ευτέρα, 29 Ιουλίου 2013 Προτάσεις ΕΣΕΕ για τη διαµόρφωση ενός µοντέλου εξισορρόπησης του ΟΑΕΕ Μία σοβαρή παρενέργεια της κρίσης και ανησυχητικό σηµείο των καιρών είναι η τραγική οικονοµική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι ασφαλιστικοί φορείς αλλά και οι ασφαλισµένοι σε αυτούς. Η σχέση είναι βαθιά αλληλένδετη: Όταν οι ασφαλισµένοι αδυνατούν να καταβάλλουν τις εισφορές τους, τα Ταµεία χάνουν την απαιτούµενη ρευστότητα για την αντιµετώπιση των υποχρεώσεών τους. Κατά τον τρόπο αυτό παύει να λειτουργεί το διανεµητικό ασφαλιστικό µας σύστηµα, που στηρίζεται στην αρχή ότι οι σηµερινοί εργαζόµενοι καταβάλλουν τις εισφορές από τις οποίες χρηµατοδοτούνται οι τρέχουσες συντάξεις. Η τελευταία προσπάθεια να εξασφαλιστεί µία µέθοδος πληρωµής των οφειλόµενων ασφαλιστικών εισφορών έγινε µε το άρθρο πρώτο του ν. 4152/2013. Εισήγαγε όµως µία µορφή «κεφαλαιοποίησης» και ρύθµισης των οφειλών που δεν είναι λειτουργική, ενώ οι προσαυξήσεις και η καταβολή τους σε µηνιαίες δόσεις µε κάποιες µικρές εκπτώσεις, απέχει πολύ από την πρόταση της ΕΣΕΕ για πραγµατική «κεφαλαιοποίηση» και «πάγωµα» των παλαιών ληξιπρόθεσµων εισφορών. Επιπλέον, εισήγαγε διακρίσεις εισαγωγής στο ευνοϊκότερο καθεστώς αφενός για όσους έχουν οφειλές εντός του 2013, αφετέρου για τους ήδη ενταγµένους ασφαλισµένους, πράγµα που κατά τη γνώµη µας θα στοιχίσει περαιτέρω οικονοµική αιµορραγία των ταµείων και θα αποτελέσει τροχοπέδη στη νέα προσπάθεια µεγαλύτερης ροής των τρεχουσών ασφαλιστικών εισφορών. Στο ίδιο θέµα των ασφαλιστικών εισφορών εισάγεται, επιπλέον, ρύθµιση «Νέας Αρχής», µε τα εξής χαρακτηριστικά: Κεφαλαιοποιούνται οι οφειλές µαζί µε τις προσαυξήσεις τους µέχρι 31.12.2012 και η καταβολή τους γίνεται σε µηνιαίες δόσεις ως εξής: Μείωση 25% των προσαυξήσεων για εξόφληση µέχρι 30.6.2017. Μείωση 30% των προσαυξήσεων για εξόφληση µέχρι 30.6.2016. Μείωση 35% των προσαυξήσεων αν γίνει εξόφληση µέχρι 30.6.2015. Μείωση 40% των προσαυξήσεων αν γίνει εξόφληση µέχρι 30.6.2014. Μείωση 50% των προσαυξήσεων αν γίνει εξόφληση µέχρι 1.7.2013. Η ΕΣΕΕ λαµβάνοντας υπόψη τις ιδιάζουσες οικονοµικές συνθήκες κάτω από τις οποίες καλούνται να επιβιώσουν εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελµατίες και Μικροµεσαίες επιχειρήσεις, συµβάλλει στην επιχειρούµενη προσπάθεια για εξυγίανση του κύριου φορέα ασφάλισης των επιτηδευµατιών, του ΟΑΕΕ, αλλά και του ΙΚΑ µέσω της υποβολής τεκµηριωµένων θέσεων και απόψεων. Βασική προτεραιότητα του φορέα αποτελεί η προστασία των εντός της κρίσεως µικροµεσαίων επιχειρήσεων, καθώς η συσσώρευση ληξιπρόθεσµων ασφαλιστικών εισφορών είναι άµεσα συνδεδεµένη µε την οικονοµική δυσπραγία και την κατακόρυφη πτώση του τζίρου τους, για τις αρνητικές επιπτώσεις των οποίων, σε µεγάλο βαθµό, δεν ευθύνονται οι εκπρόσωποι της µικροµεσαίας επιχειρηµατικότητας.
ΘΕΜΑΤΑ ΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΒΑΣΗΣ Με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, προβλέπονται τα παρακάτω: 1. Σύµφωνα µε τις διατάξεις του αρθ. 39 του Ν.2084/92, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει µε την πργρ. 1 του αρθ. 16 του Ν. 2556/97, καθιερώθηκε η αρχή της επιλογής ασφαλιστικού φορέα για τους «νέους» (µετά την 1/1/93) ασφαλισµένους. Κατ εφαρµογή αυτών, ασφαλισµένοι ζητούν και µε ένα (1) ένσηµο ακόµα!!! να εξαιρεθούν από την ασφάλιση του ΟΑΕΕ, χωρίς επί της ουσίας να είναι ασφαλισµένοι ούτε στο ΙΚΑ. 2. Στο αρ.25 του Ν.3846/2010 περιγράφονται, υπό τον τίτλο «θέµατα ΟΑΕΕ-ΟΓΑ» οι δυνατότητες εξαίρεσης από την ασφάλιση του ΟΑΕΕ Επαγγελµατιών, Βιοτεχνών, Εµπόρων κ.λ.π., για περιοχές κάτω των 2.000 κατοίκων ή των 1.000 για τους Ν. Αττικής, Βοιωτίας, Εύβοιας, Κορινθίας, Αχαΐας και Θεσσαλονίκης. Είναι προφανές ότι τα κριτήρια εξαίρεσης και οι όροι και προϋποθέσεις χρησιµοποιούνται καταχρηστικά για την µεταφορά στην ασφάλιση του ΟΓΑ. Η πρότασή µας για την κατάρτιση νέου νοµοθετικού πλαισίου ασφαλιστικής αντιµετώπισης των επαγγελµατιών που δραστηριοποιούνται σε προαιρετικές περιοχές ασφάλισης είναι η εξής: α) Πρόσωπα που ασκούν δραστηριότητες υπαγόµενες στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ, ασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ, ανεξάρτητα από περιοχή άσκησης επαγγέλµατος. β) Η ασφάλιση στον ΟΑΕΕ είναι υποχρεωτική, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις υπαγωγής στον φορέα, ανεξαρτήτως άλλων προϋποθέσεων, πληθυσµιακών και εισοδηµατικών. γ) Θέσπιση µιας ή και δύο ασφαλιστικών κατηγοριών, µε χαµηλότερο ασφάλιστρο από αυτό της υπάρχουσας 1 ης κατηγορίας, µε βάση συγκεκριµένα κριτήρια, εφόσον κριθεί απαραίτητο και για συγκεκριµένες µόνο περιπτώσεις. 3. Με το άρθρο 58 του Ν.4144/2013 αναφορικά µε την ασφάλιση των ιδιοκτητών τουριστικών καταλυµάτων, επέρχεται µεταβολή του ασφαλιστικού καθεστώτος των προσώπων αυτών σε σχέση µε τα οριζόµενα στο άρθρο 32 του Ν.4075/2012, µεταβολή ιδιαίτερα δυσµενής για τον Οργανισµό καθώς διευρύνει τον κύκλο των εξαιρούµενων από την ασφάλισή του προσώπων και συνακόλουθα οδηγεί στην αποστέρηση του από σηµαντικό αριθµό εσόδων. ηλαδή, µειώνονται οι υπόχρεοι ασφάλισης του ΟΑΕΕ, στους έχοντες άνω των 10 δωµατίων, ενώ για την εξαίρεση (εκτός ΕΠΕ και ΑΕ) µε έως 10 δωµάτια, έχει υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση (ΟΑΕΕ ή ΟΓΑ) µόνο ένας των εταίρων. Με βάση τις παραπάνω διατάξεις, η ΕΣΕΕ κρίνει πως, πέραν της παράθεσης προτάσεων, ορισµένα κοµβικής σηµασίας ζητήµατα όπως η διεύρυνση της ασφαλιστικής βάσης, µε επανεξέταση των κριτηρίων υπαγωγής των επαγγελµατιών εµπόρων σε άλλα ταµεία, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής από τους αρµοδίους. Ειδικά για τον ΟΑΕΕ Ακολουθούν κάποιες βασικές διαπιστώσεις από τα µέχρι στιγµής διαθέσιµα οικονοµικά στοιχεία του ΟΑΕΕ, όπως και οι θέσεις της ΕΣΕΕ, οι οποίες προσδοκούν στη διαµόρφωση ενός µοντέλου εξισορρόπησης του ΟΑΕΕ και επιβίωσης των συναδέλφων εµπόρων.
Βασικές διαπιστώσεις, µε βάση τα οικονοµικά στοιχεία του ΟΑΕΕ: Από το σύνολο των 379.844 ενεργών οφειλετών, ένα σηµαντικό µέρος αυτών, το οποίο υπολογίζεται σε 80.626 ασφαλισµένους, οφείλουν τις εισφορές µόνο ενός διµήνου. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό το 1/5 των οφειλετών (21,2%), χρωστάει αµελητέα ποσά απέναντι στον ασφαλιστικό του φορέα, µε αποτέλεσµα η ένταξή τους σε µία ρεαλιστική και «εύκολη» ρύθµιση να είναι ευνοϊκή τόσο για τους ίδιους όσο και για τον ΟΑΕΕ. Οριοθέτηση του ευνοϊκού ρυθµιστικού πλαισίου: Καθιέρωση µίας «πραγµατικής» κεφαλαιοποίησης των µέχρι σήµερα ληξιπρόθεσµων οφειλών των ασφαλισµένων. Η κεφαλαιοποίηση θα αποτελέσει µία ρεαλιστική και όχι λεκτική «νέα αρχή» καθώς θα δώσει την ευκαιρία στους οφειλέτες του Οργανισµού να επανενταχθούν στην ασφαλιστική οικογένεια. Παράλληλα, θα επιλύσει το κατεπείγον κοινωνικό ζήτηµα που έχει δηµιουργηθεί µε την ιατροφαρµακευτική κάλυψη των ιδίων και των οικογενειών τους. Η κεφαλαιοποίηση θα περιλαµβάνει όλες τις οφειλές σε ενιαίο κεφάλαιο, καθώς επίσης τις κάθε είδους προσαυξήσεις, πρόσθετα τέλη και λοιπές επιβαρύνσεις. Από της κεφαλαιοποίησης και εφεξής, το ενιαίο κεφάλαιο παύει να επιβαρύνεται µε προσαυξήσεις. ιαµόρφωση ενός πλαισίου ρύθµισης οφειλοµένων, τα ποσά της οποίας (ρύθµισης) θα είναι αυτοτελή και ανεξάρτητα φορολογικής ενηµερότητας ενώ ταυτόχρονα θα παρέχεται και µεγάλο βάθος χρόνου ρύθµισης των οφειλών (µεγάλος αριθµός δόσεων π.χ. 108 δόσεις, διάρκεια ρύθµισης 9 έτη). Οι ασφαλισµένοι που θα ενταχθούν στο εν λόγω ευνοϊκό ρυθµιστικό πλαίσιο οφειλοµένων ασφαλιστικών εισφορών, προβλέπεται να επιβαρύνονται µε ετήσιο σταθερό επιτόκιο της τάξεως του 8,5%, στα πρότυπα της Υπουργικής Απόφαση µε αριθ. Β/7/15878/2915/23-5-2013 (ΦΕΚ 1265Β/24-5-2013). Θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα υπαγωγής των ενδιαφεροµένων στη συγκεκριµένη ευνοϊκή ρύθµιση, µέχρι 2 φορές το χρόνο. Για τους συνεπείς, αναφορικά µε την τήρηση των όρων της ρύθµισης η οποία µπορεί να φτάνει και τις 108 δόσεις σε 9 χρόνια, ενδείκνυται η παροχή έκπτωσης στις προσαυξήσεις της τάξης του 20,0%. Για εκείνους τους οφειλέτες που θα προβούν σε πλήρη εξόφληση, µέσα σε 3 µηνιαίες δόσεις, θα πρέπει να υπάρχει κάποια επιβράβευση, η οποία θα µπορούσε να µεταφραστεί σε µία έκπτωση κατά 90% των προσαυξήσεων. Καθορισµός της ελάχιστης µηνιαίας δόσης στα 50 ευρώ. Οι προβλεπόµενες για ένταξη σε ευνοϊκό καθεστώς οφειλές πρέπει να είναι εκείνες µέχρι και την εφαρµογή της ρύθµισης (ηµεροµηνία λειτουργίας της ρύθµισης). Ενδείκνυται η ενσωµάτωση αναλογικών εκπτώσεων στο ύψος των προσαυξήσεων για εκείνους τους οφειλέτες, οι οποίοι έχουν ενταχθεί στο καθεστώς εξόφλησης σε µεγάλο χρονικό διάστηµα και µε πολλές δόσεις (108) προβαίνουν στην εξόφληση οποιουδήποτε χρηµατικού ποσού, σε χρονικό διάστηµα νωρίτερο του προβλεπόµενου. Για παράδειγµα σε έναν επιτηδευµατία µε οφειλές 50.000 ευρώ, θα πρέπει να παρέχεται κίνητρο έκπτωσης 5% των προσαυξήσεων για κάθε χρόνο εξόφλησης νωρίτερα του προβλεποµένου µετά τα
4,5 χρόνια και αντίστοιχο κίνητρο έκπτωσης 10% των προσαυξήσεων για κάθε χρόνο εξόφλησης νωρίτερα του προβλεποµένου µετά τα 4,5 χρόνια. Με αυτό τον τρόπο δίνεται κίνητρο στους υπόχρεους για εφάπαξ εξόφληση σε χρόνο νωρίτερο του προβλεποµένου. Προστασία των «εντός της κρίσης» οφειλετών Όπως αναφέρθηκε και προηγουµένως απώτερος στόχος της ΕΣΕΕ είναι η παροχή κάλυψης των εντός της κρίσεως οφειλετών, δηλαδή εκείνων των υπόχρεων που βρίσκονταν σε αδυναµία εξυπηρέτησης των ασφαλιστικών τους εισφορών από τις 1/1/2009 έως και σήµερα. Με βάση τα ισχύοντα δεδοµένα ένας ελεύθερος επαγγελµατίας µπορεί να συνταξιοδοτηθεί σε περίπτωση που το ύψος των ληξιπρόθεσµων οφειλών του φτάνει έως το ποσό των 20.000 ευρώ. Λαµβάνοντας όµως υπόψη το σύνολο των οικονοµικών βαρών που έχει επωµιστεί το σύνολο των επιτηδευµατιών εδώ και περίπου 5 χρόνια, πρέπει να δοθεί το δικαίωµα σε συνταξιοδότηση µε συµψηφιστικό τρόπο- και σε εκείνους τους υπόχρεους µε minimum ληξιπρόθεσµες ασφαλιστικές εισφορές ύψους 25.000 ευρώ και οι οποίοι αποτελούν το 80% του συνόλου των ενεργών οφειλετών. Ειδικά για τους οφειλέτες άνω των 25.000 ευρώ (περίπου 75.000), προτείνεται η ένταξή στις ευνοϊκές ρυθµίσεις των minimum 50 ευρώ σε 108 δόσεις, εκείνου του ποσού έως τα 25.000 ευρώ. Το επιπλέον των 25.000 ευρώ οφειλόµενο ποσό, θα πρέπει να ρυθµίζεται µε βάση τις ισχύουσες διατάξεις και τις προβλεπόµενες ποινές. Οι βασικές παροχές υγείας (π.χ. νοσοκοµειακή περίθαλψη), αποτελούν υποχρέωση του κράτους, ανεξαρτήτως επαγγελµατικής και ασφαλιστικής κατάστασης, προς όλους τους έλληνες πολίτες, έστω και αν θα πρέπει να προβλέπονται ορισµένα κοινωνικά και οικονοµικά κριτήρια. Στον αντίποδα πλήρεις υπηρεσίες παροχής υγείας θα πρέπει να προσφέρονται σε εκείνους τους ελεύθερους επαγγελµατίες, οι οποίοι θα έχουν πληρώσει τις εισφορές τους για 4 δίµηνα, ή θα έχουν ρυθµίσει τις οφειλές τους και θα µπορούν να ανανεώνονται ανά δίµηνο. Παράλληλα, για τους ενταχθέντες σε ευνοϊκό καθεστώς ρύθµισης οφειλών, θα πρέπει να παρέχεται προστασία έναντι των διώξεων (πάγωµα διώξεων) και η µη ένταξή τους στο Κ.Ε.Α.Ο. (Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών), ειδικά εφόσον πρόκειται για την παγκόσµια πρωτοτυπία της ποινικής δίωξης για ίδιες οφειλές (δεν θα σταµατήσουµε να το επαναλαµβάνουµε). υνατότητα µεταπήδησης σε χαµηλότερη ασφαλιστική κατηγορία: Το δικαίωµα για αλλαγή ασφαλιστικής κατηγορίας (έως και 2 κλάσεις), να δίνεται σε εκείνους που θα προβαίνουν σε ρύθµιση των οφειλών τους. Περαιτέρω µία τέτοια ρύθµιση εκτιµούµε πως θα υπερκαλύψει το προβλεπόµενο για το 2014 πραγµατικό έλλειµµα του ταµείου. Το δικαίωµα για µετάταξη έως 2 χαµηλότερες ασφαλιστικές κατηγορίες να το έχουν όσοι θα δεχθούν να ρυθµίσουν τις οφειλές τους (να είναι συνεπείς µε τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους). Η λογική της αλλαγής της ασφαλιστικής κατηγορίας σε χαµηλότερες κλάσεις, αποτελεί µία πρόταση η οποία εκτιµάται πως θα αποφέρει ετήσια έσοδα στον
ΟΑΕΕ, από τους ενεργούς οφειλέτες, ύψους περίπου 1,24 δις ευρώ σε περίπτωση συµµετοχής των οφειλετών κατά 100%, 994 εκ. ευρώ σε περίπτωση συµµετοχής του 80% των ενεργών ασφαλισµένων, 808 εκ. ευρώ εάν το ποσοστό συµµετοχής των υπόχρεων προσεγγίσει το 65% και 621 εκ. ευρώ σε περίπτωση συµµετοχής του 50% των ασφαλισµένων Τα παραπάνω ποσά, και µε τις συγκεκριµένες προϋποθέσεις, διαµορφώνονται σε 518 εκ. ευρώ, σε 414 εκ. ευρώ, σε 336 εκ. ευρώ και 259 εκ. ευρώ εάν η ρύθµιση ισχύσει από 1/8/2013 έως το τέλος του χρόνου. Σηµείωση: Λόγω έλλειψης διαθέσιµων στοιχείων από την Η ΙΚΑ (Ηλεκτρονική ιακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης) για το 2013 και επειδή από το σύνολο των 575.434 οφειλετών για το 2012 µόνο το 66% είναι ενεργοί οφειλέτες, τα παραπάνω ποσά στηρίζονται στην εν λόγω αναλογία ενεργών και διακοπέντων οφειλετών, παρόλα αυτά εκτιµούµε πως είναι ιδιαιτέρως ρεαλιστικά. Πρόταση για τις καθυστερούµενες οφειλές του ΙΚΑ Επειδή συνήθως οι ρυθµίσεις ασφαλιστικών οφειλών έχουν οµοιογενή χαρακτήρα για όλα τα Ταµεία και αυτό εξασφαλίζει την όποια αποτελεσµατικότητά τους, η παραπάνω πρόταση για κεφαλαιοποίηση και ρύθµιση ισχύει και για τις καθυστερούµενες οφειλές προς το ΙΚΑ, µε την εξαίρεση βεβαίως της αλληλουχίας οφειλής σύνταξης, καθώς τα χρέη αφορούν εισφορές τρίτων. Αυτό που πρέπει εδώ να εξεταστεί είναι ο εκσυγχρονισµός της ποινικής απαξίας για την καθυστέρηση καταβολής των εργοδοτικών εισφορών, η οποία χρονολογείται από το 1967. Συγκεκριµένα προτείνουµε: Την εφαρµογή ενός point system, η πλήρωση του οποίου θα οδηγεί τον εργοδότη στο ποινικό δικαστήριο. Κατά τα τώρα ισχύοντα, η ποινική καταδίωξη χωρεί ακόµα και για οφειλή µικροποσών. Αυτό που προέχει ειδικά σήµερα είναι να εξασφαλιστεί ότι αφενός θα συνεχίσει να λειτουργεί επιχειρηµατικά, αφετέρου θα τεθεί εκτός ποινικής τιµώρησης ο επιχειρηµατίας που παρουσιάζει εξαιτίας της κρίσης πρόσκαιρη αδυναµία καταβολής των εργοδοτικών εισφορών Ειδικά για όσο ισχύει το καθεστώς της κρίσης, να ανασταλεί ο βεβαρυµµένος ποινικός χαρακτηρισµός της «υπεξαίρεσης». Η ποινή της φυλάκισης κρίνεται σήµερα υπερβολική. Μέσα στην ύφεση και στην οικονοµική δυσπραγία, η απειλή της χρηµατικής ποινής φτάνει και περισσεύει για τον υπόχρεο εργοδότη. Να σταµατήσει πια το καθεστώς της ατιµωρησίας για τις µεγάλες επιχειρήσεις και τους κρατικούς φορείς που δεν καταβάλλουν τις εισφορές τους στο Ίδρυµα και λόγω του µεγέθους τους ή των ειδικών δεσµών τους µε το ηµόσιο, εξασφαλίζουν ατιµωρησία και δικαίωµα σε στον αθέµιτο ανταγωνισµό. Στις λίστες των µεγαλοοφειλετών του ΙΚΑ, που κατά καιρούς δηµοσιεύονται, λάµπουν δια της παρουσίας τους ποδοσφαιρικές οµάδες, βιοµηχανίες, Τράπεζες, ναυπηγεία, επιχειρήσεις του ηµοσίου. Όσο συνεχίζεται αυτή η απαράδεκτη κατάσταση, τόσο επιδεινώνεται το πρόβληµα του Ιδρύµατος, εις βάρος των συνεπών εργοδοτών.
Τέλος, ειδικά για το ΙΚΑ, θα πρέπει να υλοποιηθεί η πρόταση της ΕΣΕΕ για επιβράβευση του συνεπούς εργοδότη, που καταβάλλει ανελλιπώς τις εισφορές του και δεν τελεί σε καθεστώς ρύθµισης. Για την περίπτωση αυτή, προτείνουµε κλιµακωτή µείωση των εργοδοτικών εισφορών, µέχρι του ποσοστού 10%. Αντίστοιχη µείωση προτείνεται να προβλέπεται και για τις επιχειρήσεις που εντάσσονται σε ρύθµιση αποπληρωµής των οφειλών τους και τηρούν ανελλιπώς και χωρίς παρεκκλίσεις επί 36 µήνες τους όρους της.