αγ. ηµητρίου : 1. Παρακολούθηση της κατανάλωσης ενέργειας των δηµοτικών κτιρίων (παραδοσιακά, ηλεκτρονικά) και παρακολούθηση της εσωτερικής θερµοκρασίας στα δηµοτικά κτίρια µε σκοπό ο ήµος να δώσει πρώτος και εµπράκτως το παράδειγµα εξοικονόµησης ενέργειας, ώστε και οι ηµότες να ακολουθήσουν. Υπολογίζεται ότι 1% ενέργειας που εξοικονοµείται από κάθε κάτοικο αντιστοιχεί σε 6.200tn CO 2 λιγότερους κάθε έτος. 2. Ετήσιες συναντήσεις στο ηµαρχείο µε σκοπό την ένταξη των επαγγελµατικών φορέων στην εφαρµογή του Σ ΑΕ, την τόνωση της τοπικής αγοράς, τη δηµιουργία µιας βάσης δεδοµένων µε επαγγελµατικές επαφές, την ανταλλαγή εµπειριών και γνώσεων, την αναγνώριση βέλτιστων πρακτικών και µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας, την ανάλυση νοµικών θεµάτων (Σ ΙΤ, ESCOs - Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών) τη δηµιουργία τοπικών συµβουλευτικών επιτροπών 3. ιενέργεια εκδηλώσεων, ηµερίδων ή και εκθέσεων 4. Εργασίες ενηµέρωσης µέσω της διαδικτυακής πύλης του ήµου, δελτίων τύπου, ειδησεογραφηµάτων (newslettters), ανακοινώσεων, αποστολής sms, ανάρτησης µηνυµάτων σε ηλεκτρονικούς πίνακες ενηµέρωσης, εκτύπωσης ενηµερωτικού και πληροφοριακού υλικού (φυλλάδια, αφίσες, γιγαντοαφίσες, rollups) και χρήσης των κοινωνικών δικτύων στα οποία ο ήµος αποτελεί ενεργό µέλος 5. Σύσταση ενός άτυπου φόρουµ ενέργειας για το Σ ΑΕ προκειµένου όλοι οι ενεργά 11
εµπλεκόµενοι φορείς να δύνανται να ανταλλάσσουν απόψεις και ιδέες για την υλοποίηση και τα αποτελέσµατα του Σχεδίου ράσης κάτω από την οµπρέλα ενός διακριτού τίτλου "FORUM Επαγγελµατιών για την Εξοικονόµηση Ενέργειας στο ήµο Αγ. ηµητρίου". Λαµβάνοντας υπόψη ότι η πρωτοβουλία του Συµφώνου των ηµάρχων έχει ορίζοντα έως το 2020, το φόρουµ θα συνεδριάζει σε χώρο και ηµεροµηνία που θα υποδεικνύει η Κατευθυντήρια Επιτροπή µε πρόγραµµα και διάταξη που θα ορίζεται και κοινοποιείται εγκαίρως, µε την πρώτη συνεδρίαση να προγραµµατίζεται εντός του 2013. 6. Θέσπιση προγράµµατος τακτικών εκδηλώσεων µε την ονοµασία "Ηµέρες Ενέργειας", ανοικτές για το κοινό και µε δυνατότητα συµµετοχής των όµορων ήµων που συµµετέχουν στο πρόγραµµα Green-Tweening (Νέα Σµύρνη, Ηλιούπολη) αλλά και ευρύτερα, όπου περιλαµβάνουν προωθητικές ενέργειες όπως ενηµερώσεις, ηµερίδες, φεστιβάλ, εκθέσεις, παρουσιάσεις, επιδείξεις, πειράµατα, διαγωνισµούς γνώσεων µε απονοµή βραβείων, συνεντεύξεις µε δηµόσια πρόσωπα και παραστάσεις 7. Λειτουργία κινητού περίπτερου Ενηµέρωσης (κατασκευή ή stand µε εθελοντική ή/και αµοιβόµενη εργασία) σε χώρους και χρόνο των εκδηλώσεων άλλων προγραµµάτων του ήµου (κατασκήνωση, ηµοτικοί λαχανόκηποι, πολιτιστικές εκδηλώσεις, προγράµµατα οικολογίας, κοµποστοποίησης και προστασίας του περιβάλλοντος) 8. Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τους µαθητές (ενηµέρωση των εκπαιδευτικών και των νηπιαγωγών, παρουσιάσεις στα σχολεία πειραµάτων ελληνικών και ευρωπαϊκών βέλτιστων πρακτικών και ΑΠΕ, θεµατικοί σχολικοί διαγωνισµοί) 9. Τοποθέτηση και επίδειξη ΑΠΕ στο πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής 10. Θεσµοθέτηση ηµοτικών ιαγωνισµών µε έπαθλα (ζωγραφική, µείωση κατανάλωσης ενέργειας µε ή δίχως επενδυτικές δράσεις, συζητήσεις-debate, εύρεση συνθηµάτων, αφίσες, graffiti) για τα νηπιαγωγεία, την πρωτοβάθµια και τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και για τους δηµότες 11. Ευρύτερη χρήση των κοινωνικών δικτύων των θεµατικών blog και του youtube 12. Συµµετοχή σε ευρωπαϊκά προγράµµατα συγκριτικής αξιολόγησης-benchmarking 13. Ενηµερωτικές δράσεις µε έντυπο, ηλεκτρονικό και διαδικτυακό υλικό όπου ο ήµος Αγ. ηµητρίου: καλεί άτοµα, εκπαιδευτικά ιδρύµατα και επιχειρήσεις του ήµου να λάβουν τις προσωπικές τους δεσµεύσεις στην εξοικονόµηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, ώστε να συµβάλουν στους στόχους της πόλης ενηµερώνει για όλες τις ενέργειες του ήµου µε στόχο την ευαισθητοποίηση σε θέµατα ενεργειακής εξοικονόµησης προωθεί τα παραδείγµατα δηµοτών που πέτυχαν τα καλύτερα αποτελέσµατα οι οποίοι θα παρουσιάζονται ως "Πρεσβευτές" της ιδέας της εξοικονόµησης ενέργειας Σε κάθε περίπτωση και σε όλες τις διαδικασίες που περιγράφονται, η Κατευθυντήρια Επιτροπή θα προσπαθήσει επιπροσθέτως για 12
τη µέγιστη δυνατή συναίνεση όλων των συµµετεχόντων προκειµένου εκτός από την αποδοχή για τη διασφάλιση της αποτελεσµατικότητας του Σ ΑΕ να υπάρχει συνέχεια στην προσπάθεια του ήµου και των πολιτών. ηµοτικές Πρ ωτοβουλίες που σχετίζονται µε το Σ ΑΕ Ο ήµος, αναγνωρίζοντας ότι η επίτευξη των στόχων του Σχεδίου ράσης προϋποθέτει την - εκ των ων ουκ άνευ - ενεργό συµµετοχή των πολιτών, των επιχειρηµατιών αλλά και των επενδυτών, προτίθεται να αξιοποιήσει κάθε διαθέσιµο χρηµατοδοτικό εργαλείο (Εξοικονοµώ ΙΙ, Εξοικονοµώ Κατ Οίκον, Κτίζοντας το Μέλλον, Jessica, Jeremie, Πράσινο Ταµείο) ώστε να εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι και να ενθαρρυνθεί η ιδιωτική πρωτοβουλία. Τα εργαλεία αυτά κατά την πορεία υλοποίησης του Σ ΑΕ θα τυχαίνουν στενής παρακολούθησης ώστε να γίνονται οι απαραίτητες προσαρµογές και διορθώσεις όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. εδοµένης της κακής οικονοµικής συγκυρίας της χώρας αλλά και του περιορισµού των οικονοµικών πόρων προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ο ήµος Αγ. ηµητρίου έχει στρέψει ενεργά το ενδιαφέρον του και στη συµµετοχή σε Επιχειρησιακά Προγράµµατα (Ε.Π.) ΕΣΠΑ για την υποβολή προτάσεων. Ο ήµος Αγ. ηµητρίου υπέβαλλε το 2012 για χρηµατοδότηση τις ακόλουθες προτάσεις εξοικονόµησης ενέργειας οι οποίες αξιολογήθηκαν θετικά και εγκρίθηκαν: Αναβάθµιση µηχανολογικού εξοπλισµού σε 3 ηµοτικά κτίρια (Κλειστό Γήπεδο και δύο κτίρια εκπαίδευσης) Κατασκευή νέου Βρεφονηπιακού Σταθµού µε αρχές βιοκλιµατικής αρχιτεκτονικής Βιοκλιµατική Αναβάθµιση Πλατείας Αλ. Παναγούλη και γύρω χώρου Κατασκευή Πράσινων ωµάτων σε σχολικά κτίρια Αποτίµηση της Οικολογικής Κατάστασης του ρ. Πικροδάφνης και προτάσεις αποκατάστασης, ανάδειξης και διαχείρισής του Απαλλοτρίωση κτιρίου για την Ανάπλαση της Κεντρικής πλατείας ήµου Αγ. ηµητρίου Απαλλοτρίωση οικοπέδου για τη διαµόρφωση κοινόχρηστου χώρου Παράλληλα ο ήµος Αγ. ηµητρίου ολοκλήρωσε το σχεδιασµό µελετών υποδοµής ευρείας κλίµακας µε σκοπό την άµεση υλοποίηση µε ίδιους πόρους ή/και µε υποβολή προτάσεων σε µελλοντικά Ε.Π. για τα ακόλουθα έργα: Περιβαλλοντική Αναβάθµιση Ανάπλαση Τµηµάτων Οδών πέριξ σταθµού Μετρό Αγίου ηµητρίου και κατασκευή γεωεναλλάκτη θερµότητας Περιβαλλοντική Ανάπλαση Περιοχής Μεσονησίου Βιοκλιµατική Ανάπλαση Πάρκου Ελ. Βενιζέλου-Ασύρµατος και κατασκευή γεωεναλλάκτη θερµότητας Έργα Υποδοµών στην περιοχή ΕΚΤΕΛ- µε κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και γεωθερµικού εναλλάκτη τηλεθέρµανσης Σε κάθε περίπτωση, ο ήµος σε συνδυασµό µε τους εµπλεκόµενους φορείς της πόλης εξετάζει διαρκώς την εφαρµογή νέων µέτρων στους διάφορους τοµείς και εντατικοποιεί την προσπάθεια του για µείωση της κατανάλωσης ενέργειας στον οικιακό και τριτογενή τοµέα 13
και στις αστικές µεταφορές. Παράλληλα, επιθυµεί τα µέτρα εξοικονόµησης ενέργειας που εφαρµόζει στους τοµείς άµεσης αρµοδιότητάς του, να αποτελέσουν πρότυπο παράδειγµα για τον οικιακό και τον τριτογενή τοµέα. Τοµείς Παρέµβασης Το Σ ΑΕ του ήµου Αγ. ηµητρίου που καταρτίστηκε περιλαµβάνει τους ακόλουθους τοµείς παρέµβασης: 1. οµηµένο αστικό περιβάλλον (οικιακός και τριτογενής τοµέας, περιλαµβανοµένων νέων κτιρίων). 2. Υποδοµή δήµου (δηµοτικά κτίρια, δηµόσιος φωτισµός γεωθερµική θέρµανση, ευφυή δίκτυα). 3. Χρήση γαιών, πολεοδοµικός σχεδιασµός και σηµαντικά έργα αστικών αναπλάσεων 4. Αποκεντρωµένες ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. 5. Πολιτικές για τις δηµόσιες και τις ιδιωτικές µεταφορές και τις αστικές µετακινήσεις. 6. Συµµετοχή των πολιτών - ιδιώτες, καταναλωτές και επιχειρήσεις. 7. Ευφυής ενεργειακή συµπεριφορά. Ο στόχος µείωσης των εκποµπών CO 2 αναµένεται να επιτευχθεί από τον συνδυασµό εξοικονόµησης ενέργειας και εγκατάστασης συστηµάτων ΑΠΕ εντός των ορίων του ήµου. Τα µέτρα που διατυπώνονται στη συνέχεια θα οδηγήσουν σε µείωση εκποµπών από 48.237 έως και 88.885 τόνους CO 2 για το έτος 2020. Συνοψίζοντας, ο ήµος Αγ. ηµητρίου προτίθεται να υιοθετήσει πλήρως το παρόν Σχέδιο ράσης Αειφόρου Ενέργειας και δεσµεύεται για την υλοποίησή του µε σκοπό να επιτύχει τον τιθέµενο στόχο µείωσης των εκποµπών CO 2. Απογραφή Καταναλώσεων Ενέργειας και Εκποµπών CO 2 Μεθοδολογία Απογραφή φής Εκποµπών Αναφοράς Στο παρόν Σχέδιο ράσης εξετάζεται η παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας εντός του ήµου Αγ. ηµητρίου. Ως έτος αναφοράς για τον υπολογισµό των εκποµπών CO 2 και τη σύνταξη του Σχεδίου ράσης για την Αειφόρο Ενέργεια του ήµου επιλέχθηκε το έτος 2009. Η παραγωγή ενέργειας περιλαµβάνει τις όποιες πηγές παραγωγής ηλεκτρικής ή/και θερµικής ενέργειας εντός του ήµου. Ο ήµος Αγ. ηµητρίου δεν είναι παραγωγός ηλεκτρικής ή και θερµικής ενέργειας. Επίσης, το έτος 2009 δεν υπήρχε εντός του ήµου Αγ. ηµητρίου µεγάλη µονάδα ΑΠΕ που να εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Σύστηµα Εκποµπών, και παράλληλα δεν υπήρχαν µικρές µονάδες ΑΠΕ ιδιοκτησίας του ήµου ή ιδιωτικές, σύµφωνα µε τα στοιχεία που ζητήθηκαν από τον ιαχειριστή Ελληνικού ικτύου ιανοµής Ηλεκτρικής Ενέργειας ( Ε ΗΕ) όπου διαπιστώθηκε ότι για το έτος 2009 απουσία αιτήσεων σύνδεσης Φ/Β συστηµάτων έως 100kW στο ιασυνδεδεµένο δίκτυο για το ήµο Αγ. ηµητρίου. Η καταγραφή της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στο ήµο Αγ. ηµητρίου περιλαµβάνει την ηλεκτρική ενέργεια, το υγρά και αέρια καύσιµα που χρησιµοποιούνται στους εξής τοµείς: ηµοτικά κτίρια Λοιπά Κτίρια (οικιακού και τριτογενή τοµέα) ηµοτικός φωτισµός 14
ηµοτικά Οχήµατα Ιδιωτικές µεταφορές Για την καταγραφή των εκποµπών CO 2 λόγω της τελικής κατανάλωσης ενέργειας εντός των ορίων του ήµου χρησιµοποιήθηκαν οι τυπικοί συντελεστές εκποµπών (Standard emission factors IPCC) που αφορούν εκποµπές είτε άµεσες (κατανάλωση ενέργειας εντός του ήµου), ή έµµεσες (κατανάλωση ενέργειας που παράγεται εκτός του ήµου). Για τον υπολογισµό των τελικών καταναλώσεων ενέργειας στο ήµο Αγ. ηµητρίου το έτος 2009 αναζητήθηκαν στοιχεία ως ακολούθως; Για την κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας (χρήση Βιοµηχανική, Γεωργική, ηµόσια, Έλξη, Εµπορική, ΝΠ, Οικιακή, Φωτ. Οδών και Πλατειών) λήφθηκαν στοιχεία από τον ιαχειριστή Ελληνικού ικτύου ιανοµής Ηλεκτρικής Ενέργειας ( Ε ΗΕ) για το ήµο Αγ. ηµητρίου. Για την κατανάλωση Φυσικού Αερίου (οικιακή θέρµανση, επαγγελµατική θέρµανση, επαγγελµατική χρήση) λήφθηκαν στοιχεία από την Εταιρία Παροχής Αερίου Αττικής (ΕΠΑ Αττικής) για το ήµο Αγ. ηµητρίου. ιατύπωσης Προτάσεων για Μείωση του CO 2 που εκπονήθηκε το 2010. Για την ανάλυση και την επεξεργασία των ληφθέντων στοιχείων, όπου δεν προέκυψαν απευθείας τιµές κατανάλωσης ανά τοµέα καταγραφής, έγινε χρήση εθνικών και περιφερειακών στατιστικών στοιχείων της Απογραφής Κτιρίων, Οικοδοµών και Κατοίκων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (Ε.Σ.Υ.) του Υπουργείου ΠΕΚΑ και αναγωγές βάσει πληθυσµιακών κριτηρίων. Μετά τον υπολογισµό, ανά τοµέα, των ενεργειακών καταναλώσεων που συµπεριλαµβάνονται στο Σ ΑΕ του ήµου, υπολογίστηκαν οι συνολικές εκποµπές CO 2 από αυτούς τους τοµείς. Οι τυπικοί συντελεστές εκποµπών βασίζονται στο ανθρακικό περιεχόµενο του κάθε καυσίµου, ακολουθώντας τη µεθοδολογία για τον υπολογισµό των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου στο πλαίσιο της UNFCCC και του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Με βάση αυτήν την προσέγγιση, το CO 2 θεωρείται το σηµαντικότερο αέριο του θερµοκηπίου, ο υπολογισµός των εκποµπών CH 4 και N 2 O παραλείπεται, ενώ οι εκποµπές CO 2 από την χρήση βιοκαυσίµων και την χρήση ηλεκτρικής Για την κατανάλωση πετρελαιοειδών στο ενέργειας από ΑΠΕ θεωρούνται µηδέν. ήµο Αγ. ηµητρίου λήφθηκαν στοιχεία καταναλώσεων πετρελαιοειδών προϊόντων (Βενζίνη, Αµόλυβδη, Ντίζελ θέρµανσης, Ντίζελ κίνησης, Μαζούτ) του Νοµού Αττικής, όπως αυτά τηρούνται στη /νση Πετρελαϊκής Πολιτικής της Γενικής Γραµµατείς Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής του ΥΠΕΚΑ. Επίσης για το ήµο Αγ. ηµητρίου λήφθηκαν τα σχετικά στοιχεία καταναλώσεων από τη Πηγή Ενέργειας Συντελεστής Εκπομπών (tco 2 /MWh) Η/Ε 1,149 Πετρέλαιο 0,267 Βενζίνη 0,249 LPG 0,227 ΝG 0,202 Πίνακας 1.. Συντελεστές Εκποµπής CO 2 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και 15
Για τη µετατροπή των καταναλώσεων καυσίµων σε ενέργεια χρησιµοποιήθηκαν οι συντελεστές µετατροπής των Οδηγιών του Συµφώνου των ηµάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006) (βλ. Πίνακες 1 και 2). Καύσιμο Συντελεστής Μετατροπής (kwh/kg) Βενζίνη 12,3 Πετρέλαιο 11,9 LPG 13,1 ΝG 13,3 Πίνακας 2.. Συντελεστές Μετατροπής Μάζας Καυσίµου σε Ενέργεια Επισκόπηση της Υφιστάµενης Κατάστασης Για τον υπολογισµό των εκποµπών CO 2 χρησιµοποιήθηκε η µεθοδολογία που προκύπτει βάσει των Οδηγιών του Συµφώνου των ηµάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006). Αναγνωρίστηκαν 2 Βασικές Κατηγορίες Εκποµπών CO 2 : 1. Κτίρια & Εγκαταστάσεις 2. Οχήµατα & Μεταφορές. Η 1η κατηγορία αναλύθηκε σε 4 τοµείς: ηµοτικά Κτίρια Οικιακός Τοµέας Με βάση τις καταναλώσεις τελικής ενέργειας για τις δοµές του ήµου Αγ. ηµητρίου υπολογίστηκε - σε όρους σύγκρισης πρωτογενούς ενέργειας - πως ο ήµος Αγ. ηµητρίου το έτος 2009, για τη λειτουργία των δοµών του, µε τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, υγρών και αερίων καυσίµων κατανάλωσε συνολικά 0,21TWh πρωτογενούς ενέργειας (Σχήµα 2) σε σχέση µε τη συνολικά καταναλισκοµένη πρωτογενή ενέργεια των 1,33TWh εντός των ορίων του ήµου Αγ. ηµητρίου (Πίνακας 3). Αξίζει να σηµειώσουµε πως η ποσότητα αυτή για το έτος 2009 αντιπροσωπεύει ποσοστό µόλις 1,6% (Σχήµα 3) της συνολικής πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας, γεγονός που καταδεικνύει πόσο σηµαντική και κρίσιµη είναι η συµµετοχή του ιδιωτικού και τριτογενή τοµέα για την επιτυχή εφαρµογή των στόχων του Σ ΑΕ. 2,50E+08 2,00E+08 1,50E+08 1,00E+08 5,00E+07 Τριτογενής Τοµέας ηµοτικός Φωτισµός Η 2η κατηγορία αναλύθηκε σε 2 τοµείς: Ιδιωτικές Μεταφορές Οχήµατα ήµου 0,00E+00 ΗΕ Υγρ. Καύσιµα Αέρια Καύσιµα Οικιακός τοµέας Ιδιωτικές Μεταφορές Τριτογενής Τοµέας ηµοτικός Φωτισµός Κτίρια ήµου Οχήµατα ήµου Σχήµα 2. Πρωτογενής Ενεργειακή Κατανάλωση για το ήµο Αγ. ηµητρίου 16
Τομείς Πρωτογενής Κατανάλωση Ενέργειας (MWh/y) Πρωτογενής Κατανάλωση Ενέργειας % Οικιακός Τομέας 592.527 44.7% Ιδιωτικές Μεταφορές 495.797 37.4% Τριτογενής Τομέας 216.114 16.3% Δημοτικός Φωτισμός 10.636 0,8% Κτίρια Δήμου 6.282 0,5% Οχήματα Δήμου 4.056 0,3% Σύνολο 1.325.412 100,0% Πίνακας 3. Πρωτογενής Κατανάλωση Ενέργειας για το ήµο Αγ. ηµητρίου (2009) Σχήµα 3. % Ποσοστό Πρωτογενούς Κατανάλωσης Ενέργειας για το ήµο Αγ. ηµητρίου (2009) Κτίρια & Εγκ ατ αστ άσε ις ηµοτικά Κτίρια Ο ήµος Αγ. ηµητρίου είναι υπεύθυνος για την διαχείριση 48 Ιδιόκτητων ηµοτικών Κτιρίων εντός των ορίων του: 35 Σχολικές οµές, 7 κτίρια.υ.α. (4 ιοίκησης και Υπηρεσιών και 3 Αθλητισµού) και 6 ενοικιαζόµενα κτίρια (5 ηµοτικούς Σταθµούς και 1 Νηπιαγωγείο). Με βάση τα στοιχεία της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και ιατύπωσης Προτάσεων για Μείωση του CO 2, στους ακόλουθους Πίνακες 4 και 5 αναφέρονται οι συνολικές τελικές καταναλώσεις ενέργειας όπως καταγράφηκαν για το έτος 2009 για το σύνολο των ηµοτικών κτιρίων και αντίστοιχα οι υπολογιζόµενες εκποµπές CO 2. Από τα στοιχεία καταναλώσεων παρατηρούµε ότι στο ήµο Αγ. ηµητρίου: i) Στα Σχολικά κτίρια καταναλώθηκαν τελικά 2.448.970kWh ενέργειας που αντιστοιχούν σε εκποµπές 1.403.544 KgCO 2. 17
Σχολικές Μονάδες Κατανάλωση Ενέργειας (kwh/y) Εκπομπές CO 2 (Kg/y) Η/Ε 898.969 1.032.915 Πετρέλαιο 885.060 236.311 ΦΑ 664.941 134.318 ΣΥΝΟΛΟ 2.448.970 1.403.544 Πίνακας 4. Σχολικές Μονάδες ii) Στα Κτίρια ιοίκησης Υπηρεσιών και Αθλητισµού έγινε τελική κατανάλωση 815.163kWh ενέργειας που αντιστοιχούν σε εκποµπές 753.144KgCO 2. Κτίρια Δ.Υ.Α. Κατανάλωση Ενέργειας (kwh/y) Εκπομπές CO 2 (Kg/y) Η/Ε 619.049 711.288 Πετρέλαιο 34.475 9.205 ΦΑ 161.639 32.651 ΣΥΝΟΛΟ 815.163 753.144 Πίνακας 5. ηµοτικά Κτίρια Οικιακός και Τριτογενής Τοµέας Σύµφωνα µε τα στοιχεία τελικών καταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας που λήφθηκαν από τον ιαχειριστή Ελληνικού ικτύου ιανοµής Ηλεκτρικής Ενέργειας και την Εταιρία Παροχής Αερίου Αττικής: i) Στον Πίνακα 6 αναγράφονται συνολικά οι τελικές καταναλώσεις ενέργειας και οι εκποµπές CO 2 για το σύνολο του οικιακού τοµέα του ήµου το έτος 2009 και Οικιακός Τομέας Κατανάλωση Ενέργειας (kwh/y) Εκπομπές CO 2 (Kg/y) Η/Ε 125.193.408 143.847.226 Πετρέλαιο 199.735.234 53.329.307 ΦΑ 9.292.619 1.877.109 ΣΥΝΟΛΟ 334.221.261 199.053.642 Πίνακας 6. Οικιακός Τοµέας ii) Στον Πίνακα 7 καταγράφονται συνολικά οι τελικές καταναλώσεις ενέργειας και οι εκποµπές CO 2 για το σύνολο του τριτογενούς τοµέα του ήµου. Τριτογενής Τομέας Κατανάλωση Ενέργειας (kwh/y) Εκπομπές CO 2 (Kg/y) Η/Ε 71.565.733 82.229.027 Πετρέλαιο 5.434.100 1.450.905 ΦΑ 2.472.065 499.357 ΣΥΝΟΛΟ 79.471.898 84.179.289 Πίνακας 7. Τριτογενής Τοµέας Από τα στοιχεία καταναλώσεων προκύπτει ότι, κατά το έτος αναφοράς, στο ήµο Αγ. ηµητρίου: i) Στον Οικιακό Τοµέα καταναλώθηκαν τελικά 334.221.261kWh ενέργειας που αντιστοιχούν σε 199.053.642KgCO 2. ii) Στα Κτίρια και Εγκαταστάσεις του Τριτογενή Τοµέα καταναλώθηκαν τελικά 79.471.898kWh ενέργειας που αντιστοιχούν σε 84.179.289KgCO 2. ηµοτικός Φωτισµός Στον κάτωθι Πίνακα 8 αναγράφεται συνολικά η τελική κατανάλωση ενέργειας (στοιχεία Ε ΗΕ) 3.667.620kWh για τον ηλεκτροφωτισµό των οδών, των πεζοδροµίων και των κοινόχρηστων χώρων του ήµου Αγ. ηµητρίου, που αντιστοιχούν σε 4.214.095KgCO 2. Δημοτικός Φωτισμός Οδοφωτισμός και Φωτισμός Κοιν. Χώρων Κατανάλωση Ενέργειας (kwh/y) Εκπομπές CO 2 (Kg/y) 3.667.620 4.214.095 ΣΥΝΟΛΟ 3.667.620 4.214.095 Πίνακας 8. ηµοτικός Φωτισµός 18
Οχήµατ α & Μ εταφορές Ιδιωτικές Μεταφορές Με στοιχεία τελικής κατανάλωσης καυσίµων για την Περιφέρεια Αττικής που λήφθηκαν από τη /νση Πετρελαϊκής Πολιτικής του ΥΠΕΚΑ - µε τις αναγωγές για οχήµατα από την Eurostat και την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία βάσει πληθυσµιακών κριτηρίων - προκύπτει ότι κατά το έτος αναφοράς, στο ήµο Αγ. ηµητρίου η τελική κατανάλωση ενέργειας λόγω ιδιωτικών µεταφορών αναλογεί σε 450.796.085kWh που αντιστοιχούν σε 114.325.405KgCO 2 (Πίνακας 9). οχήµατα 3.706.986kWh ενέργειας που αντιστοιχούν σε 939.879KgCO 2 (Πίνακας 10). Δημοτικά Οχήματα Κατανάλωση Ενέργειας (kwh/y) Εκπομπές CO 2 (Kg/y) Βενζίνη 305.370 76.037 Πετρέλαιο 3.095.220 826.424 ΦΑ 300.000 60.600 ΣΥΝΟΛΟ 3.700.590 963.061 Πίνακας 10. ηµοτικός Στόλος Οχηµάτων Σ ύνολο ο Λόγω του γεγονός ότι διαφορετικά είδη καυσίµου εκπέµπουν το CO 2 µε διαφορετικούς ρυθµούς, οι αναλογίες του CO 2 δεν είναι ίδιες Λοιπά Οχήματα Κατανάλωση Ενέργειας (kwh/y) Εκπομπές CO2 (Kg/y) µε τις αναλογίες της κατανάλωσης ενέργειας, καθώς το µείγµα των καυσίµων δεν είναι το ίδιο σε όλους τους τοµείς. Βενζίνη 329.280.654 81.990.883 Πετρέλαιο 119.801.737 31.987.064 ΦΑ 1.720.091 347.458 Σύνολο 450.802.482 114.325.405 Πίνακας 9. Ιδιωτικές Μεταφορές ηµοτικά Οχήµατα Ο ήµος Αγ. ηµητρίου διατηρεί στόλο δηµοτικών οχηµάτων (πετρελαιοκινήτων, βενζινοκίνητων και φυσικού αερίου) για τη λειτουργία των υπηρεσιών του. Για τη µετατροπή του όγκου των καυσίµων σε ενέργεια, χρησιµοποιήθηκαν οι συντελεστές Με βάση τους υπολογισµούς που προηγηθήκαν, οι τελικές καταναλώσεις ενέργειας και οι εκποµπές CO 2 στο ήµο Αγ. ηµητρίου για το έτος αναφοράς (2009), καταγράφονται στους ακόλουθους Πίνακες 11 και 12. Τα στοιχεία δεικνύουν πως στα όρια του ήµου Αγ. ηµητρίου καταναλώθηκαν 0,875 ΤWh τελικής ενέργειας το έτος 2009 µε τη µορφή ηλεκτρικής ενέργειας, πετρελαιοειδών και φυσικού αερίου που αντιστοιχούν σε συνολικές εκποµπές 404ktnCO 2 /έτος, ή σε 5,7tCO 2 /έτος/κάτοικο µετατροπής του Πίνακα 2. Με βάση τα στοιχεία καταναλώσεων καυσίµων για το έτος 2009 όπως αναφέρονται στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και ιατύπωσης Προτάσεων για Μείωση του CO 2, προκύπτει ότι στο ήµο Αγ. ηµητρίου καταναλώθηκαν τελικά από τα ηµοτικά 19
Τομείς Τελική Κατανάλωση Ενέργειας (MWh/y) Τελική Κατανάλωση Ενέργειας % Οικιακός Τομέας 334.221 38,2% Ιδιωτικές Μεταφορές 450.802 51,5% Τριτογενής Τομέας 79.472 9,1% Δημοτικός Φωτισμός 3.668 0,4% Κτίρια Δήμου 3.264 0,4% Οχήματα Δήμου 3.707 0,4% Σύνολο 875.127 100,0% Πίνακας 11. Τελική Κατανάλωση Ενέργειας για το ήµο Αγ. ηµητρίου (2009) Σχήµα 4. % Ποσοστό Τελικής Κατανάλωσης Ενέργειας για το ήµο Αγ. ηµητρίου (2009)