ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 419 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή και τα αποτελέσματα του προγράμματος «Pericles 2020» για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία για το έτος 2015 EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή και τα αποτελέσματα του προγράμματος «Pericles 2020» για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία για το έτος Γενικά Το πρόγραμμα «Pericles 2020» είναι ένα πρόγραμμα ανταλλαγών, συνδρομής και κατάρτισης για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία. Αντικαθιστά το πρόγραμμα Pericles, το οποίο θεσπίστηκε το 2001 και εφαρμόστηκε κατά την περίοδο Το πρόγραμμα «Pericles 2020» θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 331/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαρτίου Η εφαρμογή του επεκτάθηκε στα μη συμμετέχοντα κράτη μέλη με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 2015/768 του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 331/2014 καθορίζει τη διάρκεια του προγράμματος έως την 31η Δεκεμβρίου Το άρθρο 13 παράγραφος 3 του κανονισμού επιβάλλει στην Επιτροπή να ενημερώνει κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τα αποτελέσματα του προγράμματος. Η παρούσα δεύτερη ετήσια έκθεση ανταποκρίνεται σε αυτή την απαίτηση για το έτος Εφαρμογή του προγράμματος και αποτελέσματα των δράσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Pericles» το 2015 Ο ετήσιος προϋπολογισμός για την εκτέλεση του προγράμματος «Pericles 2020» για το έτος 2015 καθορίστηκε σε EUR και χρηματοδοτήθηκε από τη γραμμή του γενικού προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Το 2015 δεσμεύτηκε συνολικό ποσό ,33 EUR. Η εφαρμογή του προγράμματος αντικατοπτρίζει τη βούληση των κρατών μελών για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία. Κατόπιν συζητήσεων σχετικά με την πολυετή στρατηγική στις συνεδριάσεις της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για την Παραχάραξη του Ευρώ (ECEG) κατέστη δυνατή η δέσμευση κονδυλίων που αντιστοιχούν στο 94,4% του συνολικού προϋπολογισμού το Λαμβάνοντας υπόψη την ποιότητα και τον αριθμό των αιτήσεων που υποβλήθηκαν το 2015, χρειάστηκε ανάληψη ποσού EUR από τη γραμμή «Δράσεις της Επιτροπής» για επιδοτήσεις. Το 2015, το πρόγραμμα χρηματοδότησε 12 σχέδια συνολικά. Από τις 12 αιτήσεις που προέρχονται από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών 9 επιχορηγήσεις χορηγήθηκαν επιτυχώς, σε σύγκριση με 6 επιχορηγήσεις που χορηγήθηκαν το Επιπλέον, χρηματοδοτήθηκαν 3 πρωτοβουλίες της Επιτροπής, σε σύγκριση με 4 κατά το προηγούμενο έτος. Το 2015 υλοποιήθηκαν 2 δράσεις, ενώ το 2016 υλοποιούνται ή θα υλοποιηθούν 10 δράσεις. Το 2015, πέντε κράτη μέλη υπέβαλαν αιτήσεις για το πρόγραμμα, και συγκεκριμένα η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Γερμανία και η Κροατία, πράγμα που καταδεικνύει ότι οι χώρες που πλήττονται περισσότερο από την παραχάραξη και την κιβδηλεία του ευρώ είναι οι πιο συχνοί 1 1 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 331/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί προγράμματος ανταλλαγών, συνδρομής και κατάρτισης για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία (πρόγραμμα «Pericles 2020») (ΕΕ L 103 της , σ. 1). Ο εν λόγω κανονισμός κατάργησε τις αποφάσεις του Συμβουλίου 2001/923/ΕΚ, 2006/75/ΕΚ, και 2006/849/ΕΚ. 2 Κανονισμός (ΕΕ) 2015/768 του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2015, για την επέκταση της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 331/2014 για τη θέσπιση προγράμματος ανταλλαγών, συνδρομής και κατάρτισης για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία (πρόγραμμα «Περικλής 2020») στα μη συμμετέχοντα κράτη μέλη (ΕΕ L 121 της , σ. 1). 2

3 χρήστες κονδυλίων του προγράμματος Pericles. Λόγω της καθυστερημένης έκδοσης του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2015/768 του Συμβουλίου, υπήρχε μόνο μία αίτηση επιχορήγησης από μη συμμετέχοντα κράτη μέλη, η αίτηση της Κροατίας. Διάγραμμα I και Διάγραμμα II: Αριθμός χρηματοδοτούμενων δράσεων ανά κράτος μέλος και ανά τύπο χρηματοδοτούμενης δράσης (δράσεις που αναλήφθηκαν το 2015, βλ. παράρτημα I) Οι δράσεις για τις οποίες έγιναν αναλήψεις υποχρεώσεων το 2015 περιλάμβαναν επτά σεμινάρια, μία τεχνική κατάρτιση (εργαστήριο) και τέσσερεις ανταλλαγές προσωπικού. Οι δράσεις αυτές υλοποιήθηκαν 3 τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ ανάλογα με τις συγκεκριμένες ανάγκες προστασίας του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία. Από την έναρξή του, το πρόγραμμα Pericles έχει εδραιώσει την περιφερειακή του προσέγγιση μέσω της υλοποίησης δράσεων σε ιδιαίτερα ευαίσθητες περιοχές του κόσμου. Το 2015, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη Λατινική Αμερική (δύο δράσεις που διοργάνωσε η Ισπανία), στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (δράσεις που οργάνωσε η Κροατία, η Ιταλία και η Επιτροπή), στην περιοχή της Μεσογείου (δράση που διοργάνωσε η Ιταλία) και στην Κίνα (δράσεις που διοργάνωσαν η Γαλλία, η Ιταλία και η Επιτροπή). Στα διαγράμματα III και IV παρουσιάζεται η κατανομή της προέλευσης και του επαγγελματικού υπόβαθρου των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα «Pericles 2020»: 3 Ορισμένες δράσεις βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της υλοποίησης το

4 Διάγραμμα III και Διάγραμμα IV: Προέλευση και επαγγελματικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων 4 (δράσεις που αναλήφθηκαν το 2015, βλ. παράρτημα I) Σε δράσεις Pericles για τις οποίες αναλήφθηκαν υποχρεώσεις το 2015 συμμετέχουν κατ εκτίμηση 618 εμπειρογνώμονες. Σε ό, τι αφορά την προέλευση, οι συμμετέχοντες προέρχονται από 59 χώρες. Η πλειονότητα των εκπαιδευόμενων (65%) είναι Ευρωπαίοι: 41% των συμμετεχόντων προέρχεται από κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ οι τρίτες ευρωπαϊκές χώρες αντιπροσωπεύουν τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα με ποσοστό 24% 14% των εκπαιδευόμενων είναι από τη Λατινική Αμερική (κυρίως από την Κολομβία και το Περού) και 7% προέρχεται από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Πρέπει να επισημανθεί η αύξηση των συμμετεχόντων από την Ασία, που αντιπροσωπεύουν το 4%, ενώ όλοι οι συμμετέχοντες προέρχονται από την Κίνα. Όσον αφορά το επαγγελματικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων, τα στελέχη αστυνομικών δυνάμεων αντιπροσωπεύουν το 53% του συνόλου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αστυνομικές αρχές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών καταπολέμησης της παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ και στο ότι το προσωπικό της αστυνομίας περιλαμβάνει τόσο ερευνητές όσο και τεχνικούς. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί η συνεχιζόμενη τάση διαφοροποίησης μεταξύ των διαφόρων άλλων κατηγοριών 4 Η κατηγορία «άλλοι» περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την Ιντερπόλ, εμπορικές τράπεζες και προσωπικό από εθνικά υπουργεία. 4

5 συμμετεχόντων (47%). Συγκεκριμένα, υπήρξε μεγάλη συμμετοχή από κεντρικές τράπεζες (19%), ενώ αυξάνεται η συμμετοχή δικαστικών (10%) 5 και τελωνειακών υπαλλήλων (4%). Συνεπώς, η διεθνική και πολυτομεακή διάσταση του προγράμματος Pericles λήφθηκαν υπόψη κατά την εφαρμογή του, όπως απαιτείται βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 331/ Επισκόπηση των δράσεων που αναλήφθηκαν το 2015: κύρια σημεία 6 Η εφαρμογή του προγράμματος «Pericles 2020» το 2015 δείχνει ότι εξακολουθεί να υπάρχει θετική τάση όσον αφορά την αύξηση της διαφοροποίησης του επαγγελματικού υπόβαθρου των συμμετεχόντων. Ειδικότερα, η αυξανόμενη συμμετοχή του δικαστικού τομέα σε πέντε δράσεις, καθώς και η αυξανόμενη συμμετοχή των τελωνείων είναι αξιοσημείωτη. Το πρόγραμμα έχει επιτύχει να διατηρήσει και να ενισχύσει περαιτέρω το στοιχείο της ισχυρής περιφερειακής και διεθνούς συνεργασίας το 2015, με διάφορες δράσεις που εφαρμόστηκαν στη Λατινική Αμερική, στην περιοχή της Μεσογείου και στην περιοχή των Βαλκανίων, καθώς και με τρεις δράσεις στις οποίες συμμετέχουν εκπρόσωποι από την Κίνα. Επιπλέον, οι αναλήψεις υποχρεώσεων του προγράμματος Pericles το 2015 αντανακλούν περαιτέρω διαφοροποίηση των αρμόδιων εθνικών αρχών των κρατών μελών που υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα ο «Polizeipräsident in Berlin, Landeskriminalamt» έκανε πρώτη φορά αίτηση για χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Pericles. Πολλές δράσεις στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του «Pericles 2020» για το 2015, είχαν στόχο την ενίσχυση της πολυτομεακής συνεργασίας για την καταπολέμηση της παραχάραξης και της κιβδηλείας, καθώς και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών ανάμεσα στα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης αφενός, και τις αρμόδιες εθνικές αρχές της Κίνας αφετέρου. Τον Ιανουάριο 2016 πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι το συνέδριο «Συνεργασία Ευρώπης-Κίνας για την καταπολέμηση της παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ» με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Pericles. Επιπλέον, η ιταλική Εθνική Κεντρική Υπηρεσία συμπεριέλαβε Κινέζους εκπροσώπους στην χρηματοδοτούμενη από το πρόγραμμα Pericles δράση της. Τέλος, η δράση «Εργαστήριο Pericles ΕΕ-Κίνα για την προστασία των νομισμάτων» θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες με συμμετοχή από το κινεζικό υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας. Η εν λόγω δράση επιδιώκει περισσότερο διαρθρωτική συνεργασία επί των στρατηγικών και επιχειρησιακών ζητημάτων στον τομέα της καταπολέμησης της παραχάραξης και κιβδηλείας, μεταξύ των κρατών μελών, των θεσμικών οργάνων της Ένωσης και των αρμόδιων εθνικών αρχών της Κίνας. Η Επιτροπή συνεχίζει τη σειρά των διασκέψεων Euro South East, της οποίας η 12η θα πραγματοποιηθεί στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας τον Οκτώβριο του Οι εν λόγω διασκέψεις είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ αρμόδιων εθνικών αρχών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, περιοχή η οποία περιέχει διάφορα κομβικά σημεία πιθανής διαμετακόμισης και παραγωγής πλαστών ευρώ. Η Επιτροπή κοινοποιεί διαρκώς τα αποτελέσματα των υποστηριζόμενων από το πρόγραμμα δράσεων στα μέλη της ομάδας Εμπειρογνωμόνων για την Παραχάραξη του Ευρώ (ECEG). Το 2015, πραγματοποιήθηκαν τρεις συνεδριάσεις της ECEG. Το πρόγραμμα παρουσιάζει υψηλό βαθμό συνοχής και συμπληρωματικότητας με άλλα συναφή προγράμματα και δράσεις στο επίπεδο της Ένωσης, διότι αφορά και είναι 5 Πρόκειται για αύξηση 4 εκατοστιαίων μονάδων από την εφαρμογή του Pericles το 2014, βλ. COM(2015) 507 τελικό. 6 Μια γενική επισκόπηση των δράσεων που αναλήφθηκαν το 2015 στο πλαίσιο του προγράμματος Pericles παρατίθεται στο παράρτημα I. 5

6 επικεντρωμένο αποκλειστικά στην πρόληψη και την καταπολέμηση μιας συγκεκριμένης μορφής οργανωμένου εγκλήματος, και συγκεκριμένα της παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ. Συνεπώς, είναι συμπληρωματικό και συνεπές με το πρόγραμμα «Hercule III» της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) 7, το οποίο προστατεύει τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, και επίσης διαθέτει υψηλό βαθμό συμπληρωματικότητας, μεταξύ άλλων, με το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας - Αστυνομία της ΓΔ HOME (Μετανάστευση και Εσωτερικές Υποθέσεις) 8, το οποίο καλύπτει την πρόληψη και καταστολή της εγκληματικότητας εν γένει. 4. Εφαρμογή το 2015 των δράσεων του «Pericles» που είχαν αναληφθεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Pericles 2020» του 2014 ή του προγράμματος «Pericles» Το 2015 τέθηκαν σε εφαρμογή 10 δράσεις Pericles που είχαν αναληφθεί στο πλαίσιο του προγράμματος Pericles 2020 του 2014 ή του προϋπολογισμού του προγράμματος «Pericles» 9. Από τα σχέδια αυτά, 5 προέρχονταν από τις αρμόδιες εθνικές αρχές κρατών μελών Λετονίας, Ιταλίας και Γαλλίας ενώ άλλα 5 έργα δρομολογήθηκαν από την Επιτροπή. Τα έργα αποτελούνταν από 2 σεμινάρια, 2 μελέτες, 2 τεχνικές καταρτίσεις, 3 ανταλλαγές προσωπικού, καθώς και την επικαιροποίηση του εγχειριδίου για την καταπολέμηση της παραποίησης του ευρώ. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις περιοχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μεσογείου. 5. Συμπέρασμα και μελλοντική πορεία Το πρόγραμμα «Pericles 2020» εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό και αποτελεσματικό εργαλείο για την καταπολέμηση της παραχάραξης και της κιβδηλείας. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται από την εκτίμηση της Επιτροπής ότι οι συγχρηματοδοτούμενες δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Pericles 2020» ήταν περισσότερες από το προηγούμενο έτος 10. Το πρόγραμμα αποτελεί τη βάση για τη στήριξη μελετών, τη διατήρηση και την ανάπτυξη συνεργασίας και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ όλων των φορέων που συμμετέχουν στην καταπολέμηση της παραχάραξης και της κιβδηλείας του ευρώ. Με βάση τα αποτελέσματα της εφαρμογής του προγράμματος και της συνεχούς ανάλυσης των αναδυόμενων απειλών που συζητήθηκαν στο πλαίσιο της ομάδας ECEG, οι προτεραιότητες για το 2016 είναι οι εξής 11 : 1. δραστηριότητες στήριξης για τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την παραγωγή και τη διανομή προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας 2. προώθηση συνεργασίας με τις αρχές των τρίτων χωρών για τις οποίες υπάρχουν υπόνοιες ή αποδείξεις για παραγωγή προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ 7 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 250/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με πρόγραμμα για την προώθηση δραστηριοτήτων στον τομέα της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρόγραμμα «Hercule III») και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 804/2004/ΕΚ (ΕΕ L 84 της , σ. 6). 8 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 513/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση, στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, του μέσου για τη χρηματοδοτική στήριξη της αστυνομικής συνεργασίας, της πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας και της διαχείρισης των κρίσεων και την κατάργηση της απόφασης 2007/125/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 150 της , σ. 93). 9 Μια γενική επισκόπηση των δράσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του 2014 του προγράμματος Pericles 2020 ή του προϋπολογισμού του προγράμματος «Pericles», αλλά υλοποιήθηκαν το 2015, παρατίθεται στο παράρτημα II. 10 Βλ. COM (2015) 507 τελικό. 11 Οι προτεραιότητες του προγράμματος για το 2016 αποτελούν ουσιώδες μέρος του ετήσιου προγράμματος εργασίας, το οποίο προσαρτάται στην απόφαση της Επιτροπής C(2016) 316 τελικό, της 27ης Ιανουαρίου 2016, σχετικά με την έγκριση του προγράμματος εργασίας για το 2016 του προγράμματος «Pericles 2020». 6

7 3. διατήρηση αποτελεσματικού πλαισίου για την προστασία του ευρώ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη 4. νέα δεδομένα: τα χαρακτηριστικά ασφαλείας ή οι μέθοδοι εξακρίβωσης της γνησιότητας, η διανομή προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας αλλά και πρώτων υλών στο διαδίκτυο, καθώς και η συμμετοχή των τελωνειακών αρχών των κρατών μελών στην καταπολέμηση της παραχάραξης και κιβδηλείας. 7