EU FO RIA ΣΤΕΛΛΑ EUROPEAN FILMS FOR INNOVATIVE AUDIENCE DEVELOPMENT 1
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 η ΠΑΡΑΤΗΡΩ Συσχέτιση: Λογοτεχνία Α Λυκείου Έκφραση - Έκθεση Λυκείου: Κριτική - Περίληψη Θέματα αναφοράς: Ισότητα / Μοντερνικότητα και παράδοση / Σχέση των δυο φύλων Αποσπάσματα: α) 57:01 58:41: Η ανακοίνωση β) 1:26-1:28: Η μοίρα 1. Γενικές ερωτήσεις - Ποιο είναι το θέμα της ταινίας; - Ποιοι είναι οι κεντρικοί χαρακτήρες και πως απεικονίζονται; - Ποια είναι τα θέματα που τονίζονται; 2. Για τη λογοτεχνία ή την Έκφραση / Έκθεση (Σχέση δυο φύλων): (Απόσπασμα Α ) ΣΕΝΑΡΙΟ Ποιο είναι το επάγγελμα της Στέλλας; Ποια στοιχεία μας βοήθησαν να το αντιληφθούμε; Ποια είναι η σχέση Στέλλας Μαρίας; Πως αντιδρά η Στέλλα στην πρόταση γάμου; Ποια ατάκα υποδηλώνει τη σχέση των δυο φύλων για τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή; Υπάρχουν στοιχεία που θεωρείτε ότι τονίζουν τη δυναμικότητα ή την αδυναμία της Στέλλας; ΜΟΥΣΙΚΗ Τι προσφέρει η μουσική στη συγκεκριμένη λήψη; ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ Ο ρόλος της Στέλλας είναι σημαντικός τόσο για λόγους αφηγηματικούς όσο για λόγους πολιτικόκοινωνικούς. Προσπαθήστε να αποδώσετε 5 χαρακτηρισμούς για την ηρωίδα μας. Ποιες λεπτομέρειες ή κινήσεις τις κάμερας επιβεβαιώνουν τους χαρακτηρισμούς που δώσατε; ΜΟΝΤΑΖ Παρατηρείστε τον τρόπο που τα πλάνα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους. Πόσο συμβάλλει ο ρυθμός και η συνέχεια στο να ερμηνεύσουμε τις εικόνες και όσα θέλουν να μας αφηγηθούν; Δεν θα σας θυμίζει την γρήγορη εναλλαγή λόγων που εντοπίζουμε συνήθως στο διάλογο ενός λογοτεχνικού κειμένου; 2
3. Ιστορικό - Κοινωνικό Πλαίσιο ΙΣΤΟΡΙΚΑ Το φιλμ κινηματογραφήθηκε το 1955. 7 χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο στη διάρκεια του οποίου η συμμετοχή της γυναίκας σε αντιστασιακές οργανώσεις ήταν δυναμική. Πιστεύετε ότι η Στέλλα αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της πάλης προς τη γυναικεία χειραφέτηση; (Απόσπασμα Β ) ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ Πως νιώθει ο Μίλτος όταν συναντά τη Στέλλα; Θεωρείτε ότι οι ήρωες μας βιώνουν μια στιγμή χαράς ή φόβου; ΠΛΑΝΟ Που είναι τοποθετημένη η κάμερα; Γιατί βρίσκετε σε αυτή τη θέση; Τι αποκαλύπτει για τη σχέση τους; Τι πιστεύετε για τον Μίλτο; Πως νιώθει; Ποιες είναι οι εσωτερικές συγκρούσεις ή το δίλημμα που αντιμετωπίζει; Πως η τεχνική της κάμερας συμβάλλει στη δημιουργία του συγκεκριμένου συμβολισμού; Τι τονίζεται; Από την οπτική γωνία ποίου ήρωα; ΗΧΟΣ - ΜΟΥΣΙΚΗ Πιστεύετε πως η ταινία περιέχει στοιχεία που απεικονίζουν το κλίμα της εποχής αλλά και της θέση της ελληνίδας του 1950; Πως η μουσική, η κίνηση και ο φωτισμός επηρεάζουν την αντίληψη μας; ΠΛΑΝΟ Με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι οι εικόνες καταφέρουν και μας μεταφέρουν τις ιστορικές συγκυρίες; Πχ. εκσυγχρονισμός αστικού τοπίου, μοντερνισμός / παράδοση σε συνδυασμό με την επιλογή του φιλμικού χώρου κ.α. 3
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 η ΚΡΙΝΩ Συσχέτιση: Έκφραση - Έκθεση Β Λυκείου: Κριτική Για τις παρακάτω δράσεις προτείνετε η προβολή ολόκληρης της ταινίας. ΓΙΝΟΜΑΙ ΚΡΙΤΙΚΟΣ 1 ο βήμα: Χωριστείτε σε δυο ομάδες και διαβάστε τις παρακάτω κριτικές. Στη συνέχεια προσπαθήστε να δομήσετε τα επιχειρήματα σας η κάθε ομάδα χωριστά ώστε να δημιουργηθεί ένα είδος debate. Η μια ομάδα θα ασχοληθεί με τις κριτικές της σελίδας 5 και η άλλη με τις αντίστοιχες της σελίδας 6. 2 ο βήμα: Συμπληρώστε τον πίνακα ανάλογα με το γιατί θα την προτείνατε και γιατί όχι. 3 ο βήμα: Γράψτε τη δική σας κριτική. 4
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 η / ΒΗΜΑ 1 ΕΓΡΑΨΑΝ Νίκος Κολοβός Μ. Κακογιάννης, Η περίοδος της κοινωνικής ηθογραφίας «Στέλλα, η πρώτη γυναίκα. Ο λιτός μύθος της Στέλλας του λιμανιού και τα ηθικής απειθαρχίας είναι πασίγνωστος πια. Ο μύθος αυτός έγινε με το πέρασμα των δεκαετιών, κάτι σαν κινηματογραφικό θρύλος τον οποίο περιβλήθηκε και διέδωσε η Μελίνα Μερκούρη υπερβαίνοντας τον διαρκώς εκρηκτική φυσική παρουσία της. Ο παθιασμένος έρωτας της τραγουδίστριας της νύχτας για τον ποδοσφαιριστή και τον γλεντζέ δεν οδηγεί στη λύτρωση της ούτε σε συμβιβασμό, αλλά κατευθείαν στην καταστροφή της. Η γυναίκα αυτή δεν ανήκει στην κινηματογραφική δεκαετία του 50. Πλησιάζει στην τυπολογία των γυναικών του τέλους του 20ου αιώνα. Αυτό είναι το ηθικό πλεονέκτημα της, η πρώιμη και αυθεντική εμφάνιση της.» Alian Brien Εφημ. Evening Standard, 16 Αυγούστου 1956 Peter John Dyer Περιοδικό Films and filming, τχ. Οκτωβρίου 1956 «Ο Ντοστογιέβσκι θα επιδοκίμαζε τη Στέλλα και ο Σουϊνμπουρν, θα τη λάτρευε!» Eric Rohmer Les arts, 4 Φεβρουαρίου 1958 «Το τέλος θυμίζει εκείνο του Οθέλλου, με τη διαφορά ότι η μαχαιρωμένη ηρωίδα βρίκσει ακόμη τη δύναμη μέσα σε ένα ντελήριο κοντινών πλάνων, να σφιχταγκαλιάσει τον δολοφόνο της ενώ, μέσα στο χάραμα, οι νοικοκυρές με τα τα νυχτικά τους περικυκλώνουν το ζευγάρι σαν χορός αρχαίας τραγωδίας.» Οι παραπάνω κριτικές προέρχονται από την έκδοση: Μιχάλης Κακογιάννης / 36 ο ΦΚΘ, Μιχάλης Κακογιάννης, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1995, Οργανισμός Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Θεσσαλονίκη 1997 «Όμως καταφέρνει και πλάθει τη Στέλλα, την τίγρη στο σοκάκι, αληθινό ανθρώπινο ζώο, ένα μείγμα Ava Gardner και Anna Magnani. Παρόλη τη φωτογραφία που φλουτάρει (είναι θολή, δεν έχει σαφές περίγραμμα) μερικές φορές και τον ήχο που χάνει συχνά, ο Κακογιάννης αγγίζει τη ζωή στο κάθε τετραγωνικό εκατοστό της οθόνης του.» 5
Μάριος Πλωρίτης Ελευθερία «Δε λείπει ούτε από τη Στέλλα εκείνο το «ηθελημένο», το προσχεδιασμένο που χαρακτηρίζει τις ελληνικές ταινίες. Στο άρτιο έργο εκείνο που του δίνει πειστικότητα είναι η ικανότητα του δημιουργού να εξαφανίζεται, να μην τον διακρίνει ο θεατής πίσω από τις πράξεις και τα γεγονότα, να πείθεται ότι οι δημιουργοί της «μικρής αυτής ισοτρίας είναι ο άνθρωποι του βιβλίου, της σκηνής ή της οθόνης και όχι ό άνθρωπος του γραφείου που τους συνέλαβε. Στη Στέλλα, όπως και στις άλλες ελληνικές ταινίες, η εξαφάνιση αυτή δεν πραγματοποιήθηκε.» Κώστας Σταματίου Η Αυγή «[ ]Αυτό που βλέπουμε πάντως, είναι ένα ξεδιάντροπο μελόδραμα, που προβάλλει ότι χαμηλότερο, ότι πιο λούμπεν, ότι πιο χυδαίο και καθυστερημένο στοιχείο υπάρχει στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.» Οι παραπάνω κριτικές προέρχονται από την έκδοση: Γιάννη Σολδάτου, Ένας αιώνας Ελληνικός Κινηματογράφος, 1 ος τόμος 1900-1970, Εκδόσεις Κοχλίας, Αθήνα 2001, σελίδες 152-153 Αντώνης Μοσχοβάκης Επιθεώρηση Τέχνης «[ ]Η χυδαιότητα και η ξετσιπωσιά παρουσιάζονται σαν ηρωισμός. Η μαγκιά και το σερτιλίκι, σαν παλληκαριά. [ ] Ο κ. Κακογιάννης, ξένος ακόμα στον τόπο μας, χρωστάει να μελετήσει βαθύτερα την ελληνική πραγματικότητα που μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα, σ έναν κάποιο βαθμό, τα μπουζούκια, δεν κλείνεται όμως σ αυτά.» 6
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 η / ΒΗΜΑ 2 ΣΥΝ ΚΑΙ ΠΛΗΝ Στα + Στα - 7
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 η / ΒΗΜΑ 3 Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΟΥ Γράψτε την κριτική σας Βαθμολογήστε 8
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 η ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ Με αφορμή το απόσπασμα που παρακολουθήσατε, δημιουργείστε τη δική σας κινηματογραφική σκηνή. Σκεφτείτε τη σχέση των δυο φύλων και τον τρόπο που αυτές διαμορφώνονται στο σύγχρονο κοινωνικό πλαίσιο και με τις υπάρχουσες δομές. 1. Ξεκινήστε από το Story board (βλ. Guides - Script). Ποιο σκηνικό χώρο θα επιλέγατε, ποια ενδυμασία / μακιγιάζ / μουσική επένδυση θα προτιμούσατε, τι δίλημμα θα αντιμετώπιζαν οι δυο ήρωες; 2. Ανοίξτε την κάμερα σας, 3-2-1, πάμε! 9
Χώρος: Είδος πλάνου: Δράση: Διάλογος: Διάρκεια: Ήχος: 10
Χώρος: Είδος πλάνου: Δράση: Διάλογος: Διάρκεια: Ήχος: 11
EU FO RIA EUROPEAN FILMS FOR INNOVATIVE AUDIENCE DEVELOPMENT 12