Η Αμμόχωστος είναι μια από τις έξι πόλεις της Κύπρου και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Είναι κτισμένη ανάμεσα σε δύο ακρωτήρια και πήρε το όνομα Αμμόχωστος σαν πόλη χωμένη στην άμμο. Τα γειτονικά χωριά της Αμμοχώστου είναι: στα νότια η κάτω Δερύνεια Δερύνεια, στα βόρεια η Έγκωμη, ο Άγιος Σέργιος, η αρχαία Σαλαμίνα, στα δυτικά η νέα Σπάρτη, το Πραστειό Αμμοχώστου, η Αχερίτου, οι Βρυσούλες και στα ανατολικά είναι η θάλασσα. Η έκταση της Αμμοχώστου από τη Δερύνεια μέχρι την Έγκωμη απλωνόταν σε ακτίνα 15 χιλιομέτρων. Είχε ψηλά κτίρια και μια θαυμάσια παραλία με χρυσή αμμουδιά και πολλά ξενοδοχεία. Ήταν το κύριο τουριστικό κέντρο της Κύπρου. Τα μεσαιωνικά μνημεία στην παλιά πόλη και οι αρχαιότητες της Σαλαμίνας και της Έγκωμης έκαναν την πόλη σημαντικό τουριστικό προορισμό.
Η Αμμόχωστος πρωτοεμφανίστηκε κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Κατά τη Φραγκοκρατία η Αμμόχωστος μετονομάστηκε σε Φαμαγκούστα και μετατράπηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια και εμπορικά κέντρα της ανατολικής Μεσογείου. Μετά κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, οι οποίοι έδιωξαν τους Έλληνες. Έτσι, οι Έλληνες έκτισαν εκτός των τειχών τη νέα πόλη και την ονόμασαν πάλι Αμμόχωστο. Ο πληθυσμός της Αμμοχώστου τότε ήταν 45 χιλιάδες. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων ήταν τα εσπεριδοειδή, η γεωργία, οι οικοδομές και ο τουρισμός. Το καλοκαίρι επισκέπτονταν την Αμμόχωστο πολλοί τουρίστες. Οι κάτοικοι ήταν πολύ εργατικοί και πολύ φιλόξενοι. Τα βασικά προϊόντα που παρήγαγε ήταν τα εσπεριδοειδή. Μέχρι το 1974, το λιμάνι της Αμμοχώστου ήταν το κύριο λιμάνι της Κύπρου, όπου γίνονταν οι εισαγωγές και οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων.
Είχε 5 ενορίες και καθεμιά είχε τον δικό της προστάτη Άγιο. Σε κάθε εκκλησία στη γιορτή του Αγίου γινόταν εμποροπανήγυρις που διαρκούσε μερικές μέρες. Υπήρχαν, επίσης, εξωκλήσια αφιερωμένα στον άγιό τους. Οργανώνονταν κάθε χρόνο πολιτιστικές, θεατρικές, αθλητικές και άλλες εκδηλώσεις. Η πιο γνωστή ήταν η γιορτή του πορτοκαλιού, όπου στολίζονταν άρματα με πορτοκάλια. Πραγματοποιούνταν επίσης διάφορα πολιτιστικά φεστιβάλ. Υπήρχαν αρκετά δημόσια κτίρια όπως αυτό της Επαρχιακής Διοίκησης, της Αστυνομίας, το δημαρχείο, νοσοκομεία, σχολικά κτίρια, αθλητικά γήπεδα, μουσεία, της δημοτικής βιβλιοθήκης και πινακοθήκης, κινηματογράφοι. Λειτουργούσαν τα ιστορικά σωματεία Ανόρθωση και Νέα Σαλαμίνα, με πλούσια αθλητική δράση καθώς και ο Γ.Σ.Ε., τα οποία συνεχίζουν τη δράση τους και σήμερα στην προσφυγιά. Η Αμμόχωστος είχε τη δική της συμβολή στους αγώνες για την αποτίναξη του αποικιακού ζυγού. Στον αγώνα ενάντια στην αποικιοκρατία έδωσαν πολλοί τη ζωή τους. Επίσης, στους αγώνες για Δημοκρατία και υπεράσπιση του κράτους από την παρανομία και το πραξικόπημα, καθώς και για αντιμετώπιση της τουρκικής εισβολής, η Αμμόχωστος είχε πολλούς νεκρούς και αγνοούμενους. Αναδείχτηκαν σημαντικές προσωπικότητες στους τομείς της τέχνης, του πολιτισμού, του αθλητισμού, της εκπαίδευσης, της ποίησης, της λογοτεχνίας, των εικαστικών τεχνών και στη δημόσια ζωή. Είναι ανεκτίμητη η συμβολή όσων διέπρεψαν στην Κύπρο και στο εξωτερικό και τίμησαν με τα έργα τους την πόλη τους και την Κύπρο.
Η Αμμόχωστος καταλήφθηκε στις 15 Αυγούστου 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα. Παραδόθηκε ανυπεράσπιστη στους Τούρκους εισβολείς. Η αγριότητα των τουρκικών στρατευμάτων οδήγησε τους κατοίκους να την εγκαταλείψουν, εφόσον ήταν ανυπεράσπιστοι και είχε προηγηθεί ανελέητος βομβαρδισμός από την τουρκική αεροπορία. Οι κάτοικοι της πόλης έφυγαν με τη σκέψη και τη βεβαιότητα ότι σύντομα θα γυρίσουν. Οι κάτοικοι της είναι σήμερα διασκορπισμένοι σε ολόκληρη την Κύπρο, με το μεγαλύτερο μέρος να βρίσκεται σε Λάρνακα και Λεμεσό. Έχουν περάσει 40 χρόνια από τον τραγικό Ιούλη του 1974. Συνεχίζουμε τον αγώνα για επιστροφή στη γη που μας γέννησε. Εκεί που οι παππούδες και οι γονείς μας άφησαν τα όνειρα και τις αναμνήσεις τους. Οι τούρκοι κατακτητές αρνούνται να εφαρμόσουν τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, εκφράζουμε την πίστη, την ελπίδα και τη βεβαιότητα ότι δε θα αργήσουν να σημάνουν για την Αμμόχωστο και για την Κύπρο μας οι καμπάνες της Ανάστασης. Αναστασία Χατζηχαμπή
Η Αμμόχωστος βρίσκεται ανατολικά της Κύπρου, πολύ κοντά στην Αγία Νάπα, τη Δερύνεια και το Παραλίμνι στα νότια, το Φρέναρος, και το Αυγόρου στα δυτικά και στα βόρεια την Έγκωμη και τον Άγιο Σέργιο. Η Αμμόχωστος πήρε το όνομά της από το γεγονός ότι έχει πολύ άμμο στις παραλίες της και φαίνεται σαν να είναι χωσμένη σε αυτόν. Επίσης, λέγεται και πόλη του Ευαγόρα, γιατί ο Ευαγόρας έζησε και βασίλευσε στη Σαλαμίνα, πολύ κοντά στη σημερινή πόλη. Η Αμμόχωστος πρωτοκτίστηκε κατά τον 3 ον αιώνα π.χ. από τους Πτολεμαίους και ονομάστηκε Αρσινόη. Κατά την
Βυζαντινή αυτοκρατορία γνώρισε μεγάλη ακμή, αφού από εκεί καταγόταν η Θεοδώρα (η γυναίκα του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού). Έτσι, ο Αυτοκράτορας έκτισε πολλά εντυπωσιακά κτίρια, ενώ οι κάτοικοι για να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους την ονόμασαν Νέα Ιουστινιανή. Στη συνέχεια την κατέχτησαν οι Άραβες,οι Φράγκοι, οι Οθωμανοί και οι Άγγλοι. Η πόλη μετά το 1960 είχε 45 000 κατοίκους πληθυσμό, τον μεγαλύτερο αριθμό τουριστών και ξενοδοχεία. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τον τουρισμό και το εμπόριο. Αρκετοί είχαν και περιβόλια με πορτοκαλιές. Από τον Αύγουστο του 1974 μέχρι και σήμερα η πόλη της Αμμοχώστου είναι εγκαταλελειμμένη από τους κατοίκους της, λόγω της τουρκικής εισβολής. Το έδαφος της Αμμοχώστου ήταν πεδινό και εύφορο. Είχε πολλά περιβόλια γεμάτα με πορτοκαλιές λίγο έξω από την πόλη. Οι δρόμοι της ήταν καινούριοι και όμορφοι και υπήρχαν πολλές ψηλές πολυκατοικίες στο κέντρο της πόλης. Η μεγαλύτερη γιορτή που γινόταν στην πόλη ήταν η γιορτή του πορτοκαλιού. Στη γιορτή του πορτοκαλιού έφτιαχναν μεγάλα άρματα από πορτοκάλια και έπειτα γινόταν ένα πανηγύρι. Άλλη μια μεγάλη εκδήλωση είναι η γιορτή του κατακλυσμού, που γινόταν στις πανέμορφες δαντελένιες παραλίες της Αμμοχώστου.
Στην Αμμόχωστο υπήρχαν πολλές ενορίες με πολλές εκκλησίες. Οι πιο κύριες εκκλησίες ήταν της Αγίας Ζώνης, του Σταυρού, του Αγίου Λουκά και του Αγίου Μέμνονα. Στα θρησκευτικά μνημεία, επίσης, είναι ο απόστολος Βαρνάβας, που εκεί βρίσκεται και ο τάφος του, λίγο έξω από την Αμμόχωστο στο χωριό Έγκωμη, ο άγιος Νικόλαος μέσα στα τείχη και πολλές άλλες εκκλησίες μικρές και μεγάλες. Η Αμμόχωστος είχε αρκετούς κινηματογράφους, εστιατόρια, μπαρς και γενικά αρκετά μέρη διασκέδασης. Στον αθλητισμό η Αμμόχωστος είχε τον Γυμναστικό Σύλλογο Ευαγόρα (Γ.Σ.Ε.), που λάμβανε μέρος σε αγώνες στίβου και δύο μεγάλα σωματία ποδοσφαίρου, την Ανόρθωση Αμμοχώστου και τη Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου. Υπήρχαν δύο γήπεδα, το ΓΣΕ και το Δημοτικό Στάδιο. Η πόλη έχει πάρα πολλά αρχαιολογικά και θρησκευτικά μνημεία, όπως το γυμνάσιο της Σαλαμίνας, το θέατρο της Σαλαμίνας, το φρούριο του Οθέλου, τα μεσαιωνικά της τείχη, που σώζονται σε καλή κατάσταση και το πιο μεγάλο λιμάνι, το μοναδικό κλειστό στην Κύπρο και με τον μεγαλύτερο αριθμό εισαγωγών και εξαγωγών.
Πολλοί κάτοικοι της πόλης πήραν μέρος στον Αγώνα της ΕΟΚΑ για Ένωση με την Ελλάδα. Οι Άγγλοι για αντίδραση συλλάμβαναν πολλούς κατοίκους. Επίσης, ανατίναξαν το σωματείο της Ανόρθωση, η οποία είχε πολλά μέλη της στην ΕΟΚΑ. Κατά την εισβολή του 1974, πολλοί κάτοικοι πολέμησαν και σκοτώθηκαν και άλλοι είναι αγνοούμενοι. Η πόλη έπεσε στα χέρια των Τούρκων τον Αύγουστο του 1974. Οι κάτοικοί της την εγκατέλειψαν και τώρα βρίσκονται διασκορπισμένοι σε όλη την Κύπρο, οι περισσότεροι στη Λάρνακα και Λεμεσό. Πάντοτε αναπολούν την πόλη τους και περιμένουν πότε θα γυρίσουν πίσω. Πολύ συχνά αυτό φαίνεται μέσω του ποδοσφαίρου στους αγώνες της Ανόρθωσης και της Σαλαμίνας. Ένα μεγάλο τμήμα της πόλης είναι τώρα ερειπωμένο, και ένα άλλο μεγάλο τμήμα έχει εποικιστεί από του Τούρκους, οι οποίοι κατέστρεψαν οτιδήποτε ελληνικό υπήρχε, ώστε να μην θυμίζει ότι η πόλη αυτή ήταν κάποτε ελληνική. Ευχή μου είναι σύντομα να επισκεφτώ την πόλη που γεννήθηκε ο πατέρας μου, να μπορώ να ζήσω ελεύθερα εκεί αν το θέλω και να μπορώ να παρακολουθώ την αγαπημένη μου ομάδα Ανόρθωση να παίζει με τη Νέα Σαλαμίνα στο ΓΣΕ. Σάββας Δημητρίου
Η Σαλαμίνα ή Σαλαμίς ήταν αρχαία πόλη-κράτος της Κύπρου. Βρισκόταν στη ανατολική ακτή της Κύπρου, στις εκβολές του ποταμού Πεδαίου, 6 χλμ. βόρεια της σύγχρονης Αμμοχώστου. Επειδή η Κύπρος είχε στενότατη επικοινωνία με τη Φοινίκη, γίνεται φανερό ότι το όνομα έχει σημιτική ρίζα και σημαίνει «ειρήνη» και «τόπος ειρήνης». Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι η Σαλαμίνα κατοικείται από τον 11 ο αιώνα π.χ. (Ύστερη Εποχή του Χαλκού Γ ). Τα μεταλλεύματα χαλκού της Κύπρου έκαναν το νησί σημαντικό εμπορικό κόμβο. Η πόλη αναφέρεται σε ασσυριακές επιγραφές ως ένα από τα βασίλεια της Κύπρου. Η Κύπρος ενώ ήταν υπό τον έλεγχο των Ασσυρίων, οι πόλεις-κράτη του νησιού απολάμβαναν μια σχετική ανεξαρτησία στο βαθμό που κατέβαλαν δώρα στον βασιλιά των Ασσυρίων. Το γεγονός αυτό επέτρεψε στους βασιλιάδες των διαφόρων πόλεων να συσσωρεύουν πλούτο και δύναμη. Ορισμένες ταφές στους "βασιλικούς τάφους" της Σαλαμίνας είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις Ομηρικές τελετές, όπως η θυσία των αλόγων τα οποία τα θυσίαζαν στον τάφο του νεκρού και οι προσφορές σε λάδι που βρέθηκαν μέσα στους τάφους. Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, ιδρυτής της Σαλαμίνας ήταν ο Τεύκρος γιος του Τελαμώνα, που έδωσε στην πόλη το όνομα της πατρίδας του. Ο Τεύκρος βρέθηκε στην Κύπρο μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου μη μπορώντας να επιστρέψει στον πατέρα του, επειδή δεν είχε εκδικηθεί τον θάνατο του αδελφού του Αίαντα.
Το 450 π.χ. η Σαλαμίνα έγινε πεδίο χερσαίας αλλά και θαλάσσιας μάχης μεταξύ Αθήνας και Περσών. Kατά τη διάρκεια των πρώτων αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, η πόλη ήταν η πρωτεύουσα του νησιού και οδήγησε τις άλλες κυπριακές πόλεις στις προσπάθειές τους για την απελευθέρωσή τους από την περσική κυριαρχία. Ο σημαντικότερος ηγεμόνας του βασιλείου της Σαλαμίνας ήταν ο Ευαγόρας Α (410-374 π.χ.), ο οποίος στην πραγματικότητα ήταν ηγεμόνας όλου του νησιού. Με τους αγώνες του κέρδισε την ανεξαρτησία από την Περσία. Στη βασιλεία του Ευαγόρα η ελληνική τέχνη και ο πολιτισμός άνθισαν στην πόλη. Το 306 π.χ. στη Σαλαμίνα έγινε ναυμαχία μεταξύ των στόλων του Δημητρίου της Μακεδονίας και του Πτολεμαίου, ο Δημήτριος κέρδισε την ναυμαχία και κατέλαβε το νησί.
Στη ρωμαϊκή εποχή, η Σαλαμίνα ήταν μέρος της Ρωμαϊκής επαρχίας της Κιλικίας. Η έδρα του κυβερνήτη μεταφέρθηκε στην Πάφο. Η πόλη επλήγη σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια της εβραϊκής ανύψωσης. Αν και η Σαλαμίνα έπαψε να είναι η πρωτεύουσα της Κύπρου από την ελληνιστική εποχή και μετά, όταν αντικαταστάθηκε από την Πάφο, ο πλούτος και η σημασία της δεν μειώθηκε. Η πόλη ευνοήθηκε ιδιαίτερα από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες Τραϊανό και Αδριανό, που κατασκεύασαν πολλά δημόσια κτίρια. Στο πρώτο του ταξίδι ο Απόστολος Παύλος πέρασε και κήρυξε τον χριστιανισμό στην Σαλαμίνα (Πράξεις 13:5), πριν προχωρήσει στο υπόλοιπο νησί. Ο Κύπριος Άγιος Βαρνάβας έφερε τον Χριστιανισμό στην Κύπρο κατά τον 1 ο αιώνα μ.χ.. Η παράδοση αναφέρει ότι ο Βαρνάβας κήρυξε στην Αλεξάνδρεια και στη Ρώμη, και πέθανε δια λιθοβολισμού στην Σαλαμίνα το 61 μ.χ. Αυτός θεωρείται ο ιδρυτής της κυπριακής Εκκλησίας. Τα οστά του βρίσκονται στην ομώνυμη Ιερά Μονή. Μεγάλοι σεισμοί κατέστρεψαν τη Σαλαμίνα στις αρχές του 4ου αιώνα. Η πόλη ανοικοδομήθηκε από τον Κωνστάντιο Β (337-361 μ.χ.) με το όνομα Κωνσταντία και έγινε έδρα επισκόπου με γνωστότερο επίσκοπο τον Άγιο Επιφάνιο. Ο Αυτοκράτορας Κωνστάντιος Β απάλλαξε τη Σαλαμίνα από την καταβολή φόρων για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και έτσι η νέα πόλη, που ξαναχτίστηκε σε μικρότερη κλίμακα, πήρε το όνομά του Κωνσταντία. Οι φερτές ύλες του Πεδαίου έφραξαν το λιμάνι της πόλης και είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή παρακμή της. Η Σαλαμίνα τελικά εγκαταλείφθηκε κατά τη διάρκεια της Αραβικών επιδρομών του 7ου αιώνα μ.χ. Οι κάτοικοι μετακινήθηκαν σε κοντινή περιοχή και έφτιαξαν μια νέα πόλη, με το όνομα Αρσινόη, η οποία εξελίχτηκε στη σημερινή Αμμόχωστο. Οι ανασκαφές στη Σαλαμίνα ξεκίνησαν το 1952 και ήταν σε εξέλιξη μέχρι το 1974. Πριν από την τουρκική εισβολή υπήρξε μεγάλη αρχαιολογική δραστηριότητα. Η γαλλική αποστολή έκανε ανασκαφές στην Έγκωμη, άλλη ομάδα στην Σαλαμίνα και το τμήμα αρχαιοτήτων ήταν απασχολημένο σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του έτους με τις αποκαταστάσεις μνημείων.
Τα δημόσια κτίρια που αποκαλύφτηκαν μέχρι στιγμής στην αρχαία πόλη της Σαλαμίνας είναι όλα μετά την Κλασική περίοδο. Έχει ανασκαφεί ο ναός του Δία του Σαλαμίνιου, τη λατρεία του οποίου καθιέρωσε στο νησί, σύμφωνα με την παράδοση, ο Τεύκρος. Επίσης έχουν αποκαλυφθεί δημόσια λουτρά, το θέατρο και το γυμνάσιο της πόλης, μωσαϊκά, Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Αγορά. Υπάρχουν πολλά εκτεταμένα ερείπια. Το θέατρο και το γυμνάσιο έχουν αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό. Πολλά αγάλματα βρέθηκαν στο Γυμνάσιο, τα περισσότερα από αυτά ακέφαλα. Το θέατρο είναι Ρωμαϊκό των πρώτων χρόνων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι και 15,000 θεατές. Καταστράφηκε τον 4ο αιώνα. Από τη Βυζαντινή εποχή αποκαλύφθηκε η βασιλική του επισκόπου Επιφάνιου (367-403 μ.χ.) που πιθανότατα ήταν ο μητροπολιτικός ναός της Σαλαμίνας. Ο Άγιος Επιφάνιος είναι θαμμένος στη νότια αψίδα. Η εκκλησία περιέχει και βαπτιστήριον. Η εκκλησία καταστράφηκε τον 7ο αιώνα για να αντικατασταθεί από έναν μικρότερο ναό στα νότια της πόλης. Η πόλη τροφοδοτούνταν με νερό από την Κυθρέα. Το νερό συγκεντρωνόταν σε μια μεγάλη δεξαμενή κοντά στην Αγορά. Το υδραγωγείο καταστράφηκε τον 7ο αιώνα. Η νεκρόπολη της Σαλαμίνας καλύπτει 7 τετραγωνικά χιλιόμετρα στα δυτικά της πόλης. Εκεί βρίσκεται και το μουσείο, που μέχρι το 1974 είχε όλα τα ευρήματα των ανασκαφών. Οι ταφές χρονολογούνται από τη γεωμετρική έως την ελληνιστική
περίοδο. Η πιο γνωστή ταφή είναι οι λεγόμενοι βασιλικοί τάφοι, όπου έχουν βρεθεί άρματα και πλούσια δώρα προσφορές στους νεκρούς. Ένας τάφος που έχει ανασκαφεί το 1965 από τη Γαλλική Αποστολή του Πανεπιστημίου της Λυών έφερε στο φως έναν πλούσιο σε ευρήματα τάφο, που πιστοποιεί τις εμπορικές σχέσεις με την Εγγύς Ανατολή. Αν και η Σαλαμίνα διατήρησε άμεσους δεσμούς με την Εγγύς Ανατολή, κατά τη διάρκεια του 8ου και 7ου αιώνα π.χ., υπήρχαν δεσμοί και με την Ελλάδα. Ένας βασιλικός τάφος περιείχε μεγάλο μέρος των ελληνικής κεραμικής των γεωμετρικών χρόνων και πιστεύεται ότι ήταν προίκα Ελληνίδας πριγκίπισσας που παντρεύτηκε μέλος της βασιλικής οικογένειας της Σαλαμίνας. Ελληνική κεραμική βρέθηκε επίσης σε τάφους απλών πολιτών. Η πόλη του 11ου αιώνα μ.χ. περιορίστηκε σε μικρή έκταση γύρω από το λιμάνι, αλλά σύντομα επεκτάθηκε προς τα δυτικά για να καταλάβει την περιοχή που σήμερα καλύπτεται από δάση. Το νεκροταφείο της Σαλαμίνας καλύπτει μια μεγάλη περιοχή από τα δυτικά όρια του δάσους, μέχρι την Ιερά Μονή του Αγίου Βαρνάβα προς τα δυτικά, και στα βόρεια από το χωριό Άγιος Σέργιος ως τα περίχωρα της Έγκωμης, στα νότια. Περιλαμβάνει τάφους που χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα μ.χ. Το μεγαλύτερο μέρος του νεκροταφείου δεν έχει ανασκαφεί και βρίσκεται μέσα στην περιοχή που καλύπτει το δάσος. Μετά την τουρκική εισβολή και το διεθνές εμπάργκο σταμάτησαν και οι διενέργειες ανασκαφών. Γεώργιος Νταμοτσίδης
Ο Απόστολος Βαρνάβας γεννήθηκε στην Κύπρο τον 1 ο μ.χ. αιώνα και ήταν «Ιουδαίος Λευίτης, Κύπριος τω γένει». Αρχικά ονομαζόταν Ιωσής, οι Απόστολοι όμως τον μετονόμασαν σε Βαρνάβαν, που σημαίνει «υιός παρηγοριάς», όταν ακολούθησε τον Χριστό και έγινε ένας από τους μαθητές του. Ο Βαρνάβας θεωρείται ίσος των 12 και πρώτος μεταξύ των 70 Αποστόλων. Ο Απόστολος Βαρνάβας ο Κύπριος είναι ο ιδρυτής και ο θεμελιωτής της Εκκλησίας της Κύπρου. Θεμελίωσε την Κυπριακή Εκκλησία, που είναι μια από τις παλαιότερες Εκκλησίες της χριστιανοσύνης και είναι Αποστολική, όπως οι Εκκλησίες της Ιερουσαλήμ, της Αντιόχειας και της Ρώμης. Ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης της Ιερουσαλήμ είναι διάδοχος του Αποστόλου Ιακώβου. Ο Ελληνοκύπριος Αρχιεπίσκοπος, ισάξιος στην ιεραρχία με Πατριάρχη, είναι ο διάδοχος του Αποστόλου Βαρνάβα. Σε αυτόν χρωστά η Εκκλησία της Κύπρου το αυτοκέφαλό της.
Το μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα βρίσκεται κοντά στην Αμμόχωστο, ανάμεσα στα χωριά Έγκωμη, Άγιος Σέργιος, Λιμνιά και Στύλλοι, περίπου ένα χιλιόμετρο από την ιστορική Σαλαμίνα. Το μοναστήρι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Κύπρου, αλλά εδώ και τριάντα πέντε χρόνια, το ιστορικό αυτό μοναστήρι βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή και λειτουργεί ως μουσείο εικόνων. Το ευχάριστο είναι ότι το μοναστήρι αυτό διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση σε σύγκριση με τις δεκάδες κατεστραμμένες εκκλησίες και μοναστήρια μας. Το 2005, μετά από 31 χρόνια, οι κατοχικές δυνάμεις επέτρεψαν και λειτουργήθηκε ξανά το κατεχόμενο μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα. Η Κυπριακή Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του ιδρυτή της και πολιούχου της, του Αποστόλου Βαρνάβα στις 11 Ιουνίου. Σε απόσταση 100 μέτρων προς τα ανατολικά του Μοναστηριού βρίσκεται λαξευτός τάφος της ρωμαϊκής περιόδου που θεωρείται ως ο τάφος του Αποστόλου Βαρνάβα, σήμερα βέβαια άδειος. Ακριβώς γι αυτό κατέστη προσκυνηματικό κέντρο και διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες, οι οποίες όμως ως επί το πλείστον καταστράφηκαν. Το 75 μ.χ. ο Απόστολος Βαρνάβας εκοιμήθη εν Κυρίω και οι μαθητές του και ο Μάρκος τον έθαψαν κρυφά σε αυτό το τάφο και έφυγαν από το νησί κυνηγημένοι. Μαζί με το λείψανο του Αποστόλου Βαρνάβα έθαψαν και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Ματθαίου, ενός από τους τέσσερις Ευαγγελιστές. Με τη βοήθεια μιας σκάλας κατεβαίνει κανείς προς τον τάφο, όπου ανοίχθηκε πηγή για να παίρνουν αγίασμα οι προσκυνητές. Εδώ, στο στήθος του λειψάνου του Αποστόλου Βαρνάβα, ο Αρχιεπίσκοπος Ανθέμιος βρήκε το αντίγραφο του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου γραμμένο με το χέρι του ιδίου του Αποστόλου Βαρνάβα. Ο Απόστολος Βαρνάβας υπέστη μαρτυρικό θάνατο κατά τη διάρκεια του προσηλυτισμού των ειδωλολατρών και των παλαιών Εβραίων συντρόφων του. Βασανίστηκε και λιθοβολήθηκε μέχρι θανάτου από τους Εβραίους στη γενέτειρα του Σαλαμίνα. Μέχρι την τουρκική εισβολή στο μοναστήρι έμεναν τρεις τελευταίοι γέροντες μοναχοί οι αδελφοί Βαρνάβας, Χαρίτωνας και Χρύσανθος, σπουδαίοι αγιογράφοι και μουσικοί
από την Τρεμετουσιά οι οποίοι παρέμειναν δύο χρόνια ακόμη μέχρι το 1976 και μετά υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τη Μονή και αποσύρθηκαν στη Μονή Σταυροβουνίου. Το μοναστήρι απογυμνώθηκε από τις παλαιές εικόνες και θησαυρούς του. Είναι άγνωστο πού βρίσκονται τα ιερά σκεύη και οι εικόνες της Μονής που αριθμούσαν περίπου 150. Οι αρχικές εικόνες του εικονοστασίου έχουν εξαφανιστεί και οι εικόνες, στο μικρό μουσείο εικόνων καμία σχέση έχουν με τις εικόνες που υπήρχαν στο χώρο, οι οποίες ή καταστράφηκαν ή πουλήθηκαν σε αρχαιοκάπηλους στο εξωτερικό. Περιμένουμε να κτυπήσουν χαρμόσυνα οι καμπάνες του μοναστηριού, καμπάνες ανάστασης, καμπάνες ελευθερίας και να τρέξουμε όλοι μας να ανάψουμε ένα κερί στη χάρη του ιδρυτή της Εκκλησίας της Κύπρου. Λίλια Σταύρου