ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Transcript

1 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

2

3

4 Επισκόπηση της Ελληνικής Ιστορίας, Β. Θ. Θεοδωρακόπουλος, Ph.D. Διόρθωση - Επιμέλεια: Λίλυ Πανούση Εκδόσεις Γιαλός Αθήνα, Δεκέμβριος 2015 ISBN: Εκδόσεις Γιαλός Κύπρου 85, Παπάγου Τηλ info@gialosbooks.gr

5 Στις τρεις κόρες μου

6

7 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Σκοπός του βιβλίου αυτού είναι να δώσει τα ουσιωδέστερα στοιχεία της Ελληνικής Ιστορίας σε όσους θέλουν να αποκτήσουν σφαιρική γνώση του συνόλου της, χωρίς να πελαγίσουν σε αναλυτικά, ογκώδη ή μη, ιστορικά έργα. Έτσι, το έργο περιορίζεται στη μνεία των σπουδαιότερων τόπων, χρόνων και έργων σε συνδυασμό βέβαια με την αναφορά στα αξιολογότερα πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στο ιστορικό γίγνεσθαι. Για το κινούμενο μέσα στα στενά αυτά όρια πόνημα απαιτείτο επίπονη προσπάθεια, ώστε η γραφή να είναι αμερόληπτη και ως προς την ανάδειξη των σημαντικότερων ιστορικών στοιχείων και ως προς τη δράση των εμπλεκομένων προσώπων. Η δομή της ύλης ακολουθεί την παραδοσιακή τάξη: Αρχαίοι Χρόνοι, Βυζάντιο και Νεότεροι Χρόνοι. Σε καθένα από τα τρία αυτά «μέρη», εκτός από τα ιστορικά γεγονότα, εντάσσονται και ειδικές ενότητες που περιλαμβάνουν τα πολιτιστικά στοιχεία των αντίστοιχων χρόνων. Το βιβλίο κλείνει με την κατάσταση της Χώρας μετά τη μεταπολίτευση και το Σύνταγμα του 1975 με το οποίο θεσπίστηκε η Κοινοβουλευτική Δημοκρατία στην Ελλάδα. Β. Θ. Θεοδωρακόπουλος

8

9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α' ΜΕΡΟΣ ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟI ΠΡΟΪΣΤΟΡΊΑ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΪΣΤΟΡΊΑ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΗ ΓΗ ΟI ΠΡΩΤΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΟΙ ΜΕΤΑΚΙΝΉΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΏΝ ΛΑΏΝ Η «ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ» Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ (11ος - 9ος π.χ. αι.) Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ (8ος π.χ. αι π.χ.) ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΠΟΙΚΙΣΜΩΝ ΑΡΧΑΪΚΟΊ ΧΡΌΝΟΙ (8ΟΣ-6ΟΣ ΑΙ. Π.Χ) ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ Η ΣΠΑΡΤΗ Η ΑΘΗΝΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΊ ΧΡΌΝΟΙ (5ΟΣ ΑΙ. Π.Χ.) ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ Η ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ ( Π.Χ.) Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ( Π.Χ.) ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ... 44

10 ΚΛΑΣΙΚΟΊ ΧΡΌΝΟΙ (4ΟΣ ΑΙ. Π.Χ.) ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ( π.χ.) ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΟΙ ΜΑΚΕΔΌΝΕΣ Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ Β ( π.χ.) Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ( π.χ.) ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΊ ΧΡΌΝΟΙ ( Π.Χ.) Η ΔΙΑΔΟΧΗ Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΟΙ ΚΑΤΑΚΤΉΣΕΙΣ ΤΩΝ ΡΩΜΑΊΩΝ Η ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΗ Η ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ Β' ΜΕΡΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ Η ΘΕΜΕΛΊΩΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΎ ΚΡΆΤΟΥΣ ( ) ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ Μ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ ΘΕΟΔΌΣΙΟΥ Ο ΜΕΓΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ( ) Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ ( ) ΚΑΙ Ο ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ ( ) Ο ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ Α Ο ΜΕΓΑΣ ( ) ΟΙ ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ ΤΩΝ «ΒΑΡΒΑΡΩΝ» ΤΑ ΔΥΤΙΚΑ ΚΡΑΤΗ Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΉ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΊΑ ( ) ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΎ ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ ΗΡΆΚΛΕΙΟΥ Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ ( ) ΣΛΑΒΟΙ ΚΑΙ ΑΒΑΡΟΙ Ο ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ ( ) ΟΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ... 84

11 Η ΠΕΡΊΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΊΑΣ ( ) ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ ΤΩΝ ΙΣΑΎΡΩΝ ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΙΣΑΥΡΩΝ Η ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ ΠΕΡΊΟΔΟΣ ΑΚΜΉΣ ( ) ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΉ ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Α Ο ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ ( ) ΛΕΩΝ ΣΤ' Ο ΣΟΦΟΣ ( ) ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ζ Ο ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΟΣ ( ) ΡΩΜΑΝΟΣ Β ( ) και ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ Β Ο ΦΩΚΑΣ ( ) ΙΩΑΝΝΗΣ Α' ΤΣΙΜΙΣΚΗΣ ( ) ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β Ο ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ ( ) ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ( ) ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ (1054) ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΏΝ ( ) ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΚΟΜΝΗΝΟΙ ΑΛΕΞΙΟΣ Α Ο ΚΟΜΝΗΝΟΣ ( ) ΙΩΑΝΝΗΣ Β Ο ΚΟΜΝΗΝΟΣ ( ) ΜΑΝΟΥΗΛ Α Ο ΚΟΜΝΗΝΟΣ ( ) ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΚΟΜΝΗΝΟΙ ( ) ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ ΤΩΝ ΑΓΓΈΛΩΝ ( ) ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΊΕΣ ( ) ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ( ) Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ( ) Η ΤΡΙΤΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ( ) Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ( ) ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ Η ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΊΑ ( ) ΤΑ ΦΡΑΓΚΙΚΑ ΚΡΑΤΗ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΡΑΤΗ ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ...106

12 Η ΠΤΏΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΊΟΥ ( ) ΔΥΝΑΣΤΕΊΑ ΠΑΛΑΙΟΛΌΓΩΝ ΟΙ ΟΘΩΜΑΝΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ Α' ΠΕΡΙΌΔΟΥ ( ) Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Η ΙΣΤΟΡΙΑ Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ Η ΕΘΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η ΓΕΩΡΓΙΑ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ Β' ΠΕΡΙΌΔΟΥ ( ) Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Η ΤΕΧΝΗ Γ' ΜΕΡΟΣ ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΊΑ Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΩΝ ( ) ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΔΕΣΠΟΤΕΙΑ ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (Ι) ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (ΙΙ) Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΣΧΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΥΛΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ...130

13 Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗ Η ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟ ΝΈΟ ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΚΡΆΤΟΣ Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ Η ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α Η ΚΡΗΤΙΚΉ ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗ ( ) ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Ο ΡΩΣΟΤΟΥΡΚΙΚΌΣ ΠΌΛΕΜΟΣ ( ) Ο ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΌΣ ΠΌΛΕΜΟΣ ΤΟΥ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΌΣ ΑΓΏΝΑΣ ( ) ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΌ ΖΉΤΗΜΑ ΤΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΌ ΚΊΝΗΜΑ ΣΤΟ ΓΟΥΔΊ ( ) 151 ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΊ ΠΌΛΕΜΟΙ ( ) Ο Α ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ο Β ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Α' ΠΑΓΚΌΣΜΙΟΣ ΠΌΛΕΜΟΣ ( ) ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ Η ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΉ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉ (1922) ΠΕΡΊΟΔΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΏΝ ΑΝΑΤΑΡΑΧΏΝ ( )...159

14 Β' ΠΑΓΚΌΣΜΙΟΣ ΠΌΛΕΜΟΣ ( ) ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΑ ΑΝΤΙΠΑΛΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Η ΙΤΑΛΙΚΉ ΕΠΊΘΕΣΗ ΕΝΑΝΤΊΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ (1940) Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΉ ΕΙΣΒΟΛΉ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΤΟΧΉ ΕΘΝΙΚΉ ΑΝΤΊΣΤΑΣΗ ΕΜΦΎΛΙΟΣ ( ) Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ ΣΤΟΥΣ ΝΕΌΤΕΡΟΥΣ ΧΡΌΝΟΥΣ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ( ) Η ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ ΣΧΟΛΗ Η ΝΕΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...199

15 Α' ΜΕΡΟΣ ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟI

16

17 1 Προϊστορία και Πρωτοϊστορία ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΗ ΓΗ Η εμφάνιση του Ανθρώπου στη γη χάνεται στα βάθη των χιλιετιών. Ωστόσο οι ερευνητές πιστεύουν ότι ήδη από το π.χ. υπήρχε στη γη ο Homo Erectus, ο Όρθιος Άνθρωπος, ενώ αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι γύρω στα χρόνια π.χ. έζησε ο Homo Faber, ο Άνθρωπος δηλαδή που μπορούσε να κατασκευάζει λίθινα εργαλεία για να αντιμετωπίζει άμεσες ανάγκες της καθημερινής του ζωής. Ο άνθρωπος αυτός είχε ύψος 1,55 μ. περίπου, ογκώδες και ευρυμέτωπο κεφάλι και χαμηλό λαιμό. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από σκελετικά λείψανα που βρέθηκαν στο Νεάντερταλ, «κοιλάδα του Νεάντερ» κοντά στο Ντύσελντορφ της Γερμανίας. Γι αυτό και ο ανθρωπολογικός αυτός τύπος ονομάστηκε Homo Neanderthalensis. Πόσα χρόνια έζησε ο τύπος αυτός του ανθρώπου δεν είναι γνωστό. Πάντως είναι γενικά παραδεκτό ότι χρόνια πριν από την εποχή μας ο Homo Neanderthalensis εξαφανίζεται και τη θέση του παίρνει ο Homo Sapiens, ο «σοφός άνθρωπος». Ο νεότερος αυτός ανθρώπινος τύπος είναι ψηλότερος από τον προηγούμενο, έχει μεγαλύτερο εγκέφαλο και βαδίζει σε πλήρη όρθια στάση. Γενικά, δηλαδή, τα χαρακτηριστικά του πλησιάζουν προς τα χαρακτηριστικά του σημερινού ανθρώπου. Καθώς περνούν οι χιλιετίες ο Homo Sapiens εξελίσσεται και προοδεύει. Κατά τη Μεσολιθική Εποχή ( π.χ.) εμφανίζει κοινωνική ζωή και θρησκευτικότητα και μπαίνει σε μια περίοδο στοιχειώδους πολιτισμού. Κατά τη Νεολιθική Εποχή ( π.χ.) ασχολείται με τη γεωργία, την κεραμεική και την υφαντική. Κατά την Εποχή του Χαλκού ( π.χ.) έχει πλέον να παρουσιάσει σημαντικές πολιτιστικές προόδους, όπως θα δούμε παρακάτω μιλώντας για την Ελλάδα. 17