ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ «Περιβαλλοντικά Προβλήματα & Δίκαιο» ΜΑΘΗΜΑ 7

Transcript

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ «Περιβαλλοντικά Προβλήματα & Δίκαιο» ΜΑΘΗΜΑ 7

2 Το πρόβλημα ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ «Εν τω μεταξύ, η φύση γίνεται περισσότερο ευάλωτη, αφού της αφαιρείται το μεγαλύτερο της όπλο: η ποικιλομορφία. Σήμερα από τις 200 ποικιλίες καλαμποκιού που καλλιεργούνταν στην Ελλάδα έχουν μείνει 30 και από τις 250 ποικιλίες σιταριού, μόνο 20. Επτάμισυ χιλιάδες φυλές ζώων και ποικιλίες φυτών χάνονται, δίνοντας στη θέση τους εργαστηριακά κατασκευάσματα. Το περίεργο είναι πως κάποια από αυτά, όχι μόνο δεν έχουν καλύτερη απόδοση αλλά, επειδή χρειάζονται χημική υποστήριξη, εξαντλούν τα εδάφη..» Καθημερινή

3 Τι είναι βιοποικιλοτητα ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποιλότητα, σύμφωνα με το δίκαιο, είναι η ποικιλότητα των ζωντανών οργανισμών κάθε μορφής. Επίσης, οι οικότοποι και οι φυσικές διεργασίες στις οποίες συμμετέχουν οι ζωντανοί οργανισμοί

4 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο Στην αρχή το δίκαιο προσέγγισε τη βιοποικιλοτητα με τρόπο «τομεακό», δηλαδή με νομικά κείμενα που θέτουν απαγορεύσεις για την προστασία των ειδών της άγριας πανίδας και χλωρίδας, αντιμετωπίζοντας μια συγκεκριμένη έκφραση του συνολικού προβλήματος Στη συνέχεια, το δίκαιο προσέγγισε το πρόβλημα με τρόπο «συνολικό», δηλαδή θεσπίζοντας κανόνες δικαίου που επιδιώκουν τη διαχείριση όλων των οικοσυστημάτων, που αξιολογούνται ως πολύτιμα και ευπαθή και στη διατήρηση κάθε μορφής ζωής

5 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο Η βασική διαφορά ανάμεσα στα δύο αυτά σύνολα κανόνων δικαίου είναι ότι: Τα πρώτα νομικά κείμενα απαγορεύουν ή περιορίζουν την άσκηση ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, για τις οποίες έχει αποδειχθεί ότι έχουν βλαπτικά αποτελέσματα στη διατήρηση κάποιων συγκεκριμένων ειδών Τα δεύτερα νομικά κείμενα αποσκοπούν στη διατήρηση κάθε μορφής ζωής, άσχετα από την επιστημονική γνώση που διαθέτουμε για κάθε μια από αυτή, και στη δημιουργία δικτύου προστατευόμενων φυσικών περιοχών

6 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο (Διεθνείς κείμενα) 1. Η σύμβαση για την προστασία των υγροτόπων διεθνούς σημασίας του 1971 (Σύμβαση Ραμσάρ). Είχε ως αρχικό σκοπό την προστασία των υγροβιότοπων και των πτηνών που τους έχουν ως κατοικία, και διευρύνθηκε για να περιλάβει ότι τους καθιστά τόπο που τελεί σε κίνδυνο. Η καταστροφή τους βασίζονταν στην παλαιά αντίληψη ότι πρόκειται για ανθυγιεινούς και μη παραγωγικούς τόπους. Έχουν όμως πολλαπλή χρησιμότητα μεταξύ των άλλων για την πρόληψη των πλημμύρων

7 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο (Διεθνείς κείμενα) 2. Η σύμβαση για το διεθνές εμπόριο άγριων ειδών πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση του 1973 (σύμβαση CITES). Με τη σύμβαση αυτή θεσπίσθηκε σειρά περιορισμών και ελέγχων στο διεθνές εμπόριο δειγμάτων των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση, μέσω της θέσπισης ενός μηχανισμού συνεργασίας μεταξύ των χωρών εξαγωγής, εισαγωγής και διέλευσης. Η σύμβαση περιορίζει το εμπόριο ζώων και φυτών με σύστημα καταλόγων που κατατάσσονται σε τρία παραρτήματα

8 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο (Διεθνείς κείμενα) 3. Η σύμβαση της Βόννης για τη διατήρηση των αποδημητικών ειδών του Έχει ως στόχο τη διαχείριση και προστασία κάθε είδους ο πληθυσμός του οποίου διαβαίνει με κυκλικό και προβλεπτό τρόπο τα όρια δικαιοδοσίας ενός κράτους και τη διευκόλυνση των μετακινήσεων του.

9 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο (Διεθνείς κείμενα) 4. Η σύμβαση της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος του Με τη σύμβαση τα συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να θέσουν σε εφαρμογή πολιτική διατήρησης της άγριας χλωρίδας και πανίδας και των φυσικών ενδιαιτημάτων, να λαμβάνουν υπόψη την διατήρησή της κατά τη χάραξη της εθνικής τους πολιτικής στους τομείς της χωροταξίας, της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος και να ενθαρρύνουν τη σχετική εκπαίδευση και διάδοση πληροφοριών

10 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο (Διεθνείς κείμενα) 5. Η σύμβαση για τη βιοποικιλότητα του Ρίο ντε Τζανέιρο του Σκοπός της σύμβασης είναι η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η αειφορική χρήση των συστατικών της, η πρόληψη των αιτιών της σημαντικής μείωσης ή απώλειας της και η αντιμετώπιση τους στην πηγή, καθώς και ορθός και ισότιμος κατακερματισμός των ωφελειών που απορρέουν από την εκμετάλλευση των γενετικών πόρων, κυρίως μέσω της μεταφοράς των κατάλληλων τεχνολογιών στις αναπτυσσόμενες χώρες.

11 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο (Κοινοτική νομοθεσία) 1. Η οδηγία 79/409/ΕΟΚ περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών. Υποχρέωση των κρατών μελών είναι να υιοθετήσουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διατηρηθεί ή να προσαρμοσθεί ο πληθυσμός όλων των ειδών των πτηνών σε επίπεδο που να ανταποκρίνεται ιδιαίτερα στις οικολογικές, επιστημονικές και μορφωτικές απαιτήσεις. Επιβάλλεται να κατατάξουν τα εδάφη που πληρούν ορισμένα ορνιθολογικά κριτήρια ζώνες ειδικής προστασίας και Καταφύγια άγριας ζωής, μέσα στις οποίες πρέπει να αποφεύγεται η ρύπανση ή φθορά των οικοτόπων, καθώς και επιζήμιες για πτηνά διαταράξεις

12 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο (Κοινοτική νομοθεσία) 2. Η οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών ενδιαιτημάτων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας έχει σκοπό να συμβάλει στην προστασία της βιολογικής ποικιλομορφίας μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων και της άγριας χλωρίδας και πανίδας στο ευρωπαϊκό έδαφος. Επιβάλει την υποχρέωση σύστασης ενός συνεκτικού ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου ειδικών ζωνών (NATURA 2000). Το δίκτυο αποτελείται από «ειδικές ζώνες διατήρησης», καθώς και από «ζώνες ειδικής προστασίας»

13 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο (Κοινοτική νομοθεσία) 3. Η οδηγία 99/22/ΕΟΚ για τη διατήρηση άγριων ζώων σε ζωολογικούς κήπους στοχεύει στη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τη διαβίωση ζώων που ζουν σε ζωολογικούς κήπους και στην ενίσχυση του ρόλου των ζωολογικών κήπων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Οι ζωολογικοί κήποι οφείλουν να εφαρμόζουν ορισμένα μέτρα διατήρησης των ειδών π.χ. να συμμετέχουν στην έρευνα και στην ανταλλαγή πληροφοριών σε θέματα διατήρησης ειδών

14 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα και Δίκαιο Σύμφωνα με τη διεθνή σύμβαση για τη βιοποικιλότητα και την οδηγία 92/43/ΕΟΚ, η χώρα μας έχει υποχρέωση: Να διαχειρίζεται τη φύση ώστε οι ανθρώπινες δραστηριότητες να σέβονται τις φυσικές διεργασίες Να διατηρεί τους πληθυσμούς των ειδών της άγριας ζωής σε επίπεδα που η εξαφάνιση των ειδών ή η διακινδύνευση της επιβίωσης τους να αποφεύγεται Να προστατεύει τα ευαίσθητα και ευπαθή τμήματα του φυσικού χώρου Να ιδρύσει ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών

15 ΔΑΣΟΣ Τι είναι δάσος Δάσος είναι σύμφωνα με το δίκαιο κάθε έκταση της επιφάνειας του εδάφους, που καλύπτεται όλη στο σύνολό της ή σποραδικά από άγρια ξυλώδη φυτά. Τα φυτά μπορεί να είναι οποιωνδήποτε διαστάσεων και ηλικίας, αρκεί να αποτελούν οργανική ενότητα. Αυτή η οργανική ενότητα μπορεί ή να προσφέρει προϊόντα που εξάγονται από τα φυτά ή να συμβάλει στη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας ή να εξυπηρετεί τη διαβίωση του ανθρώπου

16 ΔΑΣΟΣ Δάσος και Δίκαιο (Σύνταγμα) Απαγορεύει τη μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων Αποκλείει τη μεταβολή του χαρακτήρα του δάσους ή της δασικής έκτασης όταν αυτά καταστραφούν από πυρκαγιά ή αποψιλωθούν με άλλο τρόπο Επιτρέπει την αναγκαστική απαλλοτρίωση των δασών και των δασικών εκτάσεων μόνο από το Δημόσιο, εάν και εφόσον διατηρείται ο δασικός χαρακτήρας τους Υποχρεώνει το κράτος να συντάξει δασολόγιο

17 ΔΑΣΟΣ Δάσος και Δίκαιο (Διεθνή κείμενα) Τη Διεθνή σύμβαση για την προστασία των Άλπεων του 1991 Τη σύμβαση πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές του 1992 Το πρωτόκολλο του Κιότο της σύμβασης πλαισίου για τις κλιματικές μεταβολές

18 ΔΑΣΟΣ Δάσος και Δίκαιο (Κοινοτική νομοθεσία) Ο κανονισμός 2152/2003 για την παρακολούθηση των δασών και των περιβαλλοντικών αλληλεπιδράσεων στην κοινότητα (έμφαση στα δάση). Σκοπός του είναι η θέσπιση προγράμματος για την παρακολούθηση της ρύπανσης των δασών με ένα συστηματικό δίκτυο σημείων παρατήρησης, που καλύπτει ολόκληρη την Κοινότητα, και ένα δίκτυο περιοχών εντατικής παρακολούθησης

19 ΔΑΣΟΣ Δάσος και Δίκαιο (Εθνική νομοθεσία) Ο Δασικός κώδικας (ν.δ 86/69) που ενσωμάτωσε τα προηγούμενα νομοθετήματα σχετικά με τον θεσμό των προστατευόμενων δασών, των Εθνικών δρυμών, των αισθητικών δασών και των διατηρητέων μνημείων της φύσης και υιοθέτησε την τιμωρία με ποινές φυλάκισης τη βοσκή ζώων, η κλαδονομή, η υλοτομία, και η φθορά δάσους χωρίς άδεια της δασικής αρχής

20 ΔΑΣΟΣ Δάσος και Δίκαιο (Εθνική νομοθεσία) Ο ν. 998/79 εκδόθηκε σε εκτέλεση του άρθρου 24 Συντ. και περιλαμβάνει διατάξεις που προστατεύουν τόσο τα δάση όσο και τα είδη χλωρίδας και πανίδας. Σκοπός του νόμου είναι ο καθορισμός των συγκεκριμένων μέτρων προστασίας για τη διατήρηση, ανάπτυξη και βελτίωση των δασών και των δασικών εκτάσεων της χώρας και ο προσδιορισμός των όρων και προϋποθέσεων υπό τις οποίες τα δάση και οι δασικές εκτάσεις ή τμήματα αυτών είναι δυνατόν να μεταβάλλουν την κατά προορισμό χρήση αυτών ή να εξυπηρετούν και άλλες χρήσεις για λόγους δημοσίου συμφέροντος

21 ΔΑΣΟΣ Δάσος και Δίκαιο (Εθνική νομοθεσία) Με το ν. 1650/86, καθιερώνεται μια κατά ζώνες κλιμακωτή προστασία της φύσης με τη γνωστή αρχή της διαβάθμισης της προστασίας του περιβάλλοντος σε 1) περιοχές απόλυτης προστασίας, 2) περιοχές προστασίας της φύσης, 3) εθνικά πάρκα, 4) προστατευόμενους φυσικούς σχηματισμούς, προστατευόμενα τοπία και στοιχεία τοπίου και 5) περιοχές οικοανάπτυξης

22 ΔΑΣΟΣ Δάσος και Δίκαιο (Εθνική νομοθεσία) Με το ν. 3208/03, η δασοβιοκοινότητα υφίσταται και το δασογενές περιβάλλον δημιουργείται σε μια έκταση όταν φύονται στην εν λόγω έκταση άγρια ξυλώδη φυτά, δυνάμενα με δασική εκμετάλλευση να παράγουν δασικά προϊόντα, το εμβαδόν της εν λόγω έκτασης στην οποία φύονται εν όλω ή σποραδικά τα ως άνω δασικά είδη είναι κατ ελάχιστον 0,3 εκτάρια, με γεωμετρική μορφή κατά το δυνατόν αποστρογγυλωμένη ή σε λωρίδα πλάτους τουλάχιστον τριάντα μέτρων και όταν οι κόμες των δασικών ειδών σε κατακόρυφη προβολή καλύπτουν τουλάχιστον το 25% της έκτασης του εδάφους

23 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

24 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

25 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

26 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.