ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.6.2015 COM(2015) 235 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ενδέκατη έκθεση για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, και την κατάσταση που συνεπάγεται η εφαρμογή του κατά την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου έως την 31η Δεκεμβρίου 2014 {SWD(2015) 108 final} EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ενδέκατη έκθεση για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, και την κατάσταση που συνεπάγεται η εφαρμογή του κατά την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου έως την 31η Δεκεμβρίου 2014 2

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου για το καθεστώς βάσει του άρθρου 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 10 της πράξης προσχώρησης 1 (εφεξής ο κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή, ΚΠΓ) άρχισε να ισχύει την 1η Μαΐου 2004. Ο κανονισμός αυτός ορίζει τους όρους εφαρμογής των διατάξεων του δικαίου της ΕΕ για την κυκλοφορία των προσώπων, των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών διαμέσου της Γραμμής που χωρίζει τις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας που βρίσκονται εκτός του αποτελεσματικού ελέγχου της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο αυτό. Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των εν λόγω κανόνων, η εφαρμογή τους επεκτάθηκε στο εδαφικό όριο μεταξύ των περιοχών αυτών και της ανατολικής Περιοχής Κυρίαρχων Βάσεων (ΑΠΚΒ) του Ηνωμένου Βασιλείου 2. Η παρούσα έκθεση καλύπτει την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου έως την 31η Δεκεμβρίου 2014. Η Επιτροπή συνέχισε τον εποικοδομητικό διάλογο με τις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη διοίκηση της Περιοχής Κυρίαρχων Βάσεων (ΠΚΒ), σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού, καθώς και με το Τουρκοκυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο (ΤΚΕΕ). 1. ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ 1.1. Διέλευση από τα εγκεκριμένα σημεία διέλευσης Ο κανονισμός θεσπίζει σταθερό νομικό πλαίσιο για την ελεύθερη κυκλοφορία των Κυπρίων, άλλων υπηκόων της ΕΕ και υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι διασχίζουν την Πράσινη Γραμμή (εφεξής «Γραμμή») στα εγκεκριμένα σημεία διέλευσης. Σημειώθηκε αύξηση του αριθμού τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων που διέσχισαν τη Γραμμή το 2014 σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κυπριακής Δημοκρατίας, σημειώθηκαν 589.906 διελεύσεις Ελληνοκυπρίων (έναντι 520.410 κατά το προηγούμενο έτος) και 200.562 διελεύσεις ελληνοκυπριακών οχημάτων (έναντι 183.185 κατά το προηγούμενο έτος) από τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης προς το βόρειο τμήμα της Κύπρου, καθώς και 927.141 διελεύσεις Τουρκοκυπρίων (έναντι 877.759 κατά το προηγούμενο έτος) και 346.495 διελεύσεις τουρκοκυπριακών οχημάτων (έναντι 323.655 κατά το προηγούμενο έτος) από το βόρειο τμήμα της Κύπρου προς τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης κατά την περίοδο αναφοράς 3. Ο αριθμός πολιτών της ΕΕ πλην Κυπρίων και υπηκόων τρίτων χωρών που διέσχισαν τη Γραμμή αυξήθηκε σημαντικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αστυνομίας της Κυπριακής Δημοκρατίας (εφεξής: CYPOL), κατά την περίοδο αναφοράς πραγματοποιήθηκαν 732.856 1 2 3 ΕΕ L 161 της 30.04.2004, σ. 128. Κανονισμός όπως τροποποιήθηκε τελευταία με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 685/2013 του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 2013, ΕΕ L 196 της 19.7.2013, σ. 1, γνωστός ως κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή. Βλ. αιτιολογική σκέψη 3 του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή. Οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν τηρούν αρχεία για την επιστροφή των Ελληνοκυπρίων στις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης, ούτε για την επιστροφή των Τουρκοκυπρίων στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. 3

διελεύσεις πολιτών της ΕΕ, πλην Κυπρίων και υπηκόων τρίτων χωρών (έναντι 517.580 κατά το προηγούμενο έτος). Το 77% αυτών των διελεύσεων (565.742) πραγματοποιήθηκε στο σημείο διέλευσης πεζών της οδού Λήδρας, στο οποίο εξακολούθησαν να πραγματοποιούνται οι περισσότερες διελεύσεις μη Κυπρίων (κυρίως τουριστών). Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα δείχνουν αύξηση του αριθμού των διελεύσεων ελληνοκυπρίων (838.876) και αύξηση του αριθμού των διελεύσεων ελληνοκυπριακών οχημάτων (281.521) από τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης προς το βόρειο τμήμα της Κύπρου. Επίσης, δείχνουν μείωση του αριθμού των διελεύσεων Τουρκοκυπρίων (1.257.530) και αύξηση του αριθμού των διελεύσεων τουρκοκυπριακών οχημάτων προς την αντίθετη κατεύθυνση (484.186). Επιπλέον, 1.157.812 αλλοδαποί διέσχισαν τη Γραμμή από τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης προς το βόρειο τμήμα της Κύπρου. Ωστόσο, τα προαναφερόμενα αριθμητικά στοιχεία της CYPOL δεν περιλαμβάνουν στοιχεία σχετικά με τα άτομα και τα οχήματα που διέσχισαν τη Γραμμή από το βόρειο τμήμα της Κύπρου προς την ΑΠΚΒ από τα σημεία διέλευσης Πέργαμος και Στροβίλια 4. Η διοίκηση της ΑΠΚΒ αναφέρει ότι, βάσει πληροφοριών που παρασχέθηκαν από την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα, 108.893 Ελληνοκύπριοι (έναντι 84.551 κατά το προηγούμενο έτος) διέσχισαν τη Γραμμή για να μεταβούν στο βόρειο τμήμα της Κύπρου και 273.607 Τουρκοκύπριοι (έναντι 216.081 κατά το προηγούμενο έτος) διέσχισαν τη Γραμμή προς την αντίθετη κατεύθυνση, ενώ 258.348 πολίτες της ΕΕ, πλην των Κυπρίων και υπηκόων τρίτων χωρών, διέσχισαν την Πράσινη Γραμμή και προς τις δύο κατευθύνσεις, μέσω των σημείων διέλευσης που βρίσκονται στην ΑΠΚΒ. Το 2014, ο αριθμός του προσωπικού της CYPOL που εργάζεται στα σημεία διέλευσης μειώθηκε σε 72 (από 75 το 2013). Στις 26 Φεβρουαρίου 2014 οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν επέτρεψαν τη διέλευση προς τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης ενός τουρκοκυπριακού λεωφορείου που μετέφερε πολίτες της ΕΕ στο σημείο διέλευσης του Αγίου Δομετίου. Η Κυπριακή Δημοκρατία πληροφόρησε την Επιτροπή ότι ο οδηγός, μολονότι είχε προσωρινή άδεια, δεν είχε άδεια άσκησης επαγγέλματος του οδικού μεταφορέα η οποία απαιτείται δυνάμει του κανονισμού αριθ. 1071/2009 και του εθνικού νόμου αριθ. 101 (I)/(2001). Η Επιτροπή είχε ήδη πληροφορήσει τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας ότι δεν είναι ούτε αναγκαίο ούτε ενδεδειγμένο να απαιτείται άδεια άσκησης επαγγέλματος του οδικού μεταφορέα για μια εταιρεία λεωφορείων που εδρεύει στις περιοχές όπου δεν εφαρμόζεται το κεκτημένο, και είχε δημοσιοποιήσει τη θέση της 5. Η σταθερότητα, η προβλεψιμότητα πρακτικών στα σημεία διέλευσης και η ασφάλεια δικαίου είναι ουσιώδη στοιχεία για την επίτευξη των στόχων του κανονισμού. 4 5 Ο ΚΠΓ δεν προβλέπει υποχρεώσεις αναφοράς γι αυτές τις μετακινήσεις. Ένατη έκθεση για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, και την κατάσταση που συνεπάγεται η εφαρμογή του. 4

Με την υποστήριξη της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο (UNFICYP), ελήφθησαν σημαντικά μέτρα για να διευκολυνθεί η άσκηση της θρησκευτικής λατρείας, όπως αναφέρεται στην έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την UNFICYP του Ιανουαρίου του 2015 6. Οι θρησκευτικοί ηγέτες και οι προσευχόμενοι πιστοί επωφελήθηκαν από τις δυνατότητες ευκολότερης διέλευσης και προς τις δύο κατευθύνσεις. 1.2. Παράνομη μετανάστευση διαμέσου της Πράσινης Γραμμής και άσυλο Τα αριθμητικά στοιχεία της CYPOL για το 2014 εξακολούθησαν να δείχνουν μείωση της παράνομης μετανάστευσης διαμέσου της Πράσινης Γραμμής από το βόρειο τμήμα της Κύπρου προς τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Ο αριθμός τους ανήλθε το 2014 σε 970, ενώ το 2013, το 2012 και το 2011 ήταν αντιστοίχως 1043, 1265 και 1311 7. Σύμφωνα με τη CYPOL, η μείωση αυτή οφείλεται πιθανώς στη μείωση των προοπτικών απασχόλησης λόγω της οικονομικής κρίσης στην Κύπρο καθώς και στην αύξηση του αριθμού του προσωπικού και των περιπολιών βάσει του σχεδίου στρατηγικής 2012-2015 της CYPOL για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης. Οι χώρες καταγωγής, με τον υψηλότερο αριθμό συλληφθέντων παράνομων μεταναστών μετά τη διέλευση της Γραμμής ήταν η Συρία (619), το Πακιστάν (58), το Ιράν (44), η Γεωργία (33) και η Ινδία (28). Από το σύνολο των 970 παράνομων μεταναστών, 717 άτομα (74%) υπέβαλαν αίτηση διεθνούς προστασίας στην Κυπριακή Δημοκρατία, το δε μεγαλύτερο μέρος τους ήταν Σύριοι (583). Οι παράνομοι μετανάστες συλλαμβάνονται κατά κανόνα κατά τη διενέργεια ελέγχων κατά μήκος της Γραμμής και στους αερολιμένες, όταν επιδιώκουν να εγκαταλείψουν την Κύπρο. Οι υπήκοοι τρίτων χωρών που ζητούν διεθνή προστασία εντοπίζονται κατά κανόνα στα αστυνομικά τμήματα όταν υποβάλλουν αίτηση ασύλου. Οι εκτιμήσεις της Αστυνομίας της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με τη διαδρομή που ακολουθούν οι παράνομοι μετανάστες για να εισέλθουν στις περιοχές οι οποίες τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης βασίστηκαν στα κριτήρια που εφαρμόστηκαν κατά τα προηγούμενα έτη, κυρίως σε πληροφορίες που περιλαμβάνονται στα έγγραφά τους, σε δηλώσεις των μεταναστών και σε άλλα αποδεικτικά στοιχεία. Με βάση την ανάλυση που πραγματοποίησε η CYPOL, σχεδόν όλοι οι παράνομοι μετανάστες που συνελήφθησαν στις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης μετά τη διέλευση της Γραμμής παράνομα έφθασαν στο βόρειο τμήμα της Κύπρου με προέλευση το τουρκικό έδαφος. 6 7 Έκθεση του Γενικού Γραμματέα σχετικά με την UNFICYP [S/2015/17] της 9ης Ιανουαρίου 2015. Για να υπάρξει μια ολοκληρωμένη εικόνα των παράνομων μεταναστευτικών ροών διαμέσου της Πράσινης Γραμμής, θα ήταν χρήσιμο να υπάρχουν επίσης πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που επιχείρησαν να διασχίσουν την Πράσινη Γραμμή αλλά δεν τους επετράπη η είσοδος στις περιοχές οι οποίες τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Ωστόσο, οι πληροφορίες αυτές δεν είναι διαθέσιμες, δεδομένου ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν τηρεί επίσημες στατιστικές για τη συγκεκριμένη κατηγορία ατόμων. 5

Η Τουρκοκυπριακή Κοινότητα πληροφόρησε την Επιτροπή ότι στο βόρειο τμήμα της Κύπρου καταβάλλονται προσπάθειες για την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που ελήφθησαν, το 2014 δεν επετράπη η είσοδος στο βόρειο τμήμα της Κύπρου σε 2.160 άτομα 8 (όλα με προέλευση το έδαφος της Τουρκίας), σε διάφορα σημεία εισόδου, και για 777 άτομα 9 που συνελήφθησαν στο βόρειο τμήμα της Κύπρου επιτεύχθηκε η επιστροφή τους στο έδαφος της Τουρκίας, που ήταν ο τελευταίος τόπος που είχαν επισκεφθεί πριν από την άφιξη στη νήσο. Αντιπρόσωποι των δύο κοινοτήτων συναντώνται τακτικά στο πλαίσιο της δικοινοτικής τεχνικής επιτροπής για την εγκληματικότητα και τα ποινικά θέματα (TCCCM) που λειτουργεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Ως προέκταση αυτής της επιτροπής, οι δύο κοινότητες δημιούργησαν επίσης έναν κοινό μηχανισμό ανταλλαγής πληροφοριών («Joint Communications Room»), ο οποίος παρέχει ένα φόρουμ για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με ποινικές υποθέσεις. Η καλή συνεργασία επέτρεψε την έναρξη ανακρίσεων. Όπως επισήμανε και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, ο διορισμός, για πρώτη φορά, αστυνομικών ως εκπροσώπων των Ελληνοκυπρίων στην TCCCM σηματοδότησε ένα σημαντικό βήμα προόδου για τη συνεργασία 10. Η CYPOL χαρακτήρισε πολύ καλή τη συνεργασία με τις άλλες αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες και με τη διοίκηση της ΑΠΚΒ. Ανατολική Περιοχή Κυρίαρχων Βάσεων (ΑΠΚΒ) Γενικά, η παράνομη μετανάστευση από το βόρειο τμήμα της Κύπρου μέσω της ΑΠΚΒ μειώθηκε ελαφρά. Το 2014 συνελήφθησαν 9 παράνομοι μετανάστες μετά τη διέλευση της Γραμμής παράνομα 11. Απαγορεύθηκε η είσοδος σε 1.301 άτομα, η πλειονότητα των οποίων ήταν τούρκοι πολίτες. Άλλοι αλλοδαποί ήταν κυρίως τουρίστες από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Αυστραλία, οι οποίοι έφθασαν μέσω του βορείου τμήματος της Κύπρου. Τα άτομα αυτά οδηγήθηκαν στο σημείο διέλευσης Άγιος Δομέτιος προκειμένου να υποβληθούν στις διατυπώσεις που απαιτούνται για την είσοδο στην Κυπριακή Δημοκρατία 12. Οι αξιωματικοί της Περιοχής Κυρίαρχων Βάσεων (ΠΚΒ) εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν τη συνεργασία τους με την Κυπριακή Δημοκρατία εξαιρετική. Πέραν των σημείων διέλευσης, η αστυνομία της ΠΚΒ πραγματοποιεί έκτακτες περιπολίες, ανάλογα με τον κίνδυνο και βάσει των πληροφοριών που διαθέτει, για την πάταξη της παράνομης μετανάστευσης. Οι περιπολίες αυτές συμπληρώνονται με περιπολίες από τις τελωνειακές και στρατιωτικές υπηρεσίες της ΠΚΒ. 8 9 10 11 12 Πολίτες Συρίας: 699, Τουρκίας: 403, Ιράκ: 136, Τουρκμενιστάν: 90, Γεωργίας: 33. Πολίτες Τουρκίας: 274, Συρίας: 99, Τουρκμενιστάν: 51, Δημοκρατίας της Μολδαβίας: 36, Νιγηρίας: 32. Έκθεση του Γενικού Γραμματέα σχετικά με την UNFICYP [S/2015/17] της 9ης Ιανουαρίου 2015. Οι εν λόγω 9 παράνομοι μετανάστες που συνελήφθησαν εντός της ΑΠΚΒ παραδόθηκαν στις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας και προστέθηκαν στον συνολικό αριθμό των ατόμων που διέσχισαν τη Γραμμή παράνομα και των οποίων η κατανομή κατά εθνικότητα παρατίθεται στο παράρτημα VII. Πολίτες Τουρκίας: 837, ΗΠΑ: 66, Ρωσίας: 58, Αυστραλίας: 50, Ουκρανίας: 33. 6

Διάφορα «μη εγκεκριμένα σημεία διέλευσης» στο χωριό Πέργαμος ή κοντά σ αυτό που χρησιμοποιούν κάτοικοι της περιοχής και γεωργοί είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ελεγχθούν. Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενες εκθέσεις, αυτά τα «μη εγκεκριμένα σημεία διέλευσης» εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχίες και θα πρέπει να βρεθεί κατάλληλη λύση σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 3 της πράξης προσχώρησης του 2003 13. Η ΠΚΒ ανέφερε ότι μπορεί να υπάρξει ταχεία αποστολή προσωπικού στις περιοχές των μη εγκεκριμένων σημείων διέλευσης σε περίπτωση ανάγκης. 2. ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ 2.1. Αξία των εμπορικών συναλλαγών Σύμφωνα με το άρθρο 8 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1480/2004 της Επιτροπής 14, το Τουρκοκυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο (ΤΚΕΕ) καθώς και οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας γνωστοποιούσαν σε μηνιαία βάση το είδος, τον όγκο και την αξία των εμπορευμάτων για τα οποία εκδόθηκαν παραστατικά έγγραφα. Στις εκθέσεις αυτές συμπεριλαμβάνονταν τα εμπορεύματα τα οποία διήλθαν από τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης μέσω των σημείων διέλευσης Περγάμου και Στροβιλίων, τα οποία τελούν υπό την εποπτεία της διοίκησης της ΠΚΒ. Σύμφωνα με το ΤΚΕΕ, η συνολική αξία των εμπορευμάτων για τα οποία εκδόθηκαν παραστατικά έγγραφα ανήλθε σε 3.911.189 ευρώ (έναντι 4.311.615 ευρώ κατά το προηγούμενο έτος). Τα αριθμητικά αυτά στοιχεία δείχνουν μείωση κατά 9,3% της συνολικής αξίας των εμπορευμάτων για τα οποία εκδόθηκαν παραστατικά έγγραφα σε σύγκριση με το 2013. Σύμφωνα με τις εκθέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, η συνολική εμπορική αξία των εμπορευμάτων με παραστατικά έγγραφα που διήλθαν από τη Γραμμή σημείωσε αύξηση κατά 3,1% και ανήλθε σε 3.520.045 ευρώ. Η αύξηση ήταν ιδιαίτερα σημαντική όσον αφορά τα πλαστικά προϊόντα, τα οικοδομικά υλικά, τα προϊόντα αλουμινίου/pvc και τα νωπά ψάρια. Σύμφωνα με τους ενδιαφερόμενους φορείς, η αύξηση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη σταθεροποίηση της οικονομικής κρίσης. Μολονότι δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ΚΠΓ, σύμφωνα με στοιχεία του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (ΚΕΒΕ), οι εμπορικές συναλλαγές από τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης προς το βόρειο τμήμα της Κύπρου αυξήθηκαν περίπου κατά 56% από 799.910 ευρώ το 2013 σε 1.246.930 ευρώ το 2014. Οι εμπορικές συναλλαγές από τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης προς το βόρειο τμήμα της Κύπρου αντιπροσωπεύουν το 35,4% των συναλλαγών προς την αντίθετη κατεύθυνση (23,4% κατά το 2013). Η Τουρκοκυπριακή Κοινότητα εξακολουθεί να εφαρμόζει εμπορικό καθεστώς το οποίο «αντανακλά», καταρχήν, τους περιορισμούς του ΚΠΓ. Ωστόσο, αυτό το εμπορικό καθεστώς δεν εφαρμόζεται πάντα με συνέπεια και αυτό δυσχεραίνει την ανάπτυξη βιώσιμων εμπορικών 13 14 ΕΕ L 236 της 23.9.2003, σ. 940. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1480/2004 της Επιτροπής, της 10ης Αυγούστου 2004, ΕΕ L 272 της 20.8.2004, σ. 3. 7

σχέσεων. Ο κύριος λόγος τον οποίο επικαλούνται δημοσίως οι τουρκοκύπριοι ενδιαφερόμενοι είναι η προστασία των τοπικών επιχειρήσεων. 2.2. Είδος εμπορευμάτων Το 2014, τα πλαστικά προϊόντα αποτελούσαν το βασικό αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών ακολουθούμενα από τα νωπά ψάρια, τα οικοδομικά υλικά/τεχνουργήματα από πέτρες και τα ανεπεξέργαστα άχρηστα υλικά 15. Εμφανίστηκαν νέα προϊόντα όπως φραγκόσυκα και έτοιμο σκυρόδεμα, αλλά ο εμπορικός τους αντίκτυπος ήταν πολύ περιορισμένος. Όλες οι συναλλαγές διαμέσου της Γραμμής πραγματοποιήθηκαν στο εσωτερικό της νήσου και δεν καταχωρίστηκαν εξαγωγές ούτε προς άλλα κράτη μέλη της ΕΕ ούτε προς τρίτες χώρες. 2.3. Παρατυπίες Κατά την εξεταζόμενη περίοδο, η Κυπριακή Δημοκρατία γνωστοποίησε στην Επιτροπή μια ειδική υπόθεση παρατυπίας που αφορούσε νωπά ψάρια καταγωγής Τουρκίας. Η Επιτροπή ενημέρωσε το ΤΚΕΕ. Το ΤΚΕΕ διερεύνησε αμέσως το θέμα, επέβαλε κυρώσεις στον επιχειρηματία και απαγόρευσε τις συναλλαγές του διαμέσου της Πράσινης Γραμμής έως το τέλος του 2014. 2.4. Εμπόδια και δυσχέρειες όσον αφορά την κυκλοφορία εμπορευμάτων Εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια στις συναλλαγές διαμέσου της Πράσινης Γραμμής και, κατά την άποψη της Επιτροπής και των τουρκοκυπριακών επιχειρηματιών, το γεγονός αυτό αντανακλάται επίσης στο περιορισμένο επίπεδο των εμπορικών συναλλαγών. Όπως αναφέρθηκε στις προηγούμενες εκθέσεις, το πρόβλημα της διέλευσης τουρκοκυπριακών εμπορικών οχημάτων προς τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης δεν έχει ακόμη επιλυθεί. Η Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι η επίλυση του εν λόγω ζητήματος θα συνέβαλε σημαντικά στην αύξηση των εμπορικών συναλλαγών, αφού θα διευκολυνόταν η μεταφορά των εμπορευμάτων. Επιπλέον, θα ενισχυόταν η επικοινωνία μεταξύ των οικονομικών παραγόντων της Κύπρου, πράγμα που θα συνέβαλε σημαντικά στην αύξηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Μέχρι σήμερα, τα τουρκοκυπριακά εμπορικά οχήματα άνω των 7,5 τόνων δεν μπορούν να διέλθουν από την Πράσινη Γραμμή αν δεν έχουν πλήρως συμβατά με το κεκτημένο έγγραφα που να έχουν εκδοθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας πληροφόρησαν την Επιτροπή ότι έχουν θεσπίσει διατάξεις για να διευκολύνουν την απόκτηση πιστοποιητικών τεχνικού ελέγχου και επαγγελματικών αδειών οδήγησης από τους Τουρκοκυπρίους. Από το καλοκαίρι του 2013 η Επιτροπή πραγματοποιεί επαφές με τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς και με τους τουρκοκύπριους ενδιαφερομένους με στόχο τη θέσπιση μηχανισμού που θα επιτρέπει τη διέλευση τουρκοκυπριακών εμπορικών οχημάτων 16. Δεδομένης της αναστολής της εφαρμογής του κεκτημένου στις περιοχές που δεν τελούν υπό 15 16 Παράρτημα IV. Ένατη και δέκατη ετήσια έκθεση για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου και την κατάσταση που συνεπάγεται η εφαρμογή του. 8

τον έλεγχο της κυβέρνησης σύμφωνα με το πρωτόκολλο 10 της Συνθήκης προσχώρησης του 2003, ένας μηχανισμός θα μπορούσε να διευκολύνει τη διέλευση τουρκοκυπριακών εμπορικών οχημάτων και να ανταποκριθεί στην αντιμετώπιση θεμάτων ασφάλειας. Οι εν λόγω επαφές για την εύρεση λύσης δεν κατέληξαν σε αποτέλεσμα στο τέλος της περιόδου αναφοράς. Όσον αφορά τα μεταποιημένα τρόφιμα, οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν επιτρέπουν τη διέλευση μεταποιημένων τροφίμων από τη Γραμμή, λόγω των ανησυχιών που εκφράστηκαν από τις υγειονομικές υπηρεσίες σχετικά με τη διαδικασία παραγωγής στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η Επιτροπή εξακολουθεί να πιστεύει ότι, δυνάμει του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή, δεν συντρέχουν λόγοι να διενεργούνται άλλοι έλεγχοι εκτός από εκείνους που προβλέπονται στον εν λόγω κανονισμό, δηλαδή έλεγχοι των εγκαταστάσεων στις εν λόγω περιοχές για να επαληθεύεται ότι η παραγωγή πραγματοποιείται σύμφωνα με τους κανόνες της Ένωσης 17. Ενώ οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορούν να λαμβάνουν δείγματα των προϊόντων για περαιτέρω ανάλυση, σύμφωνα με την εφαρμογή του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή, δεν θα έπρεπε να εμποδίζουν τη διέλευση από τη Πράσινη Γραμμή όλων των μεταποιημένων τροφίμων. Μέχρι σήμερα, οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας εξακολουθούν να μην επιτρέπουν τη διέλευση όλων των μεταποιημένων τροφίμων. Οι συζητήσεις μεταξύ των αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Επιτροπής πρέπει να συνεχιστούν, ώστε να βρεθεί εν προκειμένω λύση. Από το καλοκαίρι του 2013 η Επιτροπή κατέβαλε προσπάθειες παρόμοιες με αυτές που καταβλήθηκαν για τα εμπορικά οχήματα με σκοπό να τεθεί σε εφαρμογή μηχανισμός που να διευκολύνει τη διέλευση των μεταποιημένων τροφίμων και να ανταποκρίνεται στην αντιμετώπιση θεμάτων που άπτονται της δημόσιας υγείας. Όπως και με τα επαγγελματικά οχήματα, οι σχετικές συζητήσεις δεν κατέληξαν σε αποτέλεσμα στο τέλος της περιόδου αναφοράς. Όπως και κατά το παρελθόν, οι τουρκοκύπριοι έμποροι εξακολουθούν να αναφέρουν δυσχέρειες, όσον αφορά τον εφοδιασμό καταστημάτων με προϊόντα τους, καθώς και τη διαφήμιση των προϊόντων και των υπηρεσιών τους στις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης, οι οποίες παρεμποδίζουν τις συναλλαγές. Οι έμποροι εξακολουθούν να αναφέρονται στην απροθυμία των Ελληνοκυπρίων να αγοράζουν τουρκοκυπριακά προϊόντα. Εξάλλου αναφέρθηκε ότι οι έμποροι και των δύο κοινοτήτων αντιμετωπίζουν πολλά διοικητικά προβλήματα όταν θέλουν να συνάψουν επιχειρηματικές σχέσεις με την άλλη κοινότητα. Κανονικά, οι οικονομικοί φορείς και των δύο πλευρών πρέπει να είναι ελεύθεροι να συνάπτουν εμπορικές σχέσεις, βάσει των επιχειρηματικών τους απαιτήσεων. 17 Δέκατη ετήσια έκθεση για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου και την κατάσταση που συνεπάγεται η εφαρμογή του. 9

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ έχει επισημάνει ότι οι εμπορικές συναλλαγές είναι δυστυχώς σε πολύ χαμηλό επίπεδο και έχει εκφράσει την άποψη ότι η ενθάρρυνση του εμπορίου μπορεί να έχει μόνο θετικό αντίκτυπο στον στόχο της επανένωσης 18. 2.5. Λαθρεμπόριο εμπορευμάτων Το λαθρεμπόριο εμπορευμάτων παραμένει ευρέως διαδεδομένο, αντικατοπτρίζοντας τη γεωγραφική διαμόρφωση της Γραμμής. Διενεργούνται έλεγχοι σε περιοχές κοντά στη Γραμμή, κυρίως για την αντιμετώπιση εποχικών δραστηριοτήτων, όπως η μεταφορά θηραμάτων / αγρίων πτηνών ή πυροτεχνημάτων (επίσης μέσω της ΑΠΚΒ) προς τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Το 2014 η Κυπριακή Δημοκρατία διεξήγαγε 2.627 επιχειρήσεις κατάσχεσης (έναντι 2.873 κατά το προηγούμενο έτος). Το 2014 σημειώθηκε αύξηση στις κατασχέσεις ποσοτήτων καπνού για κατασκευή τσιγάρων και μείωση στις κατασχέσεις ποσοτήτων τσιγάρων στην Κυπριακή Δημοκρατία: 140.029 τσιγάρα και 370.794 γρ. καπνού για κατασκευή τσιγάρων (έναντι 175.340 τσιγάρων και 300.704 γρ. καπνού, αντίστοιχα, κατά το προηγούμενο έτος). Αναφέρθηκε ότι, ως επί το πλείστον, το λαθρεμπόριο αυτό συνίσταται σε μικρές ποσότητες. Το λαθρεμπόριο οφείλεται στις διαφορές των τιμών και στον επί του παρόντος υψηλότερο φόρο της Κυπριακής Δημοκρατίας στα προϊόντα καπνού. Μεταξύ των λοιπών κατασχεθέντων προϊόντων συγκαταλέγονται κυρίως εμπορεύματα που παραβιάζουν τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και ζωικά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Στο πλημμελειοδικείο, δεν εκδικάσθηκαν ποινικές υποθέσεις λαθρεμπορίου. Για την πλειονότητα των αναφερόμενων υποθέσεων επιβλήθηκε διοικητική κύρωση. Το 2014 αυξήθηκε το επίπεδο ανίχνευσης των εμπορευμάτων εντός της ΑΠΚΒ. Το 2014 πραγματοποιήθηκαν 452 κατασχέσεις (έναντι 351 κατά το προηγούμενο έτος) και, όπως και στο παρελθόν, τα κατασχεθέντα αντικείμενα ήταν ως επί το πλείστον τσιγάρα και καπνός για κατασκευή τσιγάρων. Όσον αφορά τον κατά παράδοση εφοδιασμό του τουρκοκυπριακού πληθυσμού του χωριού Πύλα, το οποίο βρίσκεται στην ουδέτερη ζώνη (άρθρο 4 παράγραφος 10 του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή), οι ποσότητες των οικοδομικών υλικών, των ψαριών, των τσιγάρων κ.λπ. παρακολουθούνται και καταγράφονται από τη διοίκηση της ΑΠΚΒ. 2.6. Διευκόλυνση του εμπορίου Η Επιτροπή εξακολουθεί να αναζητά τρόπους για την ενίσχυση του εμπορίου διαμέσου της Πράσινης Γραμμής 19. Το ΤΚΕΕ συνέχισε να διατυπώνει γενικό ενδιαφέρον για την άρση της απαγόρευσης εμπορίου για όλα τα ζώντα ζώα και ζωικά προϊόντα, στον βαθμό που αυτά είναι σύμφωνα με το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των γαλακτοκομικών προϊόντων. Η Επιτροπή εξετάζει επί του παρόντος το αίτημα να επιτραπεί το εμπόριο προϊόντων 18 19 Έκθεση του Γενικού Γραμματέα σχετικά με την UNFICYP [S/2015/17] της 9ης Ιανουαρίου 2015. Το 2011 η Επιτροπή κατήργησε την υποχρέωση να καλλιεργούνται τα γεώμηλα που αποτελούν αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών διαμέσου της Γραμμής, απευθείας από πιστοποιημένα γεώμηλα σποράς. 10

ιχθυοκαλλιέργειας. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει επανειλημμένα εκφράσει την προθυμία της να εξετάσει τη δυνατότητα επέκτασης του καταλόγου εμπορευμάτων που μπορούν να εισέλθουν στις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τους οικονομικούς φορείς να εκμεταλλευθούν τις επιχειρηματικές ευκαιρίες και εκφράζει την ικανοποίησή του για τις εντατικές προσπάθειες καταβάλλονται από τα εμπορικά επιμελητήρια. Μετά τη χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) συνάντησης προβληματισμού εκτός της νήσου, στη Μάλτα, τον Σεπτεμβρίου 2013, το Τουρκοκυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο, το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, η Ένωση Επιμελητηρίων και Χρηματιστηρίων Εμπορευμάτων της Τουρκίας και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών δημιούργησαν το Οικονομικό Φόρουμ της Λευκωσίας, το οποίο συνεδρίασε δύο φορές το 2014. 2.7. Ενωσιακά εμπορεύματα που επανεισάγονται στις περιοχές που τελούν υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας αφού διέλθουν από τις περιοχές που δεν τελούν υπό τον αποτελεσματικό της έλεγχο. Οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας ανέφεραν την επανεισαγωγή 5.418 προϊόντων στις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης, αφού διήλθαν από τις περιοχές που δεν τελούν υπό τον έλεγχό της. Αναφέρθηκε ότι οι εν λόγω διελεύσεις πραγματοποιούνται ομαλά και ότι οι περισσότερες από τις μετακινήσεις πραγματοποιούνται από και προς τα σημεία διέλευσης Κάτω Πύργος - Καραβοστάσι και Αστρομερίτης-Ζώδια. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Όπως έχει ήδη αναφερθεί σε προηγούμενες εκθέσεις, ο έλεγχος της Πράσινης Γραμμής στα εγκεκριμένα σημεία διέλευσης από τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ΠΚΒ και οι προσπάθειες που καταβάλλονται είναι ικανοποιητικές, παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς. Είναι θετικό ότι ο αριθμός των ατόμων που διασχίζουν παράνομα τη Γραμμή εξακολουθεί να μειώνεται, αλλά η κατάσταση πρέπει να εξακολουθήσει να παρακολουθείται προσεκτικά. Η Επιτροπή καλεί επίσης τη διοίκηση της ΠΚΒ να αναζητήσει κατάλληλη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος των «μη εγκεκριμένων» σημείων διέλευσης. Η Επιτροπή εξακολουθεί να πιστεύει ότι η σταθερότητα, η προβλεψιμότητα και η ασφάλεια δικαίου των απαιτήσεων στα σημεία διέλευσης, καθώς και η ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της ΕΕ, είναι πρωταρχικής σημασίας και θα συνεχίσει να θέτει το θέμα αυτό. Το 2014 η αξία των εμπορικών συναλλαγών διαμέσου της Πράσινης Γραμμής αυξήθηκε ελαφρά κατά 3,1% έως 3.520.045 ευρώ από 3.411.593 ευρώ σύμφωνα με την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ η αξία των εμπορευμάτων για τα οποία εκδόθηκαν παραστατικά έγγραφα από το ΤΚΕΕ μειώθηκε κατά 9,3% από 4.311.615 ευρώ σε 3.873.782.15 ευρώ. Τα πλαστικά προϊόντα αποτελούσαν το βασικό αντικείμενο των συναλλαγών ακολουθούμενα από τα νωπά ψάρια, τα οικοδομικά υλικά/τεχνουργήματα από πέτρες και τα ανεπεξέργαστα μεταλλικά άχρηστα υλικά υλικά. Το συνολικό επίπεδο των εμπορικών συναλλαγών παραμένει σε 11

χαμηλό επίπεδο, εν μέρει λόγω του συγκεκριμένου πεδίου εφαρμογής του ίδιου του κανονισμού. Κατά την περίοδο αναφοράς εξακολούθησαν να υπάρχουν ορισμένα εμπόδια στο εμπόριο. Οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας εξακολουθούν να μην επιτρέπουν τη διέλευση των τουρκοκυπριακών εμπορικών οχημάτων άνω των 7,5 τόνων και των μεταποιημένων τροφίμων διαμέσου της Πράσινης Γραμμής. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής επικοινώνησαν με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη για την εξεύρεση βιώσιμης λύσης, ώστε να διευκολυνθεί η κυκλοφορία των τουρκοκυπριακών εμπορικών οχημάτων και η διέλευση των μεταποιημένων διαμέσου της Πράσινης Γραμμής και παράλληλα να αντιμετωπιστούν ζητήματα ασφάλειας και δημόσιας υγείας. Ωστόσο, στο τέλος της περιόδου αναφοράς δεν επιτεύχθηκε αποτέλεσμα ούτε όσον αφορά τα εμπορικά οχήματα ούτε όσον αφορά τα μεταποιημένα τρόφιμα. Γενικά, ενώ ο κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή εξακολουθεί να αποτελεί μια ρεαλιστική βάση που επιτρέπει τη διέλευση των προσώπων και των εμπορευμάτων προς και από τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Επιτροπή εξακολουθεί να προβληματίζεται για το γεγονός ότι οι εμπορικές συναλλαγές είναι σε χαμηλό επίπεδο. Ως εκ τούτου, δεν φαίνεται να υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση μεταξύ των δύο κοινοτήτων έχει αυξηθεί. Η Επιτροπή κρίνει ότι η άρση των προαναφερόμενων εμποδίων όσον αφορά το εμπόριο θα συμβάλει σημαντικά στην αύξηση των εμπορικών συναλλαγών διαμέσου της Πράσινης Γραμμής. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή βασίζεται στην ουσιαστική συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ΠΚΒ για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί την εφαρμογή του κανονισμού. 12