Σχέδιο μαθήματος Συγκρούσεις και φυσικοί πόροι στην Αφρική Φύλλο εργασίας Εισαγωγή: Τα GIS είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στη μελέτη και συσχέτιση διαφορετικών χωρικών φαινομένων. Αυτό το μάθημα εισάγει τον σπουδαστή στον εντοπισμό των φυσικών πόρων, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και τα διαμάντια στις χώρες της Αφρική. Ταυτόχρονα, ο σπουδαστής θα οπτικοποιήσει τις θέσεις ένοπλων συγκρούσεων που έλαβαν χώρα στην αφρικανική ήπειρο από το 1946 μέχρι το 2005. τα διαθέσιμα δεδομένα επιτρέπουν στο χρήστη να μελετήσει τις πιθανές σχέσεις μεταξύ φυσικών πόρων και συγκρόυσεων. Αυτό το μάθημα απευθύνεται σε καθηγητές Γεωγραφίας και Ιστορίας. Η άσκηση εισάγει τον χρήστη σε κάποιες από τις ιδιότητες των θεματικών επιπέδων και στη επιλογή εργαλείων τα οποία είναι χρήσιμα για την μελέτη σημείων ενδιαφέροντος και χαρακτηριστικών των περιοχών. Περιγραφή της άσκησης: Σε αυτή τη άσκηση θα οπτικοποιήσουμε πρώτα ένα σύνολο δεδομένων για τους πόρους όπως το πετρέλαιο, φυσικό αέριο στο χάρτη της Αφρικής. Από την πρώτη οπτικοποίηση οι σπουδαστές θα είναι ικανοί να παρατηρήσουν που βρίσκεται (θέσεις) η πλειοψηφία αυτών των πόρων και να προσδιορίσουν και να ονομάσουν κάποιες χώρες οι οποίες έχουν μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στη συνέχεια θα ανοίξουν τα δεδομένα, τα οποία περιέχουν πληροφορίες για τα αποθέματα διαμαντιών, συγκρίνουν τα δυο αυτά σύνολα δεδομένων και συζητούν τα ευρήματά τους. Στο επόμενο βήμα, θα ανοίξουμε τα δεδομένα που αφορούν τις συγκρούσεις στην ήπειρο και μπορεί μέσα από την οπτικοποίηση τους να παρατηρήσετε την εγγύτητα των θέσεων των συγκρούσεων με τις θέσεις των φυσικών πόρων. Θα πραγματοποιήσουμε μια διερεύνηση η οποία θα βασίζεται στη προσωρινή διάσταση των αντικειμένων του χάρτη. Σκοπός μας είναι να ψάξουμε για τα στοιχεία εκείνα που θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να επαληθεύσουμε τη σχέση μεταξύ των συγκρούσεων και των φυσικών πόρων στην Αφρική. α/α Οδηγίες inotes ραστηριότητα Εκπαιδευτικών και Εκπαιδευτών 1 Άνοιξε το ArcMap από το αρχικό μενού των windows 2 Πρόσθεσε το θεματικό επίπεδο των δεδομένων 1 Africa_combined_region.shp στο ArcMap: ραστηριότητα μαθητών Μόλις εμφανιστεί ο χάρτης της Αφρικής, συζητήστε με τους μαθητές σας τι γνωρίζουν για την Αφρική (προηγούμενη γνώση). Ο εκπαιδευτικός μπορεί να ρωτήσει τους μαθητές ποιους φυσικούς πόρους μπορούμε να βρούμε στην Αφρική και πού. Ένα αναφερθούν στο πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, ο εκπαιδευτικός iguess_lessonplan_worksheet_africa_conflicts_final_gr.doc
μπορεί να καθοδηγήσει τους σπουδαστές με επιπλέον έμμεσες παρατηρήσεις ώστε να πάρει απαντήσεις για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο από αυτούς. Μετά τους ρωτά να δείξουν που κυρίως νομίζουν ότι υπάρχουν αποθέματα πετρελαίου ή φυσικού αερίου στην Αφρική. Μετά από τη συζήτηση, θα οπτικοποιήσουν το επίπεδο όπου δείχνει τις θέσεις του πετρελαίου και φυσικού αερίου στο χάρτη της Αφρικής. 3 Προσθέστε το θεματικό επίπεδο Africa_oil_gas_region.shp στο 1 ArcMap. 4 Ανοίξε τον Attribute table του επιπέδου Africa_oil_gas_region για να μελετήσεις τι είδους πληροφορίες και δεδομένα έχει. Πρόσεξε τη 28 στήλη DISC, η οποία περιέχει πληροφορίες για το έτος ανακάλυψης των αποθεμάτων. Μετά κλείσε τον attribute table. 5 Πρόσθεσε το θεματικό επίπεδο diamonds_africa_point.shp στο ArcMap. Παρατήρησε τη χωρική κατανομή των αποθεμάτων διαμαντιών στην Αφρικ ή και σύγκρινε τη με την κατανομή των άλλων δυο φυσικών πόρων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο). Αυτό το οποίο εμφανίστηκε σχετίζεται με τις προηγούμενες γνώσεις των παιδιών για τους φυσικούς πόρους στην Αφρική; Συζητήστε εάν εμφανίζεται κάποιο μοντέλο που ακολουθείται σε αυτά που εμφανίστηκαν πάνω στο χάρτη. 1-2 -
13 Μπορείς να αλλάξεις τα σύμβολα έτσι ώστε η οπτικοποίηση να είναι πιο σαφής. 6 Πρόσθεσε το θεματικό επίπεδο Conflict_Site_Africa_point.shp στο ArcMap για να δεις την κατανομή των ένοπλων συγκρούσεων στην Αφρική. Τώρα υπάρχουν διαφορετικά σημειακά αντικείμενα πάνω στο χάρτη και να δεις σαφέστερα την θέση τους μπορείς να αφαιρέσεις κάθε φορά επίπεδα (ξετσεκάρωντάς τα)και να παρατηρείς μόνο τις θέσεις ενός επιπέδου. 1 Για να γίνει αυτό ευκολότερα και για να ερευνήσει στις σχέσεις μέσα από το οπτικοποιημένο υλικό, μπορείς να χρησιμοποιήσεις τα εργαλεία από την εργαλειοθήκη Effects toolbar, όπως π.χ. το εργαλείο Swiper tool. Με αυτό το εργαλείο μπορείς να εξαλείψεις ένα επίπεδο να το κάνεις διάφανο ή να αναβοσβήνει. 43 Σε αυτό το βήμα, πρώτα θα μελετήσεις τις θέσεις ένοπλων συγκρούσεων μεταξύ των ετών 1960 και 1969 δημιουργώντας μι αερώτηση "YEAR" >= 1960 AND "YEAR" <= 1969 6-3 -
Αυτή την ερώτηση μπορείς να την δημιουργήσεις με διπλό κλικ στο πεδίο με τίτλο ( YEAR ) and μοναδικές τιμές ( 1960, 1969 ). Τα μαθηματικά σύμβολα, όπως >=, AND, <= θα τοποθετηθούν στην έκφραση κάνοντας κλικ στο σύμβολο μόνο μια φορά με το ποντίκι. Στο τέλος, κλικ στο Verify για να διαπιστώσεις αν η έκφρασή σου είναι σωστή. Έπειτα κλικ στο κουμπί Apply για να δεις το χάρτη που δημιουργήθηκε. Τώρα μπορείς να απομακρύνεις το επίπεδο diamond_africa_point και να μελετήσεις ποια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι κοντά στις περιοχές συγκρούσεων που έλαβαν χώρα μεταξύ των ετών 1960-1969. Όμως θα παρατηρήσεις ότι υπάρχουν και κοιτάσματα τα οποία ανακαλύφθηκαν μετά το 1969 και επομένως δεν μπορούμε να συσχετίσουμε αυτά τα δυο φαινόμενα. 7 Τώρα επανέλαβε, το βήμα 5 για το Africa_oil_gas_region δημιουργώντας μια έκφραση ερωτήματος "DISC" >= 1960 AND "DISC" <= 1969 6 X - 4 -
Στο τέλος, κλικ Apply στο επίπεδο Properties-window. Τώρα παρατήρησε το χάρτη και δες αν υπάρχει κάποια χωρική σχέση μεταξύ των θέσεων και των αποτελεσματων των διερευνητικών ερωτήσεων. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις το εργαλείο Swiper tool εδώ επίσης. 43 Πρόσεξε ότι οι ένοπλες συγκρούσεις σπάνια είναι τοπικής έκτασης έτσι κάποιος πρέπει να σκεφθεί το χωρικό εύρος της κάθε σύγκρουσης, επίσης. Το θεματικό πεδίο Conflict_Site_Africa_point.shp περιέχει πληροφορίες για την ακτίνα (RADIUS) των συγκρούσεων σε χιλιόμετρα που εκτείνονται σε γειτονικές περιοχές. Έπειτα θα χρησιμοποιήσεις εκείνα τα δεδομένα για να οπτικοποιήσεις την έκταση κάθε σύγκρουσης να δεις αν υπάρχουν επικαλύψεις με τις περιοχές που είναι τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. 8 Σε αυτό το βήμα θα κατηγοριοποιήσεις τις θέσεις των συγκρούσεων Conflict_Site_Africa χρησιμοποιώντας σύμβολα από το πεδίο Properties-window και το κουμπί Symbology. Τώρα επέλεξε Quantities> Proportional symbols από την αριστερή στήλη. Για τα Πεδία (Fields), επέλεξε RADIUS και για μονάδες (Units), επέλεξε χιλιόμετρα. Έπειτα διάλεξε ένα χρώμα για το σύμβολο (Symbol) αλλά επέλεξε κανένα χρώμα ( No Color) για το περίγραμμα (Outline). 34 Έπειτα κάνε κλικ στο κουμπί Apply. Ο χάρτης σου τώρα δείχνει την χωρική εξάπλωση των συγκρούσεων οι οποίες έλαβαν χώρα μεταξύ του 1960-1969. Μεγέθυνε για να μελετήσεις ποιες περιοχές ένοπλων συγκρούσεων περιλαμβάνουν και κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Χρησιμοποίησε το εργαλείο Identify (inote 33) to για να μάθεις περισσότερα για τους πόρους αυτούς. - 5 -
Στο τέλος, πραγματοποίησε το βήμα 5 για το θεματικό επίπεδο diamond_africa_point όπως επίσης και εντόπισε τις θέσεις των κοιτασμάτων που ανακαλύφθηκαν μεταξύ του 1960-1969. έπειτα οπτικοποίησε το ερώτημα και δες ποια αδαμαντωρυχεία βρίσκονται στις περιοχές των συγκρούσεων που στο προηγούμενο βήμα 7 εντόπισες. Μπορείς επίσης να ζητήσεις από τους μαθητές να δοκιμάσουν τα ίδια πράγματα από μόνοι τους και για άλλες περιόδους, όπως 1970-1979, ένα έχεις χρόνο στο τέλος του μαθήματος. Είναι σημαντικό να γίνει συζήτηση πάνω στα ευρήματα μετά την πραγματοποίηση της άσκησης και να βγάλουν συμπεράσματα γιατί δεν είναι τόσο εύκολο να βρεις τόσος ισχυρές σχέσεις μεταξύ φυσικών πόρων και των ένοπλων συγκρούσεων από τα δεδομένα τα οποία διατίθενται. Σημείωσε, ότι η επιλογή της σωστής περιόδου είναι κρίσιμη αλλά δεν καθορίζει από μόνη της τη σχέση. Υπάρχουν επίσης άλλοι ερμηνευτικοί παράγοντες για τις ένοπλες συγκρούσεις. 9 Βγάλε το χάρτη σου και ονόμασε τον ως ConflictsinAfricayourname.pdf και σώσε τον στο δικό σου φάκελο (portfolio) στο Moodle. 42 References: Base map of Africa: http://www.maplibrary.org/stacks/africa/inde.php Diamonds: http://www.prio.no/cscw/datasets/geographical-and-resource/diamond-resources/ Oil and gas: http://www.prio.no/cscw/datasets/geographical-and-resource/petroleum-dataset/petroleum- Dataset-v-12/ Armed Conflicts: http://www.prio.no/cscw/datasets/armed-conflict/conflict-site/ Αυτό το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η δημοσίευση αντανακλά μόνο τις απόψεις του συγγραφέα, και η Επιτροπή δεν είναι υπεύθυνη για την οποιαδήποτε χρήση που μπορεί να γίνει αυτής της πληροφορίας - 6 -