ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΤΜΗΜΑ Ε ) ΑΙΤΗΣΗ

Eλεούσα I. Κιουσοπούλου Δικηγόρος Βαλαωρίτου 12 Αθήνα 10671 τηλ. 210-3600187 φαξ 210-3634437 ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΤΜΗΜΑ Ε ) ΑΙΤΗΣΗ 1. του κοινωφελούς ιδρύματος με την επωνυμία «ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΤΑΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΗ (WWF)-ΕΛΛΑΣ» που εδρεύει στην Αθήνα, οδός Φιλελλήνων 26 και εκπροσωπείται νόμιμα, 2. του σωματείου με την επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» που εδρεύει στην Αθήνα, οδός Β. Ηρακλείου 24 και εκπροσωπείται νόμιμα, 3. της αστικής περιβαλλοντικής και επιστημονικής εταιρίας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με την επωνυμία «ΚΑΛΛΙΣΤΩ- Περιβαλλοντική Οργάνωση για την Άγρια Ζωή και τη Φύση» που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, οδός Μητροπόλεως 123 και εκπροσωπείται νόμιμα, 4. του σωματείου με την επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ» και διακριτικό τίτλο «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» που εδρεύει στην Αθήνα, οδός Τριπόδων 28 και εκπροσωπείται νόμιμα, 1

5. του σωματείου με την επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ (ΕΕΠΦ)» που εδρεύει στην Αθήνα, οδός Νίκης 20 και εκπροσωπείται νόμιμα. 6. του σωματείου με την επωνυμία «ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ S.O.S.» που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα και ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΥΡΩΣΗ 1. της με αριθμ. 44549/17-10-2008 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και Μακεδονίας Θράκης, με την οποία χαρακτηρίζονται ως Εθνικό Πάρκο με Περιφερειακή Ζώνη οι υγροβιότοποι Δέλτα Νέστου, Λίμνης Βιστωνίδας με λιμνοθαλάσσια και λιμνιαία χαρακτηριστικά, λίμνης Ισμαρίδας και της ευρύτερης περιοχής τους (ΦΕΚ Δ 497/17-10-2008) 2. κάθε άλλης συναφούς διοικητικής πράξεως ή παραλείψεως, προγενέστερης ή μεταγενέστερης. ***** Α. Συνοπτικό ιστορικό 1. Με την προσβαλλόμενη κοινή υπουργική απόφαση χαρακτηρίσθηκε ως Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με Περιφερειακή Ζώνη (εφεξής ΕΠΑΜΘ), η χερσαία και υδάτινη περιοχή συνολικής εκτάσεως 726.775,03 στρεμμάτων που βρίσκεται εκτός των ορίων των οικισμών προ του 1923 και των οριοθετημένων οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων των Δήμων Χρυσούπολης, Κεραμωτής (Ν. Καβάλας), Τοπείρου, Ξάνθης, Βιστωνίδας, Αβδήρων, των Κοινοτήτων Αμαξάδων και Σελέρου (Ν. Ξάνθης) Ιάσμου, Σώστη, Αιγείρου, Νέου Σιδηροχωρίου, Μαρώνειας 2

(Ν. Ροδόπης) και της ζώνης 500 μ. περιμετρικά των ορίων των οικισμών αυτών (άρθρο 2). Και τούτο, όπως επί λέξει αναφέρεται στο άρθρο 1 με σκοπό «την προστασία, διατήρηση και διαχείριση της φύσης και του τοπίου, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου σε χερσαία και υδάτινα τμήματα της περιοχής των υγροτόπων Δέλτα Νέστου, Λίμνης Βιστωνίδας, με λιμνοθαλάσσια και λιμνιαία χαρακτηριστικά, της Λίμνης Ισμαρίδας και της ευρύτερης περιοχής τους που διακρίνονται για την μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική, γεωμορφολογική και παιδαγωγική τους αξία». Η προσβαλλόμενη διαιρεί την περιοχή του ΕΠΑΜΘ σε τρεις Ζώνες: την Ζώνη Α, την οποία ορίζει ως Περιοχή Προστασίας της Φύσης, την Ζώνη Β ως Περιοχή Προστατευόμενων Φυσικών Σχηματισμών, Προστατευόμενων Τοπίων και Στοιχείων Τοπίου Προστασίας της Φύσης και, τέλος, την Ζώνη Γ η οποία αναφέρεται ως Περιοχή Οικοανάπτυξης. Πέραν των τριών κυρίως Ζωνών ορίζεται επίσης, ως περιφερειακή Ζώνη Δ, η περιοχή που καταλαμβάνει την χερσαία περιοχή δυτικά του ΕΠΑΜΘ και των εκβολών του ποταμού Νέστου. Κάθε μια από τις ως άνω κυρίως Ζώνες διαιρείται σε επί μέρους περιοχές που χαρακτηρίζονται με αντίστοιχο αύξοντα αριθμό. Σημειωτέον ότι η προσβαλλόμενη επικαλείται ως έρεισμά της τις διατάξεις του ν. 1650/1986, χωρίς να προσδιορίζει ειδικότερα ποιες από αυτές, καθώς επίσης και τα άρθρα 15,16 και 17 του ν. 2742/1999, όπως αυτός συμπληρώθηκε από το άρθρο 13 του ν. 3044/2002. Για την έκδοσή της, γίνεται επίσης επίκληση της από Νοεμβρίου 1999 Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης του Τμήματος Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η προσβαλλόμενη δημοσιεύθηκε στο οικείο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως την 17-10-2008. Το Φύλλο αυτό κυκλοφόρησε πραγματικά την 23-10-2008, χωρίς ωστόσο να συνοδεύεται από τα αναγκαία τοπογραφικά διαγράμματα και για τον λόγο αυτό, επανακυκλοφόρησε εν τέλει την 30-10-2008. 2. Η ευρύτερη περιοχή του ΕΠΑΜΘ είχε χαρακτηρισθεί ως Πάρκο με την κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης, ΠΕΧΩΔΕ και 3

Γεωργίας με αριθμ. 5796/1996 (ΦΕΚ Β 854, εφεξής ΚΥΑ 1996). Με την απόφαση αυτή, η οποία είχε εκδοθεί κατ εξουσιοδότηση του άρθρου 21 6 του ν. 1650/1986, η περιοχή υπαγόταν σε καθεστώς προσωρινής προστασίας έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία χαρακτηρισμού της. Με την ίδια απόφαση, είχαν καθορισθεί τα όρια του υγροβιότοπου του Δέλτα του ποταμού Νέστου και τρεις Ζώνες προστασίας του, παράλληλα δε είχαν τεθεί όροι και απαγορεύσεις για τις επεμβάσεις και τις επιτρεπόμενες να αναπτυχθούν δραστηριότητες. Η ανεπαρκής προστασία που παρείχε η ως άνω απόφαση επέτρεψε την έκδοση διοικητικών πράξεων (εγκρίσεων περιβαλλοντικών όρων αδειών λειτουργίας κλ.π) για την εγκατάσταση σε απόσταση μόλις 100 μέτρων από τα όρια του Πάρκου, μονάδων αποθήκευσης και διακίνησης καυσίμων. Οι σχετικές πράξεις ακυρώθηκαν επανειλημμένως από το Δικαστήριό Σας (βλ. αντί πολλών ΣτΕ 1981-2/2002, 3572-3/2002, 2056-7/2004 2951/2006), πλην όμως η περιοχή η οποία είχε μεγάλη οικολογική σημασία ως φυσική συνέχεια του υδάτινου συστήματος της λιμνοθάλασσας της Βάσοβας υπέστη μεγάλη βλάβη από την σταθεροποίηση του εδάφους στην οποία προέβησαν ανενόχλητες οι ενδιαφερόμενες εταιρίες πετρελαιοειδών. Ηδη, εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου Σας και νέα αίτηση για την ακύρωση πράξεων που αφορούν την εγκατάσταση μιας τέτοιας μονάδας (με αριθμ. καταθ. 5211/2006), η συζήτηση της οποίας έχει προσδιορισθεί για τη δικάσιμο της 11-3-2009 με εισηγήτρια την Σύμβουλο κ. Αικ. Σακελλαροπούλου και βοηθό τον Εισηγητή κ. Α. Χρυσικόπουλο. Σημειώνεται ότι, την περιοχή αυτή, η προσβαλλόμενη χαρακτηρίζει ως περιφερειακή Ζώνη Δ και επιτρέπει την ανάπτυξη σε αυτήν βιομηχανικών και άλλων οχληρών δραστηριοτήτων, μεταξύ των οποίων και οι μονάδες αποθήκευσης και διακίνησης υγρών καυσίμων. 3. Τα αιτούντα είναι νομικά πρόσωπα, τα οποία έχουν συσταθεί και επιδιώκουν σκοπούς σχετικούς με την προστασία και διαφύλαξη του περιβάλλοντος, των οικοσυστημάτων και της οικολογικής ισορροπίας της χώρας. Παρότι η προσβαλλόμενη, ως σκοπό εκδόσεώς της, 4

επικαλείται την προστασία της φύσης και του τοπίου, εν τούτοις περιλαμβάνει ρυθμίσεις οι οποίες όχι απλώς δεν προστατεύουν αλλά, αντίθετα, θίγουν βάναυσα περιοχές οι οποίες συγκαταλέγονται στους προστατευόμενους υγρότοπους διεθνούς σημασίας της Συνθήκης Ραμσάρ (1991) και είδη και οικοτόπους προστατευόμενα από τη Σύμβαση της Βέρνης (1979) και τη Σύμβαση της Βόννης (1979), καθώς επίσης και περιοχές ενταγμένες στο δίκτυο NATURA 2000, όπως επίσης και ενδιαιτήματα εκτός του ως άνω δικτύου, αναγκαία όμως για την προστασία των άγριων πουλιών με βάση την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ. Αξίζει να τονισθεί ότι στα όρια του ΕΠΑΜΘ περιλαμβάνονται δύο Ζώνες Ειδικής Προστασίας [η ΖΕΠ GR 1130010: Λίμνες Βιστονίς, Ισμαρίς-Λιμνοθάλασσες Πόρτο Λάγος, Αλυκή Πτελέα, Ξηρολίμνη, Καρατζά και η ΖΕΠ GR 1150001: Δέλτα Νέστου και Λιμνοθάλασσες Κεραμωτής και Νήσος Θασοπούλα)] με εξαιρετικά υψηλής σημασίας ενδιαιτήματα για τα πουλιά της Ελλάδας, μεγάλο αριθμό προστατευόμενης ορνιθοπανίδας των Παραρτημάτων Ι και ΙΙ της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και των αντίστοιχων Παρατημάτων των διεθνών Συμβάσεων της Βέρνης και της Βόννης και επτά παγκοσμίως απειλούμενα είδη βάσει του Κόκκινου Καταλόγου της Διεθνούς Ενωσης Για την προστασία της Φύσης (IUCN). Περιλαμβάνονται επίσης τρεις Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (GR 1130009: Λίμνες και Λιμνοθάλασσες της Θράκης- Ευρύτερης Περιοχής και Θαλάσσιας Ζώνης, GR 1150010: Δέλτα Νέστου και Λιμνοθάλασσες Κεραμωτής-Ευρύτερη Περιοχή και παράκτια Ζώνη και GR 1130008: Μαρώνεια Σπήλαιο). Παρά ταύτα, όπως, θα αναλυθεί κατωτέρω, η προσβαλλόμενη κλιμακώνει τις ρυθμίσεις που αφορούν τις περιοχές του εθνικού πάρκου όχι με βάση τα οικολογικά χαρακτηριστικά και τις ανάγκες κάθε μιας από αυτές, αλλά αναλόγως προς τις ήδη ανεπτυγμένες ή από μακρού σχεδιαζόμενες να αναπτυχθούν σε αυτές δραστηριότητες και τον τρόπο της επωφελέστερης οικονομικής εκμετάλλευσής τους. Με τον τρόπο αυτό, δεν προστατεύει την οικολογικά εξαιρετικά ευαίσθητη περιοχή του εθνικού πάρκου και επιτρέπει την σοβαρή υποβάθμισή της μέσα από δραστηριότητες που απειλούν την ακεραιότητα και την 5

ισορροπία της, καθώς επίσης και την πολύτιμη πανίδα και χλωρίδα της. 4. Εχοντας, εν όψει των ανωτέρω, προφανές, άμεσο και ενεστώς έννομο συμφέρον τα αιτούντα νομικά πρόσωπα ζητούν την ακύρωση της προσβαλλόμενης για τους ακόλουθους λόγους και για όσους επιφυλάσσονται να προσθέσουν εν καιρώ: Β. Λόγοι ακυρώσεως Ι. 5. Η προσβαλλόμενη είναι ακυρωτέα διότι εκδόθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 21 1 σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 18 και 19 του ν. 1650/1986. Κατ εφαρμογή του προαναφερόμενου άρθρου 21 1, ο χαρακτηρισμός περιοχών, στοιχείων ή συνόλων της φύσης και του τοπίου, σύμφωνα με τα άρθρα 18 και 19 του ίδιου νόμου και ο καθορισμός των ορίων τους και των τυχόν ζωνών προστασίας τους, γίνεται με διάταγμα. 6. Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη, η περιοχή υπήχθη στην κατηγορία προστασίας που προβλέπεται για τα εθνικά πάρκα (άρθρο 18 3 ν. 1650/1986), καθορίσθηκαν τα όρια του εν λόγω πάρκου, προσδιορίσθηκαν οι επί μέρους ζώνες προστασίας με τα όρια τουςκαι ρυθμίσθηκαν οι επιτρεπόμενες κατά ζώνη χρήσεις, με άλλα λόγια ρυθμίσθηκαν τα ζητήματα για τα οποία το άρθρο 21 1 του ν. 1650/1986 προβλέπει την έκδοση διατάγματος. Κατά τούτο, η προσβαλλόμενη κοινή υπουργική απόφαση είναι παράνομη και ακυρωτέα. Και δεν θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η προσβαλλόμενη μπορεί να βρει εξουσιοδοτικό έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 15 του ν. 2742/1999, όπως αυτή τροποποιήθηκε από το άρθρο 13 του ν. 3044/2002, διότι, εκτός των άλλων, προϋπόθεση για τη ρύθμιση των προβλεπόμενων από αυτήν θεμάτων αποτελεί ο προηγούμενος χαρακτηρισμός της περιοχής και η υπαγωγή της με 6

διάταγμα σε μια από τις προβλεπόμενες από το ν. 1650/1986 κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών (ΣτΕ επτ. 3595/2007). Τα ανωτέρω ισχύουν πολύ περισσότερο αν ληφθεί υπ όψη ότι η ΚΥΑ 1996, είχε εκδοθεί σύμφωνα με το άρθρο 21 6 ν. 1650/1986, εν όψει της ολοκληρώσεως της διαδικασίας χαρακτηρισμού της περιοχής και «[ ]εωσότου εκδοθεί το προεδρικό διάταγμα που προβλέπεται στην παράγραφο 1[ ]» της ίδιας διάταξης. 7. Το ότι η προσβαλλόμενη δεν μπορεί να εκδόθηκε κατ εξουσιοδότηση του άρθρου 15 του ν. 2742/1999, όπως ισχύει, επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι την έκδοσή της προσυπογράφουν οι Υπουργοί Ανάπτυξης, ΠΕΧΩΔΕ, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και Μακεδονίας Θράκη, δηλαδή οι Υπουργοί που είναι, κατά το άρθρο 21 1 του ν. 1650/1986, αρμόδιοι να προτείνουν την έκδοση του εν λόγω διατάγματος. Σημειώνεται ότι, για την έκδοση της, κατά το άρθρο 15 του ν. 2742/1999, υπουργικής απόφασης αρμόδιοι είναι μόνον οι Υπουργοί ΠΕΧΩΔΕ, Γεωργίας και Ανάπτυξης. Είναι σαφές ότι η ίδια η διοίκηση, με την έκδοση της προσβαλλόμενης, συνομολογεί πως οι ρυθμίσεις της είναι ευρύτερης σημασίας ώστε να εμπίπτουν στην αρμοδιότητα έξι Υπουργών έναντι των τριών που εκδίδουν την απόφαση για την τροποποίηση των ορίων χωρικής αρμοδιότητας των Φορέων Διαχείρισης. ΙΙ. 8. Σε κάθε περίπτωση, η ρύθμιση θεμάτων, που σχετίζονται με την προστασία, τη διατήρηση και τη διαχείριση της φύσης και του τοπίου ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου και, περαιτέρω, ο καθορισμός των ορίων και των επί μέρους Ζωνών προστασίας του μεγαλύτερου εθνικού πάρκου της χώρας, το οποίο περιλαμβάνει περιοχές διακρινόμενες για την μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική και γεωμορφολογική αξία και προστατευόμενες κατά το διεθνές και το κοινοτικό δίκαιο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ειδικότερο θέμα κατά την έννοια του άρθρου 7

43 2Σ. ούτε ασφαλώς θέμα τοπικού ενδιαφέροντος ή τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα. Συνεπώς, και υπό την εκδοχή ακόμη ότι η προσβαλλόμενη παραδεκτώς επικαλείται ως εξουσιοδοτικό έρεισμα το άρθρο 15 του ν. 2742/1999, και, πάλι, αυτή είναι παράνομη και ακυρωτέα, διότι στηρίζεται σε διάταξη που αντίκειται στο άρθρο 43 2 Σ. (πρβλ. ΣτΕ Ολ. 3661/2005). ΙΙΙ. 9. Η προσβαλλόμενη εκδόθηκε κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 18 4 του ν. 1650/1986, ορθώς ερμηνευόμενης υπό το φως του άρθρου 24 Σ. 10. Πράγματι, σύμφωνα με την ως άνω διάταξη, αν για την προστασία και τη διατήρηση των περιοχών, των στοιχείων ή των συνόλων, μεταξύ άλλων των εθνικών πάρκων, επιβάλλεται παράλληλα η εφαρμογή ορισμένων μέτρων σε γειτονικές εκτάσεις, οι περιοχές αυτές αποτελούν κεντρικό τμήμα μιας ευρύτερης περιοχής στην οποία οι επιτρεπόμενες χρήσεις κλιμακώνονται κατά ζώνες. Από τη διάταξη αυτή, σαφώς προκύπτει ότι η κατά ζώνες διαβάθμιση ενός εθνικού πάρκου γίνεται με μοναδικό στόχο την προστασία των διακυβευομένων περιβαλλοντικών αγαθών και με κριτήρια που σχετίζονται με την εξασφάλιση του ευνοϊκού καθεστώτος διατήρησής του. Τούτο δεν συμβαίνει εν προκειμένω, αφού ο διαχωρισμός του εθνικού πάρκου κατά ζώνες γίνεται με κυρίαρχο κριτήριο τον τρόπο και την ένταση αξιοποίησής τους για αναπτυξιακούς σκοπούς. Το γεγονός αυτό καθίσταται φανερό αν ανατρέξει κανείς στις χρήσεις που προβλέπονται για τις επί μέρους Ζώνες, οι οποίες ενθαρρύνουν την εντατικοποίηση και επέκταση των ήδη ανεπτυγμένων δραστηριοτήτων με αποτέλεσμα να μην προστατεύουν αλλά να απειλούν τις προς προστασία περιοχές. Έτσι, η πρόβλεψη για την διατήρηση των νομίμως υφισταμένων γεωργικών δραστηριοτήτων καθώς και των αναγκαίων έργων υποδομής (αναδιάρθρωση, αναδασμός, άρδευση, οδοποιία κ.λπ.) στη Ζώνη Α1 είναι σαφές ότι δεν υπαγορεύεται από την ανάγκη προστασίας της περιοχής 8

προστασίας της φύσης, αφού π.χ. ο αναδασμός αποτελεί την κύρια αιτία καταστροφής φυτοφρακτών και άλλων στοιχείων του παραδοσιακού αγροτικού οικοσυστήματος (ξερολιθιές, μικροί κλήροι που συντελούν στη μεγάλη βιοποικιλότητα κ.λπ.) που αποτελούν κρίσιμο ενδιαίτημα για την ορνιθοπανίδα. Αντίστοιχα, η επέκταση των οικισμών και η δόμηση σε ζώνη 500 μέτρων γύρω από τη δομημένη επιφάνεια των οικισμών στη Ζώνη Β πρόκειται να επηρεάσει αρνητικά τη Λίμνη Βιστωνίδα και το Δέλτα του Νέστου διότι θα καταστραφούν τα ενδιαιτήματα των άγριων πουλιών της περιοχής περιμετρικά της περιοχής. Οι τουριστικές εγκαταστάσεις που επιτρέπονται στη Ζώνη Β5 (Φωνή της Αμερικής), υποβαθμίζουν, όπως θα αναπτυχθεί κατωτέρω, έναν εξαιρετικού ενδιαφέροντος οικότοπο. Τα έργα για την πρόληψη της υφαλμύρωσης στη Ζώνη Α μπορεί, αναλόγως του μεγέθους τους ως προς το οποίο η προσβαλλόμενη δεν θέτει κανένα όριο, μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη Λίμνη Βιστωνίδα. Η επέκταση λιμενικών και άλλων υποδομών στη Ζώνη Α επηρεάζουν τα άλση φωλιάσματος στο Πόρτο Λάγος κ.ο.κ. Το πιο ίσως χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περιφερειακή Ζώνη Δ, η οποία εφάπτεται της Ζώνης Α. Η Ζώνη αυτή αντί να εξυπηρετεί την προστασία και την διατήρηση των ευπαθών περιοχών και να αποτελεί την πύλη εισόδου στο ΕΠΑΜΘ όπως επιβάλλει ο νόμος και εφαρμόζεται διεθνώς, ορίζεται με την προσβαλλόμενη ως βιομηχανική περιοχή στην οποία επιτρέπεται η εγκατάσταση μονάδων υψηλής όχλησης. Με τον τρόπο αυτό όχι απλώς δεν προστατεύεται το ΕΠΑΜΘ, αλλά δημιουργείται εντός αυτού και σε επαφή με τη Ζώνη Α, δηλαδή με περιοχή Προστασίας της Φύσης, μια μόνιμη αιτία υποβάθμισης και μια διαρκής απειλή της ακεραιότητάς του. Εν όψει των ανωτέρω, η προσβαλλόμενη είναι παράνομη και ακυρωτέα. IV. 11. Η προσβαλλόμενη είναι ακυρωτέα, διότι δεν προβλέπει τα αναγκαία θετικά μέτρα για την προστασία της περιοχής και επιτρέπει την καταστροφή και την υποβάθμιση υγροτόπων και ειδών διεθνούς 9

σημασίας, προστατευόμενων, εν πρώτοις, από τη Συνθήκη Ραμσάρ της 2-2-1991 για την προστασία των διεθνούς ενδιαφέροντος υγροτόπων, την Σύμβαση της Βέρνης της 19-9-1979 για τη διατήρηση των αποδημητικών ειδών της άγριας πανίδας και τη Σύμβαση της Βόννης της 23-6-1979 για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης. Και τούτο, κατά παράβαση των άρθρων 3 1 και 4 1 του ν.δ. 191/1974 (κύρωση Διεθνούς Συνθήκης Ραμσάρ, όπως έχει τροποποιηθεί από τους ν. 1751/1988 και 1950/1999) και των άρθρων 2, 3, 4 και 5 του ν. 1335/1983 (κύρωση Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης) και 2 3 του ν. 2719/1999 (κύρωση Διεθνούς Σύμβασης Βόννης) που επιβάλλουν την λήψη θετικών μέτρων και την απαγόρευση κάθε βλαπτικής ενέργειας (πρβλ. ΣτΕ 2343/1987, 2161/2007). Επιτρέπει, κατά δεύτερον, την καταστροφή περιοχών και ειδών που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο NATURA 2000, κατά παράβαση των άρθρων 4 1, 2 και 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ για τη διατήρηση των άγριων πτηνών της 2-4-1979 (L 103), και 6 2 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας της 21-5-1992 (L 206). Οσον αφορά τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις τελευταίες αυτές διατάξεις, κάθε κράτος μέλος οφείλει, όπως έχει κριθεί, να διασφαλίζει ότι θα αποφεύγεται η υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων και των ενδιαιτημάτων ειδών, καθώς και τις ενοχλήσεις που έχουν επιπτώσεις στα είδη για τα οποία έχουν ορισθεί Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΔΕΚ C-293/07 της 11-12-2008, 24). Μέσα σε αυτές πρέπει να αποφεύγεται η ρύπανση ή φθορά των κρίσιμων ενδιαιτημάτων, καθώς και οι επιζήμιες για τα πτηνά διαταράξεις (ΔΕΚ C-355/90 της 2-8-1993 26,27 και 32), ενώ τα κριτήρια που πρέπει κάθε φορά να χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι «ορνιθολογικά» και να κατατείνουν στη δημιουργία των πλέον κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης (ΔΕΚ C-57/89 της 28-2-1991, 20). Κατά παράβαση των ανωτέρω διατάξεων η προσβαλλόμενη, ενδεικτικά: 10

(Α) 12. Εντάσσει το δημόσιο ακίνητο, όπου βρίσκονταν οι εγκαταστάσεις πομπών της πρώην «Φωνής της Αμερικής», το οποίο καταλαμβάνει περί τα 8.000 στρέμματα και βρίσκεται στο Νομό Ξάνθης, στην Ζώνη Β5 του ΕΠΑΜΘ, όπου επιτρέπονται τουριστικές εγκαταστάσεις, αδιακρίτως, κύριων και μη κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων, κτίρια γραφείων εμβαδού 7.000 έως 15.000 τ.μ. ή χωρητικότητας 1.000 έως 2.000 ατόμων, αθλητικές εγκαταστάσεις εμβαδού <20.000 τ.μ. ή <1.000 θεατών, χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων 200-400 οχημάτων κλ.π. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι η εν λόγω έκταση φιλοξενεί σημαντικά ενδιαιτήματα και βιοτόπους, αποτελώντας έτσι αναπόσπαστο μέρος του ευρύτερου οικοσυστήματος του Δέλτα του ποταμού Νέστου που προστατεύεται από τις Διεθνείς Συνθήκες Ραμσάρ, Βόννης και Βέρνης, παράλληλα δε περιλαμβάνεται στις περιοχές ΝATURA 2000 ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (GR 1150001: Δέλτα Νέστου και Λιμνοθάλασσες κεραμωτής και Νήσος Θασοπούλα) και ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (GR 1150010: Δέλτα Νέστου και Λιμνοθάλασσες Κεραμωτής- Ευρύτερη περιοχή και παράκτια Ζώνη). Ηδη, από το έτος 1985, μελέτες της δεύτερης αιτούσας, Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας, για τα απειλούμενα είδη άγριων πουλιών στην περιοχή, έχουν αντιστοιχήσει τα είδη με τα κρίσιμα ενδιαιτήματά τους. Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών έχουν χρησιμοποιηθεί από τις αρμόδιες εθνικές αρχές για τον χαρακτηρισμό αρχικά των Σημαντικών Περιοχών για τα πουλιά και εν συνεχεία των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ελλάδας. 13. Ειδικότερα, η εν λόγω περιοχή στην οποία ανευρίσκονται υπολείμματα ενός από τα σπανιότερα παραποτάμια δάση της χώρας χαρακτηρίζεται από ανοικτές επιφάνειες και υγρά λιβάδια, τα οποία δεν είναι προσβάσιμα στο κοινό. Στην περιοχή φιλοξενούνται, μεταξύ πολλών άλλων ειδών, η σπανιότερη χήνα του κόσμου, γνωστή ως Νανόχηνα (Αnser erythropus, Παράρτημα Ι της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και Παράρτημα Ι ν. 1335/1983 και Παράρτημα Ι ν. 11

2719/1999 και παγκοσμίως απειλούμενη βάσει του Κόκκινου Καταλόγου της Διεθνούς Ενωσης Για την Προστασία της Φύσης, IUCN), ο παγκοσμίως απειλούμενος Στικταετός (Aquila clanga, Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και Παράρτημα ΙΙ ν. 1335/1983 και Παράρτημα Ι ν. 2719/1999 παγκοσμίως απειλούμενoς βάσει του Κόκκινου Καταλόγου της Διεθνούς Ενωσης Για την Προστασία της Φύσης, IUCN), ο τελευταίος στην Ελλάδα πληθυσμός άγριου Φασιανού (Phasianus colchicus, Παράρτημα ΙΙ Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ). 14. Εδώ απαντάται επίσης ο πιο δυναμικός, υγιής και μεγάλος πληθυσμός του χρυσόχρωμου τσακαλιού (Canis aureus) της Ελλάδας. Για το εν λόγω είδος έχουν εκπονηθεί, ήδη από το 2001 συστηματικές επιστημονικές μελέτες και μετρήσεις από κλιμάκια επιστημόνων της πρώτης και της τρίτης αιτούσας, από τις οποίες προκύπτει σαφώς ότι το εν λόγω είδος συγκαταλέγεται στα πλέον απειλούμενα με εξαφάνιση από την ελληνική πανίδα. Για τα αποτελέσματα των μελετών έχουν ενημερωθεί οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, ενώ, βάσει των στοιχείων που προκύπτουν από αυτές, η εξαετής αναφορά που υπέβαλε η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 11 για τα είδη των παραρτημάτων II, IV και V της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, αναφέρει ότι το είδος διατηρεί σταθερούς και καλούς πληθυσμούς στην περιοχή του Νέστου, την πεδιάδα του Μόρνου και με διακυμάνσεις στη Σάμο. Οι συγκεντρώσεις πληθυσμού το τσακαλιού στην περιοχή του Δέλτα του Νέστου υπολογίζονται σε περισσότερα από 3 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, από τις μεγαλύτερες που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι οι υφιστάμενες χαμηλής έντασης ανθρώπινες δραστηριότητες, καθώς και τα οικολογικά και τα γεωμορφολογικά στοιχεία της Φωνής της Αμερικής αποτελούν το πλέον κατάλληλο ενδιαίτημα για το τσακάλι, του οποίου πιθανή υποβάθμιση δεν θα μπορέσει να αναπληρωθεί από οποιοδήποτε άλλο τμήμα του σημαντικού υγροτόπου του Δέλτα του Νέστου. Αξίζει να τονισθεί πως η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη 12

επισημαίνει ότι γενικά η κατάσταση των πληθυσμών της πανίδας βρίσκεται σε σχετικώς καλύτερα επίπεδα μόνο στην Α ζώνη προστασίας της ΚΥΑ του 1996, διότι εκεί οι ανθρώπινες παρεμβάσεις είναι ελάχιστες και απαγορεύονται. Το τσακάλι εντοπίζεται σε εκείνες τις υποπεριοχές του Δέλτα με τα λιγότερα ανθρωπογενή χαρακτηριστικά και τη χαμηλότερη όχληση. Οι άμεσες επιπτώσεις των προβλεπόμενων από την προσβαλλόμενη χρήσεων στην περιοχή θίγουν ευθέως το ευνοϊκό καθεστώς διατήρησης των τσακαλιών. 15. Είναι γνωστό, ότι η όχληση σε είδη της άγριας φύσης μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην επιτυχία αναπαραγωγής τους. Επίσης, θα υπάρξει αναγκαστικά, μετακίνηση του πληθυσμού προς άλλες λιγότερο κατάλληλες παρακείμενες περιοχές. Να σημειωθεί ότι η ευρύτερη περιοχή προς την οποία θα αναγκασθούν να μετακινηθούν τα τσακάλια χρησιμοποιείται κυρίως για εντατικές καλλιέργειες (βαμβάκι, καλαμπόκι, πιπεριές), που δεν αποτελούν κατάλληλο βιότοπο για το είδος. Η μετακίνηση του πληθυσμού σε περιοχές με αγροτική και κτηνοτροφική δραστηριότητα μπορεί να προκαλέσει σύγκρουση του πληθυσμού με τους παραγωγούς που τυχόν θα έχουν ζημιές στην παραγωγή τους. Από την εξέταση ανάλογων περιπτώσεων για το είδος, αλλά και συγγενικών ειδών, είναι κοινή διαπίστωση ότι αυτό, κατά κανόνα, οδηγεί στην εξόντωσή τους και σε αυξημένη θνησιμότητα. 16. Πρέπει να σημειωθεί ότι, λόγω των ιδιαίτερων και σπάνιων χαρακτηριστικών της και του πλούτου της χλωρίδας και της πανίδας της, η ίδια έκταση υπό το καθεστώς της ΚΥΑ 1996 είχε ενταχθεί στην Ζώνη Α προστασίας, στην οποία δεν επιτρεπόταν καμία οχλούσα δραστηριότητα. Είναι σαφές ότι η ανάπτυξη των χρήσεων που προβλέπει η προσβαλλόμενη και, μάλιστα, στην ένταση που τις επιτρέπει θίγουν το ευνοϊκό καθεστώς διατήρησης των οικοτόπων της περιοχής, αφού απειλούν άμεσα την ακεραιότητά τους και τα προστατευόμενα είδη που αυτοί φιλοξενούν. Τα ανωτέρω ισχύουν πολύ περισσότερο αν ληφθεί υπ όψη ότι στην από το έτος 1999 13

Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, την οποία επικαλείται η προσβαλλόμενη, το δέλτα του ποταμού Νέστου χαρακτηρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους θώκους για την ορνιθοπανίδα της περιοχής και ότι, μεταξύ των βασικών πηγών όχλησης της τελευταίας και της καταστροφής του φυσικού υποβάθρου που φιλοξενεί τα πουλιά, ρητώς αναφέρεται η τουριστική κίνηση και η ανάπτυξη τουριστικών υποδομών. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, η εν λόγω μελέτη, αντίθετα προς τις προβλέψεις της προσβαλλόμενης, πρότεινε την ένταξη της περιοχής στην Ζώνη Α1 ως Περιοχής Φυσικής Προστασίας που καλύπτει τον ποταμό Νέστο και τις παραποτάμιες διαπλάσεις. (Β) 17. Περαιτέρω, η προσβαλλόμενη εντάσσει τις περιοχές γύρω από τη λιμνοθάλασσα Ισμαρίδα, που προστατεύονται επίσης από τις διεθνείς συνθήκες Ραμσάρ, Βόννης και Βέρνης και αποτελούν Ζώνη Ειδικής Προστασίας (1130010: Λίμνες Βιστονίς, Ισμαρίς, Λιμνοθάλασσες Πόρτο Λάγος, Αλυκή Πτελέα, Ξηρολίμνη Καρατζά) και Τόπο Κοινοτικού ενδιαφέροντος (GR 1130009: Λίμνες και Λιμνοθάλασσες της Θράκης-Ευρύτερης Περιοχής και Παράκτια Ζώνη) στις Ζώνες Β και Γ, όπου επιτρέπονται αποστραγγίσεις, αναδασμοί κ.λπ.. Σημειωτέον ότι πρόκειται για περιοχή που έχει ήδη πληγεί από προσπάθειες αποστράγγισης με σκοπό τη επέκταση των γεωργικών εκτάσεων. Και τούτο παρά το γεγονός ότι ανατολικά της λιμνοθάλασσας υπάρχουν αλμυρόβαλτοι και βάλτοι γλυκού νερού οι οποίοι απειλούνται από τις ως άνω δραστηριότητες, θέτοντας σε κίνδυνο σπάνια και προστατευόμενα είδη ορνιθοπανίδας, όπως η Νανόχηνα (Ancer erythropus, Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, Παράρτημα Ι ν. 1335/1983 και Παράρτημα Ι ν. 2719/1999 και Βέρνης, παγκοσμίως απειλούμενη βάσει του Κόκκινου Καταλόγου της Διεθνούς Ενωσης Για την Προστασία της Φύσης, IUCN), ο Θαλασσαετός (Haliaeetus albicilla, Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και Πάράρτημα ΙΙ ν. 1335/1983), η παγκοσμίως σημαντική Χουλιαρομύτα (Platalea leucorodia, Παράρτημα Ι Οδηγίας 14

79/409/ΕΟΚ και Παράρτημα ΙΙ ν. 1335/1983, παγκοσμίως απειλούμενη βάσει του Κόκκινου Καταλόγου της Διεθνούς Ενωσης Για την Προστασία της Φύσης, IUCN), η παγκοσμίως απειλούμενη Λαγγόνα (Phalacrocorax pygmeus, Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και Παράρτημα ΙΙ ν.1335/1983) και η Πετροτριλίδα (Burhinus oedicnemus, Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και Παράρτημα ΙΙ ν. 1335/1983). Και η περιοχή αυτή, συγκαταλέγεται κατά την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, μαζί με τη λίμνη Βιστωνίδα, στους σημαντικότερους βιότοπους του υγροτοπικού συμπλέγματος Θράκης που στηρίζουν τις ζωτικές λειτουργίες της υδρόβιας πτηνοπανίδας. (Γ) 18. Εξ άλλου, η προσβαλλόμενη στα δυτικά όρια του ΕΠΑΜΘ, βορειοδυτικά της λιμνοθάλασσας της Βάσοβας, της δυτικότερης λιμνοθάλασσας του Δέλτα του Νέστου που προστατεύεται και αυτή από τις διεθνείς Συνθήκες Ραμσάρ, Βόννης και Βέρνης, βρίσκεται δε σε απόσταση μόλις 100 μέτρων από τα όρια της οικείας Ζώνης Ειδικής Προστασίας (GR 1150001: Δέλτα Νέστου και Λιμνοθάλασσες Κεραμωτής και Νήσος Θασοπούλα) και Τόπου Κοινοτικού Ενδιαφέροντος (GR 1150010: Δέλτα Νέστου και λιμνοθάλασσες Κεραμωτής-Ευρύτερη Περιοχή και Παράκτια Ζώνη) δημιουργεί μια νέα Ζώνη Δ, την οποία χαρακτηρίζει ως περιφερειακή και στην οποία επιτρέπει την ανάπτυξη βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Πρόκειται για περιοχή η οποία στο πρόσφατο παρελθόν καλυπτόταν από την λιμνοθάλασσα της Βάσοβας. Σήμερα απαντώνται μόνιμες και περιστασιακές υδατοσυλλογές και δίκτυο καναλιών που συγκροτούν ακόμη τη φυσική συνέχεια του υγροτόπου της Βάσοβας. Πρέπει να σημειωθεί ότι η επίμαχη περιοχή, σήμερα πλέον, μετά από τις επίμονες προσπάθειες εταιριών αποθήκευσης και διακίνησης υγρών καυσίμων, έχει υποβαθμισθεί εξ αιτίας των έργων σταθεροποίησης του εδάφους με τσιμέντο που έχουν πραγματοποιηθεί. Η προσβαλλόμενη, επιχειρώντας να νομιμοποιήσει εκ των υστέρων τις από ετών επιλογές όσον αφορά τη χρήση της, μετατρέπει την 15

περιοχή σε βιομηχανική, επιτρέποντας την εγκατάσταση οχληρών μονάδων π.χ. αποθήκευσης και διακίνησης υγρών καυσίμων χωρητικότητας έως 50.000 κ.μ., αλλά και όλες τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Κατηγορίας 9 της ΚΥΑ 15393/2332/2002 ως την υποκατηγορία 3 (ΦΕΚ Β 1022). Και τούτο, παρά το γεγονός ότι η περιοχή αποτελεί κρίσιμο ενδιαίτημα για τα παγκοσμίως απειλούμενα είδη, όπως το Κιρκινέζι (Falco Naomanni, Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ και Παράρτημα ΙΙ ν. 1335/1983 και Παράρτημα Ι ν. 2719/1999, παγκοσμίως απειλούμενο βάσει του Κόκκινου Καταλόγου της Διεθνούς Ενωσης Για την Προστασία της Φύσης, IUCN) και Λεπτομύτα (Numenius Tenuirostris, Παράρτημα 1 Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ Παράρτημα Ι ν. 1335/1983 και Παράρτημα Ι ν. 2719/1999, παγκοσμίως απειλούμενη βάσει του Κόκκινου Καταλόγου της Διεθνούς Ενωσης Για την Προστασία της Φύσης, IUCN). V. 19. Σε κάθε περίπτωση, λαμβάνοντας υπ όψη όσα προαναφέρθηκαν, η προσβαλλόμενη είναι ακυρωτέα διότι εκδόθηκε καθ υπέρβαση της εξουσιοδοτήσεως του άρθρου 15 του ν. 2742/1999, όπως αυτό τροποποιήθηκε από το άρθρο 13 του ν. 3044/2002. Ειδικότερα, κατά την πάγια σχετική νομολογία, για να μπορεί να ελεγχθεί δικαστικά η τήρηση από τον κανονιστικό νομοθέτη των ορίων της εξουσιοδότησης είναι αναγκαίο στον σχετικό φάκελο, να περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία που, σύμφωνα με το πνεύμα και τον σκοπό της κανονιστικής αποφάσεως, δικαιολογούν τις ρυθμίσεις της (βλ. αντί πολλών ΣτΕ επτ. 1585/2002). Εν προκειμένω, σύμφωνα και με όσα προεκτέθηκαν το δικαιολογητικό έρεισμα των ρυθμίσεων της προσβαλλόμενης είναι απολύτως ασαφές, δεν προκύπτουν δηλαδή ποια ήταν τα στοιχεία εκείνα και τα κριτήρια που οδήγησαν τον κανονιστικό νομοθέτη στην οριοθέτηση των τριών Ζωνών με τον συγκεκριμένο τρόπο, όπως η κατάταξη της «Φωνής της Αμερικής» στην Ζώνη Β5, η ένταξη των περιοχών γύρω από τη Λίμνη Ισμαρίδα στις Ζώνες Β και Γ, η 16

δημιουργία περιφερειακής Ζώνης Δ κ.λπ. ούτε τα κριτήρια με βάση οποία κοθορίσθηκαν οι χρήσεις στην περιοχή. Πολύ περισσότερο που σε πολλές περιπτώσεις είτε παρατηρούνται ουσιώδεις αποκλίσεις είτε δεν λαμβάνονται καν υπ όψιν τα πορίσματα και οι προτάσεις της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ και για όσους τα αιτούντα επιφυλάσσονται να προσθέσουν εν καιρώ ΖΗΤΟΥΝ Να γίνει δεκτή η παρούσα και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη απόφαση. Να καταδικασθεί το αντίδικο στην εν γένει δικαστική δαπάνη τους. Αντίκλητό τους ορίζουν τη δικηγόρο Αθηνών Ελεούσα Κιουσοπούλου, Δικηγόρο Αθηνών (ΑΜ ΔΣΑ 12022), οδός Βαλαωρίτου 12, τηλ. 210-3600187, e-mail:val12law@otenet.gr Αθήνα, 19 Δεκεμβρίου 2008 Η πληρεξούσια Δικηγόρος, 17