Llppaint: Μία νέα πρόταση διδασκαλίας

Llppaint: Μία νέα πρόταση διδασκαλίας Σκαρλάτου Χαρίκλεια Εκπαιδευτικός ΠΕ20, Γυμνάσιο Καλυθιών Skarlatoux@yahoo.gr Περίληψη Η παρούσα εισήγηση έχει ως στόχο να παρουσιάσει και να εφαρμόσει ένα νέο πρόγραμμα ζωγραφικής, το llppaint. Το πρόγραμμα αυτό συνιστά μία νέα ενδιαφέρουσα διδακτική μέθοδο και πρόταση, εφόσον περιέχει περισσότερα εργαλεία και κατά συνέπεια περισσότερες δυνατότητες επεξεργασίας και δημιουργίας εικόνας συγκριτικά με τη ζωγραφική των Windows. Ειδικότερα, περιλαμβάνει μία ποικιλία ήχων και μουσικής τα οποία καθιστούν το μάθημα πιο ευχάριστο, μία πληθώρα από έτοιμες εικόνες, και δυνατότητες όπως: περιστροφή της εικόνας, δημιουργία πλεγμάτων, σχεδίαση με αντικατοπτρισμό, μαγικά ραβδάκια που δημιουργούν κύκλους, τετράγωνα σε διάφορα χρώματα, επιλογές φόντου σχεδίασης (στόχος, πρασινοπίνακας, διάστημα κ.ά.). Η γνωριμία και η εξοικείωση με το llppaint θα βασιστεί αφενός στην παρουσίαση των βασικών λειτουργιών του προγράμματος και στις διαπιστώσεις της εφαρμογής του σε μαθητές της Α τάξης γυμνασίου, όπου μέσα από ομαδικές δραστηριότητες οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να πειραματιστούν, να δοκιμάσουν και να νιώσουν την ικανοποίηση της δημιουργίας. Λέξεις κλειδιά: llppaint, πρόγραμμα ζωγραφικής, δημιουργική απασχόληση 1. Εισαγωγή Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής (Η/Υ) έχει χαρακτηριστεί σαν «μηχανή φαντασίας» και η ποικιλία των τρόπων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποδεικνύει ότι είναι η πιο πολύπλευρη εφεύρεση (Anderson, 1991 στο Τσαμπαρλή & Τσιμπιδάκη, 2003). Οι υπολογιστές μέσα στην τάξη μπορούν να λειτουργήσουν ως χρήσιμα εργαλεία τα οποία επιτρέπουν στα παιδιά να αναπτύξουν βασικές μαθησιακές δεξιότητες σε επίπεδα που ήταν ανέφικτα πριν την εποχή της τεχνολογίας (Govier, 1989). Ταυτόχρονα, οι Η/Υ είναι πολύπλευρα διδακτικά εργαλεία τα οποία δεν στοχεύουν να αντικαταστήσουν τους δασκάλους αλλά να τους βοηθήσουν με στόχο να δημιουργήσουν τις καλύτερες συνθήκες μάθησης (Τσαμπαρλή & Τσιμπιδάκη, 2003). Στις μέρες μας, οι περισσότερες διδακτικές μέθοδοι αναφέρουν τη χρήση των υπολογιστών ως μια ευκαιρία να μάθουν τα παιδιά μέσα από αυτήν, με ομαδική εργασία και μέσα από πολύπλευρες από κοινού δραστηριότητες (Hope, 1987; Govier, 1989; Bozic & Murdoch, 1996; Bozic & Sherlock, 1996). Συγχρόνως, η χρήση των Η/Υ στη σχολική τάξη ενισχύει την κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία, τη συνεργασία και τη συζήτηση (Garrett, 1986; Bozic & Murdoch, 1996; Detheridge, 1997). Ο υπολογιστής αποτελεί ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που προάγει την ομαδική εργασία στην τάξη. Αυτή η διάσταση δίνεται χαρακτηριστικά στη φράση η οποία αναφέρει ότι ο Η/Υ είναι σαν μία φωτιά σε ένα κρύο βράδυ του χειμώνα όπου όλοι κάθονται γύρω της και συζητάνε (Loughrey, 1991). Επίσης, ο Η/Υ προσφέρει στα παιδιά ευκαιρίες για περισσότερη επιτυχία. Προσεκτικά επιλεγμένα προγράμματα

μπορούν να εναρμονιστούν με τις ατομικές ανάγκες κάθε παιδιού (Conference Report, 1984). Αξίζει να αναφερθεί ότι στη Δημιουργική Ανάπτυξη, ο Η/Υ προσφέρει στο παιδί την ευκαιρία να συναντήσει την τέχνη και τη μουσική μέσα από μία διαφορετική διάσταση. Η βιβλιογραφία αναφέρει ότι η ζωγραφική και το παιδικό ιχνογράφημα είναι ένα μήνυμα, ένας αυθόρμητος λόγος, ένα δείγμα ελεύθερης έκφρασης. Μιλάει, διηγείται και εξηγεί όλα εκείνα, που το παιδί δεν μπορεί να σχηματίσει με λέξεις (Βερνάδου, 2001). Παράλληλα, το παιδικό σχέδιο συνιστά «ζωή, έκφραση και κίνηση, και, στα αρχικά στάδια, ικανοποιεί την ηδονή της κίνησης. Θεωρείται μια καλλιτεχνική δημιουργία εμπειρία που υποκαθιστά ή συνοδεύει τον εσωτερικό λόγο του παιδιού». Το παιδικό σχέδιο εμπεριέχει το λόγο και συνοδεύεται με την ομιλία. Μιλάει δηλαδή, για επιθυμίες, φόβους, φοβίες, για την αγωνία πριν το λόγο, δηλώνει το πραγματικό σε συνάρτηση με το φαντασιωσικό στοιχείο, προβάλλει τη γλώσσα των προτύπων και των ταυτίσεων, αντανακλώντας, τελικά, τον ίδιο τον εαυτό του παιδιού (Κουράκης, 1999, σ. 77). Αυτή η αξία του ιχνογραφήματος οδήγησε την Dolto να υποστηρίξει ότι «στο σχέδιο δεν υπάρχει τίποτα τυχαίο, όλα είναι απαραίτητα» (ο.π. Καΐλα & Ξανθάκου, 1993, σ. 53). Είναι ιδιαίτερη η αξία της ζωγραφικής, όταν συνδυάζεται με την τεχνολογία. Σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα [ΑΠ] (Ενότητα Τρίτη Χρήση εργαλείων έκφρασης και δημιουργίας Κεφάλαιο 9: Ζωγραφική) οι μαθητές μετά το τέλος της διδακτικής ενότητας θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν το περιβάλλον της Ζωγραφικής (παλέτα χρωμάτων, εργαλειοθήκη), να ανοίγουν την Ζωγραφική, να μπορούν να ζωγραφίζουν στην περιοχή σχεδίασης ένα σχέδιο, να χρησιμοποιούν συνδυασμούς χρωμάτων, να μπορούν να εισάγουν κείμενο και να ενώνουν δύο εικόνες σε μια ζωγραφιά. Η παρούσα εισήγηση έχει ως στόχο να παρουσιάσει και να εφαρμόσει ένα νέο πρόγραμμα ζωγραφικής, το llppaint, το οποίο αποτελεί μία νέα ενδιαφέρουσα διδακτική μέθοδο και πρόταση, εφόσον περιέχει περισσότερα εργαλεία και κατά συνέπεια περισσότερες δυνατότητες επεξεργασίας και δημιουργίας εικόνας συγκριτικά με τη ζωγραφική των Windows. 2. Παρουσίαση του προγράμματος Το llppaint περιλαμβάνει μια ενδιαφέρουσα ποικιλία: - ήχων και μουσικής, - έτοιμων εικόνων, και - δυνατοτήτων όπως: περιστροφή της εικόνας, δημιουργία πλεγμάτων, σχεδίαση με αντικατοπτρισμό, μαγικά ραβδάκια που δημιουργεί κύκλους, τετράγωνα σε διάφορα χρώματα, επιλογές φόντου σχεδίασης (στόχος, πρασινοπίνακας, διάστημα κ.ά.).

Στη συνέχεια θα «γνωρίσουμε» το πρόγραμμα μέσα από την παρουσίαση των βασικών λειτουργιών του. Το πρόγραμμα ξεκινά όταν ανοίγουμε το φάκελο llppaint και κάνουμε διπλό κλικ στο εικονίδιο LPP (Εικόνα 1) Εικόνα 1. «Εκκίνηση προγράμματος» Αριστερά στην οθόνη είναι η παλέτα με τα χρώματα και πατώντας πάνω στο επιλεγμένο χρώμα μας προσφέρει και άλλες επιλογές χρωμάτων. Στο κάτω μέρος ακριβώς από την παλέτα είναι τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουμε συνδυάζοντας και τα εργαλεία στο πάνω μέρος της οθόνης. Πατώντας με το ποντίκι σε κάποιο εργαλείο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε. Οι πιο βασικές λειτουργίες του προγράμματος είναι οι ακόλουθες: Σχεδίαση γραμμών και σχημάτων Για να σχεδιάσουμε μια γραμμή ελεύθερης μορφής στην εργαλειοθήκη, επιλέγουμε το μολύβι. Για να σχεδιάσουμε τη γραμμή, σέρνουμε το δείκτη του ποντικιού πάνω στην οθόνη. Στο πάνω μέρος της εργαλειοθήκης κάνουμε κλικ σε ένα μέγεθος για το πάχος της γραμμής. Επίσης, μπορούμε να κάνουμε ελεύθερες γραμμές το φτερό και το μολύβι με τη διαφορά του ότι δεν μπορούμε να κάνουμε αλλαγή στο πάχος της γραμμής. Για να σχεδιάσουμε μια ευθεία γραμμή Στη γραμμή εργαλείων, επιλέγουμε το χάρακα. Για να σχεδιάσουμε μια γραμμή, σέρνουμε το δείκτη του ποντικιού πάνω στην οθόνη κρατώντας το κουμπί πατημένο.

Για να σχεδιάσουμε διάφορα γεωμετρικά σχήματα Στην εργαλειοθήκη, επιλέγουμε τον κύκλο. Σέρνουμε διαγώνια το δείκτη του ποντικιού. Μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα έγχρωμο γέμισμα κάνοντας κλικ σε ένα στυλ γεμίσματος στο δεξί μέρος της εργαλειοθήκης. Κάνουμε κλικ σε ένα νέο χρώμα στο πλαίσιο χρωμάτων για να αλλάξουμε το χρώμα γραμμής. Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να κάνουμε και τα παρακάτω γεωμετρικά σχήματα όπως: τετράγωνο, αρκεί να επιλέξουμε το, πολύγωνο, αρκεί να επιλέξουμε, τρίγωνο ή ορθογώνιο τρίγωνο αρκεί να επιλέξουμε τα αντίστοιχα εικονίδια: ή. Για να σχεδιάσουμε διάφορα σχέδια Στην εργαλειοθήκη, επιλέγουμε το και μπορούμε να σχεδιάσουμε με αντικατοπτρισμό. Ακόμη, έχουμε τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε: γκαζόν επιλέγοντας το, φυσαλίδες επιλέγοντας το, πουλιά επιλέγοντας το, μαγικούς κύκλους επιλέγοντας το κ.ά. Για να γεμίσουμε μια περιοχή ή ένα αντικείμενο με χρώμα Στην εργαλειοθήκη, επιλέγουμε το. Επιλέγουμε την περιοχή ή στο αντικείμενο που θέλουμε να γεμίσουμε. Εάν το σχήμα που γεμίζουμε έχει οποιοδήποτε άνοιγμα στο περίγραμμά του, το χρώμα του γεμίσματος διαρρέει και στην υπόλοιπη περιοχή σχεδίασης. Για να ζωγραφίσουμε με πινέλο Στην εργαλειοθήκη, επιλέγουμε το. Για να ζωγραφίσουμε σέρνουμε το δείκτη του ποντικιού. Για να δημιουργήσουμε ένα εφέ αερογράφου Στην εργαλειοθήκη, επιλέγουμε το ή το. Στο πάνω δεξί μέρος της εργαλειοθήκης, κάνουμε κλικ σε ένα μέγεθος για την περιοχή ψεκασμού. Για να ψεκάσουμε, σέρνουμε το δείκτη του ποντικιού. Ο δεύτερος αερογράφος κάνει συνδυασμό τριών χρωμάτων της ίδια περίπου απόχρωσης. Για να σβήσουμε μια μικρή περιοχή Στην εργαλειοθήκη, επιλέγουμε το. Σέρνουμε το δείκτη του ποντικιού επάνω στην περιοχή που θέλουμε να σβήσουμε. Για να σβήσουμε μια ολόκληρη εικόνα Στην εργαλειοθήκη, επιλέγουμε τη βόμβα. Για να αναιρέσουμε αλλαγές Από την εργαλειοθήκη πατάω το. Έχει τη δυνατότητα για μια μόνο αναίρεση. Για να αναστρέψουμε ή να περιστρέψουμε μια εικόνα ή ένα αντικείμενο

Στην εργαλειοθήκη επιλέγω το και σέρνουμε ένα πλαίσιο γύρω από το αντικείμενο που θέλουμε να αναστρέψουμε ή να περιστρέψουμε. Για να πληκτρολογήσουμε ένα κείμενο στη ζωγραφιά μας Στην εργαλειοθήκη επιλέγω το, κάνουμε κλικ μέσα στην περιοχή σχεδίασης που θέλω να γράψω το κείμενο και πληκτρολογώ. [Σημείωση: Στο llppaint δεν αναγνωρίζονται οι ελληνικοί χαρακτήρες]. Για να αποκόψω ένα κομμάτι από τη ζωγραφιά Στην εργαλειοθήκη επιλέγω το και σέρνουμε ένα πλαίσιο γύρω από το αντικείμενο που θέλουμε να αποκόψουμε. Για να εισάγω έτοιμες εικόνες Στην εργαλειοθήκη υπάρχει μια πληθώρα από 84 έτοιμες εικόνες αρκεί να επιλέξουμε ποιες θέλουμε να ενσωματώσουμε στη ζωγραφιά μας. Ενδεικτικά βλέπουμε στο παρακάτω σχήμα κάποιες εικόνες (Εικόνα 2). Εικόνα 2. «Έτοιμες εικόνες» Για να αποθηκεύσω τη ζωγραφιά Στην εργαλειοθήκη επιλέγω την εικόνα. Το llppaint αποθηκεύει απευθείας την εικόνα σε Windows Vista. Ενώ με τα Windows XP πρέπει να τα αποθηκεύσουμε με Print Screen.

3. Εφαρμογή του προγράμματος Το πρόγραμμα llppaint εφαρμόστηκε συνολικά σε 91 μαθητές της Α Γυμνασίου κατά το χρονικό διάστημα Φεβρουάριου - Μαρτίου 2008. Συνολικά αφιερώθηκαν τέσσερις διδακτικές ώρες. Ειδικότερα, την πρώτη διδακτική ώρα παρουσιάστηκε συνοπτικά με τη βοήθεια βιντεοπροβολέα το περιβάλλον του προγράμματος και μερικές επιλογές από την εργαλειοθήκη. Στη συνέχεια, οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να ανακαλύψουν μόνοι τους τις δυνατότητες του llppaint. Στη δεύτερη διδακτική ώρα οι μαθητές δημιούργησαν ζωγραφιές με ελεύθερο θέμα, με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού σε ρόλο δασκάλου και συνεργάτη. Επίσης, οι μαθητές διδάχτηκαν τον τρόπο αποθήκευσης και ανάκτησης της ζωγραφιάς τους. Στη συνέχεια, αποθήκευσαν υποχρεωτικά τη ζωγραφιά τους και δοκίμασαν να ανακτήσουν την εργασία τους. Η τρίτη διδακτική ώρα ξεκίνησε με την περιγραφή των εργαλείων: περιστροφή, αποκοπή και εισαγωγή κειμένου. Ολοκλήρωσαν τη ζωγραφιά τους και της έδωσαν έναν τίτλο της προτίμησης τους. Η τέταρτη διδακτική ώρα χρησιμοποιήθηκε για να τελειώσουν όλοι οι μαθητές τα έργα τους και συγχρόνως να λυθούν όποιες απορίες είχαν δημιουργηθεί κατά τη χρήση του προγράμματος και παράλληλα συγκρίνανε τα δύο προγράμματα ζωγραφικής, το llppaint και τη ζωγραφική των Windows. Η χρήση του προγράμματος κατέδειξε ότι τα παιδιά προτίμησαν να εργαστούν στο πρόγραμμα αυτό, ενώ είχαν και την επιλογή τo προγράμματος ζωγραφικής των Windows. Επίσης, ανέφεραν ότι τους ήταν περισσότερο «ελκυστικό», «πρωτότυπο», «διαφορετικό από τα άλλα, τα δύσκολα». Τα παιδιά εργάστηκαν ατομικά αλλά και ομαδικά, και σε ώρες εκτός σχολείου. Η πλειονότητα των παιδιών (90%) ζήτησε να αποκτήσει το πρόγραμμα και εργαζόταν και στο σπίτι. Στο τέλος όλων των δημιουργικών εργασιών, τα παιδιά εκδήλωσαν την επιθυμία σε συνεργασία με τη διδάσκουσα να διεξαχθεί ένας «διαγωνισμός», στον οποίο οι μαθητές θα κλιθούν να επιλέξουν την καλύτερη δημιουργία που θα συνοδευτεί και από ένα συμβολικό βραβείο. Αυτή η πρόταση είναι σε εξέλιξη και όλοι οι μαθητές εργάζονται πυρετωδώς ατομικά και σε ομάδες συνεργασίας. Η αξιολόγηση της χρήσης του llpaint ανέδειξε ότι συνιστά ένα πρόγραμμα που προσφέρει μία ευχάριστη διέξοδο στις καλλιτεχνικές τάσεις των παιδιών και τους επιτρέπει να πειραματισθούν και να αυτοσχεδιάσουν. Παράλληλα, καλλιέργησε την παρατηρητικότητα, τη φαντασία, την επινοητικότητα και την ευαισθησία τους. Τέλος, κατάφερε να ενισχύσει την άμιλλα και να συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση τους στο σχολικό περιβάλλον. Ενδεικτικά θα παρουσιάσουμε κάποιες δημιουργίες των μαθητών:

Δημιουργία 1. «Η Φύση» Δημιουργία 2. «Ο βυθός μου»

Δημιουργία 3. «Γοργόνα» Δημιουργία 4. «Πόλη και Χωριό»

Βασικές Επισημάνσεις Με στόχο τη διερεύνηση του ρόλου της χρήσης του llppaint από μαθητές, μπορούμε να επισημάνουμε τα ακόλουθα: Το llppaint είναι ένα εξαιρετικά πολύπλευρο εργαλείο ζωγραφικής και μέσο δημιουργίας, το οποίο συνδυάζει ήχο, χρώμα και κίνηση. Οι μαθητές μέσα από τη χρήση αυτού του προγράμματος μπορούν να γνωρίσουν και να πειραματιστούν με την τέχνη. Το llppaint συνιστά ένα ενδιαφέρον απλό στη χρήση εργαλείο, ελκυστικό για τους μαθητές και συγχρόνως δεν έχει κανένα οικονομικό κόστος για κάθε σχολείο, εφόσον διατίθεται δωρεάν στο διαδίκτυο. Το σημαντικότερο στοιχείο είναι μέσα από τη χρήση αυτού του προγράμματος όλα τα παιδιά πειραματίστηκαν, προσπάθησαν, και βίωσαν το αίσθημα της δημιουργίας και της επιτυχίας. Βιβλιογραφία Βερνάδου, Μ. (2001). Το παιδικό ιχνογράφημα. Θέματα Ειδικής Αγωγής, 12, 60-68. Bozic, N., & Sherlock, C. (1996). Joint activities and early functional communication. In N. Bozic & H. Murdoch (Eds), Learning through interaction. London: David Fulton Publishers. Bozic, N., & Murdoch, H. (1996) Introduction. In N. Bozic & H. Murdoch (Εds), Learning through interaction. London: David Fulton Publishers. Conference Report (1884). Computers in the primary curriculum. MEP 1984. Detheridge, T. (1997) Bridging the Communication Gap. British Journal of Special Education. 24 (1), 21-30. Garrett, J. (1986). Interpersonal skills: an overview. In M. Hope (Ed), The magic of the micro: A resource for children with learning difficulties. Readers 7. London: CET. Govier, H. (1989). IT in the primary school. 1 Issues for Teachers. Coventry: MESU. Hope, M. (1987). Micros for children with special needs. London: Souvenir Press. Καΐλα, Μ. & Ξανθάκου, Γ. (1993). Μάνα η πρώτη ερωμένη (2 η έκδ.). Αθήνα: Ντουντούμη. Κουράκης, Ι. (1999). Παιδικό σχέδιο και κίνηση. Θέματα Ειδικής Αγωγής, 4, 77-80. Loughrey, D. (1991). Hands on: Computer experience and the child with special educational needs. Support For Learning, 6(3), 124-126. Τσαμπαρλή, Α., & Τσιμπιδάκη, Α. (2003). Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών από νήπια με σωματικές δυσκολίες στο σχολικό περιβάλλον. Θέματα Ειδικής Αγωγής, 19, 3-18. ΥΠΕΠΘ (2007). Πληροφορική. Βιβλίο εκπαιδευτικού, Α, Β, Γ, Γυμνασίου. Αθήνα: ΟΕΔΒ.