ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 2009 Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ΈΚΘΕΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (6η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009) Η ανασκόπηση διατίθεται σε όλες τις επίσημες γλώσσες του ΕΚ. Τα παραρτήματα διανέμονται μόνο στην πρωτότυπη αγγλική εκδοχή τους. 15.05.2009 CM\784298.doc PE423.953v02-00
Έκθεση δραστηριοτήτων Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 6η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 Περίληψη Το παρόν έγγραφο συνοψίζει τις δραστηριότητες της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (DROI) κατά την έκτη κοινοβουλευτική περίοδο (2004-2009). Καλύπτει λεπτομερώς ευρύ φάσμα προβλημάτων σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές, ποικίλα θέματα, καθώς και σημαντικά γεγονότα στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνοψίζει τα σημαντικότερα στοιχεία της συμβολής της Υποεπιτροπής στο έργο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά τη συγκεκριμένη πενταετία. Μονάδα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων/ ΓΔ EXPO Μάιος 2009 PE423.953v02-00 2/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 Πίνακας περιεχομένων Περίληψη... 2 Πίνακας περιεχομένων... 3 Εισαγωγή... 5 Κύρια θέματα... 6 1. Τομείς αρμοδιότητας... 6 2. Αξιολόγηση της εφαρμογής των ενωσιακών μέσων για τα ανθρώπινα δικαιώματα: λογοδοσία της Επιτροπής και του Συμβουλίου... 6 3. Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα... 7 4. Διάλογος και διαβουλεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα... 8 5. Ρήτρες ανθρωπίνων δικαιωμάτων... 8 6. Οι κυρώσεις ως μέρος της πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα... 9 7. ΕΜΔΔΑ και έλεγχος του προϋπολογισμού... 9 8. Ενσωμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κάθε πτυχή πολιτικής... 10 9. Κρούσματα παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων μεμονωμένων προσώπων... 11 Οι κύριοι μηχανισμοί... 11 1. Ψηφίσματα επείγοντος Παράρτημα IX... 11 2. Εκθέσεις Παράρτημα III... 12 Ετήσια έκθεση...13 Γνωμοδοτήσεις Παράρτημα IV...13 3. Ακροάσεις και άλλες εκδηλώσεις Παράρτημα V... 14 4. Συνεργασία με άλλες επιτροπές... 15 5. Το βραβείο Ζαχάρωφ... 17 6. Επισκέψεις αντιπροσωπειών Παράρτημα VII... 19 Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (ΣΑΔ)...19 Συνεργασία με τον ΟΗΕ Παράρτημα VI...19 Σχέσεις με το Συμβούλιο της Ευρώπης...20 7. Μελέτες Παράρτημα VIII... 20 8. Πλατφόρμα διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών... 20 9. Η Μονάδα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων... 21 Παράρτημα I Κατάλογος των μελών της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, 2004-2009... 22 CM\784298.doc 3/66 PE423.953v02-00
Παράρτημα II Κατάλογος προφορικών ερωτήσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή... 24 Παράρτημα III Κατάλογος εκθέσεων της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων... 30 Παράρτημα IV Κατάλογος γνωμοδοτήσεων της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων41 Παράρτημα V Κατάλογος ακροάσεων και εκδηλώσεων... 43 Παράρτημα VI Κατάλογος αξιωματούχων του ΟΗΕ που που δέχτηκε η Υποεπιτροπή... 55 Παράρτημα VII Κατάλογος επισκέψεων αντιπροσωπειών... 57 Παράρτημα VIII Κατάλογος μελετών... 59 Παράρτημα IX Κατάλογος ψηφισμάτων επείγοντος για τα δικαιώματα του ανθρώπου... 64 PE423.953v02-00 4/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 Εισαγωγή Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει καταστεί σημαντικός παράγοντας προβολής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Συμβάλλει στην κατάρτιση, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των πολιτικών στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τα ψηφίσματά του, με τη σύνταξη εκθέσεων, με αποστολές σε τρίτες χώρες, με εκδηλώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες και με μικτές κοινοβουλευτικές επιτροπές επιτροπών με τρίτες χώρες, με προφορικές και γραπτές ερωτήσεις, με ειδικές ακροάσεις για συγκεκριμένα ζητήματα και με την απονομή του ετήσιου Βραβείου Ζαχάρωφ. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θέτει επίσης, σε τακτική βάση, ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αντιπροσώπους τρίτων χωρών. Η Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία ανασυγκροτήθηκε στην αρχή της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου υπό την προεδρία της κας Hélène Flautre (Πράσινοι/ALE), έχει καθιερωθεί πλέον ως κέντρο διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Κοινοβούλιο. Έχει αναλάβει πολλές κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες σε αυτόν τον τομέα και αποτελεί μόνιμο βήμα συζητήσεων σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ανάπτυξη της δημοκρατίας σε κράτη εκτός ΕΕ με τα άλλα όργανα της ΕΕ, τους Ειδικούς Εισηγητές του ΟΗΕ και τους εκπροσώπους του Προγράμματος Ανάπτυξης των ΗΕ (UNDP), το Συμβούλιο της Ευρώπης, κυβερνητικούς εκπροσώπους, ακτιβιστές στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ΜΚΟ. Πραγματοποίησε επισκέψεις στο πλαίσιο αντιπροσωπειών, σε τρίτες χώρες που ζητούν να ενταχθούν στην ΕΕ (Τουρκία και Κροατία). Ένας από τους κύριους στόχους της Υποεπιτροπής είναι η συνεισφορά στην ενσωμάτωση των θεμάτων που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλες τις πτυχές των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ και των στις σχετικές δραστηριότητες του ΕΚ. Τούτο το πέτυχε μεταξύ άλλων με την κατάρτιση κατευθυντήριων γραμμών για όλες τις διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες του ΕΚ σε τρίτες χώρες. Καταβλήθηκαν μεγάλες προσπάθειες για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της εφαρμογής των μέσων της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, η Υποεπιτροπή έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην εφαρμογή του ενωσιακού μέσου «Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα» και στην τήρηση των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κατά την έκτη κοινοβουλευτική περίοδο, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις κατευθυντήριες γραμμές για τη θανατική ποινή, τα βασανιστήρια και το διάλογο σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. CM\784298.doc 5/66 PE423.953v02-00
Κύρια θέματα 1. Τομείς αρμοδιότητας Η Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (DROI) ανασυστάθηκε το 2004 ως υποεπιτροπή της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων. Η κύρια αρμοδιότητα της Υποεπιτροπής ορίζεται στο Παράρτημα VI. (1.) του Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «- θέματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προστασίας των μειονοτήτων και της προαγωγής των δημοκρατικών αξιών σε τρίτες χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, την επιτροπή επικουρεί η υποεπιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με την επιφύλαξη των σχετικών κανόνων, βουλευτές άλλων επιτροπών και σωμάτων με αρμοδιότητες στον τομέα αυτό προσκαλούνται για να παρακολουθήσουν τις συνεδριάσεις της υποεπιτροπής.» Μέλη Παράρτημα I Η Υποεπιτροπή απαρτιζόταν από 32 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που μπορούσαν να εκπροσωπηθούν από 32 αναπληρωματικά μέλη. Οι βασικές αποφάσεις σχετικά με το έργο της υποεπιτροπής (ημερήσιες διατάξεις, αντιπροσωπείες, θέματα προς συζήτηση) λαμβάνονταν από το διευρυμένο προεδρείο της Υποεπιτροπής, στο οποίο συμμετείχαν η πρόεδρος, Hélène Flautre, οι τέσσερις αντιπρόεδροι - Richard Howitt (PES), Patrick Gaubert (EPP-ED), Βαρώνη Sarah Ludford (ALDE), Jozef Pinior (PES) - και οι επτά συντονιστές, καθένας από τους οποίους εκπροσωπούσε μία πολιτική ομάδα: Laima Andrikiene (EPP-ED. Αντικατέστησε τον Simon Coveney το 2007), Raimon Obiols i Germa (PES. Αντικατάστησε την Elena Valenciano το 2007), Marco Cappato (ALDE), Raul Romeva i Rueda (Greens/ALE), Vittorio Agnoletto (GUE/NGL), Inese Vaidere (UEN) και Irena Belohorska (NI). 2. Αξιολόγηση της εφαρμογής των ενωσιακών μέσων για τα ανθρώπινα δικαιώματα: λογοδοσία της Επιτροπής και του Συμβουλίου Ένα από τα κύρια καθήκοντα της Υποεπιτροπής ήταν η ανάλυση και η παρακολούθηση της εκτέλεσης των διαφόρων μέσων που είναι διαθέσιμα σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας: χρηματοδοτικά μέσα, κατευθυντήριες γραμμές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διάλογος για τα ανθρώπινα δικαιώματα και εκθέσεις του ΕΚ και του Συμβουλίου. Πέρα από την ανάλυση και την αξιολόγηση της ενωσιακής πολιτικής στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, καθήκον της Υποεπιτροπής είναι επίσης η λογοδοσία της Επιτροπής και του Συμβουλίου. Για το σκοπό αυτό, η Υποεπιτροπή κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσει το διαρκή διάλογο με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της ΕΕ. Η Υποεπιτροπή εξέφρασε την άποψή της σχετικά με τις ενέργειες των δύο θεσμικών οργάνων τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρακολούθησε πώς υλοποιούν τις προτεραιότητές τους στον τομέα αυτόν, οι οποίες συχνά καθορίζονται με κοινή PE423.953v02-00 6/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 συμφωνία, και τα ενθάρρυνε να αναλαμβάνουν δράση όποτε απαιτείται κοινή στρατηγική ή ενέργεια. Η Επιτροπή εκπροσωπήθηκε σε όλες τις συνεδριάσεις από τη μονάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Διεύθυνσης Εξωτερικών Σχέσεων (REX) (B1). Στις συνεδριάσεις της Υποεπιτροπής συμμετείχε η εκάστοτε Προεδρία, εκπροσωπούμενη είτε από το πρόεδρο της COHOM ή άλλο αξιωματούχο του προεδρεύοντος κράτους. Εξ ονόματος του κ. Javier Solana, ο κ. Michael Matthiessen, από δε το 2007, η Δρ. Riina Kionka, προσωπική εκπρόσωπος για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του Ύπατου Εκπρόσωπου για την ΚΕΠΠΑ, παρέστη με διάφορες ευκαιρίες και συμμετείχε ενεργά στο έργο της Υποεπιτροπής. Από το 2004, ο πρόεδρος της Υποεπιτροπής προσεκαλείτο επίσης να συμμετέχει στις συνεδριάσεις της ομάδας εργασίας του Συμβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα (COHOM) και στα γεύματα εργασίας της ομάδας εργασίας του Συμβουλίου για την ειρήνη και την ασφάλεια (COPS). Επίσης από το 2004, η Υποεπιτροπή καθιέρωσε νέα διαδικασία που επιτρέπει σε απλά μέλη να απευθύνουν ερωτήσεις στην Επιτροπή για συγκεκριμένα θέματα σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κατά το διάστημα 2004-2009 υποβλήθηκαν συνολικά 96 ερωτήσεις, κυρίως σε σχέση με συγκεκριμένα κράτη (Κούβα, Κίνα, Βόρεια Αφρική, Τουρκία κ.λπ.) ή για οριζόντια ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως η ατιμωρησία, η θανατική ποινή και ορισμένες παραβιάσεις συγκεκριμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 3. Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα Η ΕΕ έχει εκδώσει οκτώ κατευθυντήριες γραμμές στον τομέα της προώθησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων: για την προστασία των υπέρμαχων των ανθρώπινων δικαιωμάτων, για την πρόληψη των βασανιστηρίων, για τον αγώνα κατά της θανατικής ποινής, για την προστασία των παιδιών κατά τις ένοπλες συγκρούσεις, για διαρθρωμένο διάλογο με τρίτες χώρες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, για το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, πρόσφατα δε για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού (το 2007) και για τη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών (το 2008). Το 2005 η Υποεπιτροπή είχε ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την προστασία των υπέρμαχων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και οργάνωσε συνάντηση με την κ. Hina Jilani, ειδική εισηγήτρια των Ηνωμένων Εθνών για τους υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το 2006 η Υποεπιτροπή έλαβε μελέτη σχετικά με την υλοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών για τα βασανιστήρια, στα συμπεράσματα της οποίας διατυπώνονται συγκεκριμένες συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με το πώς να αναθεωρήσει και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα όλων των κατευθυντήριων γραμμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το αποτέλεσμα ήταν να πραγματοποιηθούν διάφορες βελτιώσεις: οι κατευθυντήριες γραμμές αναθεωρήθηκαν και αναπροσαρμόστηκαν, οι αντιπροσωπείες και οι υπάλληλοι της ΕΕ καταρτίστηκαν στην CM\784298.doc 7/66 PE423.953v02-00
αποτελεσματική χρήση των κατευθυντήριων γραμμών, διάφορες κατευθυντήριες μεταφράστηκαν στα αραβικά, στα κινέζικα, στα περσικά, και στα ρώσικα. Μένει ωστόσο να γίνουν πολλά ακόμη για την περαιτέρω βελτίωση των κατευθυντήριων γραμμών. 4. Διάλογος και διαβουλεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα Με βάση τη σύνθεση έξι μελετών που εκπονήθηκαν κατ ανάθεση της Υποεπιτροπής για τον διμερή διάλογο και τις διαβουλεύσεις που διεξήγαγε η ΕΕ με διάφορες χώρες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα (με την Κίνα, με τη Ρωσία, με τις χώρες ΑΚΕ, και τις χώρες της Γειτονίας, με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και με το Ιράν), και γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας του ΕΚ,, η βουλευτής Elena Valenciano Martínez-Orozco (PSE) εκπόνησε έκθεση του ΕΚ 1 στην οποία αξιολογείται η λειτουργία του διαλόγου και των διαβουλεύσεων με τρίτες χώρες, σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η έκθεση περιλαμβάνει λεπτομερή ανάλυση των διαφόρων ειδών διαλόγου και διαβουλεύσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως ο διαρθρωμένος διάλογος με την Κίνα, οι διαβουλεύσεις με τη Ρωσία, η νέα συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας με βάση το διάλογο με το Ουζμπεκιστάν, και ο πολιτικός διάλογος και οι πιθανές «διαβουλεύσεις του άρθρου 96» με τις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού. Στο έγγραφο περιλαμβάνονται συστάσεις για τη βελτίωση του διαλόγου αυτού, ιδιαίτερα με την αύξηση της διαφάνειας και της δημοσιότητάς του, καθώς επίσης με την ανάπτυξη της διοργανικής συνοχής της ΕΕ και την αναβάθμιση του ρόλου του ΕΚ. Η Υποεπιτροπή διοργάνωσε τακτικές συζητήσεις κεκλεισμένων των θυρών για ενημέρωση (στο πλαίσιο της προετοιμασίας) και απολογισμό (των αποτελεσμάτων) σχετικά με τους κύριους διαλόγους με ιδιαίτερη έμφαση στην Κίνα, τη Ρωσία και το Ουζμπεκιστάν καθώς και με τις χώρες της Γειτονίας προς Νότο, καλώντας ενίοτε και τον εκπρόσωπο της «Τρόικας» της ΕΕ και τον επικεφαλής της σχετικής διακοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας σε ανταλλαγή απόψεων στο πλαίσιο των τακτικών συνεδριάσεων της Υποεπιτροπής. Σε συνέχεια των συστάσεων της έκθεσης Valenciano, καθιερώθηκε μια νέα πρακτική ανεπίσημων εμπιστευτικών ενημερωτικών συναντήσεων για τα αποτελέσματα κάθε γύρου διαλόγου, κατά τις οποίες οι εκπρόσωποι της Τρόικας παρέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες στους ενδιαφερόμενους βουλευτές. Κατά την περίοδο 2007-2008, έλαβαν χώρα συνολικά πέντε τέτοιες συναντήσεις, που αφορούσαν το διάλογο με την Κίνα, της Αφρικανική Ένωση, της Αίγυπτο και το Ισραήλ, και το Ουζμπεκιστάν. Η νέα διαδικασία επέτρεψε στο ΕΚ να έχει καλύτερη ενημέρωση και επιρροή όσον αφορά το διάλογο και τις διαβουλεύσεις της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επιπλέον, η γραμματεία προσκαλούνταν τακτικά παρακολουθεί τα νομικά σεμινάρια κατά τη διάρκεια του διαλόγου ΕΕ-Κίνας και τις συναντήσεις της ΕΕ με ΜΚΟ πριν από τις διαβουλεύσεις με τη Ρωσία. 5. Ρήτρες ανθρωπίνων δικαιωμάτων Η πρώτη έκθεση ιδίας πρωτοβουλίας DROI/AFET 2 σχετικά με ρήτρες ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες εκπονήθηκε το 2006 από τον βουλευτή Vittorio Agnoletto. 1 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 6 ης Σεπτεμβρίουσχετικά με την λειτουργία των διαλόγων και των διαβουλεύσεων με τρίτες χώρες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, (2007/2001(INI)) P6_TA(2007)0381 2 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 14 ης Φεβρουαρίου 2006 σχετικά με τη ρήτρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2005/2057(INI) P6 TA (2006)0056 PE423.953v02-00 8/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 Στην έκθεση εξετάζονται η λειτουργία των ρητρών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοκρατίας στις συμφωνίες με τρίτες χώρες και οι αδυναμίες τους, και υποβάλλονται προτάσεις για την αύξηση της αποτελεσματικότητάς τους. Μία από τις βασικές προτάσεις ήταν η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικότερου μηχανισμού όσον αφορά τη διαδικασία διαβουλεύσεων με βάση στα άρθρα 9 και 96 της Συμφωνίας του Κοτονού. 6. Οι κυρώσεις ως μέρος της πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα Το 2008 η Υποεπιτροπή εκπόνησε έκθεση 3 σχετικά με τις κυρώσεις που επιβάλλει η ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (εισηγήτρια: Hélène Flautre), στην οποία το Κοινοβούλιο ζητεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τις κυρώσεις ως μέσο άσκησης εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων της βελτίωσης της ανάλυσης και των εκτιμήσεων αντικτύπου, προκειμένου οι κυρώσεις της ΕΕ να καταστούν αποτελεσματικότερες, όπως η ανάλυση σε βάθος κάθε συγκεκριμένης κατάστασης πριν από την επιβολή κυρώσεων, και ο καθορισμός σαφών και συγκεκριμένων σημείων αναφοράς ως προϋποθέσεων για την άρση των κυρώσεων. Παράλληλα με τις εκθέσεις για τις ρήτρες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το διάλογο, η έκθεση αυτή συνιστά θεμελιώδες στοιχείο της «τριλογίας» για την αξιολόγηση των κύριων μέσων της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, και προσφέρει τη βάση για τη μελλοντική εξέταση των εξελίξεων από την ΕΕ, μέσα από αυτό το πρίσμα. Κατά τη διάρκεια συζήτησης στην Υποεπιτροπή στις αρχές του 2009, η Επιτροπή δήλωσε ότι θα διατεθούν στους βουλευτές πληροφορίες σχετικά με τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί ή παραταθεί πρόσφατα. Τα άλλα θεσμικά όργανα θεώρησαν ότι η χρησιμότητα ενός δικτύου ανεξάρτητων ειδικών απαιτούσε περαιτέρω εξέταση. Η Επιτροπή ανακοίνωσε, στο πλαίσιο της νομοθεσίας περί κυρώσεων (εγγραφή ή διαγραφή από μαύρες λίστες), ότι θα υποβάλει προτάσεις ή θα αναλάβει τις απαιτούμενες ενέργειες για τη συμμόρφωση των διαδικασιών εγγραφής στις λίστες προς τη σχετική νομολογία. 7. ΕΜΔΔΑ και έλεγχος του προϋπολογισμού Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μέσω της ομάδας εργασίας της Υποεπιτροπής για το ΕΜΔΔΑ, χρησιμοποίησε τις δημοσιονομικές εξουσίες του προκειμένου να αυξήσει σημαντικά τους πόρους για προγράμματα σχετικά με τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα χρηματοδοτούμενα στο πλαίσιο χωριστού κεφαλαίου του προϋπολογισμού, το οποίο δημιουργήθηκε βάσει πρωτοβουλίας του ΕΚ, και συγκεκριμένα του «Ευρωπαϊκού Μέσου για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου» (ΕΜΔΔΑ). Κατά τις διαπραγματεύσεις για τα νέα χρηματοδοτικά μέσα της εξωτερικής βοήθειας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισήμανε ότι είναι ανάγκη να υπάρξει χωριστός κανονισμός για τη δράση της ΕΕ υπέρ της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως μία από τις κύριες προτεραιότητες, ώστε να εξασφαλιστεί προβολή και ευελιξία, και τόνισε πόσο σημαντικό είναι να 3 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 4 ης Σεπτεμβρίου 2008 σχετικά με την αξιολόγηση των κοινοτικών κυρώσεων ως τμήματος των δράσεων και των πολιτικών της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (2008/2031(INI)) P6_TA-PROV(2008)0405 CM\784298.doc 9/66 PE423.953v02-00
υπάρχει ένα μέσο το οποίο να μπορεί να λειτουργεί χωρίς τη συγκατάθεση των αρχών των τρίτων χωρών. Το φθινόπωρο του 2006 διεξήχθησαν εντατικές και καρποφόρες διοργανικές διαπραγματεύσεις με την πρόεδρο, Hélène Flautre (Πράσινοι/ΕΕΣ) και τον κ. Edward McMillan- Scott (ΕΛΚ-ΕΔ) ως συνεισηγητές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αποτέλεσμα ήταν η καθιέρωση νέων ειδικών μέτρων για την παροχή συγκεκριμένης βοήθειας στους υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η διάνοιξη της δυνατότητας για υποστήριξη μη καταχωρημένων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Μέσω της διαδικασίας δημοκρατικού ελέγχου του νέου Ευρωπαϊκού Μέσου για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, που τελικά θεσπίστηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2006 4, το ΕΚ λαμβάνει ενεργό μέρος στην εποπτεία της εφαρμογής αυτού του μέσου. Έχει δε συγκροτηθεί ειδική ομάδα εργασίας στην Υποεπιτροπή για τον σκοπό αυτό. Κατά το διάστημα 2007-2009, η ομάδα εργασίας συνεδρίασε έξι φορές. Από τους δημοσιονομικούς πόρους του ΕΜΔΔΑ, που για την περίοδο 2007-2013 ανήλθαν σε 1,104 εκατ. ευρώ, παρέχεται ενίσχυση στον τομέα της συνεργασίας για την προώθηση του σεβασμού και της τήρησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, την προώθηση και την εδραίωση της δημοκρατίας και της δημοκρατικής μεταρρύθμισης σε τρίτες χώρες, την παροχή ενίσχυσης και αλληλεγγύης στους υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα θύματα καταπίεσης και αυθαιρεσίας, και την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιείται στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προώθησης της δημοκρατίας την υποστήριξη και ενίσχυση του διεθνούς και του περιφερειακού πλαισίου στο συγκεκριμένο τομέα την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την αύξηση της αξιοπιστίας όσον αφορά την εκλογική διαδικασία, ιδιαίτερα με την αποστολή εκλογικών παρατηρητών και την υποστήριξη τοπικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που συμμετέχουν σε αυτές τις διαδικασίες. 8. Ενσωμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κάθε πτυχή πολιτικής Το ΕΚ στο σύνολό του βασίζεται στο έργο της Υποεπιτροπής για τη διαμόρφωση των θέσεών του όσον αφορά την προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε τρίτες χώρες, στο πλαίσιο είτε του ΟΗΕ είτε της επικύρωσης νέων διεθνών συμφωνιών. Η Υποεπιτροπή καλείται επίσης να διαδραματίσει ένα ρόλο όσον αφορά την ενσωμάτωση της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προώθησης της δημοκρατίας σε κάθε πτυχή πολιτικής μέσω των διαφόρων οργάνων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μεταξύ άλλων με διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες, μικτές κοινοβουλευτικές επιτροπές και πολυμερείς κοινοβουλευτικές συνελεύσεις. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Υποεπιτροπή φροντίζει να καλεί στις συνεδριάζεις της τους προέδρους των διαφόρων αντιπροσωπειών που ασχολούνται με χώρες τις οποίες εξετάζει καθώς και τους διάφορους εισηγητές που ασχολούνται με συγκεκριμένα κράτη. Τον Ιούλιο του 2005, η πρόεδρος, Hélène Flautre, συναντήθηκε με τα μέλη της διάσκεψης των προέδρων αντιπροσωπειών. Σκοπός της συνάντησης ήταν να παρουσιαστούν στους προέδρους των αντιπροσωπειών παραδείγματα βέλτιστης πρακτικής για την εφαρμογή της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικότερα δε οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για 4 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1889/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, 20.12.2006, ΕΕ L 386, 29.12.2006, σ.1 (http://ec.europa.eu/europeaid/where/worldwide/eidhr/working-documents_en.htm). PE423.953v02-00 10/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 τα ανθρώπινα δικαιώματα. Συμφωνήθηκε να προταθεί στους βουλευτές ένας οδηγός βέλτιστων πρακτικών για τον τρόπο εφαρμογής και ελέγχου της πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προώθηση της δημοκρατίας κατά τις επισκέψεις τους σε τρίτες χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, η Διάσκεψη των Προέδρων υιοθέτησε τις «Ειδικές κατευθυντήριες γραμμές για τη δράση των βουλευτών του ΕΚ υπέρ των δικαιωμάτων του ανθρώπου κατά τις μετακινήσεις τους στις τρίτες χώρες». 9. Κρούσματα παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων μεμονωμένων προσώπων Κατά την 6 η κοινοβουλευτική περίοδο, το Κοινοβούλιο έφερε στο φως πολυάριθμα κρούσματα που αφορούσαν μεμονωμένα πρόσωπα, μεταξύ των οποίων πολιτικοί κρατούμενοι, κρατούμενοι για λόγους συνειδήσεως, δημοσιογράφοι, αντιφρονούντες του κυβερνοχώρου, επιστήμονες, συνδικαλιστές και υπέρμαχοι των ανθρώπινων δικαιωμάτων, οι οποίοι είτε είναι στη φυλακή, είτε υφίστανται κακοποίηση ή απειλές. Στις πιο γνωστές περιπτώσεις περιλαμβάνονται οι Βουλγάρες νοσοκόμες και ο Παλαιστίνιος γιατρός στη Λιβύη, η δολοφονία της Άννας Πολιτόφσκαγια στη Ρωσία, ο κατ οίκον περιορισμός της κατόχου βραβείου Ζαχάρωφ Αούνγκ Σαν Σου Κι στη Βιρμανία, και η φυλάκιση του Δρα Αιμάν Νουρ στην Αίγυπτο και του Χου Τζία στην Κίνα. Ο πλήρης κατάλογος των κρουσμάτων περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της ετήσιας έκθεσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα που εκδίδει κάθε χρόνο το Κοινοβούλιο. Οι περιπτώσεις αυτές είτε επισημάνθηκαν με επιστολή του Προέδρου του Κοινοβουλίου, των προέδρων της AFET ή της DROI και/ή του προέδρου της εκάστοτε αντιπροσωπείας του ΕΚ προς τις αρχές, ή κατά τη συζήτηση στην Υποεπιτροπή, ή με ψήφισμα για επείγοντα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων (βλ. παρακάτω). Σε ορισμένες περιπτώσεις έγιναν επίσης εμπιστευτικά διαβήματα από τον Πρόεδρο και το Ιδιαίτερο Γραφείο του. Το έργο αυτό βασίζεται στην κατά περίπτωση συνεργασία μεταξύ της Μονάδας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του υπεύθυνου της Επιτροπής και της αντιπροσωπείας στην εκάστοτε χώρα, καθώς επίσης μεμονωμένων βουλευτών και, αν χρειαστεί, της Νομικής Υπηρεσίας του ΕΚ ενίοτε δε και της Προεδρίας της ΕΕ. Πάρα πολλές πληροφορίες αντλούνται λαμβάνονται από ΜΚΟ. Οι κύριοι μηχανισμοί 1. Ψηφίσματα επείγοντος Παράρτημα IX Μια σημαντική πτυχή των δραστηριοτήτων του Κοινοβουλίου είναι τα ψηφίσματα για συγκεκριμένες παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων σε συγκεκριμένες χώρες και, ειδικότερα, για ατομικές περιπτώσεις, που εξετάζονται κατά τις μηνιαίες συζητήσεις επειγόντων ζητημάτων στην ολομέλεια. Εδώ καλούνται να πάρουν θέση το Συμβούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ενδιαφερόμενες κυβερνήσεις. Ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούν οι κυβερνήσεις δείχνει ότι θίγονται από την κριτική που ασκεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Μονάδα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προσφέρει πληροφορίες και υποδείξεις στους συμβούλους των πολιτικών ομάδων CM\784298.doc 11/66 PE423.953v02-00
για ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη σύνταξη των ψηφισμάτων σχετικά με τα θέματα που επιλέγει η Διάσκεψη των Προέδρων (διαδικασία επείγοντος, άρθρο 115). Κατά την εξεταζόμενη πενταετία, το Κοινοβούλιο εξέδωσε πάνω από 250 ψηφίσματα για θέματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η διαδικασία επείγοντος μπορεί να κινηθεί σε συνέχεια ακρόασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Υποεπιτροπή, μάλιστα δε μπορεί να δοθεί και συνέχεια, στο ίδιο πλαίσιο ή στο πλαίσιο ειδικής εξεταστικής επιτροπής του Κοινοβουλίου. Τα θέματα που εγείρονται με αυτόν τον τρόπο μπορεί να τεθούν και σε διακοινοβουλευτικές συναντήσεις ή σε συναντήσεις μεταξύ πρέσβεων και του Προέδρου. Από το 2004 έως το 2009 τα περισσότερα ψηφίσματα για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων αφορούσαν τις ακόλουθες χώρες (μη εξαντλητικός κατάλογος): Κίνα (συμπεριλαμβανομένου του Θιβέτ): 15 Ρωσία (συμπεριλαμβανομένης της Τσετσενίας): 13 Βιρμανία/Μιανμάρ: 12 Ιράν: 12 Λευκορωσία: 11 Σουδάν (συμπεριλαμβανομένου του Νταρφούρ): 10 ΗΠΑ 9 Ζιμπάμπουε: 7 Παλαιστίνη: 6 Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό: 5 Καμπότζη 5 Η μελέτη αντικτύπου που ανέθεσε η Υποεπιτροπή παρέχει ανάλυση σε βάθος σχετικά με τον αντίκτυπο των ψηφισμάτων αυτών σε τρίτες χώρες που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, στα αναφερόμενα πρόσωπα και ομάδες, καθώς επίσης σχετικά με τα αίτια και τα πρότυπα. Με βάση τις συστάσεις που περιλαμβάνει η μελέτη, η Υποεπιτροπή παρακολούθησε τη συνέχεια που δόθηκε στα ψηφίσματα αυτά, καταγράφοντας τις αντιδράσεις των κυβερνήσεων τρίτων χωρών και τις αντιδράσεις των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Επιπλέον, έγιναν διάφορες συζητήσεις με την Επιτροπή και το Συμβούλιο, οι οποίες δεν κατέληξαν στην έκδοση ψηφίσματος. Η προετοιμασία διασκέψεων κορυφής της ΕΕ με τρίτες χώρες προσφέρει τακτικά την ευκαιρία για την έκδοση ψηφισμάτων με αναφορές σε θέματα δικαιωμάτων του ανθρώπου. Οι διασκέψεις κορυφής με τη Ρωσία και την Κίνα προσέφεραν στο Κοινοβούλιο την ευκαιρία να εκφράσει με έμφαση τις απόψεις του, για παράδειγμα όσον αφορά τα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τσετσενία και το Θιβέτ. 2. Εκθέσεις Παράρτημα III Στο διάστημα 2004-2004 η Υποεπιτροπή εκπόνησε 11 κοινοβουλευτικές εκθέσεις οι οποίες συζητήθηκαν και εγκρίθηκαν από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων. Μετά την τελική τους PE423.953v02-00 12/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 έγκριση στην Ολομέλεια, οι εκθέσεις αυτές έγιναν ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θέσεις του συνόλου του Σώματος. Πέρα από τις πέντε ετήσιες εκθέσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την έκθεση του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (εισηγήτρια: κ. Andrikiené), ό κύριος κορμός του έργου της Υποεπιτροπής για το διάστημα 2004-2009 συνίσταται σε μια έκθεση για τις ρήτρες ανθρωπίνων δικαιωμάτων (εισηγητής: κ. Agnoletto), μια έκθεση για το διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώματα (εισηγήτρια: κ. Valenciano) και μια έκθεση για τις κυρώσεις (εισηγήτρια: κ. Flautre). Ετήσια έκθεση Περίπου παράλληλα με τη δημοσίευση της ετήσιας έκθεσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα από το Συμβούλιο των Υπουργών στην οποία συμβάλλει σημαντικά η Υποεπιτροπή με πληροφορίες για τη δραστηριότητά της το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αρχίζει την εκπόνηση ετήσιας έκθεσης για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο και την πολιτική της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το 2005 η έκθεση αυτή εκπονήθηκε από τον Simon Coveney (EPP-ED), το δε ψήφισμα για την ετήσια έκθεση του Συμβουλίου για το 2004 προσέφερε μια επισκόπηση των κύριων προβληματισμών σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στα επιμέρους κράτη, ανά περιφέρεια, και εξέταζε σε βάθος εννέα θεματικές ενότητες. Οι εν λόγω θεματικές ενότητες ήταν τα ανθρώπινα δικαιώματα και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τα δικαιώματα του παιδιού, ο αντίκτυπος των συγκρούσεων στις γυναίκες και τα παιδιά, η θανατική ποινή, το εμπόριο ανθρώπων και ανθρώπινων οργάνων, η παιδική πορνεία και η παιδική εργασία, ο ρόλος των διεθνών επιχειρήσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα, η ατιμωρησία και ο ρόλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Με βάση την ανάλυση των ετήσιων εκθέσεων του ΕΚ που ψηφίστηκαν κατά την τελευταία δεκαετία, και σύμφωνα με τις συστάσεις της μελέτης αντικτύπου για τη μετατροπή της συγκεκριμένης έκθεσης σε ουσιαστικό εργαλείο για την αξιολόγηση της εκτέλεσης των μέσων του ΕΚ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, το 2006 ο εισηγητής, Richard Howitt, παρουσίασε μια νέα προσέγγιση στην ετήσια έκθεση: η έκθεση αποτελούσε ανάλυση του έργου της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλες τις μορφές του, καθώς και προτάσεις για να γίνει ο αντίκτυπός του αποτελεσματικότερος. Τα θέματα που εξετάζονται αφορούν μεταξύ άλλων τις δραστηριότητες της ΕΕ σε διεθνείς οργανισμούς, την ενσωμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε άλλους τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου, και το διάλογο της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τρίτες χώρες. Ο Simon Coveney (EPP-ED), που ακολούθησε την οριζόντια προσέγγιση του κ. Howitt, ήταν εισηγητής για την ετήσια έκθεση το 2007. Το 2008 η έκθεση εκπονήθηκε από τον Marco Cappato (ALDE), και το 2009 από τον Raimond Obiols i Germa (PES). Γνωμοδοτήσεις Παράρτημα IV Από το 2004 έως το 2009, πέρα από τις δικές της εκθέσεις η Υποεπιτροπή επεξεργάστηκε και υπέβαλε τη θέση της υπό μορφή γνωμοδοτήσεων στις κοινοβουλευτικές εκθέσεις άλλων επιτροπών. Από τις δέκα γνωμοδοτήσεις, οι επτά απευθύνονταν στην Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE). Οι υπόλοιπες τρεις διαβιβάστηκαν CM\784298.doc 13/66 PE423.953v02-00
στην Επιτροπή Ανάπτυξης (DEVE), στην Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων (AFCO) και στην Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου (INTA). 3. Ακροάσεις και άλλες εκδηλώσεις Παράρτημα V Κατά το διάστημα που καλύπτει η έκθεση, η Υποεπιτροπή διοργάνωσε πάνω από 40 ακροάσεις και ανταλλαγές απόψεων για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι ακροάσεις επικεντρώνονταν στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε συγκεκριμένα κράτη ή γεωγραφικές περιοχές, ή για οριζόντια ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως η θανατική ποινή, η προστασία των υπέρμαχων των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τα βασανιστήρια, τα δικαιώματα των παιδιών, η μεταβατική δικαιοσύνη, η κοινωνική ευθύνη των εταιριών, το ΔΠΔ, κ.λπ.. Μια ετήσια ακρόαση αφορούσε τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία και μια άλλα την πολιτική γειτονίας της ΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στην ενσωμάτωση ζητημάτων σχετικών με τα δικαιώματα του ανθρώπου στα εθνικά ετήσια σχέδια για μια χώρα ΕΠΓ προς Ανατολάς (Μολδαβία-2005, Αζερμπαϊτζάν-2007, Αρμενία-2008), και μια ή δύο χώρες ΕΠΓ προς Νότο (Μαρόκο-2005, Αίγυπτος-2006, Ισραήλ-2006, Ιορδανία-2007, Τυνησία- 2008). Στις ημερήσιες διατάξεις των συνεδριάσεων της Υποεπιτροπής περιλαμβάνονταν συχνά ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, τη Ρωσία, το Ουζμπεκιστάν/Κεντρική Ασία. Συζητήθηκαν επίσης, η κατάσταση όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κούβα, τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν, την Καμπότζη, το Λάος, το Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, το Νεπάλ, οι δολοφονίες γυναικών στο Μεξικό και τη Γουατεμάλα, και η προστασία των μειονοτήτων στη Βοϊβοντίνα/Σερβία. Το 2004 και το 2005, οι σημαντικότερες ανταλλαγές απόψεων στην Υποεπιτροπή ήταν οι συζητήσεις σχετικά με την έκθεση McMillan-Scott για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την αξιολόγηση των δραστηριοτήτων της Επιτροπής στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον αντίκτυπο των διαφόρων μέσων της ΕΕ, και το έγγραφο προγραμματισμού της Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για το διάστημα 2005 έως 2006. Δεδομένου ότι το 2005 ήταν το έτος της Μεσογείου, η δέκατη επέτειος της διαδικασίας της Βαρκελώνης και το έτος της πρώτης συνόδου ολομελείας της Ευρωμεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, η Υποεπιτροπή διεξήγαγε μια ακρόαση για τις βίαιες εξαφανίσεις στην περιφέρεια της Μεσογείου (ειδικότερα στην Αλγερία), και μιαν άλλη για την ελευθερία έκφρασης και την ανάπτυξη της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην ευρωμεσογειακή περιφέρεια. Πέρα από τις τακτικές δημόσιες ακροάσεις, η Υποεπιτροπή συμμετείχε επίσης σε διάφορες εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Μάρτιο του 2007, παρουσιάστηκαν σε σεμινάριο με τη συμμετοχή του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα συμπεράσματα της μείζονος μελέτης «Πέρα από τον ακτιβισμό - Ο αντίκτυπος των ψηφισμάτων και των λοιπών δραστηριοτήτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης», που εκπόνησε κατ PE423.953v02-00 14/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 ανάθεση της DROI το Ευρωπαϊκό Διαπανεπιστημιακό Κέντρο της Βενετίας,. Ως μείζον γεγονός, η 60ή επέτειος από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εορτάστηκε σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στους χώρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με μια σημαντική διάσκεψη με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων υψηλού επιπέδου και υπέρμαχων των δικαιωμάτων του ανθρώπου από όλο τον κόσμο. Πέρα από την οργάνωση της ετήσιας συνόδου ολομελείας για τα δικαιώματα του ανθρώπου (εβδομάδα Ζαχάρωφ) το Δεκέμβριο στο Στρασβούργο, η μονάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανέλαβε ενεργό συντονιστικό ρόλο στην οργάνωση της διάσκεψης «20 χρόνια ενεργός συμμετοχή στα ανθρώπινα δικαιώματα: Οι κάτοχοι βραβείου Ζαχάρωφ διηγούνται την ιστορία τους» στην 20ή επέτειο του Βραβείου Ζαχάρωφ το Δεκέμβριο του 2008. (Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. τμήμα για το Βραβείο Ζαχάρωφ). Στη διάσκεψη αυτή ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου και η κ. Elena Bonner, χήρα του Δρα Αντρέι Ζαχάρωφ, καθώς επίσης οι κάτοχοι του βραβείου συμφώνησαν στη δημιουργία του δικτύου Ζαχάρωφ για την αμοιβαία υποστήριξη σε δραστηριότητες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. 4. Συνεργασία με άλλες επιτροπές Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) Τα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάγονται στην αρμοδιότητα της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE), που ασχολείται με την κατάσταση όσον αφορά το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ. Η Υποεπιτροπή συνεργάστηκε στενά με την επιτροπή αυτή, για την παρακολούθηση του εξωτερικού αντικτύπου των εσωτερικών πολιτικών, και ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν θέματα ασύλου και μετανάστευσης, καθώς επίσης τις πτυχές του εμπορίου ανθρώπων και ανθρώπινων οργάνων που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με βάση το έργο προσωρινής επιτροπής του, το Κοινοβουλίου ενέκρινε το 2007 την έκθεση Fava, η οποία αναλύει και καταδικάζει σθεναρά τις δραστηριότητες σε σχέση με την παράδοση πολιτών της ΕΕ και τρίτων χωρών για να υποβληθούν σε βασανιστήρια σε μυστικά κέντρα κράτησης. Σε συνέχεια των παράνομων παραδόσεων στη CIA, η LIBE οργάνωσε συνάντηση, το Μάιο του 2007, με τον κ. Chertoff, Υπουργό Εσωτερικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, και τη Γερμανική Προεδρία, για να συγκεντρώσει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα θέματα αυτά. (Η Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εκπροσωπήθηκε στη συνάντηση αυτή από την Sarah Ludford.) Για το ίδιο θέμα διεξήχθη σημαντική κοινή ακρόαση τον Ιούλιο του 2006 με τον Dick Marty, από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, σχετικά με τη δεύτερη έκθεσή του για τις μυστικές πτήσεις και παραδόσεις της CIA. Μια σειρά από συζητήσεις στην DROI επικεντρώθηκαν στην προαγωγή και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε σχέση με την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Ακολούθησε συζήτηση με τον Διευθυντή του Οργανισμού το 2008. CM\784298.doc 15/66 PE423.953v02-00
Επιτροπή Ανάπτυξης (DEVE) Εκτός από την Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, συνεδριάζει τακτικά στους κόλπους της Επιτροπής Ανάπτυξης ομάδα εργασίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα στια αναπτυσσόμενες χώρες ή για ειδικά θέματα όπως τα παιδιά στρατιώτες ή τα παιδιά σκλάβοι, τόσο με ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και με εκπροσώπους των ενδιαφερομένων κυβερνήσεων, πιο πρόσφατα για τη Βόρεια Ουγκάντα ή για ειδικά θέματα όπως η κατάσταση των Ντάλιτς στην Ινδία. Σε περιπτώσεις κοινού ενδιαφέροντος, τα δύο σώματα διοργανώνουν από κοινού συνεδριάσεις ή δημόσιες ακροάσεις : π.χ. τον Ιούνιο του 2007, σε μια τέτοια ακρόαση αναλύθηκε η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αιθιοπία δύο χρόνια μετά τις εκλογές τις οποίες είχε παρακολουθήσει η ΕΕ. Μια άλλη ειδική κοινή συνεδρίαση διοργανώθηκε από τη Διάσκεψη των Προέδρων των Πολιτικών Ομάδων του Κοινοβουλίου τον Ιούνιο του 2007, για να εκφραστεί η ανησυχία του Κοινοβουλίου για τη μακρόχρονη διένεξη στο Νταρφούρ του Σουδάν. Κατά τη συνεδρίαση αυτή, ο Αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου και η Νομπελίστρια Ειρήνης Jody Williams έλαβαν τον λόγο ενώπιον του Κοινοβουλίου και κάλεσαν τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα και να προβούν σε ενέργειες για τον τερματισμό της ένοπλης σύγκρουσης και για να δοθεί τέλος στη δυστυχία του λαού του Νταρφούρ. Σε συνέχεια της συνεδρίασης αυτής, με πρωτοβουλία της Επιτροπής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε στις 12 Ιουλίου 2007 ψήφισμα με το οποίο εξέφραζε την ανησυχία του για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Νταρφούρ. Τα κράτη μέλη, το Συμβούλιο και η Επιτροπή εκλήθησαν να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την προστασία των πληθυσμών που έχουν πληγεί από την κρίση. Διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες Επιπλέον, στις διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπίες του Κοινοβουλίου συζητούνται τακτικά τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με μέλη άλλων κοινοβουλίων από όλον τον κόσμο. Η Υποεπιτροπή, εκτός από την κατάρτιση κατευθυντήριων γραμμών για την ενσωμάτωση των πτυχών των δικαιωμάτων του ανθρώπου στις δραστηριότητες όλων των διακοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών του ΕΚ με τρίτες χώρες, καλούσε τους επικεφαλής των αντιπροσωπειών στις συνεδριάσεις της, για να συμμετέχουν στις συζητήσεις σχετικά με τις χώρες που ενδιέφεραν την εκάστοτε αντιπροσωπεία. Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ Το κύριο φόρουμ πολιτικού διαλόγου μεταξύ του ΕΚ και κοινοβουλευτικών εκπροσώπων από χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού είναι η Μικτή Κοινοβουλευτική Συνέλευση ΕΕ-ΑΚΕ. Τα ανθρώπινα δικαιώματα περιλαμβάνονται τακτικά στην ημερήσια διάταξη των συνεδριάσεων τόσο του κοινού προεδρείου όσο και της πολιτικής επιτροπής ΑΚΕ-ΕΕ. Στο διάστημα που καλύπτει η έκθεση, διεξήχθησαν με τη συμβολή της μονάδας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συζητήσεις, μεταξύ άλλων για την κατάσταση στη Ζιμπάμπουε, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Κέρας της Αφρικής, το Σουδάν/Νταρφούρ, τα Φίτζι, τη Μαυριτανία, ενώ εκπονήθηκαν εκθέσεις για τη λαθρομετανάστευση, το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και τη θανατική ποινή στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ. Η Ευρωμεσογειακή Συνέλευση (EMPA) Η Ευρωμεσογειακή Συνέλευση παρέχει ευκαιρίες κοινοβουλευτικού διαλόγου για θέματα PE423.953v02-00 16/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοκρατίας με τις μεσογειακές χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε ακρόαση σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης και την ανάπτυξη της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην ευρωμεσογειακή περιοχή. Το 2007, η σύνοδος της ολομέλειας πραγματοποιήθηκε στην Τυνησία, με ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα «Διάλογος μεταξύ πολιτισμών». Οι διάφορες επιτροπές της Συνέλευσης συνεδρίασαν σε τακτικότερη βάση και κάλυψαν θέματα όπως η Αραβο-ισραηλινή διένεξη, η τρομοκρατία, η μείωση της φτώχειας και η βελτίωση της κατάστασης των γυναικών στις ευρωμεσογειακές χώρες. Η Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων, Ασφάλειας και Ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει καθιερώσει ως μόνιμη πρακτική το να υπάρχει πάντοτε στην ημερήσια διάταξή της ένα σημείο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κοινοβουλευτική συνέλευση EuroLat Η Υποεπιτροπή συνεργάστηκε επίσης με την κοινοβουλευτική συνέλευση EuroLat, που προσφέρει ευκαιρίες κοινοβουλευτικού διαλόγου για ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοκρατίας με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Εθνικά κοινοβούλια της ΕΕ Τον Ιούνιο του 2008, οι αρμόδιες για τα ανθρώπινα δικαιώματα κοινοβουλευτικές επιτροπές των κρατών μελών της ΕΕ συναντήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την ευκαιρία συνεδρίασης της Υποεπιτροπής με κεντρικό θέμα την καταπολέμηση των βασανιστηρίων ως βασική προτεραιότητα της ΕΕ στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Καταπολέμησης των Βασανιστηρίων. Παρουσία του κ. Manfred Nowak, ειδικού εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για τα βασανιστήρια, οι βουλευτές που ήταν παρόντες συμφώνησαν σε δήλωση για το θέμα αυτό, στην οποία αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν κέντρα αποκατάστασης των θυμάτων βασανιστηρίων και να υπογράψουν το OPCAT. Δραστηριότητες της προέδρου της DROI Ως πρόσθετη δραστηριότητα για την ενίσχυση του έργου της Υποεπιτροπής στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η πρόεδρος, Hélène Flautre, είχε τακτικές διμερείς εμπιστευτικές συναντήσεις με υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρέσβεις και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, στις οποίες προσκαλούσε επίσης μέλη του διευρυμένου προεδρείου και εκπροσώπους των πολιτικών ομάδων και της μονάδας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι συνεδριάσεις αυτές επικεντρώνονταν στην ανταλλαγή πληροφοριών και την υποστήριξη όλων όσοι αγωνίζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα. 5. Το βραβείο Ζαχάρωφ Από το 1988, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει, στο πνεύμα του Αντρέι Ζαχάρωφ, το ετήσιο βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης, για να τιμήσει πρόσωπα ή οργανώσεις που αγωνίζονται υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και κατά της καταπίεσης και της αδικίας. Για το 2004, το βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης απονεμήθηκε στην Ένωση Δημοσιογράφων της Λευκορωσίας. Ένα σημαντικό γεγονός του 2004 ήταν η ειδική τελετή απονομής του Βραβείου Ζαχάρωφ 1995 στην Leyla Zana, την Κούρδη πρώην βουλευτή στην Τουρκία. Όταν το Κοινοβούλιο της απένειμε το βραβείο, η Leyla Zana ήταν ήδη ένα χρόνο στη φυλακή και δεν ήταν σε θέση να το παραλάβει CM\784298.doc 17/66 PE423.953v02-00
αυτοπροσώπως. Έπειτα από 10 χρόνια φυλάκισης, απελευθερώθηκε εν τέλει στις 9 Ιουνίου 2004 και μπόρεσε να παρευρεθεί στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην ιδιαίτερη αυτή τελετή, που πραγματοποιήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2004. Το Δεκέμβριο του 2005, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απένειμε το βραβείο στις Damas de Blanco (τις λευκοντυμένες κυρίες) σε αναγνώριση της δράσης τους υπέρ των πολιτικών κρατουμένων στην Κούβα, και στην Hauwa Ibrahim σε αναγνώριση του έργου της ως δικηγόρου η οποία υπερασπίσθηκε γυναίκες και παιδιά που κατηγορούνταν δυνάμει του μουσουλμανικού νόμου (Sharia) στη Νιγηρία, καθώς και στους Δημοσιογράφους χωρίς σύνορα σε αναγνώριση του αγώνα τους για την ελευθερία του τύπου ανά την υφήλιο. Προκειμένου να αυξηθεί ο γενικότερος αντίκτυπος του βραβείου Ζαχάρωφ, με βάση την πρόταση που περιλαμβάνεται στη σχετική μελέτη, το Κοινοβούλιο αναμόρφωσε το 2006 το καθεστώς της διαδικασίας απονομής του βραβείου Ζαχάρωφ. Η Μονάδα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συμμετείχε ενεργά στη διαδικασία. Μία από τις κύριες βελτιώσεις ήταν η αύξηση της διαφάνειας στην επιλογή των υποψηφίων, με τη συμμετοχή όχι μόνο των πολιτικών ομάδων αλλά και 40μελών ομάδων βουλευτών. Από τους υποψηφίους αυτούς επιλέγεται ένας, ο οποίος θα βραβευτεί, και η τελική αυτή επιλογή γίνεται με μυστική ψηφοφορία από κοινού από την Επιτροπή Ανάπτυξης και την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων. Το επόμενο έτος, 2006, βραβεύτηκε ο Αλιαξάντρ Μιλίνκεβιτς, για τον αγώνα του υπέρ των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών στη Λευκορωσία. Ο κ. Μιλίνκεβιτς ηγήθηκε μαζικών διαδηλώσεων κατά των νοθευμένων προεδρικών εκλογών του Μαρτίου του 2006 και φυλακίστηκε κατ επανάληψη επειδή παρότρυνε τους πολίτες να διεκδικούν το θεμελιώδες δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης και συνάθροισης. Το 2007 το βραβείο απονεμήθηκε στον Σαλί Μαχμούντ Οσμάν, δικηγόρος στο Σουδάν, για τον αγώνα του υπέρ των θυμάτων των σφαγών στο Νταρφούρ. Την πρώτη φορά που παρουσιάστηκε το βραβείο, δόθηκε, δυστυχώς, περιορισμένη δημοσιότητα στην τελετή. Το 2008 η κατάσταση ήταν διαφορετική, όχι μόνο λόγω της κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης στην ψηφιακή σε 24ωρη βάση εποχή μας, αλλά κι επειδή επρόκειτο για την 20ή επέτειο. Με την ευκαιρία αυτή, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου κάλεσε τους εν ζωή προηγούμενους βραβευθέντες, οι περισσότεροι από τους οποίους παραβρέθηκαν στη συνεδρίαση της ολομέλειας της 17 ης Δεκεμβρίου 2008. Ήταν, ωστόσο, λυπηρή η απουσία ορισμένων από αυτούς, όπως οι Λευκοντυμένες Κυρίες ή ο Οσβάλντο Πάγια από την Κούβα, που δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν διότι δεν τους χορηγήθηκε άδεια εξόδου από τη χώρα, η βραβευθείσα το 1990 Αούγκ Σαν Σου Κι, που ήταν σε κατ οίκον περιορισμό, ή ο βραβευθείς το 2008, Χου Ζία, που ήταν φυλακισμένος από τις κινεζικές αρχές.. Στις 26 Νοεμβρίου 2007, ο Χου Ζία μίλησε σε τηλεφωνική σύσκεψη στα μέλη της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια δημόσιας ακρόασης στην Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σχετικά με την κατάσταση στην Κίνα ενόψει των ολυμπιακών αγώνων του 2008. Άμεσο αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν η σύλληψή του με την κατηγορία της «υποκίνησης για την ανατροπή της κρατικής εξουσίας» και η καταδίκη του σε φυλάκιση τριάμισι ετών, Κατά την τελετή απονομής του 2008, που έγινε προς τιμή του στις 17 Δεκεμβρίου 2008, προβλήθηκε μαγνητοσκοπημένο συγκινητικό μήνυμά του, που είχε καταγράψει PE423.953v02-00 18/66 CM\784298.doc
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Επισκόπηση δραστηριοτήτων 6 η κοινοβουλευτική περίοδος, 2004-2009 η γυναίκα του στον υπολογιστή του σπιτιού τους. 6. Επισκέψεις αντιπροσωπειών Παράρτημα VII Η Υποεπιτροπή έχει τη δυνατότητα να οργανώνει η ίδια αποστολές δικών της αντιπροσωπειών. Τα μέλη της Υποεπιτροπής συμμετέχουν επίσης στις ειδικές αντιπροσωπείες του ΕΚ. Κατά την 6 η κοινοβουλευτική περίοδο, μέλη της Υποεπιτροπής συμμετείχαν σε αντιπροσωπείες σε πολυάριθμες εκδηλώσεις, όπως το Φόρουμ Ανθρωπίνων δικαιωμάτων ΕΕ-ΜΚΟ, το τρίτο Παγκόσμιο Συνέδριο κατά της θανατικής ποινής, καθώς και πολυμερείς διασκέψεις που διοργανώθηκαν από τον ΟΑΣΕ. Επιπλέον, η Υποεπιτροπή έστελνε σε ετήσια βάση αντιπροσωπεία στην Τουρκία. Μια άλλη αντιπροσωπεία επισκέφτηκε την Κροατία το 2007. Με τη συμμετοχή τους σε αποστολές παρακολούθησης εκλογών, τα μέλη της Υποεπιτροπής συμβάλλουν περαιτέρω στην ενίσχυση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας σε τρίτες χώρες.. Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (ΣΑΔ) Ένας σημαντικός φορέας συνεργασίας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι το νέο Συμβούλιο Ανθρωπίνων δικαιωμάτων (ΣΑΔ) των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη, τη δημιουργία του οποίου παρακολούθησε το ΕΚ με μεγάλο ενδιαφέρον και πολλές προσδοκίες: Αντιπροσωπεία του ΕΚ μετέβη στη Γενεύη, πρώτη φορά το 2004 και κατόπιν σε ετήσια βάση, μία φορά, στην κύρια συνεδρίαση, ή δύο φορές όποτε συζητούνταν θέματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Τα μέλη της αντιπροσωπείας είχαν συνήθως συναντήσεις με την Προεδρία της ΕΕ και τους πρέσβεις των κρατών μελών και άλλων χωρών, τους ειδικούς εισηγητές και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Το ΕΚ επαναλάμβανε πάντα την υποστήριξη της ΕΕ για τη δημιουργία ενός ισχυρού ΣΑΔ, ικανού να αντιμετωπίζει με επιτυχία τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο, και τούτο σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία διαμορφώνονταν οι διάφοροι εσωτερικοί κανόνες και οι μέθοδοι εργασίας. Το 2007, μέλη της DROI έλαβαν επίσης μέρος στην Τρίτη επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στο πλαίσιο αποστολής εξεταστικής επιτροπής. Συνεργασία με τον ΟΗΕ Παράρτημα VI Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την επίσκεψη της αντιπροσωπείας στο ΣΑΔ, η Υποεπιτροπή είχε συχνές ανταλλαγές απόψεων με τον προεδρεύοντα και άλλους αξιωματούχους του, όπως οι ειδικοί εισηγητές του ΟΗΕ. Οι συζητήσεις στο πλαίσιο του συστηματικού διαλόγου με τον Πρόεδρο του ΣΑΔ επικεντρώθηκαν ιδιαίτερα στη Γενική Περιοδική Επισκόπηση, τα κριτήρια συμμετοχής και τις εντολές των ειδικών εισηγητών. Το 2005 διεξήχθη ανταλλαγή απόψεων με την τότε Ύπατο Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, κ. Louise Arbour. Η διάδοχός της, κ. Navanethem Pillay, μίλησε το 2008 στα μέλη στο πλαίσιο της διάσκεψης με την ευκαιρία της 60ής επετείου της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. CM\784298.doc 19/66 PE423.953v02-00
Την άνοιξη του 2008, τα μέλη της DROI έλαβαν μέρος σε επίσκεψη ειδικής αντιπροσωπείας στο Μόνιμο Φόρουμ για Θέματα Αυτοχθόνων, του ΟΗΕ, στο οποίο μίλησε η κ. Flautre. Ο πρόεδρος του UNPFII επισκέφθηκε επίσης το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και παραβρέθηκε σε ακρόαση της DROI. Σχέσεις με το Συμβούλιο της Ευρώπης Η Υποεπιτροπή διεξάγει επίσης τακτικό διάλογο με την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΟΑΣΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχει διαρκής συνεργασία με το γραφείο του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης. 7. Μελέτες Παράρτημα VIII Κατά το πρώτο έτος δραστηριότητάς της, η Υποεπιτροπή αξιοποίησε, σε στενή συνεργασία με το θεματικό τμήμα της ΓΔ EXPO, τον προϋπολογισμό της για εμπειρογνωμοσύνη, για την ανάθεση πάνω από 40 μελετών για διάφορα θέματα. Οι μελέτες είτε παρείχαν τη βάση για την εκπόνηση κοινοβουλευτικής έκθεσης (όπως για τη ρήτρας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το διάλογο και τις κυρώσεις), για επισκέψεις αντιπροσωπειών ή για την έγερση θεμάτων προς περαιτέρω συζήτηση. Το 2004, υποβλήθηκε στην Υποεπιτροπή ειδική μελέτη για τα χρηματοδοτικά μέσα που έχει στη διάθεσή της η Ευρωπαϊκή Ένωση για τις δραστηριότητές της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τρίτες χώρες, η οποία αναφερόταν ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Κατά το διάστημα που καλύπτεται, ανατέθηκαν πέντε μελέτες για τη θανατική ποινή (περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, ΗΠΑ και ενδοαμερικανικό σύστημα) και επτά μελέτες για τους διαλόγους και τις διαβουλεύσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων (με το Ιράν, την Κίνα, τη Ρωσία, την Κεντρική Αμερική, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, των συμφωνιών του Κοτονού, και μια συγκεφαλαιωτική μελέτη). Μια ιδιαίτερα σημαντική μελέτη η οποία οδήγησε σε πολλές επισκέψεις χωρών και έρευνες από τους εντεταλμένους εμπειρογνώμονες είχε θέμα την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για τα βασανιστήρια και τις άλλες μορφές σκληρής, απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας. Το έγγραφο αυτό υποβλήθηκε στην ομάδα εργασίας «Ανθρώπινα Δικαιώματα» (COHOM) του Συμβουλίου και αναμένεται να οδηγήσει σε πρακτικά μέτρα αναβάθμισης της εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών. 8. Πλατφόρμα διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών Μεταξύ των σημαντικότερων και ενεργών παρατηρητών του έργου της Υποεπιτροπής συγκαταλέγονται οι διεθνείς και οι εδρεύουσες στις Βρυξέλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις, και οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών. Ήδη κατά την πρώτη συνεδρίασή της μετά τη σύστασή της τον Ιούλιο του 2004, η Υποεπιτροπή είχε ανταλλαγή απόψεων με τον επικεφαλής του γραφείου της Διεθνούς Αμνηστίας στην ΕΕ, που εκπροσωπώντας το Δίκτυο ΜΚΟ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας (HRDN) υπέβαλε δύο έγγραφα προβληματισμού σχετικά με τις προτεραιότητες των ΜΚΟ όσον αφορά την πολιτική της ΕΕ για PE423.953v02-00 20/66 CM\784298.doc