ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ-ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΟΔΗΓΟΙ»

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ-ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΟΔΗΓΟΙ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΣΤΕΛΕΧΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΠΥΡΟΣ ΓΚΟΥΓΚΑΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ» Κεφάλαιο 1 1. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Τουρισμός είναι το φαινόμενο που πηγάζει από την παροδική επίσκεψη (ή διαμονή μακριά από την κύρια διαμονή) εκτός της μόνιμης κατοικίας για τον οποιοδήποτε λόγο πέραν του επαγγελματικού (Burkart και Medlik (1981), αναφέρεται στους Lickorish and Jekins (1997:σελ.2) 1.1 Περιεχόμενο του τουρισμού Ιστορικό περιεχόμενο PEST analysis Political (πολιτικές προσεγγίσεις) Economic (οικονομικές προσεγγίσεις) Socio-cultural (κοινωνικό-πολιτιστικές προσεγγίσεις) Technological (τεχνολογικές προσεγγίσεις) Σχέση με την οικονομία και τις τάσεις τις αγοράς Διεθνές ενδιαφέρον Βελτιώσεις στην τεχνολογία/μεταφορές Παγκοσμιοποίηση των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ 1.2 Ο τουρισμός πριν το 1950 Πολύ περιορισμένη βιομηχανία Μόνο η elite τάξη έκανε διακοπές Σκοπός κυρίως οικονομικός, θρησκευτικός, εκπαιδευτικός, υγείας Τοπική κυρίως ζήτηση Μικρής κλίμακας Χωρίς κυβερνητική παρέμβαση Μεταφορές πολύ αργές, δύσκολές και επικίνδυνες 1.3 Χαρακτηριστικά του τουρισμού σήμερα Βιομηχανία αλλά όχι ξεκάθαρη-ξεχωριστή Το προϊόν δεν καταναλώνεται στον τόπο παραγωγής Δεν μπορεί να αποθηκευτεί Τα βασικά συστατικά χαρακτηριστικά διαφέρουν από χώρα σε χώρα Πολύ εύθραυστο-ευάλωτο Εποχικότητα Άϋλο προϊόν 1.4 Οργάνωση του τουρισμού Πρώτο επίπεδο Η τουριστική πολιτική και το πλαίσιο στρατηγικής που εφαρμόζεται από την κρατική τουριστική διοίκηση περιλαμβάνοντας το marketing, την ανάπτυξη του προϊόντος, την εφαρμογή των κανονισμών και τον έλεγχο τους, την ανάπτυξη ανθρωπίνων πόρων, την ενημέρωση του κοινού και την έρευνα Δεύτερο επίπεδο Παροχές καταλυμάτων φιλοξενίας Υπηρεσίες τροφοδοσίας κτλ. Πολιτιστικά, ιστορικά και φυσικά θέλγητρα Κέντρα ψυχαγωγίας και διασκέδασης Υπηρεσίες ταξιδιωτικών γραφείων Μεταφορές: εναέριες, σιδηροδρομικές, θαλάσσιες και οδικές 1

Τρίτο επίπεδο Δίκτυο υποστήριξης ιδιωτικών και δημόσιων υπηρεσιών 1.5 Οι τάσεις του τουρισμού μετά το 1950 Εκδημοκρατισμός των μεταφορών Αύξηση της έντασης - μαζικός τουρισμός Υποκίνηση Διαφοροποίηση - Διαπίκλιση ταξιδιών / μεταφορών Διαφοροποίηση των τύπων διακοπών Εμφάνιση των οργανωτών ταξιδιών - πακέτα Εξειδίκευση των εμπορικών μεταφορών Παροχή υπηρεσιών που αυξάνουν την κατανάλωση των τουριστών Κυβερνητική συμμετοχή 1.6 Η τουριστική ανάπτυξη μετά το 1950, λόγοι ανάπτυξης 1. Αύξηση ζήτησης για υπηρεσίες ταξιδιών 2. Εμφάνιση εξειδικευμένων τουριστικών πρακτόρων 3. Τεχνολογικά επιτεύγματα 4. Αύξηση κλίμακας δραστηριοτήτων 5. Αύξηση ευκαιριών κέρδους 6. Ολοκλήρωση 7. Κυβερνητική συμμετοχή i) Αύξηση ζήτησης για υπηρεσίες ταξιδιών. Μετά τη λήξη του Β Παγκόσμιου πολέμου και την ανοικοδόμηση των χωρών, έχουμε μια μεγάλη αύξηση μετακινήσεων για λόγους αναψυχής και τουρισμού (κυρίως της Ευρώπης που χτυπήθηκε περισσότερο). ii) Εμφάνιση εξειδικευμένων τουριστικών πρακτόρων Τουριστικά γραφεία Τουριστικοί πράκτορες Μέγεθος versus εξειδίκευση iii) Τεχνολογικά επιτεύγματα Κεντρικά συστήματα κρατήσεων (CRS) Κρατήσεις μέσω Internet (μείωση διαχειριστικών εξόδων) Απειλή μέσω των εικονικών ταξιδιωτικών γραφείων-μεσαζόντων iv) Αύξηση κλίμακας δραστηριοτήτων Καταλύματα Τουριστικά γραφεία Τουριστικά περίπτερα Εστιατόρια-υπηρεσίες σίτισης Κρουαζιέρες Souvenirs-Αναμνηστικά Άλλα? v) Αύξηση ευκαιριών κέρδους Ο συνυπολογισμός καταλύματος, μεταφορικού μέσου, υπηρεσιών 1. Χαμηλότερες τιμές 2. Αύξηση πωλήσεων 3. Μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς 4. Πιο ανταγωνιστική επιχείρηση 5. Χαμηλότερες τιμές ενθαρρύνουν περισσότερους ανθρώπους να ταξιδέψουν 2

vi) Ολοκλήρωση Οριζόντια Συνένωση εταιριών στο ίδιο επίπεδο της αλυσίδας διανομής Κίνηση προς την αύξηση ατομικής εξειδίκευσης Ανάληψη κυριαρχίας μέσω συγχώνευσης ή συνεργασίας Οικονομίες κλίμακας Μεγαλύτερες, μικρότερες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις Κάθετη Οι επιχειρήσεις απαιτούν την εξειδίκευση άλλων ανόμοιων επιχειρήσεων Κίνητρα: Έλεγχος σταδίων+ ποιότητας Διασφάλιση συνέχειας Διασφάλιση αγοράς αγαθών Ισχύς έναντι των ανταγωνιστών Ενθαρρύνει τις κατευθυντικές πωλήσεις Μειώνει τις επιλογές των καταναλωτών vii) Κυβερνητική συμμετοχή Ο ρόλος της κυβέρνησης Να οργανώνει, διευκολύνει και να αναπτύσσει τον τουρισμό Να παρέχει την υποδομή για την υποστήριξη της ανάπτυξης του τουρισμού Να προσφέρει κίνητρα για την ενθάρρυνση των επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα Να ελέγχει την είσοδο στην χώρα μέσω VISA ΕΕ, 1990-οδηγίες για πακέτα διακοπών Πολύπλευρες και αμφίπλευρες συμφωνίες αερομεταφορών 2. Μελλοντικές τάσεις και επιρροές που επηρεάσουν την εξέλιξη του τουρισμού Η αειφορικότητα αναγνωρίζεται ως σημαντικό ζήτημα Ουσιαστική αύξηση του εσωτερικού τουρισμού Περισσότερο ολιστική προσέγγιση μάρκετινγκ: συστατικά προορισμός Προορισμός vs. Ζήτηση Περισσότερα αιτήματα τοπικών κοινωνιών Περισσότεροι κίνδυνοι για τους τουρίστες Περισσότερη ιδιωτική και δημόσια εμπλοκή Διοικητική αποκέντρωση Μεγαλύτερη διεθνής αναγνώριση του τουρισμού Ευρύτερη χρήση των Πληροφοριακών Συστημάτων (ΙΤ) Θέματα σύγκρισης-επιλογής ποιότητας vs. ποσότητας τουριστών 3

Κεφάλαιο 2 2. ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΠΑΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ; 2.1 Παράγοντες που συντέλεσαν στην ανάπτυξη των ταξιδιών αναψυχής Μεταπολεμική νοσταλγία για ταξίδια Αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος Πληρωμένες-επιδοτούμενες διακοπές Διαθεσιμότητα πληρωμένων διακοπών Ποικιλία μέσων μεταφοράς Ανάπτυξη των επικοινωνιών και των ΜΜΕ Παγκοσμιοποίηση των επιχειρήσεων Δημογραφικές αλλαγές 2.2 Παράγοντες προτροπής για ταξίδια-τουρισμό Ψυχολογικά κίνητρα Πολιτιστική εμπειρία Ελεύθερος χρόνος Προσωπικές αξίες Κοινωνική επαφή Κοινωνικές τάσεις Κοινωνικοπολιτικοί λόγοι Οικονομικοί λόγοι 2.3 Τμηματοποίηση της ταξιδιωτικής αγοράς (1) Βάση συνηθειών και προτιμήσεων VFR Εργασία/ Αναψυχή Πόλη/ εξοχή Τουριστικά κέντρα Κρουαζιέρα Θεματικά πάρκα Περιηγήσεις 2.4 Παράδειγμα γερμανικής ταξιδιωτικής αγοράς-δραστηριότητες Γεύματα σε εστιατόρια Δοκιμή τοπικών φαγητών Περιηγήσεις στην πόλη Φωτογραφίες Επαφή με ντόπιους κατοίκους Αγορές Επίσκεψη σε όμορφα τοπία Επίσκεψη σε παραλίες Κολύμβηση Περιηγήσεις στην εξοχή 2.5 Τμηματοποίηση της ταξιδιωτικής αγοράς (2) α) αλλοδαποί ημεδαποί Επαγγελματικό ταξίδι Κυβέρνηση Ελεύθεροι επαγγελματίες Ιδιωτική εταιρία Μη κερδοσκοπική οργάνωση Άλλο? 4

Μη Επαγγελματικό ταξίδι Αδειούχοι VFR Οικογενειακοί λόγοι Συνοδοί επαγγελματιών Άλλο? Ταξίδι αναψυχής Επαγγελματικό ταξίδι Ποιος πληρώνει Ο τουρίστας Εργοδότης ή οργανισμός Ποιος αποφασίζει τονο τουρίστας προορισμό Ο οργανωτής της συνάντησης /ταξίδι κινήτρων/ συνέδριο/ έκθεση Πότε γίνεται το ταξίδι Χρόνος μεταξύ κράτησης και επίσκεψης Κλασικές περίοδοι διακοπώνόλο το χρόνο, Δευτ. με Παρ. και ΣΚ Διακοπές-λίγους μήνες! Ολιγοήμερες-λίγο πριν όσον μικρά διαλείμματα-λίγεςαφορά μικρό meeting μέρες Ποιος ταξιδεύει Ο καθένας με τοναυτοί που η δουλειά τους το απαραίτητο χρόνο καιαπαιτεί χρήματα Τι τύποι προορισμών που χρησιμοποιούνται Όλα τα είδη: παράκτιοι, Πόλεις σε εκβιομηχανισμένες πόλεις, βουνά, εξοχή περιοχές 5

Κεφάλαιο 3 3. Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ 3.1 Γιατί να εκτιμάμε ή να καταμετράμε τα τουριστικά χαρακτηριστικά-δεδομένα Σχεδιασμός Παροχή υποδομών Ανάπτυξη-δημιουργία τουριστικών θέρετρων Στρατηγικές Marketing Παροχή καταλυμάτων Αξιολόγηση επενδύσεων 3.2 Τι μεγέθη πρέπει να μετράμε; Τι είναι σημαντικό; Τι πληροφορία χρειαζόμαστε; Αριθμοί τουριστών/ επισκεπτών Πόσες χρηματικές μονάδες ξόδεψαν Που τα ξόδεψαν Πως θα λάβουμε τις πληροφορίες; Πως θα είμαστε ακριβής; 3.3 Συνήθεις πληροφορίες Διεθνής αφίξεις και καταναλώσεις ΑΕΠ Διανυκτερεύσεις Εποχικότητα Μέσο μαζικής μεταφοράς κ.α. 3.4 Μονάδες-τύποι μέτρησης Μέσος όρος διαμονής-εκφραζόμενο σε μέρες-νύχτες Πορτρέτο τουριστών για λόγους marketing Ηλικία Φύλο Εθνικότητα Μέγεθος οικογένειας Πρόσφατη επίσκεψη Κίνητρο Μέγεθος διαμονής Τύπος καταλύματος Καταγραφή εργασίας Σκοπός επίσκεψης Αναλογίες (Ratios) Αριθμός διανυκτερεύσεων/επισκεπτών με των αριθμό των μόνιμων κατοίκων (φέρουσα ικανότητα) Αριθμός τουριστών ανά περιοχή Δαπάνη τουριστών σε σχέση με την δαπάνη καταναλωτών 3.5 Μέθοδοι συλλογής στατιστικών Συνοριακή μέτρηση Απαρίθμηση στα σημεία εισόδου Φιλοξενία Λογιστικές και άλλες λεπτομέρειες στο check-in Τραπεζική μέτρηση Συνάλλαγμα Έρευνες 3.6 Πηγές πληροφοριών Διεθνούς τύπου Περιφερειακού τύπου Εθνικού τύπου Ιδιωτικού Τομέα-τύπου 6

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΕΥΡΩΠΗΣ, ΑΜΕΡΙΚΗΣ, ΩΚΕΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΦΡΙΚΗΣ Κεφάλαιο 4 4. ΕΥΡΩΠΗ 4.1.1.ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ Βόρειο ημισφαίριο Πέμπτη σε μέγεθος ήπειρος Έκταση 10.500.000 τ.χιλμ. Δεύτερη σε πληθυσμό περίπου 800.000.000 εκ. κατοίκους Βρέχεται από: Αρκτική θάλασσα, Μεσόγειο θάλασσα Ατλαντικό Ωκεανό Θεωρούνται ως όρια της Ευρώπης Τα Ουράλια, Ο ποταμός Ουράλης, Ένα τμήμα της Κασπίας θάλασσας, Τα βουνά του Καυκάσου, Ο Εύξεινος Πόντος, η Προποντίδα και το Αιγαίο Πέλαγος 4.1.2.ΒΑΣΙΚΟ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ Ο μεγάλος διαμελισμός των ακτών της. Η θάλασσα σχηματίζει πλήθος μικρών και μεγάλων κόλπων, ακρωτηρίων και άλλων σχηματισμών που δεν παρατηρούνται σε άλλες ηπείρους. 4.1.3.ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΠΟΥ ΒΡΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΗΠΕΙΡΟ Η θάλασσα Μπάρεντς (Νορβηγία, Ρωσική Ομοσπονδία), Η θάλασσα της Μάγχης (Γαλλία, Μ.Βρεανία), Η Βαλτική θάλασσα (Φιλανδία, Σουηδία, Γερμανία, Πολωνία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρωσική Ομοσπονδία), Η θάλασσα της Νορβηγίας, Η Λευκή θάλασσα, Η θάλασσα της Ιρλανδίας (Ιρλανδία, Μ.Βρεανία), Η Κέλτικη θάλασσα (Ιρλανδία, Μ.Βρεανία), Η Τυρρηνική θάλασσα (Ιταλία, Σικελία, Σαρδηνία), Η θάλασσα της Λιγουρίας (Ιταλία, Κορσική), Η Αδριατική θάλασσα (Ιταλία, Κρο ατία, Σλοβενία, Μαυροβούνιο, Αλβανία), Η Μεσόγειος θάλασσα (Ευρώπη: Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία Μάλτα, Σλοβενία, Κροατία, Σλοβενία, Μαυροβούνιο, Αλβανία, Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος), Η θάλασσα του Μαρμαρά (Τουρκία), Η Μαύρη θάλασσα (Τουρκία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουκρανία, Ρωσική Ομοσπονδία, Γεωργία). 4.1.4.ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΙ ΚΟΛΠΟΙ Στη Βαλτική: Ο Βοθνικός (Σουηδία, Φιλανδία), ο Φιλανδικός, του Κίελου, του Μεκλεμβούργου, της Πομεράνιας (Πολωνία, Γερμανία), του Ντάνστιχ (Πολωνία) και της Ρίγας (Εσθονία, Λετονία) Στη βόρεια θάλασσα = ο κόλπος της Ελιγολάνδης Στη Λευκή θάλασσα = ο κόλπος του Αρχάγγελου Στον Ατλαντικό Ωκεανό=Ο Βισκαϊκός (Γαλλία, Ισπανία) και Του Κάδιξ (Ισπανία, Πορτογαλία) Στη Μεσόγειο θάλασσα=του Λέοντος (Γαλλία), της Βαλένθια & Σαν Τζόρντι (Ισπανία), της Γένοβας & Βενετίας (Ιταλία), της Τεργέστης (Ιταλία, Σλοβενία), και του Τάραντα (Ιταλία) Στη Μαύρη θάλασσα / Εύξεινο Πόντο = ο κόλπος του Κέρτς Σημαντικότεροι κόλποι στην Ελλάδα Ο Θερμαϊκός, της Κασσάνδρας, του Αγίου Όρους, ο Παγασητικός, ο Ευβοϊκός, ο Αργολικός, ο Σαρωνικός, ο Λακωνικός, ο Μεσσηνιακός, ο Κυπαρισσιακός, ο Πατραϊκός, ο Κορινθιακός, και ο Αμβρακικός 7

4.1.5 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΙ Της Κριμαίας, της Βαλκανικής, η Ιταλική, η Ιβηρική και η Σκανδιναβική 4.1.6 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΝΗΣΙΑ Η Κρήτη, η Σικελία, η Σαρδηνία, η Κορσική, η Μ.Βρετανία, η Ιρλανδία, η Μάλτα, η Κύπρος και οι Βαλεαρίδες νήσοι κτλ 4.1.7 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η άμεση επαφή με τη θάλασσα και η διαμόρφωση των παραλιών της Ευρώπης υπήρξε μεγάλο πλεονέκτημα για τους κατοίκους της 4.1.7.1 Επικοινωνία, εμπορικές σχέσεις, ναυτιλία Μεγάλος αριθμός πλωτών ποταμών = Επικοινωνία, εμπορικές σχέσεις Ο Δούναβης, ο Δνείπερος, ο Ντον, ο Βόλγας, ο Λίγηρας, ο Ρήνος, ο Έλβας, ο Ροδανός, ο Σηκουάνας, ο Βιστούλας, ο Τάμεσης, ο Τάγος, ο Γκουνταλκιβίρ, ο Σλατσάχ 4.1.7.2 Πόλεις δίπλα στα ποτάμια Λονδίνο (Τάμεσης), Παρίσι (Σηκουάνας), Ρώμη (Τίβερης), Τάγος (Λισσαβόνα), Βιέννη, Μπρατισλάβα, Βουδαπέστη (Δούναβης), και Σάλτσμπουργκ (Σάλτσαχ) 4.1.7.3 Σημαντικές Λίμνες Λατόνγκα (Ρωσία), Ονέγκα (Ρωσία), Γενεύης, Ζυρίχης, και της Φιλανδίας Προσελκύουν μεγάλο αριθμό τουριστών 4.1.7.4 Οροσειρές Άλπεων (Ιταλία, Αυστρία, Σλοβενία, Ελβετία, Γαλλία), Διναρικές Άλπεις, οι Τρανσυλβανικές Άλπεις, Καρπάθια, τα Πυρηναία, τα Απέννινα (Ιταλία), οι Σκανδιναβικές Άλπεις, τα Ουράλια, ο Καύκασος, η Πίνδος, ο Αίμος, και ο Όλυμπος 4.1.8 ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Βρίσκεται στη εύκρατη ζώνη και μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα της βρίσκεται στην Βόρεια Πολική ή Αρκτική Τρεις πλευρές της περιβάλλονται από θάλασσα η οποία εισχωρεί βαθιά στην ξηρά της Η ύπαρξη της Μεσογείου θάλασσας, η οποία λειτουργεί ως «διανεμητής θερμότητας» και διαμορφώνει ιδιαιτέρες κλιματικές συνθήκες (μεσογειακό κλίμα) Οι δυτικές της ακτές (Ατλαντικός) που δέχονται την επίδρα ση του θερμού ρεύματος του κόλπου του Μεξικού (Golf Stream) το οποίο επηρεάζει ευεργετικά το κλίμα των παράκτιων κρατών 4.1.8 ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ Ο Ατλαντικός / Ωκεάνιο, στα δυτικά και στις ακτές της Μ.Βρετανίας, που χαρακτηρίζεται από άφθονες βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις, κατανεμημένες σε όλες τις εποχές του χρόνου. Οι χειμώνες είναι ψυχροί, αλλά όχι δριμείς και τα καλοκαίρια ήπια Ο Ηπειρωτικός, στα κεντρικά και ανατολικά, όπου παρατηρούνται μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας, αραιές βροχοπτώσεις (ιδίως τα κα λοκαίρια) και χειμερινός παγετός μεγάλης διάρκειας Ο Αρκτικός, στη βόρεια Ευρώπη, με έντονο κρύο και μέτριες βροχοπτώσεις Ο Μεσογειακός τύπος, στην νότια Ευρώπη, με ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες, με αραιές βροχοπτώσεις 4.1.9 ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Πληθυσμός περίπου 800.000.000 Ακανόνιστη κατανομή πληθυσμού στο χώρο, που οφείλεται σε ιστορικούς, γεωγραφικούς, κλιματικούς και οικονομικούς παράγοντες. Πληθυσμιακά υψηλότερη πυκνότητα: Ολλανδία, Βέλγιο, Κεντρική Αγγλία, Παρίσι, Καταλονία, κοιλάδες Ροδανού και Πάδου, Τοσκάνη, Καμπανία-Ιταλία 8

Σχεδόν ακατοίκητες: Φιλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία. Περιοχές των Άλπεων, Πυρηναίων, Καρπαθίων, ανάγλυφων της Σκοτίας, Σκανδιναβικές Άλπεις, Β.Ρώσια. 4.1.10 ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ Κυριαρχούν τρεις κυρίως γλωσσικές ομάδες: 1. Οι Γερμανικές που ομιλούνται στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη 2. Οι Ρομάνικες, που ομιλούνται στη δυτική και τη Μεσογειακή Ευρώπη και τη Ρουμανία, και 3. Οι Σλαβικές, της ανατολικής Ευρώπης και των κρατών της πρώην Ρωσικής Ομοσπονδίας Επίσης, η Ελληνική-Ελλάδα & Κύπρο Διάλεκτοι όπως η Βασκική, Κελτική 4.1.11 ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ Μεγαλύτερο ποσοστό είναι χριστιανοί, όπου χωρίζονται σε τρία δόγματα: 1. Ρωμαιοκαθολικοί (Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Βέλγιο, Πολωνία, Αυστρία ) 2. Προτεστάντες (κυρίως στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, Αγγλία, Σκοτία, Ολλανδία, Σκανδιναβία, Ισλανδία ) 3. Ορθόδοξοι (Ρωσία, Γεωργία, χώρες της πρώη ν Ε.Σ.Σ.Δ, Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία ) Μουσουλμάνοι (Τουρκία, Αλβανία) 4.1.12 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Οι θρησκευτικές διαφορές επηρέασαν, στη διάρκεια των αιώνων, την τέχνη, τον πολιτισμό, την αρχιτεκτονική, και αποτυπώνονται σε σημαντικά έργα που διατηρούνται μέχρι και τις μέρες μας. Κατοικήθηκε από τους αρχαιότατους χρόνους. Αρχαιότερο ανθρώπινο εύρημα-χαϊδελβέργη Μέση Παλαιολιθική περίοδο βρέθηκε ο Άνθρωπος του Νεάντερταλ, Νεάντερταλ Ντίσελντορφ 4.1.12.1 Πολιτισμοί 1. Ελληνικός 2. Ρωμαϊκός Επηρέασαν την Ευρώπη στα παρακάτω: Φιλοσοφία, λογοτεχνία, καλές τέχνες, αρχιτεκτονική και πολιτική Χριστιανισμός, με ανάλογες επιρροές Αναγέννηση, 14ος αιώνας (επιτεύγματα, εξερευνήσεις) 18ος αιώνας-βιομηχανική ανάπτυξη 20ος αιώνας, δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι 4.1.13 ΔΙΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ Εξαιρετικά αναπτυγμένο δίκτυο οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών. Το Δίκτυο TGV (Παρίσι- Λυών, 427 χιλ. 2 ώρες), το Όριαντ Εξπρές, το Τούνελ της Μάγχης (Folkstone-Calais) και το Οδικό δίκτυο στις χώρες της BENELUX (Ιταλία, Γαλλία, Ελβετία, Μ.Βρετανία) Λιμάνια: Ελλάδα, Μ. Βρετανία, Ιταλία, Γαλλία, Νορβηγία, Ρωσία Αεροδρόμια-Αεροπορικές Εταιρίες: αρκετά σημαντική ανάπτυξη 4.1.14 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ 1. Η Τέχνη και ο Πολιτισμός 2. Η Φύση και οι Δραστηριότητες στη Φύση 3. Τα Υδάτινα διαθέσιμα και ο Τουρισμός Αναψυχής 4. Το Θρησκευτικό Αίσθημα 5. Ο Αθλητισμός 6. Οι Επιχειρηματικοί λόγοι και τα Συνέδρια 7. Οι Ιατρικοί και Θεραπευτικοί λόγοι 9

8. Η Παραπολιτιστικού τύπου Αναψυχή και το Προσκύνημα σε Μνημεία/Τόπους Πεσόντων σε Πόλεμο 9. Οι Κρουαζιέρες 4.1.14.1 Η Τέχνη και ο πολιτισμός Κίνητρο = η ανακάλυψη και ο θαυμασμός για τους παλιότερους και τους σύγχρονους πολιτισμούς Μνημεία όπως ο Παρθενώνας και το Κολοσσαίο, αποτελούν κίνητρο για την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού Η τέχνη και πολιτισμός προκαλούν τουριστικά ρεύματα τα οποία δεν επηρεάζονται από το χώρο και το χρόνο. Τέτοια ρεύματα παρατηρούνται: Στις μεγάλες πολιτιστικές τουριστικές περιοχές-πρωτεύουσες όπως Λονδίνο, Παρίσι, Ρώμη, Βιέννη, Αθήνα Στις πόλεις των τεχνών όπως Βενετία, Φλωρεντία, Πόζα, Γρενάδα, Μπριζ, Βαρκελώνη Στις Πολιτισμικές κοιλάδες όπως του Λίγηρα Στις μικρότερες πολιτιστικές τουριστικές περιοχές με μικρότερη τουριστική κίνηση, όπως το Μον Σεν Μισέλ, το Ταλίν κτλ Ακόμη, σε περιοχές με ιστορικά μνημεία, καλλιτεχνικά γεγονότα & δραστηριότητες. Δυσκολία στη διάκριση πολιτιστικού και τουρισμού αναψυχής, συνήθως συμπληρωματική δραστηριότητα.. 4.1.14.2 Η Φύση και οι Δραστηριότητες στη Φύση Η φύση και η βλάστηση αποτελούν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό παράγοντες που προσελκύουν τον επισκέπτη. Συνήθως οι τουρίστες είναι κάτοικοι αστικών περιοχών που αναζητούν την ηρεμία Αν και υπάρχει αρκετή υποβάθμιση του περιβάλλοντος στην Ευρώπη, υπάρχουν πολλοί προστατευόμενοι χώροι. Η φύση και ιδιαίτερα οι φυσικοί πόροι αποτελούν έλξη για τον τουρίστα. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι: Η βλάστηση και το φυσικό περιβάλλον ως αντικείμενο της αναζήτησης και σκοπός του τουρίστα αφορούν μόνο σε ορισμένες τουριστικές δραστηριότητες, όπως: o Η πεζοπορία σε δάση και δασικές εκτάσεις (εθνικοί δρυμοί στη Γαλλία, Φιλανδία κτλ.) και σε φυσικές περιοχές (λίμνες Φιλανδίας, Αυστρία κτλ.) o Η διαμονή σε δάση, δασικές, φυσικές περιοχές κτλ. από λάτρεις του οικολογικού τουρισμού Η βλάστηση ως διάκοσμος ή τουριστικό συμπλήρωμα. o Πίστες σκι o Αμπελώνες (που κοσμούν διάφορους Γαλλικούς πύργους) o Δάση Σκανδιναβικών χωρών που συνδυάζονται με λίμνες, φιόρδ και παγετώνες κτλ. 4.1.14.3 Τα Υδάτινα διαθέσιμα και ο Τουρισμός Αναψυχής Η θάλασσα αποτελεί τον κυριότερο πόλο έλξης για τους τουρίστες, στοιχείο που αποτελεί και το βασικό χαρακτηριστικό των ευρωπαϊκών κρατών που έχουν διέξοδο στη θάλασσα και ιδιαίτερα των μεσογειακών κρατών. Παράκτιες περιοχές όπως Κυανή Ακτή, Κόστα Μπράβα, Κόστα ντελ Σολ, ελληνικές νησιωτικές και όχι μόνο περιοχές. Παραποτάμιες περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης Τουριστική κίνηση στις λίμνες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη γεωγραφική τους θέση, όπως οι λίμνες Λεμάν στη Γενεύη, Κόμο, Λουγκάνο, Μπαλατόν κτλ. 4.1.14.4 Το Θρησκευτικό Αίσθημα Ένα σημαντικό τμήμα του τουριστικού ρεύματος κατευθύνεται σε περιοχές γνωστές για το θρησκευτικό τους ενδιαφέρον. Από την αρχαιότητα το προσκύνημα αποτελούσε αιτία δημιουργίας τουριστικού ρεύματος. Σήμερα, πολύ μεγάλος αριθμός προσκυνητών επισκέπτονται σε ετήσια βάση για να προσκυνήσουν το Βατικανό (Άγιος Πέτρος) ή την Παναγία της Λούρδης (Γαλλία). Έτσι, δημιουργούνται ρεύματα τα οποία έχουν τουριστικό χαρακτήρα, όσον αφορά το ταξίδι, την υποδοχή, 10

και το εμπορείο που διενεργείται στους χώρους υποδοχής και διαμονής των πιστών. Σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει σύνδεση του θρησκευτικού και του πολιτιστικού στοιχείου, π.χ. Μον Σεν Μισέλ, που δύσκολα διαχωρίζεται. 4.1.14.5 Ο Αθλητισμός Η ανάπτυξη του πρωταθλητισμού ευνόησε ορισμένες τουριστικές περιοχές της Ευρώπης, όπως τις περιοχές όπου γίνονται οι μεγάλοι αγώνες αυτοκινήτου (Λε Μαν, Ίμολα), μοτοσικλετών, διεθνή ράλι, αγώνες σκι, όπου συρρέουν εκατομμύρια τουρίστες. Επίσης, διοργανώνονται διεθνείς συναντήσεις αγώνων μπάσκετ, ποδοσφαίρου, γκολφ κτλ. 4.1.14.6 Οι Επιχειρηματικοί λόγοι και τα Συνέδρια Ο επαγγελματικός τουρισμός αποτελεί μια νέα μορφή τουρισμού που αναπτύχθηκε σχετικά πρόσφατα και παρουσιάζει εντυπωσιακή ανάπτυξη, ιδιαίτερα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Λόγοι = η διεθνοποίηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η ανάγκη ενημέρωσης και επικοινωνίας Προδιαγραφές = κλιματολογικές συνθήκες, υλικοτεχνική υποδομή, εύκολη πρόσβαση, απόσταση, υποδομή, γενικότερη εικόνα του τόπου. 4.1.14.7 Οι Ιατρικοί και Θεραπευτικοί λόγοι Διακρίσεις ανάλογα με το είδος: Θερμαλισμό: ιαματικές πηγές Θαλασσοθεραπεία. 4.1.14.8 Η Παραπολιτιστικού τύπου Αναψυχή και το Προσκύνημα σε Μνημεία/Τόπους Πεσόντων σε Πόλεμο Ή ύπαρξη σημαντικών τουριστικών ρευμάτων και περιοχών εξάγεται και μόνο από τα υπάρχοντα πολιτιστικά στοιχεία, αλλά υπάρχουν και περιοχές, που υποδέχονται κάθε χρόνο εκατομμύρια επισκέπτες (ημεδαπούς και αλλοδαπούς), λόγω των οργανωμένων χώρων ψυχαγωγίας, όπως η Eurodisndey, το Πάρκο του Αστερίξ στο Παρίσι, το Πράτερ στη Βιέννη, οι κήποι του Τίβολι στην Κοπεγχάγη. Σημαντικός αριθμός τουριστών κατευθύνεται και σε περιοχές φυσικού κάλους, όπως τουριστικοί κήποι, Βίλα Τίβολι στη Ιταλία. Χώροι όπου σημειώθηκαν μάχες ή στήθηκε μνημείο για τους πεσόντες στον πόλεμο. Πχ. Περιοχή Βερντέν, Νορμανδίας κτλ 4.1.14.9 Οι Κρουαζιέρες Οι κρουαζιέρες πραγματοποιούνται στη Μεσόγειο, στη Βαλτική, στη Βόρεια θάλασσα, στο Αιγαίο, και στη Μεσόγειο. Τα κυριότερα λιμάνια που υποδέχονται κρουαζιέρες είναι η Γένοβα, το Μονακό, η Νίκαια, ο Πειραιάς, η Βαρκελώνη, η Μαγιόρκα, η Νάπολη κτλ. Επίσης, στη βόρεια Ευρώπη τα λιμάνια που υποδέχονται κρουαζιέρες είναι το Αμβούργο, η Κοπεγχάγη, το Μπέργκεν, το Στάβανγκερ και το Ελσίνκι. Ακόμη, παραποτάμιες περιοχές όπως του Δούναβη και του Ρήνου με κυριότερα λιμάνια του Ντίσελντορφ, της Κολωνίας, του Στρασβούργου, της Βασιλείας, του Ούλμ, του Ρέγκενσμπουργξ, του Πασσάου, της Βουδαπέστης. Επιπλέον, του Βόλγα και του Τάγου. 11

Κεφάλαιο 5 ΑΦΡΙΚΗ 5.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ Τρίτη σε μέγεθος ήπειρος Έκταση: 30.330.000 χιλ Κάτοικοι: 767 εκτ., περίπου το 12,8% του παγκόσμιου πληθυσμού Βασικά χαρακτηριστικά Εκτείνεται και στις δύο πλευρές του Ισημερινού Φτωχός θαλάσσιος διαμελισμός Ελάχιστοι κόλποι Ελάχιστα φυσικά λιμάνια 5.2 ΝΗΣΙΑ ΠΟΥ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Ινδικός Ωκεανός: Μαγαδασκάρη, Ζανζιβάρη, Πέμπα, Μαυρίκιος, Ρεουνιόν ( FR αποικίες), Σεϋχέλλες, νησιά Καμόρες Κόλπος Γουινέας: νησιά Σάο Τομέ, Πρίνσιπε, Μπιόκο Ατλαντικός Ωκεανός: Αγία Ελένη, Ασουνσιόν ( UK αποικίες), Κανάρια ( SP αποικίες), Μαδέρα (PG αποικίες), Bijagos, νησιά Πράσινου Ακρωτηρίου 5.3 ΠΕΝΤΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 1. Η βόρεια Αφρική, Αίγυπτος, Αλγερία, Λιβύη, Μαρόκο και Τυνήσια 2. Η ανατολική Αφρική, Αιθιοπία, Ερυθραία, Κένυα, Καμόρες, Ουγκάντα, Σεϋχέλλες, Σομαλία, Σουδάν, Τανζανία και Τζιμπουτί 3. Η κεντρική Αφρική, Γκαμπόν, Δημοκρατία του Κονγκό, Ισημερινή Γουινέα, Καμερούν, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Ζαΐρ, Μπουρούντι, Ρουάντα και Τσάντ 4. Η δυτική Αφρική, Ακτή του Ελεφαντοστού, Γκάμπια, Γκάνα, Γουινέα, Γουινέα Μπισάου, Λιβερία, Μάλι, Μαυριτανία, Μπένιν, Μπουργκίνα Φάσο, Νίγηρας, Νιγηρία, Πράσινο Ακρωτήριο, Σάο Τόμε, Πρίνσιπε, Σενεγάλη, Σιέρα Λεόνε και Τόγκο. 5. Η νότια Αφρική, Αγκόλα, Ζάμπια, Ζιμπάμπουε, Λεσότο. Μαγαδασκάρη, Μαλάουι, Μαυρίκιος, Μοζαμβίκη, Μποτσουάνα, Ναμίμπια Νότια Αφρική και Σουαζιλάνδη 5.4 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ 5.4.1 Οροσειρές (επίπεδη ήπειρος) Η Μόνη οροσειρά του Άτλαντα βρίσκεται από το Μαρόκο έως την Τυνησία Ψηλότερο σημείο= Κιλιμάντζαρο (5.895 μ) Τανζανία Χαμηλότερο σημείο= Λίμνη Ασάλ (-153 μ) Τζιμπουτί Σημαντικά Βουνά= όρος Κένυα, Ρουβενζόρι, όρος Καμερούν, όρος Τιμπέστι-Κεντρική Αφρική 5.4.2 Λίμνες Βικτωρίας (2η του κόσμου), Νυάσα, η Τανγκανίκα, η Τσαντ, η λίμνη του Ροδόλφου, η λίμνη του Αλβέρτου και η Νγκάμι 5.4.3 Ποτάμια Νείλος, με μήκος 6700μ, διασχίζει εννέα χώρες, Νίγηρας, στη Δυτική Αφρική, το Κονγκό στην Κεντρική Αφρική, ο Ζαμβέζης στη Νότια Αφρική, και ο Σενεγάλης Οι παραπάνω ποταμοί δημιουργούν πολλούς καταρράκτες, με γνωστότερους αυτούς της Βικτορίας, που σχηματίζονται από τα νερά του ποταμού Ζαμβέζη 5.4.4 Έρημοι Στην Αφρική βρίσκονται μερικές από τις μεγαλύτερες έρημους της γης: η έρημος Σαχάρα-καταλαμβάνει περισσότερο από το 1 /4 της ηπείρου και η έρημος Καλαχάρι. 12

5.5 ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ Το μεγαλύτερο τμήμα της αφρικανικής ηπείρου βρίσκεται μέσα στη Διακεκαυμένη Ζώνη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η χιονόπτωση να είναι σπάνιο φαινόμενο. Μόνο στο όρος Κιλιμάντζαρο υπάρχει χιόνι (πάνω από 5.000μ ύψος). Τέσσερις κύριοι κλιματικοί τύποι της αφρικανικής ηπείρου 1. Ισημερινό Στις περιοχές γύρω από τον ισημερινό το κλίμα είναι πολύ υγρό χωρίς μεγάλες ξηρασίες. Οι βροχοπτώσεις είναι άφθονες και η βλάστηση είναι αναπτυγμένη 2. Τροπικό Είναι οι περιοχές μεταξύ των ερήμων και της ζώνης του Ισημερινού. Οι χειμώνες είναι ζεστοί και ξηροί και τα καλοκαίρια ζεστά και με πολλές βροχοπτώσεις 3. Κλίμα ερήμων Ξηρό και ζεστό. Οι βροχοπτώσεις είναι σπάνιες και η βλάστηση σχεδόν ανύπαρκτη. Εμφανίζεται σε περιοχές στο Βόρειο τμήμα της Αφρικής- Σαχάρα, στο κέρας της Αφρικής, στα ανατολικά και στις ερήμους Καλαχάρι και Ναμίμπ στα νοτιοδυτικά 4. Μεσογειακό Βορειοδυτικό τμήμα της ηπείρου, αυτό που βρέχεται από τη Μεσόγειο θάλασσα και μοιάζει με το κλίμα των λοιπών μεσογειακών κρατών 5.6 ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ-ΠΛΟΥΣΙΑ ΠΟΙΚΙΛΙΑ Ακτές Μεσογείου Εκτός των τυπικών ειδών της Μεσογείου: Σαρκοφάγα, όπως λιοντάρια, λεοπαρδάλεις, αγριόγατοι, Χορτοφάγα, όπως γαζέλες, ζαρκάδια, αντιλόπες, καμηλοπαρδάλεις, ζέβρες κτλ Ερπετά, πτηνά, έντομα Καμήλες-μεταφορικό μέσο Χλωρίδα-Ποικιλία. Από τροπικά δάση που συναντά κανείς στις περιοχές γύρω από τον Ισημερινό Σαβάνες και στέπες που συναντά κανείς στις υποτροπικές περιοχές Ερήμους, αλλά και Περιοχές με μεσογειακή βλάστηση 5.7 ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ-ΣΤΟΙΧΕΙΑ Την περίοδο της κλασικής αρχαιότητας, ήταν γνωστές μόνο οι μεσογειακές περιοχές της ηπείρου. Εκεί αναπτυχτήκαν ο Αιγυπτιακός και ο Φοινικικός (Καρχηδόνα) πολιτισμός. Ακόμη, δημιουργήθηκαν πολλές πόλεις από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους Η Σαχάρα αποτέλεσε εμπόδιο για την ανακάλυψη και εξέλιξη των τροπικών περιοχών. Η περιοχή επίσης επηρεάστηκε πολιτιστικά από την κατάκτηση της περιοχής από τους Άραβες Εξερευνήσεις Άρχισαν σταδιακά τον 13ο αιώνα, από πορτογάλους εξερευνητές 1487-Βαρθολομαίος Ντιάζ= ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας 1497-Βάσκο ντα Γκάμα= περίπλου του ακρωτηρίου, μέχρι Ινδία Η εξερεύνηση του εσωτερικού άρχισε στα τέλη του 18ου και η αποίκηση στα τέλη του 19ου αιώνα. Μεγάλη διαμάχη μεταξύ Μ.Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Βελγίου, Πορτογαλίας και Ισπανίας για εδάφη. Ο σύγχρονος-σημερινός χάρτης διαμορφώθηκε μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο = άρχισε η ανεξαρτησία των χωρών (από ευρωπαϊκά κράτη) Μόνο η Λιβερία και η Αιθιοπία είχαν παραμείνει ανεξάρτητες χώρες Πολύ δύσκολη η μετά τους αποίκους εποχή Συνήθως πολυκομματικές δημοκρατίες 13

5.7.1 Πληθυσμός Αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς Άνιση κατανομή Μεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσμού γύρω από περιοχές με νερό: Όπως η κοιλάδα του Νείλου, οι ακτές της βόρειας και δυτικής Αφρικής, Κατά μήκος του Νίγηρα Ανατολικά υψίπεδα και Στη νότια Αφρική 5.7.2 Θρησκεία Τρεις μεγάλες θρησκευτικές ομάδες: 1. Ισλαμισμός (βόρεια & κεντρική Αφρική) 2. Χριστιανισμός 3. Ιθαγενείς θρησκείες 5.7.3 Πολιτισμός Οι περιοχές τις μεσογείου επηρεάστηκαν από τον Ελληνικό και τον Ρωμαϊκό και Αραβικό πολιτισμό-όχι Αφρικανικές: Αιθιοπία= επιρροές από τη βυζαντινή και κοπτική παράδοση Αφρικανικός πολιτισμός: όχι τεράστια μνημειακά κτίσματα Κυριότερα έργα= Βραχογραφίες σε σπήλαια Ιδιαίτερες δεξιότητες στην γλυπτική 5.8 ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ Κυρίως αποικιακά μεταφορικά δίκτυα (εκμετάλλευση φυσικών πόρων) Όχι καλό δίκτυο μεταξύ των χωρών Καλό δίκτυο για μετακινήσεις στην ενδοχώρα των κρατών Υδατικά δίκτυα του Νείλου, Νίγηρα, Κονγκό= περιορισμένη πρόσβαση στο εσωτερικό της ηπείρου Σιδηροδρομικό δίκτυο: κατασκευάστηκε το 1960-70 και είναι ασύμφορη η συντήρηση του. Καμήλες και άλλα παραδοσιακά μεταφορικά μέσα κυρίως στις ερήμους 5.9 ΒΟΡΕΙΑ ΑΦΡΙΚΗ Αίγυπτος, Αλγερία, Λιβύη, Μαρόκο, Τυνησία Σημαντικός αριθμός τουριστών, κυρίως από τις χώρες της Μεσογείου Όμορφες αμμώδεις μεσογειακές ακτές Πλούσια πολιτιστική κληρονομιά Αίγυπτος, Μαρόκο και Τυνησία= πλήρως αναπτυγμένες τουριστικές περιοχές, Οι τρεις περισσότερο επισκεπτόμενες χώρες Λιβύη λόγω πολιτικών και θρησκευτικών συνθηκών δεν έχει αναπτυχθεί τουριστικά Επίσης, Η Γαλλική γλώσσα ομιλείται ευρέως «απαλλαγμένες» από το Ισλάμ όσον αφορά τις τουριστικές υπηρεσίες, σε αντίθεση με την Λιβύη Έρημος Σαχάρα, αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης τουριστών. Εξωτική εμπειρία Αρχαία και νεότερα ερείπια από προηγούμενους πολιτισμούς 5.10 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ Αιθιοπία, Ερυθραία Κένυα, Κομόρες, Ουγκάντα, Σεϋχέλλες, Σομαλία, Σουδάν, Τανζανία, Τζιμπουτί Οι χώρες της ανατολικής Αφρικής παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές τόσο ως προς το φυσικό, όσο και ως προς το πολιτιστικό περιβάλλον, σε σχέση με τα άλλα αφρικανικά κράτη Οι λαοί που κατοικούν τα κράτη αυτά εμφανίζουν μεγαλύτερη συγγένεια και δεσμούς με την ασιατική ήπειρο. Η γλώσσα τους προέρχεται από τις διαλέκτους Bantu και Nilotic Η επίσημη γλώσσα τους οφείλεται στην επίδραση των ευρωπαίων αποίκων Ισχυρή είναι και η επίδραση του Ισλαμισμού λόγω της γειτνίασης με την αραβική χερσόνησο 14

Τα κράτη που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο μέρος του τουρισμού είναι η Κένυα, η Τανζανία και οι Σεϋχέλλες, ενώ το Σουδάν, η Σομαλία, η Αιθιοπία και η Ερυθραία είναι απαγορευμένοι προορισμοί (πολιτικές και φυλετικές διαμάχες) Ο τουρισμός έχει τεράστια οικονομική σημασία για το κράτη της ανατολικής Αφρικής, τα οποία δοκιμάζονται οπό έντονα οικονομικά, πολιτικά και περιβαλλοντικά προβλήματα Τα περισσότερα απ'αυτά κάνουν προσπάθειες βελτίωσης της τουριστικής υποδομής κατασκευάζοντας ξενοδοχεία και χώρους διαμονής και διασκέδασης των επισκεπτών, βελτιώνοντας το οδικό τους δίκτυο και τις αεροπορικές τους μεταφορές 5.11 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ Γκαμπόν, Δημοκρατία του Κονγκό, Ισημερινή Γουινέα, Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Μπουρούντι, Ρουάντα, Τσάντ, Σουδάν. Πληθυσμοί διαφορετικής πολιτισμικής και φυλετικής προέλευσης Οι περισσότερες χώρες, εκτός από το Τσαντ, καλύπτονται από το μεγάλα δάση του Ισημερινού Ο ισλαμισμός είναι πολύ ισχυρός στο Τσαντ και στο βόρειο Καμερούν. Στις άλλες χώρες συνυπάρχει ο χριστιανισμός με τις ντόπιες θρησκείες. Με εξαίρεση τη Γουινέα η κυρίαρχη γλώσσα είναι η Γαλλική, καθώς το περισσότερα κράτη υπήρξαν Γαλλικές αποικίες. Η τουριστική κίνηση στα κράτη της κεντρικής Αφρικής είναι περιορισμένη, γιατί οι περιοχές αυτές παρουσιάζουν δυσκολίες στην πρόσβαση, λόγω ανυπάρκτου ή ανεπαρκούς ή ανασφαλούς οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου δεν υπάρχουν τακτικές αεροπορικές συνδέσεις με τις τουριστικές αγορές τις Ευρώπης, ή δεν διαθέτουν απευθείας πτήσεις διαθέτουν ελάχιστη έως ανύπαρκτη τουριστική υποδομή πολλά απ αυτά δοκιμάζονται από εσωτερικές διαμάχες, εμφύλιους, ή βρίσκονται σε σύγκρουση με γειτονικές χώρες μαστίζονται από επιδημίες χολέρας, κίτρινου πυρετού και ελονοσίας, συχνά μάλιστα εμφανίζεται και τυφοειδής πυρετός, ηπατίτιδα, κλπ. ασθένειες που οφείλονται στην έλλειψη υγιεινής, καθαρού νερού, κλπ είναι ανασφαλή για τους ταξιδιώτες, καθώς συχνές είναι οι κλοπές, ληστείες, απαγωγές κλπ Αντιθέτως Το Καμερούν και η Γκαμπόν κάνουν προσπάθειες ανάπτυξης του τουρισμού μέσω της διοργάνωσης σαφάρι. Είναι αρκετά πλούσιες σε καταφύγια άγριων ζώων και όμορφων ακτών στον Ατλαντικό Γκαμπόν= καταρράκτες M bei και ο ποταμός Ogooue 5.12 ΔΥΤΙΚΗ ΑΦΡΙΚΗ Ακτή του Ελεφαντοστού, Γκάμπια, Γκάνα, Γουινέα, Γουινέα Μπισάου, Λιβερία, Μάλι, Μαυριτανία, Μπένιν, Μπουργκίνα Φάσο, Νίγηρας Νιγηρία, Πράσινο Ακρωτήριο, Σάο Τόμε και Πρίνσιπε, Σενεγάλη, Σιέρα Λεόνε, Τόγκο Από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της ηπείρου Με εξαίρεση τη Λιβερία, τα υπόλοιπα κράτη δημιουργήθηκαν ως αποικίες των Άγγλων, Γάλλων, Γερμανών και Πορτογάλων Τουριστική κίνηση = ελάχιστη Τη μεγαλύτερη προτίμηση των επισκεπτών συγκεντρώνει η Ακτή του Ελεφαντοστού και η Σενεγάλη Και οι δυο υπήρξαν Γαλλικές αποικίες και έχουν μόνιμους κατοίκους Γάλλους, με αποτελέσματα πολλοί από τους επισκέπτες να προέρχονται από τη Γαλλία 15

5.13 ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ Αγκόλα, Ζάμπια, Ζιμπάμπουε, Λεσότο, Μαδαγασκάρη, Μαλάουι, Μαυρίκιος. Μοζαμβίκη, Μποτσουάνα, Νότια Αφρική, Σουαζιλάνδη Περιορισμένη τουριστική κίνηση = μεγάλη απόσταση από τις βιομηχανικές περιοχές του αναπτυγμένου κόσμου. Η Ζιμπάμπουε, η Μποτσουάνα και η Νότια Αφρική είναι τα κράτη που συγκεντρώνουν ικανοποιητικό αριθμό τουριστών. Η Ζιμπάμπουε και η Μποτσουάνα και η Νότια Αφρική έχουν τη μεγαλύτερη τουριστική κίνηση. Η Ναμίμπια λόγω της πρόσφατης απελευθέρωσης της αρχίζει τώρα αναπτύσσεται Τοπικού επιπέδου τουρισμός Αφρική Τουρισμός - Γενικά Αυξάνεται σταδιακά τα τελευταία χρόνια Περίπου το 4-6% των διεθνών αφίξεων Η Βόρεια Αφρική έχει το 60% των αφίξεων 5.14 ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ Χώρες Αφγανιστάν, Μπαχρέιν, Κύπρος*, Γάζα, Ιράν, Ιράκ, Ισραήλ, Ιορδανία, Κουβέιτ, Λίβανος, Ομάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Συρία, Τουρκία*, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Δυτική Όχθη, Υεμένη. Μέση Ανατολή-Τουρισμός Πολύ σημαντική οικονομική δραστηριότητα σε μερικά μέρη Τα τελευταία χρόνια οι προορισμοί μεταβάλλονται λόγω προβλημάτων πολιτικών και θρησκευτικών Λίβανος, Ιράν και Ιράκ ήταν τα βασικά τουριστικά κέντρα της περιοχής Ισλάμ= Βασική θρησκεία Οι περισσότερες χώρες είναι μελή της Αραβικής κοινότητας & Αραβικής Τουριστικής Ένωσης για την ανάπτυξη του τουρισμού σε τοπικό επίπεδο Έμφαση στην ανάπτυξη του Pan-Arab ολοκληρωτικού τουρισμού Αρνητικά στοιχεία = άρνηση για τους δυτικούς & τρομοκρατία Μορφές τουρισμού που αναπτύσσονται μεταξύ Αράβων Τουρισμός κοντά σε νερά-ανάπαυση-δροσιά Δεν προσελκύονται από τις αμμώδεις ακτές, μόνο για το νερό Αναβάσεις στα βουνά (αποφυγή καύσωνα) Οικογενειακός τουρισμός VFR σε άλλες χώρες 16

Κεφάλαιο 6 ΑΜΕΡΙΚΗ 6.1 ΒΟΡΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ 6.1.1 Γεωγραφικός Προσδιορισμός Η Βοριεοαμερικάνικη ήπειρος βρέχεται στα Ανατολικά της από τον Ατλαντικό Ωκεανό και στα δυτικά από τον Ειρηνικό. Στα νότια από την Καραϊβική και τον κόλπο του Μεξικού ενώ Στα βόρεια από τον Παγωμένο Ωκεανό ή την Αρκτική θάλασσα Η βόρειος και η νότιος Αμερική χωρίζεται από τον ισθμό του Παναμά 6.1.2 ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Χερσόνησοι Της Φλόριντα στον Ατλαντικό Της Καλιφόρνια στον Ειρηνικό Του Γιουκατάν στον κόλπο του Μεξικού Τρία κράτη Η.Π.Α, Καναδάς, Μεξικό Σε μεγάλη απόσπαση από τη Βόρεια Αμερική υπάρχουν νησιά που ανήκουν σε κράτη της ηπείρου με μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον Στον Ατλαντικό Βερμούδες Μπαχάμες Στον Ειρηνικό Τα νησιά της Χαβάης Το μεγαλύτερο τμήμα της ηπείρου βρίσκεται στη Βόρεια Εύκρατη Ζώνη της γης, που περιλαμβάνεται μεταξύ του Τροπικού του Καρκίνου και του Βόρειου Πολικού Κύκλου. Το υπόλοιπο τμήμα στα νότια, που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα του Μεξικού, βρίσκεται στη Διακεκαυμένη Ζώνη, ενώ το τμήμα του Καναδά και τα νησιά στα βόρεια βρίσκονται στη Βόρεια Πολική ή Κατεψυγμένη Ζώνη. 6.1.3 Κλίμα Διαφέρει ανάλογα με το ανάγλυφο, την απόσταση από τη θάλασσα, του πνέοντες ανέμους και το γεωγραφικό πλάτος. Διαφοροποιήσεις 1. Περίπου τα 2/3 του Καναδά, η Αλάσκα και η Γροιλανδία έχουν υποαρκτικό και αρκτικό κλίμα, με μεγάλους, σκοτεινούς και ψυχρούς χειμώνες και σύντομα, ήπια καλοκαίρια. Τα χιόνια και οι πάγοι καλύπτουν τις περιοχές αυτές το μεγαλύτερο μέρος τους χρόνου. 2. Τα 2/3 των ανατολικών Η.Π.Α. και οι νότιες περιοχές του Καναδά, έχουν κλίμα υγρό. Στις περιοχές αυτές υπάρχουν 4 εποχές και οι αλλαγές του καιρού είναι συχνές. 3. Στα δυτικά και στο εσωτερικό των Η.Π.Α. και στα βόρεια του Μεξικού, οι περιοχές είναι ορεινές και κυριαρχούν έρημοι. Οι περιοχές αυτές δέχονται λίγες βροχοπτώσεις και το κλίμα παρουσιάζει παραλλαγές ανάλογα με το υψόμετρο και το ανάγλυφο. 4. Σε μια στενή ζώνη, που εκτείνεται στον Ειρηνικό Ωκεανό, από τις νότιες περιοχές της Αλάσκας μέχρι τη νότια Καλιφόρνια, το κλίμα είναι ήπιο με υγρούς χειμώνες και βροχερά καλοκαίρια. 5. Στο μεγαλύτερο μέρος στα νότια του Μεξικού, το κλίμα είναι τροπικό, με ζέστη όλο το χρόνο και βροχοπτώσεις τους καλοκαιρινούς μήνες. 6.1.4 Η Β.Α. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΡΟΣΕΙΡΕΣ Δύση Η μεγαλύτερη είναι οι μεγάλες βορειοαμερικανικές Κορδιλιέρες, με σημαντικότερη τα Βραχώδη όρη στα δυτικά της ηπείρου. Σιέρρα Νεβάδα (Η.Π.Α.), Σιέρρα Μάδρε (Μεξικό), η οροσειρά της Αλάσκας. 17

Ανατολή Απαλάχια όρη Επίσης, υπάρχουν πολλοί σημαντικοί Ποταμοί Γιούκον, Κολούμπια, Σνέικ, Κολοράδο, Μισισιπής, Μισούρι, Μακένζι, Νέλσον, κτλ. Σημαντικής σημασίας είναι το υδάτινο σύστημα του Αγίου Λαυρεντίου, που αποτελεί δίκτυο επικοινωνίας του Ατλαντικού ωκεανού με το συγκρότημα των Μεγάλων Λιμνών στα σύνορα Καναδά και Η.Π.Α. Οι ποταμοί παρέχουν νερό για την άρδευση των εκτάσεων για τη γεωργία, ενώ πολλοί χείμαρροι αξιοποιούνται για την παροχή υδροηλεκτρικής ενέργειας. ΛΙΜΝΕΣ, πολλές και μεγάλες Από κοινού στις Η.Π.Α. και Καναδά Ήρι, Χιούρον, η Οντάριο, Σουπήριορ, Η.Π.Α. Μίσιγκαν, Μεγάλη Αλμυρή λίμνη Καναδά Η Ουίνιπεγκ, η Μ.Άρκτου, η λίμνη των Σκλάβων και η Αθαμπάσκα, 6.1.5 ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Οι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι πολύ πριν ο Κολόμβος ανακαλύψει την Αμερική, μογγολικές φυλές από την ασιατική ήπειρο, πέρασαν μέσω του Βερίγγειου πορθμού, που την περίοδο εκείνη ήταν παγωμένος και εγκαταστάθηκαν στην αμερικανική ήπειρο. Αυτοί ήταν οι πρόγονοι των ιθαγενών, που ανέπτυξαν σημαντικούς πολιτισμούς και κατοικούσαν την ήπειρο, όταν έφτασαν οι πρώτοι ευρωπαίοι. Ο πρώτος που ανακάλυψε την αμερικανική ήπειρο ήταν ο Χριστόφορος Κολόμβος, το 1492, ο οποίος έφτασε στο Σαν Σαλβαδόρ, στις Μπαχάμες. Στην επιστροφή του ανακάλυψε την Κούβα και την Ισπανιόλα, όπου και ίδρυσε την πρώτη Ισπανική αποικία, Ακολούθησαν και άλλοι εξερευνητές για λογαριασμό της Μ.Βρετανίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Οι Ισπανοί διείσδυσαν και δημιούργησαν αποικίες σε πολλές περιέχεες της ηπείρου. Στα βόρεια άρχισαν τις εξερευνήσεις τους οι Βρετανοί και οι Γάλλοι, όπου δημιούργησαν εμπορικά κέντρα και αποικίες. Στα τέλη του 17ου αιώνα, το μεγαλύτερο τμήμα της βόρειας ηπείρου είχαν δημιουργηθεί αποικίες Βρετανών και Γάλλων. Η συνεχιζόμενη παγίωση της αποικιακής επέκτασης, οδήγησε σύντομα τα δύο έθνη σε πολεμικές συγκρούσεις. Οι 13 Βρετανικές αποικίες ζήτησαν την ανεξαρτησία τους με αποτέλεσμα την Αμερικανική επανάσταση (1775-1783) δημιουργία Η.Π.Α. Έπειτα ακολούθησαν και ισπανικές αποικίες στο Μεξικό και στον Καναδά. Στις μέρες μας, μεγάλος μέρος των κατοίκων της βορειοαμερικανικής ηπείρου είναι απόγονοι των πρώτων βρετανών αποίκων. Ακόμη, υπάρχουν μαύροι που είναι απόγονοι των σκλάβων που οι άποικοι έφεραν από την Αφρική. Επίσης, υπάρχουν Ισπανικής, Γερμανικής, Ιταλικής, Πολωνικής και Ασιατικής προέλευσης. Τέλος, υπάρχουν και απόγονοι ιθαγενών που κατοικούσαν την ήπειρο πριν την άφιξη των ευρωπαίων. Στη βόρεια Αμερική, κυρίως στο Μεξικό, σώζονται πολλά από τα μνημειακά οικοδομήματα και τα θρησκευτικά κέντρα των λαών που άκμασαν πριν από την άφιξη των αποίκων, όπως ναοί, αστεροσκοπεία, πυραμίδες κτλ. Επίσης, στα νεότερα κτήρια είναι φανερές οι ευρωπαϊκές επιδράσεις πάνω στους γηγενείς αρχιτεκτονικούς τύπους. Σημαντικοί είναι ακόμη οι φυσικοί και γεωλογικοί σχηματισμοί, που υπάρχουν σε όλη την ήπειρο, που αποτελούν πόλους έλξης για τους επισκέπτες. 18

6.1.6 ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ-ΓΛΩΣΣΕΣ Αγγλικά/ αμερικάνικα (Καναδάς & Η.Π.Α.) Γαλλικά (γαλλόφωνο τμήμα του Καναδά) Ισπανικά (Μεξικό) Και πολλές άλλες μιας και οι Η.Π.Α. είναι πολυπολιτισμική και πολυεθνική χώρα. 6.1.7 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Πολύ ανεπτυγμένο δίκτυο μεταφορών όπου καλύπτει τα περισσότερα μέρη των Η.Π.Α. και τα νότια του Καναδά. Αναπτυγμένο σιδηροδρομικό δίκτυο Αναπτυγμένο αεροπορικό δίκτυο (ιδιωτικές αεροπορικές εταιρίες) Οι βόρειες περιοχές του Καναδά και της Αλάσκας έχουν περιορισμένες συνδέσεις με οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα (σημαντικός ο ρόλος των αεροπορικών συνδέσεων) Σύγχρονες λιμενικές εγκαταστάσεις. 6.1.8 ΒΟΡΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ-ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Είναι σημαντικής σημασίας βιομηχανία Οι κάτοικοι της Βόρειας Αμερικής ταξιδεύουν με μια κλίμακα που είναι διαφορετική για τον υπόλοιπο κόσμο στα ταξίδια εσωτερικού και εξωτερικού. Βασικό χαρακτηριστικό = Ο πολύπλευρος χαρακτήρας και η ποικιλία της βιομηχανίας αυτής με τον πλούσιο συνδυασμό δημοσίων και ιδιωτικών οργανισμών να χαρακτηρίζει τον τουρισμό της Βορείου Αμερικής Παρόλο που είναι απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο σε σύγκριση με την Δυτική Ευρώπη, ο διεθνής τουρισμός στις Η.Π.Α. βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο. Οι τουρίστες των Η.Π.Α. ξοδεύουν μεγάλα ποσά όπως επίσης και οι τουρίστες που επισκέπτονται τις Η.Π.Α. Ο Καναδάς είναι έβδομος όσον αφορά τα έξοδα των Καναδών τουριστών ενώ ένατος ως προς τα έσοδα που δέχεται η χώρα από τον τουρισμό. Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα πολυσύχναστα αεροδρόμια στον κόσμο, εντυπωσιακό αν λάβει κανείς υπόψη του ότι πάνω από το 80% των ταξιδιών στη Β.Αμερική γίνονται με ιδιωτικά αυτοκίνητα. 6.2 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ 6.2.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ Αποτελεί ένα μακρόστενο ισθμό και δημιουργεί γέφυρα μεταξύ Βόρειας και Νότιας Αμερικής Για πολλούς γεωγράφους αποτελεί τμήμα της Βόρειας Αμερικής Κράτη (Γουατεμάλα, Ελ Σαλβαδόρ, Κόστα Ρίκα, Μπελίζ, Νικαράγουα, Ονδούρα, Παναμάς) Νησιά της Καραϊβικής (Μπαχάμες-Βερμούδες) Υπάρχουν 4 ενεργά ηφαίστεια και πολλοί σεισμοί. Για αυτό το λόγο έχουν δημιουργηθεί γεωλογικοί σχηματισμοί από στάχτη και λάβα (calderas). Στην Καραϊβική υπάρχουν πολλά νησιά, όπως τα νησιά Μπέι στον κόλπο της Ονδούρας (ακατοίκητα) Πολλά ποτάμια, που εκβάλουν στη Καραϊβική και στον Ειρηνικό. Αρκετοί είναι πλεύσιμοι από μικρά πλοία. Λίμνες Η λίμνη Μανάγκουα, η λίμνη Νικαράγουα και η λίμνη Γκατούν στον Παναμά Βρίσκεται ανάμεσα στον Ισημερινό και τον Τροπικό του Καρκίνου Το κλίμα παρουσιάζει διαφοροποιήσεις ανάλογα με το υψόμετρο, τη διαμόρφωση της περιοχής και την επίδραση της θάλασσας. Ο ισθμός της Κεντρικής Αμερικής αποτελεί γέφυρα που επέτρεψε την επικοινωνία δύο απομονωμένων οικοσυστημάτων, γι αυτό και στην περιοχή κανείς μπορεί να συναντήσει φυτά και ζώα που προέρχονται από την επιμειξία ζωικών και φυτικών ειδών του βορείου και νοτίου τμήματος της Αμερικής. Οι χώρες της Κεντρικής Αμερικής έχουν πολλές ομοιότητες. Το κλίμα γενικά είναι 19