Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών Σχολείων οργάνωση και λειτουργία Μαρία Φουσέκα, φιλόλογος 1 Τα Ευρωπαϊκά Σχολεία είναι επίσημα εκπαιδευτικά ιδρύματα που συστάθηκαν, αρχικά, για τα παιδιά των υπαλλήλων της Ε.Ε. Προσφέρουν ευρεία πολυπολιτισμική εκπαίδευση παράλληλα με την καλλιέργεια της εθνικής ταυτότητας των μαθητών. Το σύστημα των Ευρωπαϊκών Σχολείων είναι διακυβερνητικό και βασίζεται σε διεθνή σύμβαση που ανάγεται στο 1953. Τα 14 υπάρχοντα Ευρωπαϊκά Σχολεία βρίσκονται σε επτά ευρωπαϊκές χώρες και ο αριθμός των μαθητών τους, σήμερα, υπερβαίνει τους 21.000. Η ίδρυση των Ε.Σ. Η ιδέα του πρώτου ευρωπαϊκού σχολείου ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1953 στο Λουξεμβούργο, με πρωτοβουλία των υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, με την υποστήριξη των θεσμικών οργάνων της Κοινότητας και της κυβέρνησης του Λουξεμβούργου. Ήταν ένα «πείραμα» κοινής εκπαίδευσης για παιδιά με διαφορετική μητρική γλώσσα και διαφορετικές εθνικότητες. Σύντομα το όραμα αυτό πήρε σάρκα και οστά από τις έξι διαφορετικές κυβερνήσεις και τα υπουργεία Παιδείας τους, που συνεργάστηκαν σε θέματα 1 Η Μαρία Φουσέκα είναι φιλόλογος, αποσπασμένη στο 3ο Ε.Σ. Βρυξελλών από το Σεπτέμβριο του 2008. 159
αναλυτικών προγραμμάτων, διορισμού των εκπαιδευτικών και αξιολόγησης. Το πρώτο ευρωπαϊκό απολυτήριο πραγματοποιήθηκε εκεί τον Ιούλιο του 1959 και αναγνωρίστηκε ως προσόν που πληροί τις βασικές απαιτήσεις εισόδου σε όλα τα πανεπιστήμια των κρατών-μελών. Η επιτυχία αυτού του εκπαιδευτικού πειράματος ενθάρρυνε την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα να πιέσει για τη δημιουργία και άλλων ευρωπαϊκών σχολείων. Σήμερα υπάρχουν συνολικά 14 Ευρωπαϊκά Σχολεία στις παρακάτω πόλεις, όπου βρίσκονται και θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Λουξεμβούργο (2)/Λουξεμβούργο Βρυξέλλες (4)/Βέλγιο Moλ / Βέλγιο 1960 Βαρέζε / Ιταλία 1960 Καρλσρούη / Γερμανία 1962 Μπέργκεν / Ολλανδία1963 Αλικάντε / Ισπανία2002 Μόναχο/Γερμανία Φρανκφούρτη / Γερμανία Kούλαμ / Ηνωμένο Βασίλειο Όλα ανεξαιρέτως τα σχολεία προσφέρουν διδασκαλία στις επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά) και δε διαθέτουν οπωσδήποτε τμήματα για όλες τις ομιλούμενες γλώσσες των κρατώνμελών. Συγκεκριμένα, ελληνικά γλωσσικά τμήματα υπάρχουν στο 3ο Βρυξελλών, το 2ο Λουξεμβούργου και -εν μέρει- το Ε.Σ. Μονάχου. Οι στόχοι των Ε.Σ. Στόχος των Ε.Σ. είναι να διαμορφώσουν ευρωπαίους πολίτες χωρίς προκαταλήψεις, που θα έχουν γνώση και συνείδηση της εθνικής τους πολιτιστικής ταυτότητας και θα μπορούν να συνεργάζονται και να συνεισφέρουν στο πλαίσιο της ενωμένης Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα αποσκοπούν: στην παροχή μιας ευρείας εκπαίδευσης υψηλής ποιότητας, από το νηπιαγωγείο μέχρι την είσοδο στο πανεπιστήμιο την καλλιέργεια της μητρικής γλώσσας σε υψηλό επίπεδο καθώς και των ξένων γλωσσών την ανάπτυξη μαθηματικών και επιστημονικών δεξιοτήτων την ενθάρρυνση μιας ευρωπαϊκής και σφαιρικής οπτικής, ιδιαίτερα στις ανθρωπιστικές επιστήμες την προώθηση της δημιουργικότητας στη μουσική και τις τέχνες, στο πλαίσιο μιας κοινής ευρωπαϊκής καλλιτεχνικής κληρονομιάς την ανάπτυξη των σωματικών ικανοτήτων και τη συνειδητοποίηση της ανάγκης για υγιεινή ζωή μέσα από αθλητικές δραστηριότητες 160
τον επαγγελματικό προσανατολισμό των μαθητών, όσον αφορά στις αποφάσεις και τις επιλογές τους για πανεπιστημιακές σπουδές και καριέρα την ενδυνάμωση της ανεκτικότητας, της συνεργασίας και της επικοινωνίας την καλλιέργεια της προσωπικής, κοινωνικής και ακαδημαϊκής ανάπτυξης του μαθητή, καθώς και την απαραίτητη προετοιμασία του για το επόμενο στάδιο εκπαίδευσης. Η δομή των Ε.Σ. Σε όλα τα Ε.Σ. το νηπιαγωγείο εκτείνεται σε δύο χρόνια, το δημοτικό σε πέντε και το γυμνάσιο-λύκειο σε επτά. Το νηπιαγωγείο δέχεται παιδιά τεσσάρων χρονών και αποβλέπει στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων τους, μέσω της διαδραστικής και άμεσης μάθησης καθώς και του δημιουργικού παιχνιδιού. Το δημοτικό δέχεται μαθητές που έχουν συμπληρώσει ή θα συμπληρώσουν το έκτο έτος στη διάρκεια του ημερολογιακού έτους που εγγράφονται. Η εκπαίδευση εστιάζεται στη μητρική γλώσσα, τα μαθηματικά και την πρώτη ξένη γλώσσα. Η τέχνη, η μουσική, η φυσική αγωγή, η εξερεύνηση του κόσμου, η θρησκεία ή η ηθική είναι εξίσου σημαντικά. Στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, εντάσσονται και οι «Ευρωπαϊκές Ώρες», όπου μεικτά τμήματα, με μαθητές διαφορετικών εθνικοτήτων, ασχολούνται με ποικίλες δραστηριότητες. Ο δευτεροβάθμιος κύκλος είναι οργανωμένος ως εξής: Για τα τρία πρώτα χρόνια οι μαθητές παρακολουθούν ένα κοινό πρόγραμμα, γνωστό ως κύκλος παρατήρησης. Τα περισσότερα μαθήματα διδάσκονται στη μητρική γλώσσα. Ταυτόχρονα, στη 2η τάξη, όλοι πρέπει να ξεκινήσουν μία δεύτερη ξένη γλώσσα και, στην 3η τάξη, ξεκινούν τη μελέτη της ιστορίας και της γεωγραφίας σε μία από τις γλώσσες εργασίας (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά). Στην 4η και 5η τάξη το υποχρεωτικό πρόγραμμα των εφαρμοσμένων επιστημών υποδιαιρείται σε φυσική, χημεία και βιολογία. Σε αυτό το στάδιο οι μαθητές έχουν επίσης τη δυνατότητα να επιλέξουν ένα ενισχυμένο πρόγραμμα μαθηματικών ή άλλες επιλογές, όπως οικονομικά, τρίτη ξένη γλώσσα και αρχαία ελληνικά. Η 6η και 7η τάξη οδηγούν στο ευρωπαϊκό απολυτήριο. Υπάρχει ένας πυρήνας υποχρεωτικών μαθημάτων που περιλαμβάνει τη μητρική γλώσσα, την πρώτη ξένη γλώσσα, τα μαθηματικά, μία τουλάχιστον από τις εφαρμοσμένες επιστήμες, φιλοσοφία, φυσική αγωγή, ιστορία και γεωγραφία. Παράλληλα οι μαθητές έχουν και ένα ευρύ πεδίο επιλογών ως προς το είδος των διδακτικών αντικειμένων αλλά και το βαθμό εμβάθυνσής τους (π.χ. 4 περιόδων ή 2 περιόδων ). Σε κάθε 161
περίπτωση πάντως ο συνολικός αριθμός διδακτικών περιόδων δεν πρέπει να υπερβαίνει -κατά κανόνα- τις 35 ώρες. Μαθητές που δεν πληρούν τα προβλεπόμενα κριτήρια επιτυχούς αξιολόγησης επαναλαμβάνουν την τάξη. Μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες δικαιούνται υποστήριξη από ειδικούς δασκάλους ή ενισχυτική διδασκαλία, ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Το ευρωπαϊκό απολυτήριο Ο κύκλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επισφραγίζεται με το ευρωπαϊκό απολυτήριο, στο τέλος της 7ης τάξης. Το απολυτήριο είναι πλήρως αναγνωρισμένο σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. και σε αρκετές άλλες. Οι κάτοχοι έχουν ισότιμο δικαίωμα εισόδου σε όλα τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ε.Ε. όπως οι κάτοχοι εθνικού απολυτηρίου των χωρών-μελών. Το Συμβούλιο Εξετάσεων, που επιβλέπει την διεξαγωγή των απολυτηρίων εξετάσεων και ορίζει τα θέματα σε όλα τα γλωσσικά τμήματα, έχει ως επικεφαλής έναν καθηγητή πανεπιστημίου και συναποτελείται από εξεταστές που προέρχονται από όλες τις χώρεςμέλη. Οι εξετάσεις αυτές αξιολογούν την επίδοση στα διδαγμένα αντικείμενα της 6ης και 7ης τάξης. Δικαίωμα συμμετοχής έχουν μόνο οι μαθητές που φοίτησαν τουλάχιστον στις δύο τελευταίες τάξεις Ευρωπαϊκού σχολείου. Η αξιολόγηση του κάθε μαθητή συνίσταται σε δύο στοιχεία: 1. στον προκαταρτικό βαθμό, που βασίζεται στην προφορική συμμετοχή και την επίδοση στα γραπτά τεστ κατά τη διάρκεια της 7ης τάξης, και αντιστοιχεί στο 40% του τελικού βαθμού και 2. στο τέλος της 7ης τάξης: Α. σε πέντε γραπτές εξετάσεις, που αντιπροσωπεύουν το 36% του βαθμού, εκ των οποίων η μητρική γλώσσα, η πρώτη ξένη γλώσσα και τα μαθηματικά είναι υποχρεωτικά για όλους τους υποψήφιους και Β. σε τέσσερις προφορικές εξετάσεις, που αντιπροσωπεύουν το 24% του βαθμού, εκ των οποίων η μητρική γλώσσα, η πρώτη ξένη γλώσσα και η ιστορία ή η γεωγραφία είναι υποχρεωτικά για όλους τους υποψήφιους. Το ευρωπαϊκό απολυτήριο απονέμεται στους μαθητές που συγκεντρώνουν τουλάχιστον το 60% της βαθμολογίας. Αποσπάσεις στα Ε.Σ. Όλοι οι διδάσκοντες στα Ε.Σ. είναι αποσπασμένοι από τις εθνικές κυβερνήσεις τους, με επιλογή που βασίζεται σε αυξημένα προσόντα. Οι διευθυντές και οι αναπληρωτές διευθυντές τοποθετούνται απευθείας από το Διοικητικό Συμβούλιο των Ε.Σ., που επιλέγει από υποψηφίους που προτείνουν τα κράτη-μέλη. Η απόσπαση, για κάθε περίπτωση, έχει διάρκεια μέχρι εννέα χρόνια, με την προϋπόθεση, βέβαια, της επιτυχούς 162
αξιολόγησης ενδιάμεσα. Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται επίσημα κατά το 2ο και τον 5ο χρόνο της θητείας τους, από τον εθνικό επιθεωρητή τους και το διευθυντή του σχολείου, με βάση προκαθορισμένα κριτήρια. Πηγή: http://www.eursc.eu 163