OFFICIAL VOLLEYBALL RULES ΕΠΙΣΗΜΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΒΟΛΕΪ

OFFICIAL VOLLEYBALL RULES 2013-2016 ΕΠΙΣΗΜΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΒΟΛΕΪ Προσωρινή έκδοση στα ελληνικά Μάιος 2013 (Έκδοση FIVB 22/4/2013)

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Το βόλεϊ είναι ένα άθλημα που παίζεται από δύο ομάδες σε έναν αγωνιστικό χώρο που χωρίζεται στα δύο από έναν φιλέ. Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές του αθλήματος προσαρμοσμένες σε ειδικές καταστάσεις, με σκοπό να προσφέρουν την ευχαρίστηση του αθλήματος σε όλους. Ο σκοπός του παιχνιδιού είναι να σταλεί η μπάλα πάνω από το φιλέ, για να χτυπήσει στο δάπεδο του γηπέδου των αντιπάλων και να εμποδιστεί η αντίστοιχη προσπάθεια των αντιπάλων. Κάθε ομάδα έχει στη διάθεσή της τρία χτυπήματα (συν την επαφή στο μπλοκ), για να επιστρέψει την μπάλα. Η μπάλα τίθεται εντός παιδιάς με το σερβίς: χτύπημα της μπάλας από τον παίκτη που σερβίρει πάνω από το φιλέ και με κατεύθυνση προς τους αντιπάλους. Η φάση συνεχίζεται, μέχρι η μπάλα να χτυπήσει στο δάπεδο του γηπέδου των αντιπάλων, να πάει έξω ή μια ομάδα να αποτύχει να την επιστρέψει σωστά. Στο βόλεϊ, η ομάδα που κερδίζει τη φάση, κερδίζει έναν πόντο (Σύστημα Συνεχούς Καταγραφής Πόντων). Όταν η ομάδα που έχει την υποδοχή, κερδίζει τη φάση, κερδίζει έναν πόντο και το δικαίωμα να σερβίρει, και οι παίκτες της περιστρέφονται κατά μία θέση σύμφωνα με τη φορά των δεικτών του ρολογιού. Σελ. 2

ΜΕΡΟΣ 1: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΗΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το βόλεϊ είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα και δημοφιλή ανταγωνιστικά και διασκεδαστικά αθλήματα στον κόσμο. Είναι γρήγορο, συναρπαστικό και η δράση είναι εκρηκτική. Το βόλεϊ αποτελείται από αρκετά σημαντικά αλληλοεπικαλυπτόμενα στοιχεία, των οποίων οι αλληλεπιδράσεις το καθιστούν μοναδικό ανάμεσα στα αθλήματα. Τα τελευταία χρόνια η FIVB έκανε μεγάλες αλλαγές, για να προσαρμόσει το παιχνίδι στο σύγχρονο κοινό. Αυτό το κείμενο απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό του βόλεϊ παίκτες, προπονητές, διαιτητές, θεατές, σχολιαστές για τους εξής λόγους: - η καλύτερη κατανόηση των κανονισμών συνεπάγεται καλύτερης ποιότητας παιχνίδι οι προπονητές μπορούν να σχεδιάσουν καλύτερα τη δομή της ομάδας και την τακτική, δίνοντας στους παίκτες την πλήρη δυνατότητα να επιδείξουν τις δεξιότητές τους, - η κατανόηση της συσχέτισης ανάμεσα στους κανονισμούς επιτρέπει στους διαιτητές να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις. Η εισαγωγή αυτή κατ αρχήν εστιάζεται στο βόλεϊ ως ανταγωνιστικό άθλημα, πριν να τεθούν και να εντοπιστούν τα κύρια ποιοτικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται για επιτυχημένη διαιτησία. ΤΟ ΒΟΛΕΪ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΑΘΛΗΜΑ Ο συναγωνισμός εμφανίζει κρυμμένες δυνατότητες. Δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθεί ό,τι καλύτερο από πλευράς ικανότητας, πνεύματος, δημιουργικότητας και αισθητικής. Οι κανονισμοί είναι δομημένοι έτσι, ώστε να επιτρέπουν να εμφανιστούν όλες αυτές οι αρετές. Με ελάχιστες εξαιρέσεις το βόλεϊ επιτρέπει σε όλους τους παίκτες να ενεργούν τόσο στο φιλέ (στην επίθεση), όσο και στο πίσω μέρος του αγωνιστικού χώρου (στην άμυνα ή στο σερβίς). Ο William Morgan, ο άνθρωπος που επινόησε το άθλημα, ακόμα θα το αναγνώριζε, γιατί το βόλεϊ έχει διατηρήσει ορισμένα διακριτά και ουσιαστικά στοιχεία με την πάροδο των χρόνων. Μερικά από αυτά τα μοιράζεται και με άλλα αθλήματα, στα οποία υπάρχει φιλές, μπάλα ή ρακέτα. Τα στοιχεία αυτά είναι: - το σερβίς, - η περιστροφή (η εναλλαγή στο σερβίς), - η επίθεση, - η άμυνα. Το βόλεϊ είναι, όμως, το μοναδικό ανάμεσα στα αθλήματα που παίζονται στο φιλέ που δίνει έμφαση στο να μένει η μπάλα διαρκώς ψηλά μια ιπτάμενη μπάλα και που επιτρέπει σε κάθε ομάδα οι συμπαίκτες να αλλάζουν μέχρι τρεις πάσες μεταξύ τους, προτού επιστρέψουν την μπάλα στους αντιπάλους. Η εισαγωγή ενός εξειδικευμένου αμυντικού παίκτη του Λίμπερο έδωσε ώθηση στο άθλημα σε ό,τι αφορά στη διάρκεια των φάσεων και στο παιχνίδι με πολλές φάσεις. Οι τροποποιήσεις στον κανονισμό του σερβίς έχουν μετατρέψει την ενέργεια του σερβίς από απλό ξεκίνημα της φάσης σε επιθετικό όπλο. Η έννοια της περιστροφής παραμένει, για να δίνει ευκαιρίες στους πολυτάλαντους αθλητές. Οι κανονισμοί σχετικά με τις θέσεις των παικτών πρέπει να επιτρέπουν στις ομάδες να έχουν ευελιξία και να δημιουργούν ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην τακτική. Σελ. 3

Οι αγωνιζόμενοι χρησιμοποιούν αυτό το πλαίσιο, για να συναγωνιστούν σε τεχνική, τακτική και δύναμη. Αυτό το πλαίσιο επίσης επιτρέπει στους παίκτες ελευθερία έκφρασης, για να προκαλέσουν ενθουσιασμό στους φιλάθλους και τους τηλεθεατές. Και η εικόνα του βόλεϊ διαρκώς βελτιώνεται. Ο ΔΙΑΙΤΗΤΗΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ουσία του να είναι κάποιος καλός διαιτητής έγκειται σε δύο στοιχεία, τη δικαιοσύνη και τη συνέπεια: - το να είναι δίκαιος με όλους τους συμμετέχοντες, - το να θεωρείται δίκαιος από τους θεατές. Αυτό απαιτεί τεράστια εμπιστοσύνη πρέπει όλοι να εμπιστεύονται τον διαιτητή, για να δώσει στους παίκτες την ευκαιρία να ψυχαγωγήσουν τους θεατές: με το να είναι ακριβής στην κρίση του, με το να κατανοεί το γιατί γράφτηκε ο κανονισμός, με το να είναι αποτελεσματικός οργανωτής, με το να επιτρέπει να κυλήσει ο αγώνας και να τον κατευθύνει μέχρι το τέλος, με το να είναι παιδαγωγός να χρησιμοποιεί τους κανόνες για να τιμωρήσει την αδικία ή να συνετίσει την αγένεια, με το να προάγει το άθλημα δηλαδή να επιτρέπει να αναδειχθούν τα θεαματικά στοιχεία του παιχνιδιού και οι καλύτεροι παίκτες να κάνουν αυτό που μπορούν καλύτερα: να ψυχαγωγήσουν το κοινό. Τέλος, μπορούμε να πούμε ότι ένας καλός διαιτητής θα χρησιμοποιήσει τους κανονισμούς, για να καταστήσει τον αγώνα μια συναρπαστική εμπειρία για όλους τους συμμετέχοντες. Σε όσους έχουν διαβάσει μέχρι εδώ: δείτε τους κανονισμούς που ακολουθούν ως το τρέχον στάδιο ανάπτυξης ενός σπουδαίου αθλήματος, αλλά κρατήστε στο μυαλό σας για ποιο λόγο αυτές οι λίγες παράγραφοι που προηγήθηκαν μπορεί να έχουν μεγάλη σημασία για σας, ανάλογα με τη θέση σας στο άθλημα. Ασχοληθείτε ενεργά! Κρατήστε την μπάλα ψηλά! Σελ. 4

ΜΕΡΟΣ 2, ΤΜΗΜΑ 1: ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 1. ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Ο αγωνιστικός χώρος περιλαμβάνει τον κυρίως αγωνιστικό χώρο και την ελεύθερη ζώνη. Πρέπει να είναι ορθογώνιος και συμμετρικός. 1.1 ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ Ο κυρίως αγωνιστικός χώρος είναι ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με διαστάσεις 18 Χ 9 μ., και περιβάλλεται από μια ελεύθερη ζώνη με πλάτος 3 μ. τουλάχιστον προς όλες τις πλευρές. Το ελεύθερο αγωνιστικό διάστημα είναι το διάστημα πάνω από τον αγωνιστικό χώρο, το οποίο είναι ελεύθερο από οποιοδήποτε εμπόδιο. Το ελεύθερο αυτό διάστημα πρέπει να έχει τουλάχιστον 7 μ. ύψος από την επιφάνεια του αγωνιστικού χώρου. Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, η ελεύθερη ζώνη πρέπει να είναι τουλάχιστον 5 μ. από τις πλάγιες γραμμές και 8 μ. από τις τελικές γραμμές. Το ελεύθερο αγωνιστικό διάστημα πρέπει να έχει τουλάχιστον 12,5 μ. ύψος από την επιφάνεια του αγωνιστικού χώρου. 1.2 ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ 1.2.1 Η επιφάνεια πρέπει να είναι επίπεδη, οριζόντια και ομοιόμορφη. Δεν πρέπει να παρουσιάζει κανέναν κίνδυνο για τραυματισμό των παικτών. Απαγορεύεται να διεξάγεται αγώνας σε ανώμαλες ή ολισθηρές επιφάνειες. Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, επιτρέπονται μόνο ξύλινες ή συνθετικές επιφάνειες. Κάθε επιφάνεια πρέπει να εγκρίνεται προηγουμένως από την FIVB. 1.2.2 Σε κλειστά γήπεδα, η επιφάνεια του αγωνιστικού χώρου πρέπει να έχει ανοικτό χρώμα. Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, είναι απαραίτητο οι γραμμές να είναι λευκού χρώματος. Είναι επίσης απαραίτητο ο κυρίως αγωνιστικός χώρος και η ελεύθερη ζώνη να είναι άλλου χρώματος και τα χρώματα αυτά να διαφέρουν μεταξύ τους. 1.2.3 Σε ανοικτά γήπεδα, επιτρέπεται μία κλίση 5 χιλ. ανά μέτρο για αποστράγγιση. Απαγορεύεται οι γραμμές του αγωνιστικού χώρου να είναι κατασκευασμένες από στερεό υλικό. 1.3 ΓΡΑΜΜΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ 1.3.1 Όλες οι γραμμές έχουν πλάτος 5 εκ. Πρέπει να έχουν ανοικτό χρώμα και διαφορετικό από το χρώμα του δαπέδου και από οποιεσδήποτε άλλες γραμμές. Σελ. 5

1.3.2 Οριοθετικές γραμμές Δύο πλάγιες γραμμές και δύο τελικές γραμμές οριοθετούν τον κυρίως αγωνιστικό χώρο. Τόσο οι πλάγιες όσο και οι τελικές γραμμές συμπεριλαμβάνονται στις διαστάσεις του κυρίως αγωνιστικού χώρου. 1.3.3 Κεντρική γραμμή Ο άξονας της κεντρικής γραμμής χωρίζει τον κυρίως αγωνιστικό χώρο σε δύο ίσες περιοχές, με διαστάσεις 9Χ9 μ. η κάθε μία. Θεωρείται ότι το πλάτος της γραμμής ανήκει εξίσου και στις δύο πλευρές του γηπέδου. Αυτή η γραμμή εκτείνεται κάτω από το φιλέ από τη μία πλάγια γραμμή μέχρι την άλλη. 1.3.4 Γραμμή επίθεσης Σε κάθε πλευρά του κυρίως αγωνιστικού χώρου είναι χαραγμένη μία γραμμή επίθεσης, της οποίας η πίσω ακμή απέχει 3 μ. από τον άξονα της κεντρικής γραμμής. Η γραμμή αυτή οριοθετεί την μπροστινή ζώνη. Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, η γραμμή επίθεσης επεκτείνεται με την προσθήκη διακεκομμένων γραμμών από τις πλάγιες γραμμές, με πέντε διακεκομμένες γραμμές μήκους 15 εκ. και πλάτους 5 εκ. που η καθεμιά απέχει από την άλλη 20 εκ. έτσι, ώστε το συνολικό μήκος να είναι 1,75 μ. Η «γραμμή προπονητή» (μια διακεκομμένη γραμμή, η οποία εκτείνεται από τη γραμμή επίθεσης μέχρι την τελική γραμμή, παράλληλα με την πλάγια γραμμή και σε απόσταση 1,75 μέτρων από αυτήν) αποτελείται από μικρές γραμμές μήκους 15 εκατοστών και σε απόσταση 20 εκατοστών μεταξύ τους, για να καθορίζει τα όρια της περιοχής, όπου μπορεί να κινείται ο προπονητής. 1.4 ΖΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 1.4.1 Μπροστινή ζώνη Σε κάθε γήπεδο, η μπροστινή ζώνη οριοθετείται από τον άξονα της κεντρικής γραμμής και την πίσω ακμή της γραμμής επίθεσης. Η μπροστινή ζώνη επεκτείνεται και πέρα από τις πλάγιες γραμμές, μέχρι το τέλος της ελεύθερης ζώνης. 1.4.2 Ζώνη σερβίς Η ζώνη του σερβίς είναι μία περιοχή πλάτους 9 μ. πίσω από κάθε τελική γραμμή. Περιορίζεται κάθετα από δύο μικρές γραμμές, μήκους 15 εκ. η κάθε μία, χαραγμένες 20 εκ. πίσω από την τελική γραμμή ως επέκταση των πλάγιων γραμμών. Και οι δύο μικρές γραμμές συμπεριλαμβάνονται στο πλάτος της ζώνης σερβίς. Σε βάθος, η ζώνη σερβίς εκτείνεται μέχρι το τέλος της ελεύθερης ζώνης. 1.4.3 Ζώνη αλλαγής Η ζώνη αλλαγής οριοθετείται από την επέκταση των δύο γραμμών επίθεσης μέχρι το τραπέζι του σημειωτή. 1.4.4 Ζώνη αντικατάστασης Λίμπερο Η ζώνη αντικατάστασης του Λίμπερο είναι μέρος της ελεύθερης ζώνης από την πλευρά των πάγκων των ομάδων και οριοθετείται από την προέκταση της γραμμής επίθεσης μέχρι την τελική γραμμή. Σελ. 6

1.4.5 Περιοχή προθέρμανσης Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, οι περιοχές προθέρμανσης, διαστάσεων 3 Χ 3 μ. περίπου, βρίσκονται στις δύο γωνίες προς τις πλευρές των πάγκων, έξω από την ελεύθερη ζώνη. 1.4.6 Περιοχή ποινής Μια περιοχή ποινής, διαστάσεων περίπου 1x1 μ. και εφοδιασμένη με δύο καρέκλες, βρίσκεται στην περιοχή ελέγχου, έξω από την προέκταση καθεμιάς τελικής γραμμής. Αυτές οι περιοχές πρέπει να οριοθετούνται με κόκκινη γραμμή πλάτους 5 εκ. 1.5 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Η ελάχιστη θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι κάτω από 10 ο C (50 ο F). Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, η μέγιστη θερμοκρασία δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 25 C (77 F) και η ελάχιστη δεν πρέπει να είναι κάτω από 16 C (61 F). 1.6 ΦΩΤΙΣΜΟΣ Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, ο φωτισμός στον αγωνιστικό χώρο πρέπει να είναι 1000 έως 1500 lux και μετριέται στο 1 μέτρο πάνω από την επιφάνεια του αγωνιστικού χώρου. 2. ΦΙΛΕΣ ΚΑΙ ΣΤΥΛΟΒΑΤΕΣ 2.1 ΥΨΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΕ 2.1.1 Τοποθετημένος κάθετα πάνω από την κεντρική γραμμή, υπάρχει ένας φιλές, του οποίου η πάνω πλευρά βρίσκεται σε ύψος 2,43 μ. για τους άνδρες και 2,24 μ. για τις γυναίκες. 2.1.2 Το ύψος του μετριέται από το κέντρο του αγωνιστικού χώρου. Το ύψος του φιλέ (πάνω από τις δύο πλάγιες γραμμές) πρέπει να είναι ακριβώς το ίδιο και δεν πρέπει να υπερβαίνει το επίσημο ύψος πάνω από 2 εκατοστά. 2.2 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Ο φιλές έχει πλάτος 1 μ. και μήκος 9,50 έως 10 μέτρα (με πλάτος 25 έως 50 εκ. για κάθε πλευρά έξω από τις πλάγιες ταινίες) και είναι κατασκευασμένος από τετράγωνο μαύρο πλέγμα 10 εκατοστών. Στην κορυφή του και σε όλο το μήκος του είναι ραμμένη μια οριζόντια ταινία, πλάτους 7 εκατοστών, κατασκευασμένη από αναδιπλούμενο λευκό καναβάτσο. Κάθε άκρο της ταινίας έχει μία τρύπα, μέσα από την οποία περνά ένα κορδόνι που δένει την ταινία στους στυλοβάτες, ώστε να διατηρείται η κορυφή της τεντωμένη. Μέσα από την ταινία ένα εύκαμπτο καλώδιο δένει το φιλέ στους στυλοβάτες και κρατά την κορυφή του τεντωμένη. Στο κάτω μέρος του φιλέ υπάρχει άλλη μία οριζόντια ταινία, πλάτους 5 εκ., όμοια με αυτήν της κορυφής του φιλέ, μέσα από την οποία είναι περασμένο ένα σχοινί. Το σχοινί αυτό δένει το φιλέ στους στυλοβάτες και διατηρεί το κάτω μέρος του τεντωμένο. Σελ. 7

2.3 ΠΛΑΓΙΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ Δύο λευκές ταινίες είναι δεμένες κάθετα στο φιλέ και τοποθετημένες ακριβώς πάνω από κάθε πλάγια γραμμή. Αυτές έχουν πλάτος 5 εκ. και μήκος 1 μ. και θεωρούνται μέρη του φιλέ. 2.4 ΑΝΤΕΝΕΣ Η αντένα είναι μία εύκαμπτη ράβδος, μήκους 1,80 μ. και διαμέτρου 10 χιλιοστών, κατασκευασμένη από φάιμπερ γκλας ή παρόμοιο υλικό. Η αντένα τοποθετείται στο εξωτερικό μέρος κάθε πλάγιας ταινίας. Οι αντένες τοποθετούνται στις αντίθετες πλευρές του φιλέ. Τα 80 άνω εκατοστά κάθε αντένας προεξέχουν πάνω από το φιλέ και είναι σημειωμένα με λωρίδες των 10 εκατοστών σε χρωματισμό που να δημιουργεί αντίθεση, κατά προτίμηση κόκκινο και λευκό. Οι αντένες θεωρούνται μέρος του φιλέ και καθορίζουν πλευρικά το οριοθετημένο διάστημα. 2.5 ΣΤΥΛΟΒΑΤΕΣ 2.5.1 Οι στυλοβάτες που στηρίζουν το φιλέ, τοποθετούνται σε απόσταση 0,50-1,00 μ. έξω από τις πλάγιες γραμμές. Έχουν ύψος 2,55 μ. και κατά προτίμηση είναι ρυθμιζόμενοι. Για όλες τις Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB οι στυλοβάτες που στηρίζουν το φιλέ βρίσκονται τοποθετημένοι σε απόσταση 1 μ. από τις πλάγιες γραμμές. 2.5.2 Οι στυλοβάτες είναι κυλινδρικοί και ομαλοί, τοποθετημένοι στο έδαφος χωρίς σύρματα. Δεν πρέπει να υπάρχουν επικίνδυνες ή εμποδίζουσες κατασκευές στήριξης. 2.6 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Όλος ο συμπληρωματικός εξοπλισμός καθορίζεται από τους κανονισμούς της FIVB. 3. ΜΠΑΛΕΣ 3.1 ΠΡΟΤΥΠΑ Η μπάλα πρέπει να είναι σφαιρική, κατασκευασμένη εξωτερικά από εύκαμπτο ή συνθετικό δέρμα, μέσα στο οποίο υπάρχει σαμπρέλα από λάστιχο ή παρόμοιο υλικό. Το χρώμα της πρέπει να είναι ομοιόμορφο ανοικτό ή συνδυασμός χρωμάτων. Το συνθετικό δέρμα και οι συνδυασμοί χρωμάτων στις μπάλες που χρησιμοποιούνται σε διεθνείς επίσημες διοργανώσεις πρέπει να είναι σύμφωνα με τα πρότυπα της FIVB. Η περιφέρειά της είναι 65-67 εκατοστά και το βάρος της 260-280 γραμμάρια. Η εσωτερική της πίεση πρέπει να είναι 0,30 έως 0,325 kg/cm 2 (4,26 έως 4,61 psi) (294,3 έως 318,82 mbar ή hpa). Σελ. 8

3.2 ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΙΑ ΣΤΙΣ ΜΠΑΛΕΣ Όλες οι μπάλες που χρησιμοποιούνται σε έναν αγώνα πρέπει να έχουν τα ίδια πρότυπα σχετικά με την περιφέρεια, το βάρος, την πίεση, τον τύπο, το χρώμα κλπ. Στις Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, όπως επίσης και στις Εθνικές Διοργανώσεις, πρέπει να χρησιμοποιούνται μπάλες εγκεκριμένες από την FIVB, εκτός αν υπάρχει η συμφωνία της FIVB. 3.3 ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΡΙΩΝ ΜΠΑΛΩΝ Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB, πρέπει να χρησιμοποιούνται τρεις μπάλες. Σε αυτή την περίπτωση, τοποθετούνται έξι επαναφορείς της μπάλας, ένας σε κάθε γωνία της ελεύθερης ζώνης και ένας πίσω από κάθε διαιτητή. 4. ΟΜΑΔΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ 4.1 ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑΔΑΣ 4.1.1. Σε έναν αγώνα, μια ομάδα μπορεί να αποτελείται το πολύ από 12 παίκτες και επιπλέον: - Προπονητικό προσωπικό: έναν προπονητή και μέχρι δύο βοηθούς προπονητές, - Ιατρικό προσωπικό: έναν φυσιοθεραπευτή και έναν γιατρό. Μόνο όσοι είναι καταγεγραμμένοι στο φύλλο αγώνα επιτρέπεται να εισέλθουν κανονικά στην Περιοχή Ελέγχου Αγώνα και να συμμετάσχουν στην επίσημη προθέρμανση και στον αγώνα. Για τις Παγκόσμιες και επίσημες διοργανώσεις της FIVB ο γιατρός και ο φυσιοθεραπευτής της ομάδας πρέπει να είναι εκ των προτέρων διαπιστευμένοι από την FIVB. 4.1.2 Ένας από τους παίκτες, εκτός από τον Λίμπερο, είναι ο αρχηγός της ομάδας, ο οποίος πρέπει να αναφέρεται στο φύλλο αγώνα. 4.1.3 Μόνο οι παίκτες που είναι εγγεγραμμένοι στο φύλλο αγώνα επιτρέπεται να μπουν στον αγωνιστικό χώρο και να συμμετάσχουν στον αγώνα. Από τη στιγμή που ο προπονητής και ο αρχηγός της ομάδας έχουν υπογράψει στο φύλλο αγώνα (τον κατάλογο των μελών της ομάδας για το ηλεκτρονικό φύλλο αγώνα), οι εγγεγραμμένοι παίκτες δεν μπορούν να αλλαχθούν. 4.2 ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ 4.2.1 Οι παίκτες που δεν συμμετέχουν στον αγώνα πρέπει είτε να κάθονται στον πάγκο της ομάδας τους είτε να βρίσκονται στο χώρο προθέρμανσής τους. Ο προπονητής και τα άλλα μέλη της ομάδας κάθονται στον πάγκο, αλλά επιτρέπεται να τον εγκαταλείπουν προσωρινά. Οι πάγκοι για τις ομάδες βρίσκονται στα πλάγια του τραπεζιού του σημειωτή, έξω από την ελεύθερη ζώνη. 4.2.2 Μόνο τα μέλη της σύνθεσης των ομάδων επιτρέπεται να κάθονται στον πάγκο κατά τη διάρκεια του αγώνα και να συμμετέχουν στη διάρκεια της επίσημης προθέρμανσης. Σελ. 9

4.2.3 Παίκτες που δεν συμμετέχουν στον αγώνα επιτρέπεται να προθερμαίνονται χωρίς μπάλες ως ακολούθως: 4.2.3.1 κατά τη διάρκεια του αγώνα: στην περιοχή προθέρμανσης, 4.2.3.2 κατά τη διάρκεια των τάιμ-άουτ και των τεχνικών τάιμ-άουτ: στην ελεύθερη ζώνη πίσω από το γήπεδό τους. 4.2.4 Κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων μεταξύ των σετ, οι παίκτες επιτρέπεται να προθερμαίνονται χρησιμοποιώντας μπάλες μέσα στην ελεύθερη ζώνη τους. 4.3 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Ο εξοπλισμός ενός παίκτη αποτελείται από μια φανέλα, παντελονάκι, κάλτσες (η στολή) και αθλητικά παπούτσια. 4.3.1 Το χρώμα και το σχέδιο στις φανέλες, τα παντελονάκια και τις κάλτσες πρέπει να είναι ομοιόμορφα για την ομάδα (εκτός του Λίμπερο). Οι στολές πρέπει να είναι καθαρές. 4.3.2 Τα παπούτσια πρέπει να είναι ελαφρά και εύκαμπτα, με λαστιχένιες ή συνθετικές σόλες χωρίς τακούνια. 4.3.3 Οι φανέλες των παικτών πρέπει να είναι αριθμημένες από το 1 μέχρι το 20. 4.3.3.1 Ο αριθμός πρέπει να είναι τοποθετημένος πάνω στη φανέλα στο κέντρο της μπροστινής και της πίσω πλευράς. Το χρώμα και η φωτεινότητα των αριθμών πρέπει να έρχονται σε αντίθεση με το χρώμα και τη φωτεινότητα της φανέλας. 4.3.3.2 Ο αριθμός πρέπει να έχει ύψος τουλάχιστον 15 εκ. στο στήθος και 20 εκ. στην πλάτη. Η λωρίδα που σχηματίζει τους αριθμούς πρέπει να έχει πλάτος τουλάχιστον 2 εκ. 4.3.4 Ο αρχηγός της ομάδας πρέπει να έχει στη φανέλα του, μια λωρίδα 8 x 2 εκ. που να υπογραμμίζει τον αριθμό στο στήθος. 4.3.5 Απαγορεύεται να φορούν οι παίκτες, (εκτός από τους Λίμπερο), στολές διαφορετικού χρώματος και/ή χωρίς επίσημους αριθμούς. 4.4 ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ Ο πρώτος διαιτητής μπορεί να επιτρέψει σε έναν ή περισσότερους παίκτες: 4.4.1 να παίξουν ξυπόλυτοι, 4.4.2 να αλλάξουν βρεγμένες ή κατεστραμμένες στολές μεταξύ των σετ ή μετά από αλλαγή, με την προϋπόθεση το χρώμα, το σχέδιο και ο αριθμός της νέας στολής να είναι τα ίδια, 4.4.3 να παίξουν με τις φόρμες τους λόγω ψυχρού καιρού, με την προϋπόθεση ότι έχουν το ίδιο χρώμα και σχέδιο για όλη την ομάδα (εκτός από τους Λίμπερο) και είναι αριθμημένες σύμφωνα με τον Κανόνα 4.3.3. Σελ. 10

4.5 ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ 4.5.1 Απαγορεύεται να φορούν οι παίκτες αντικείμενα που είναι δυνατό να προκαλέσουν τραυματισμό ή να τους δώσουν τεχνητό πλεονέκτημα. 4.5.2 Οι παίκτες επιτρέπεται να φορούν γυαλιά ή φακούς με δική τους ευθύνη. 5. ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ Τόσο ο αρχηγός της ομάδας, όσο και ο προπονητής είναι υπεύθυνοι για τη συμπεριφορά και την πειθαρχία των μελών της ομάδας τους. Οι Λίμπερο δεν επιτρέπεται να είναι αρχηγοί της ομάδας ή αρχηγοί του αγώνα. 5.1 ΑΡΧΗΓΟΣ 5.1.1 ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ, ο αρχηγός της ομάδας υπογράφει το φύλλο αγώνα και εκπροσωπεί την ομάδα του στην κλήρωση. 5.1.2 ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ και για όσο διάστημα αγωνίζεται, ο αρχηγός της ομάδας είναι αρχηγός του αγώνα. Όταν ο αρχηγός της ομάδας δεν αγωνίζεται, τότε ο προπονητής ή ο αρχηγός της ομάδας πρέπει να ορίσει έναν άλλον παίκτη εντός του αγωνιστικού χώρου, αλλά όχι το Λίμπερο, ο οποίος θα αναλάβει το ρόλο του αρχηγού του αγώνα. Αυτός ο αρχηγός του αγώνα διατηρεί τα καθήκοντά του, έως ότου ο ίδιος να αντικατασταθεί ή να επιστρέψει ο αρχηγός της ομάδας στον αγώνα ή έως ότου τελειώσει το σετ. Όταν η μπάλα είναι εκτός παιδιάς, μόνο ο αρχηγός του αγώνα έχει το δικαίωμα να απευθυνθεί στους διαιτητές: 5.1.2.1 για να ζητήσει επεξήγηση για την εφαρμογή ή την ερμηνεία των Κανονισμών, και ακόμα για να μεταφέρει αιτήματα ή ερωτήματα των συμπαικτών του. Αν ο αρχηγός του αγώνα δεν συμφωνεί με την επεξήγηση του πρώτου διαιτητή, έχει τη δυνατότητα να υποβάλλει ένσταση κατά της απόφασης και αμέσως επισημαίνει στον πρώτο διαιτητή ότι διατηρεί το δικαίωμα να υποβάλει γραπτώς επίσημη ένσταση στο φύλλο αγώνα με τη λήξη του αγώνα, 5.1.2.2 να ζητήσει έγκριση: α) για αλλαγή όλου ή μέρους του εξοπλισμού, β) για την επιβεβαίωση των θέσεων των ομάδων, γ) για τον έλεγχο του δαπέδου, του φιλέ, της μπάλας, κλπ. 5.1.2.3 κατά την απουσία του προπονητή να ζητήσει τάιμ-άουτ και αλλαγές παικτών. 5.1.3 ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ, ο αρχηγός της ομάδας: 5.1.3.1 ευχαριστεί τους διαιτητές και υπογράφει το φύλλο αγώνα επιβεβαιώνοντας έτσι το αποτέλεσμα, Σελ. 11

5.1.3.2 εφόσον αυτό έχει επισημανθεί τη σωστή χρονική στιγμή στον πρώτο διαιτητή, έχει τη δυνατότητα να επιβεβαιώσει και να καταγράψει στο φύλλο αγώνα μια επίσημη ένσταση σε ό,τι αφορά στην εφαρμογή ή ερμηνεία των κανονισμών από τον διαιτητή. 5.2 ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ 5.2.1 Κατά τη διάρκεια του αγώνα, ο προπονητής κατευθύνει το παιχνίδι της ομάδας του έξω από τον κυρίως αγωνιστικό χώρο. Επιλέγει την αρχική παράταξη, τις αλλαγές, και παίρνει τάιμ-άουτ. Για αυτές τις λειτουργίες επικοινωνεί επίσημα με το δεύτερο διαιτητή. 5.2.2 ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ, ο προπονητής καταγράφει ή ελέγχει τα ονόματα και τους αριθμούς των παικτών του στο φύλλο αγώνα, και ύστερα το υπογράφει. 5.2.3 ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ, ο προπονητής: 5.2.3.1 πριν από κάθε σετ, δίνει στο δεύτερο διαιτητή ή στο σημειωτή το φύλλο αρχικής παράταξης κατάλληλα συμπληρωμένο και υπογεγραμμένο, 5.2.3.2 κάθεται στον πάγκο στην πλησιέστερη στο σημειωτή θέση, αλλά μπορεί να αφήνει την θέση του, 5.2.3.3 ζητά τάιμ-άουτ και αλλαγές, 5.2.3.4 επιτρέπεται, όπως και τα άλλα μέλη της ομάδας, να δίνει οδηγίες στους παίκτες που αγωνίζονται. Ο προπονητής επιτρέπεται να δίνει οδηγίες όρθιος ή περπατώντας μέσα στην ελεύθερη ζώνη μπροστά από τον πάγκο του, από την προέκταση της γραμμής επίθεσης μέχρι την περιοχή προθέρμανσης, χωρίς να εμποδίζει ή να καθυστερεί τον αγώνα. Για Παγκόσμιες και Επίσημες διοργανώσεις FIVB ο προπονητής είναι υποχρεωμένος να εκτελεί τα καθήκοντά του πίσω από τη γραμμή προπονητή. 5.3 ΒΟΗΘΟΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ 5.3.1 Ο βοηθός προπονητή κάθεται στον πάγκο της ομάδας, αλλά δεν έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει στον αγώνα. 5.3.2 Aν ο προπονητής υποχρεωθεί να εγκαταλείψει την ομάδα του, για οποιονδήποτε λόγο, ακόμα και λόγω τιμωρίας, όχι όμως στην περίπτωση που ο προπονητής μπει στον αγώνα ως παίκτης, ο βοηθός προπονητή δύναται να αναλάβει τα καθήκοντα του προπονητή κατά τη διάρκεια της απουσίας του, με την έγκριση του διαιτητή μετά από αίτημα του αρχηγού του αγώνα. Σελ. 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΜΟΡΦΗ ΑΓΩΝΑ 6. ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΠΟΝΤΟΥ, ΝΙΚΗΤΗΣ ΕΝΟΣ ΣΕΤ ΚΑΙ ΝΙΚΗΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ 6.1 ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΠΟΝΤΟΥ 6.1.1 Πόντος Μία ομάδα κερδίζει έναν πόντο: 6.1.1.1 με επιτυχημένο χτύπημα της μπάλας στο δάπεδο των αντιπάλων, 6.1.1.2 όταν η αντίπαλη ομάδα διαπράττει σφάλμα, 6.1.1.3 όταν η αντίπαλη ομάδα τιμωρείται με ποινή. 6.1.2 Σφάλμα Μια ομάδα διαπράττει σφάλμα, όταν μια ενέργεια του παιχνιδιού είναι αντίθετη στους κανονισμούς (ή τους παραβιάζει με κάποιον άλλον τρόπο). Οι διαιτητές κρίνουν τα σφάλματα και καθορίζουν τις συνέπειες σύμφωνα με τους κανονισμούς: 6.1.2.1 Αν πραγματοποιηθούν δύο ή περισσότερα σφάλματα διαδοχικά, τότε υπολογίζεται μόνο το πρώτο. 6.1.2.2 Aν πραγματοποιηθούν δύο ή περισσότερα σφάλματα ταυτόχρονα από τους αντιπάλους, δίνεται ΔΙΠΛΟ ΣΦΑΛΜΑ και η φάση επαναλαμβάνεται. 6.1.3 Φάση και ολοκληρωμένη φάση Μια φάση είναι η ακολουθία των ενεργειών παιχνιδιού από τη στιγμή που πραγματοποιείται το χτύπημα του σερβίς μέχρις ότου η μπάλα βρεθεί εκτός παιδιάς. Μια ολοκληρωμένη φάση είναι η ακολουθία των ενεργειών παιχνιδιού που έχει ως αποτέλεσμα να κερδηθεί ένας πόντος. 6.1.3.1 Αν η ομάδα που σερβίρει κερδίσει μια φάση, κερδίζει έναν πόντο και συνεχίζει να σερβίρει. 6.1.3.2 Αν η ομάδα που υποδέχεται κερδίσει μια φάση, κερδίζει έναν πόντο και πρέπει να σερβίρει στη συνέχεια. 6.2 ΝΙΚΗΤΗΣ ΕΝΟΣ ΣΕΤ Ένα σετ (εκτός από το αποφασιστικό 5ο σετ) κερδίζεται από την ομάδα που θα κερδίσει πρώτη 25 πόντους με ελάχιστη διαφορά δύο πόντων. Σε περίπτωση ισοπαλίας 24-24, ο αγώνας συνεχίζεται έως ότου επιτευχθεί διαφορά δύο πόντων (26-24, 27-25,...). 6.3 ΝΙΚΗΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ 6.3.1 Ο αγώνας κερδίζεται από την ομάδα που θα κερδίσει τρία σετ. 6.3.2 Σε περίπτωση ισοπαλίας 2-2, το αποφασιστικό 5ο σετ παίζεται στους 15 πόντους με ελάχιστη διαφορά 2 πόντων. Σελ. 13

6.4 ΑΠΟΧΗ ΚΑΙ ΕΛΛΙΠΗΣ ΟΜΑΔΑ 6.4.1 Αν κάποια ομάδα αρνείται να αγωνιστεί, αφού έχει κληθεί γι αυτό, τότε θεωρείται ότι απέχει, μηδενίζεται και χάνει τον αγώνα με αποτέλεσμα 0-3 για τον αγώνα και 0-25 για κάθε σετ. 6.4.2 Αν κάποια ομάδα, χωρίς δικαιολογημένη αιτία, δεν εμφανιστεί στον αγωνιστικό χώρο εγκαίρως, τότε θεωρείται ότι απέχει με το ίδιο αποτέλεσμα, όπως στον Κανόνα 6.4.1. 6.4.3 Μία ομάδα που χαρακτηρίζεται ΕΛΛΙΠΗΣ για το σετ ή τον αγώνα, χάνει το σετ ή τον αγώνα. Στην αντίπαλη ομάδα δίνονται οι πόντοι ή οι πόντοι και τα σετ που χρειάζονται, για να κερδίσει το σετ ή τον αγώνα. Η ελλιπής ομάδα διατηρεί τους πόντους και τα σετ της. 7. ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ 7.1 Η ΚΛΗΡΩΣΗ Πριν από την έναρξη του αγώνα, ο πρώτος διαιτητής πραγματοποιεί την κλήρωση, για να αποφασιστεί το πρώτο σερβίς και οι πλευρές του αγωνιστικού χώρου στο πρώτο σετ. Αν παιχτεί αποφασιστικό (5ο) σετ, πρέπει να πραγματοποιηθεί νέα κλήρωση. 7.1.1 Η κλήρωση πραγματοποιείται παρουσία των αρχηγών των δύο ομάδων. 7.1.2 Ο νικητής της κλήρωσης επιλέγει: ΕΙΤΕ 7.1.2.1 το δικαίωμα να σερβίρει ή να υποδεχθεί το σερβίς, Ή 7.1.2.2 την πλευρά του γηπέδου. Ο χαμένος λαμβάνει την επιλογή που απομένει. 7.2 ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΟΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 7.2.1 Πριν τον αγώνα, αν οι ομάδες είχαν προηγουμένως στη διάθεσή τους αγωνιστικό χώρο, τότε έχουν δικαίωμα επίσημης προθέρμανσης μαζί στο φιλέ διάρκειας 6 λεπτών. Αν όχι, τότε έχουν 10 λεπτά. 7.2.2 Αν ένας από τους δύο αρχηγούς ζητήσει ξεχωριστή (διαδοχική) επίσημη προθέρμανση στο φιλέ, τότε κάθε ομάδα θα έχει 3 ή 5 λεπτά. 7.2.3 Στην περίπτωση διαδοχικής επίσημης προθέρμανσης, η ομάδα που έχει το πρώτο σερβίς, θα κάνει πρώτη προθέρμανση στο φιλέ. 7.3 ΑΡΧΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ ΟΜΑΔΑΣ 7.3.1 Πρέπει να υπάρχουν πάντοτε έξι παίκτες από κάθε ομάδα στον αγώνα. Η αρχική παράταξη της ομάδας υποδεικνύει τη σειρά περιστροφής των παικτών στον αγωνιστικό χώρο. Αυτή η σειρά πρέπει να διατηρείται σε όλη τη διάρκεια του σετ. Σελ. 14

7.3.2 Πριν από την έναρξη κάθε σετ, ο προπονητής πρέπει να παρουσιάζει την αρχική παράταξη της ομάδας του σε ένα φύλλο παράταξης. Το φύλλο παραδίδεται κατάλληλα συμπληρωμένο και υπογεγραμμένο στο δεύτερο διαιτητή ή στο σημειωτή. 7.3.3 Οι παίκτες που δεν περιλαμβάνονται στην αρχική παράταξη ενός σετ είναι οι αναπληρωματικοί γι αυτό το σετ (εκτός από τους Λίμπερο). 7.3.4 Αφού έχει παραδοθεί το φύλλο αρχικής παράταξης στο δεύτερο διαιτητή ή στο σημειωτή, καμία αλλαγή στην αρχική παράταξη δεν εγκρίνεται χωρίς κανονική αλλαγή. 7.3.5 Διαφορές ανάμεσα στη θέση των παικτών στο γήπεδο και το φύλλο αρχικής παράταξης ρυθμίζονται ως εξής: 7.3.5.1 αν διαπιστωθεί τέτοιου είδους διαφορά πριν από την έναρξη του σετ, οι θέσεις των παικτών πρέπει να διορθωθούν σύμφωνα με αυτές που αναγράφονται στο φύλλο αρχικής παράταξης, χωρίς να επιβληθεί καμιά τιμωρία, 7.3.5.2 αν πριν από την έναρξη του σετ, υπάρχει στο γήπεδο παίκτης που δεν έχει αναγραφεί στο φύλλο αρχικής παράταξης, τότε αυτός ο παίκτης πρέπει να αντικατασταθεί σύμφωνα με το φύλλο αρχικής παράταξης, χωρίς να επιβληθεί καμιά τιμωρία, 7.3.5.3 όμως, αν ο προπονητής επιθυμεί να κρατήσει τον/τους μη αναγραφόμενο/ους στο φύλλο αρχικής παράταξης παίκτη/ες στο γήπεδο, τότε πρέπει να ζητήσει κανονική/ές αλλαγή/ες, με τη χρήση του αντίστοιχου χειροσήματος, και αυτή/ές η/οι αλλαγή/ές καταγράφεται/ονται στο φύλλο αγώνα. Αν η διαφορά ανάμεσα στις θέσεις των παικτών και το φύλλο αρχικής παράταξης εντοπιστεί αργότερα, η ομάδα που διέπραξε το σφάλμα πρέπει να επανέλθει στις σωστές θέσεις. Οι πόντοι των αντιπάλων παραμένουν σε ισχύ και επιπλέον κερδίζουν έναν πόντο και το επόμενο σερβίς. Όλοι οι πόντοι που κέρδισε η ομάδα που διέπραξε το σφάλμα από την ακριβή στιγμή που έγινε το σφάλμα μέχρι τον εντοπισμό του, ακυρώνονται. 7.3.5.4 Αν βρεθεί στο γήπεδο αγωνιζόμενος ένας παίκτης, ο οποίος δεν είναι καταγεγραμμένος στο φύλλο αγώνα στον κατάλογο των παικτών, οι πόντοι των αντιπάλων παραμένουν σε ισχύ, και επιπλέον κερδίζουν έναν πόντο και το σερβίς. Η ομάδα που διέπραξε το σφάλμα θα χάσει όλους τους πόντους και/ή τα σετ (με 0-25, αν αυτό είναι αναγκαίο) που κέρδισε από τη στιγμή που ο μη καταγεγραμμένος παίκτης εισήλθε στον αγωνιστικό χώρο, και θα πρέπει να υποβάλει διορθωμένο φύλλο αρχικής παράταξης και να στείλει έναν νέο, καταγεγραμμένο παίκτη στον αγωνιστικό χώρο, στη θέση του μη καταγεγραμμένου παίκτη. 7.4 ΘΕΣΕΙΣ Τη στιγμή που η μπάλα χτυπιέται από τον παίκτη που σερβίρει, κάθε ομάδα πρέπει να βρίσκεται μέσα στο δικό της γήπεδο και τοποθετημένη σύμφωνα με τη σειρά περιστροφής (εκτός από τον παίκτη που σερβίρει). 7.4.1 Οι θέσεις των παικτών αριθμούνται ως εξής: 7.4.1.1 οι τρεις παίκτες κατά μήκος του φιλέ είναι οι παίκτες της μπροστινής γραμμής και καταλαμβάνουν τις θέσεις 4 (μπροστά-αριστερά), 3 (μπροστά-κέντρο) και 2 (μπροστάδεξιά), Σελ. 15

7.4.1.2 οι άλλοι τρεις είναι οι παίκτες της πίσω γραμμής και καταλαμβάνουν τις θέσεις 5 (πίσω-αριστερά), 6 (πίσω-κέντρο) και 1 (πίσω-δεξιά). 7.4.2 Καθορισμός θέσεων μεταξύ παικτών: 7.4.2.1 κάθε παίκτης της πίσω γραμμής πρέπει να βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση από την κεντρική γραμμή από ό,τι ο αντίστοιχος παίκτης της μπροστινής γραμμής, 7.4.2.2 οι παίκτες της μπροστινής γραμμής και της πίσω γραμμής, αντίστοιχα, πρέπει να είναι τοποθετημένοι πλαγίως σύμφωνα με τη σειρά που υποδεικνύεται στον Κανόνα 7.4.1. 7.4.3 Οι θέσεις των παικτών καθορίζονται και ελέγχονται βάσει της επαφής των πελμάτων τους με το δάπεδο ως εξής: 7.4.3.1 κάθε παίκτης της μπροστινής γραμμής πρέπει να έχει τουλάχιστον ένα μέρος του πέλματός του πιο κοντά προς την κεντρική γραμμή από τα πέλματα του αντίστοιχου παίκτη της πίσω γραμμής, 7.4.3.2 κάθε δεξιός (αριστερός) πλάγιος παίκτης πρέπει να έχει τουλάχιστον ένα μέρος του πέλματός του πιο κοντά προς τη δεξιά (αριστερή) πλάγια γραμμή από τα πέλματα του κεντρικού παίκτη της σειράς του. 7.4.4 Μετά το χτύπημα του σερβίς, οι παίκτες επιτρέπεται να κινηθούν ελεύθερα, καταλαμβάνοντας οποιαδήποτε θέση στο γήπεδό τους και στην ελεύθερη ζώνη. 7.5 ΛΑΘΟΣ ΘΕΣΕΙΣ 7.5.1 Η ομάδα διαπράττει το σφάλμα των λάθος θέσεων, αν κάποιος παίκτης δεν είναι στη σωστή του θέση τη στιγμή που χτυπάει τη μπάλα ο παίκτης που σερβίρει. Αυτό συμπεριλαμβάνει την περίπτωση που ένας παίκτης βρίσκεται στον αγωνιστικό χώρο μετά από αντικανονική αλλαγή. 7.5.2 Αν ο παίκτης που σερβίρει κάνει σφάλμα τη στιγμή που χτυπάει την μπάλα στο σερβίς, το σφάλμα αυτό προηγείται του σφάλματος των λάθος θέσεων. 7.5.3 Αν το σερβίς καταστεί λανθασμένο μετά το χτύπημα του σερβίς, τότε προηγείται το λάθος των θέσεων. 7.5.4 Ένα λάθος θέσεων έχει τις ακόλουθες συνέπειες: 7.5.4.1 η ομάδα τιμωρείται και οι αντίπαλοι κερδίζουν έναν πόντο και το σερβίς, 7.5.4.2 οι θέσεις των παικτών πρέπει να διορθωθούν. 7.6 ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ 7.6.1 Η σειρά περιστροφής καθορίζεται από την αρχική παράταξη της ομάδας και ελέγχεται με τη σειρά του σερβίς και τις θέσεις των παικτών κατά τη διάρκεια του σετ. 7.6.2 Όταν η ομάδα που δέχεται το σερβίς κερδίζει το δικαίωμα να σερβίρει, οι παίκτες της περιστρέφονται προς τα δεξιά, κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού, κατά μία θέση: ο παίκτης της θέσης 2 πηγαίνει στη θέση 1 για να σερβίρει, ο παίκτης της θέσης 1 πηγαίνει στη θέση 6, κ.ο.κ. Σελ. 16

7.7 ΛΑΘΟΣ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ 7.7.1 Το σφάλμα της λάθος περιστροφής διαπράττεται, όταν το ΣΕΡΒΙΣ δεν εκτελείται σύμφωνα με τη σειρά περιστροφής. Αυτό έχει τις ακόλουθες συνέπειες: 7.7.1.1 η ομάδα τιμωρείται και οι αντίπαλοι κερδίζουν έναν πόντο και το σερβίς, 7.7.1.2 οι θέσεις των παικτών πρέπει να διορθωθούν. 7.7.2 Επιπλέον, ο σημειωτής πρέπει να προσδιορίσει την ακριβή στιγμή που διαπράχθηκε το σφάλμα και όλοι οι πόντοι που κερδήθηκαν από τη στιγμή εκείνη και μετά πρέπει να ακυρωθούν. Οι πόντοι της αντίπαλης ομάδας παραμένουν σε ισχύ. Αν η στιγμή αυτή δεν είναι δυνατό να προσδιοριστεί, δεν ακυρώνονται οι πόντοι και η μόνη τιμωρία είναι ότι οι αντίπαλοι κερδίζουν έναν πόντο και το σερβίς. 8. ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ 8.1 ΜΠΑΛΑ ΕΝΤΟΣ ΠΑΙΔΙΑΣ Η μπάλα είναι εντός παιδιάς από τη στιγμή του χτυπήματος στο σερβίς που έγινε μετά από έγκριση του πρώτου διαιτητή. 8.2 ΜΠΑΛΑ ΕΚΤΟΣ ΠΑΙΔΙΑΣ Η μπάλα είναι εκτός παιδιάς από τη στιγμή του λάθους που θα σφυριχτεί από έναν διαιτητή. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει λάθος, από τη στιγμή του σφυρίγματος. 8.3 ΜΠΑΛΑ «ΜΕΣΑ» Η μπάλα είναι «μέσα», όταν ακουμπήσει το δάπεδο του κυρίως αγωνιστικού χώρου συμπεριλαμβανομένων των οριοθετικών γραμμών. 8.4 ΜΠΑΛΑ «ΕΞΩ» Η μπάλα είναι «έξω» όταν: 8.4.1 το μέρος της μπάλας που έρχεται σε επαφή με το δάπεδο είναι πλήρως εκτός των οριοθετικών γραμμών, 8.4.2 ακουμπά κάποιο αντικείμενο εκτός κυρίως αγωνιστικού χώρου, την οροφή ή κάποιο άτομο εκτός αγώνα, 8.4.3 ακουμπά τις αντένες, τα σχοινιά, τους στυλοβάτες ή τον ίδιο το φιλέ έξω από τις πλάγιες ταινίες, 8.4.4 διασχίσει το κάθετο επίπεδο του φιλέ ολικά ή μερικά έξω από το οριοθετημένο διάστημα, εκτός από την περίπτωση του Κανόνα 10.1.2, 8.4.5 διασχίζει εξολοκλήρου το κατώτερο διάστημα κάτω από το φιλέ. Σελ. 17

9. ΠΑΙΞΙΜΟ ΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣ Κάθε ομάδα πρέπει να παίζει μέσα στον δικό της αγωνιστικό χώρο και διάστημα (με την εξαίρεση του Κανόνα 10.1.2). Όμως, η μπάλα επιτρέπεται να επαναφερθεί και πέρα από την ελεύθερη ζώνη. 9.1 ΧΤΥΠΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ Χτύπημα είναι κάθε επαφή με την μπάλα ενός παίκτη που αγωνίζεται. Η ομάδα δικαιούται να κάνει το μέγιστο τρία χτυπήματα (συν την επαφή στο μπλοκ), για να επιστρέψει την μπάλα. Αν κάνει περισσότερα, τότε η ομάδα διαπράττει το σφάλμα των «ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΧΤΥΠΗΜΑΤΩΝ». 9.1.1 ΣΥΝΕΧΟΜΕΝΕΣ ΕΠΑΦΕΣ Ένας παίκτης δεν επιτρέπεται να χτυπήσει την μπάλα δύο συνεχόμενες φορές (με την εξαίρεση των Κανόνων 9.2.3, 14.2 και 14.4.2). 9.1.2 ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΕΣ ΕΠΑΦΕΣ Δύο ή τρεις παίκτες επιτρέπεται να ακουμπήσουν την μπάλα την ίδια στιγμή. 9.1.2.1 Όταν δύο (ή τρεις) συμπαίκτες ακουμπήσουν την μπάλα ταυτόχρονα, τότε υπολογίζονται ως δύο (ή τρία) χτυπήματα (με την εξαίρεση του μπλοκ). Αν πηγαίνουν για την μπάλα, αλλά μόνο ένας από αυτούς την ακουμπήσει, τότε υπολογίζεται ως ένα χτύπημα. Η σύγκρουση παικτών δεν συνιστά σφάλμα. 9.1.2.2 Όταν δύο αντίπαλοι ακουμπήσουν την μπάλα ταυτόχρονα πάνω από το φιλέ και η μπάλα συνεχίσει να παίζεται, η ομάδα που δέχεται την μπάλα έχει το δικαίωμα για τρία ακόμα χτυπήματα. Αν αυτή η μπάλα βγει «έξω», τότε το σφάλμα καταλογίζεται στην ομάδα που βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά. 9.1.2.3 Αν ταυτόχρονα χτυπήματα από δύο αντιπάλους πάνω από το φιλέ, οδηγήσουν σε παρατεταμένη επαφή με την μπάλα, το παιχνίδι συνεχίζεται. 9.1.3 ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΟ ΧΤΥΠΗΜΑ Μέσα στον αγωνιστικό χώρο, ένας παίκτης δεν επιτρέπεται να δέχεται βοήθεια από κάποιον συμπαίκτη του ή κάποια κατασκευή/αντικείμενο για να χτυπήσει την μπάλα. Όμως, ένας παίκτης που πρόκειται να υποπέσει σε σφάλμα (να ακουμπήσει το φιλέ ή να περάσει την κεντρική γραμμή, κλπ.) επιτρέπεται να βοηθηθεί ή να τραβηχτεί από κάποιον συμπαίκτη του. 9.2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΧΤΥΠΗΜΑΤΩΝ 9.2.1 Η μπάλα επιτρέπεται να ακουμπήσει σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. 9.2.2 Η μπάλα δεν πρέπει να πιαστεί και/ή να μεταφερθεί. Μπορεί να αναπηδήσει προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. 9.2.3 Η μπάλα επιτρέπεται να ακουμπήσει σε διαφορετικά μέρη του σώματος, υπό τον όρο ότι οι επαφές γίνονται ταυτόχρονα. Σελ. 18

Εξαιρέσεις: 9.2.3.1 στο μπλοκ, συνεχόμενες επαφές επιτρέπεται να γίνουν από έναν ή περισσότερους παίκτες υπό τον όρο ότι οι επαφές γίνονται κατά τη διάρκεια μίας ενέργειας, 9.2.3.2 στο πρώτο χτύπημα της ομάδας, η μπάλα επιτρέπεται να χτυπήσει σε διάφορα σημεία του σώματος διαδοχικά, υπό τον όρο ότι οι επαφές γίνονται κατά τη διάρκεια μίας ενέργειας. 9.3 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΑΙΞΙΜΟ ΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣ 9.3.1 ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΤΥΠΗΜΑΤΑ: μια ομάδα χτυπά την μπάλα τέσσερις φορές πριν την επιστρέψει. 9.3.2 ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΟ ΧΤΥΠΗΜΑ: ένας παίκτης υποβοηθείται από κάποιον συμπαίκτη του ή κάποια κατασκευή/αντικείμενο μέσα στον αγωνιστικό χώρο για να χτυπήσει την μπάλα. 9.3.3 ΠΙΑΣΤΟ: η μπάλα πιάνεται και/ή μεταφέρεται, χωρίς να αναπηδήσει από το χτύπημα. 9.3.4 ΔΙΠΛΗ ΕΠΑΦΗ: ένας παίκτης χτυπά την μπάλα δύο φορές συνεχόμενα ή η μπάλα έρχεται σε επαφή με διαφορετικά μέρη του σώματός του συνεχόμενα. 10. ΜΠΑΛΑ ΣΤΟ ΦΙΛΕ 10.1 ΜΠΑΛΑ ΠΟΥ ΔΙΑΣΧΙΖΕΙ ΤΟ ΦΙΛΕ 10.1.1 Η μπάλα που στέλνεται στο γήπεδο των αντιπάλων πρέπει να περάσει πάνω από το φιλέ μέσα από το οριοθετημένο διάστημα. Το οριοθετημένο διάστημα είναι το μέρος του κάθετου επιπέδου του φιλέ, το οποίο οριοθετείται ως εξής: 10.1.1.1 κάτω, από την κορυφή του φιλέ, 10.1.1.2 στα πλάγια, από τις αντένες και τη νοητή προέκτασή τους, 10.1.1.3 πάνω, από την οροφή. 10.1.2 Η μπάλα που έχει διασχίσει ολικά ή μερικά το κατακόρυφο επίπεδο του φιλέ προς την ελεύθερη ζώνη της αντίπαλης ομάδας έξω από το οριοθετημένο διάστημα, επιτρέπεται να παιχτεί προς τα πίσω μέσα στα επιτρεπόμενα χτυπήματα της ομάδας, με την προϋπόθεση ότι: 10.1.2.1 ο παίκτης δεν έχει έρθει σε επαφή με τον κυρίως αγωνιστικό χώρο της αντίπαλης ομάδας, 10.1.2.2 η μπάλα, όταν παίχτηκε προς τα πίσω, διέσχισε το επίπεδο του φιλέ, ξανά ολικά ή μερικά έξω από το οριοθετημένο διάστημα, από την ίδια πλευρά του γηπέδου. Η αντίπαλη ομάδα δεν επιτρέπεται να εμποδίσει τέτοια ενέργεια. 10.1.3 Η μπάλα που κατευθύνεται προς το αντίπαλο γήπεδο στο διάστημα κάτω από το φιλέ, παίζεται μέχρι την στιγμή που θα έχει διασχίσει εξολοκλήρου το κάθετο επίπεδο του φιλέ. Σελ. 19

10.2 ΜΠΑΛΑ ΠΟΥ ΑΓΓΙΖΕΙ ΤΟ ΦΙΛΕ Η μπάλα διασχίζοντας το φιλέ, επιτρέπεται να τον αγγίξει. 10.3 ΜΠΑΛΑ ΣΤΟ ΦΙΛΕ 10.3.1 Μπάλα που χτύπησε στο φιλέ επιτρέπεται να επαναφερθεί μέσα στα όρια των τριών χτυπημάτων της ομάδας. 10.3.2 Αν η μπάλα σχίσει το πλέγμα του φιλέ ή τον ρίξει κάτω, η φάση ακυρώνεται και επαναλαμβάνεται. 11. ΠΑΙΚΤΗΣ ΣΤΟ ΦΙΛΕ 11.1 ΕΠΑΦΗ ΠΕΡΑ ΑΠΌ ΤΟ ΦΙΛΕ 11.1.1 Στο μπλοκ, ένας παίκτης επιτρέπεται να ακουμπήσει την μπάλα πέρα από το φιλέ, με την προϋπόθεση ότι δεν παρεμβαίνει στο παιχνίδι του αντιπάλου πριν ή κατά τη διάρκεια του επιθετικού χτυπήματος του τελευταίου. 11.1.2 Μετά από ένα επιθετικό χτύπημα, ένας παίκτης επιτρέπεται να περάσει τα χέρια του πέρα από το φιλέ, με την προϋπόθεση ότι η επαφή με την μπάλα έγινε στο δικό του αγωνιστικό διάστημα. 11.2 ΠΕΡΑΣΜΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΙΛΕ 11.2.1 Επιτρέπεται το πέρασμα στο αντίπαλο διάστημα κάτω από το φιλέ, με την προϋπόθεση ότι δεν παρεμποδίζεται το παιχνίδι των αντιπάλων. 11.2.2 Πέρασμα στο γήπεδο των αντιπάλων, πέρα από την κεντρική γραμμή: 11.2.2.1 Η επαφή με τον κυρίως αγωνιστικό χώρο των αντιπάλων με το(τα) πέλμα(τα) επιτρέπεται, με την προϋπόθεση ότι κάποιο μέρος του(των) πέλματος(άτων) είτε παραμένει σε επαφή είτε είναι ακριβώς πάνω από την κεντρική γραμμή. 11.2.2.2 Η επαφή με τον κυρίως αγωνιστικό χώρο των αντιπάλων με οποιοδήποτε μέρος του σώματος από το πέλμα και πάνω επιτρέπεται, με την προϋπόθεση ότι δεν παρεμποδίζεται το παιχνίδι των αντιπάλων. 11.2.3 Ένας παίκτης επιτρέπεται να εισέλθει στον κυρίως αγωνιστικό χώρο των αντιπάλων, αφού η μπάλα τεθεί εκτός παιδιάς. 11.2.4 Οι παίκτες επιτρέπεται να περάσουν στην ελεύθερη ζώνη των αντιπάλων, με την προϋπόθεση ότι δεν παρεμποδίζεται το παιχνίδι των αντιπάλων. 11.3 ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΦΙΛΕ 11.3.1 Η επαφή ενός παίκτη με το φιλέ δεν είναι σφάλμα, εκτός αν αποτελεί παρέμβαση στο παιχνίδι. 11.3.2 Οι παίκτες επιτρέπεται να έρθουν σε επαφή με τον στυλοβάτη, τα σχοινιά ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο έξω από την αντένα, συμπεριλαμβανομένου του φιλέ, με την προϋπόθεση ότι αυτή η ενέργεια δεν αποτελεί παρέμβαση στο παιχνίδι. Σελ. 20

11.3.3 Όταν η μπάλα πηγαίνει στο φιλέ και αυτό προκαλεί επαφή του φιλέ με κάποιον αντίπαλο, τότε δεν διαπράττεται σφάλμα. 11.4 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΠΑΙΚΤΩΝ ΣΤΟ ΦΙΛΕ 11.4.1 Ένας παίκτης ακουμπά την μπάλα ή κάποιον αντίπαλο στο διάστημα των αντιπάλων πριν ή κατά τη διάρκεια του επιθετικού χτυπήματος του αντιπάλου. 11.4.2 Ένας παίκτης παρεμβαίνει στο παιχνίδι του αντιπάλου ενώ εισέρχεται στο αντίπαλο διάστημα κάτω από τον φιλέ. 11.4.3 Το πέλμα (ή τα πέλματα) ενός παίκτη εισέρχονται εξολοκλήρου στον κυρίως αγωνιστικό χώρο των αντιπάλων. 11.4.4 Ένας παίκτης παρεμβαίνει στο παιχνίδι των αντιπάλων (μεταξύ άλλων): - όταν ακουμπά την ταινία στην κορυφή του φιλέ ή το μέρος της αντένας (80 εκ.) που βρίσκεται πάνω από το φιλέ κατά την προσπάθειά του να παίξει την μπάλα, ή - όταν υποβοηθείται από το φιλέ ταυτόχρονα με την προσπάθειά του να παίξει την μπάλα, ή - όταν δημιουργεί κάποιο πλεονέκτημα σε βάρος του αντιπάλου ακουμπώντας το φιλέ, ή - όταν κάνει ενέργειες που παρεμποδίζουν την επιτρεπόμενη προσπάθεια των αντιπάλων να παίξουν την μπάλα. 12. ΣΕΡΒΙΣ Το σερβίς είναι η ενέργεια χτυπήματος της μπάλας για το ξεκίνημα μιας φάσης από τον πίσω δεξιό παίκτη, που βρίσκεται στη ζώνη του σερβίς. 12.1 ΠΡΩΤΟ ΣΕΡΒΙΣ ΣΕ ΕΝΑ ΣΕΤ 12.1.1 Το πρώτο σερβίς του πρώτου σετ, όπως και εκείνο του αποφασιστικού 5ου σετ εκτελείται από την ομάδα που καθορίζεται από την κλήρωση. 12.1.2 Τα άλλα σετ ξεκινούν με σερβίς της ομάδας που δεν σέρβιρε πρώτη στο προηγούμενο σετ. 12.2 ΣΕΙΡΑ ΣΤΟ ΣΕΡΒΙΣ 12.2.1 Οι παίκτες πρέπει να ακολουθούν τη σειρά περιστροφής στο σερβίς που αναφέρεται στο φύλλο αρχικής παράταξης. 12.2.2 Μετά το πρώτο σερβίς σε ένα σετ, ο παίκτης που θα σερβίρει καθορίζεται ως εξής: 12.2.2.1 όταν η ομάδα που σερβίρει κερδίζει τη φάση, ο παίκτης που σέρβιρε (ή ο αντικαταστάτης του), θα σερβίρει ξανά, 12.2.2.2 όταν η ομάδα που δέχεται το σερβίς κερδίζει τη φάση, αποκτά το δικαίωμα να σερβίρει και περιστρέφεται, πριν σερβίρει. Ο παίκτης που θα σερβίρει είναι αυτός που μετακινείται από την μπροστινή-δεξιά στην πίσω- δεξιά θέση. Σελ. 21

12.3 ΕΓΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΣΕΡΒΙΣ Ο πρώτος διαιτητής δίνει την έγκριση για το σερβίς, αφού έχει ελέγξει ότι οι δύο ομάδες είναι έτοιμες να αγωνιστούν και ότι ο παίκτης που σερβίρει έχει στην κατοχή του την μπάλα. 12.4 ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΣΕΡΒΙΣ 12.4.1 Η μπάλα πρέπει να χτυπηθεί με την παλάμη ή οποιοδήποτε σημείο του βραχίονα, αφού έχει υψωθεί ή απελευθερωθεί από το(α) χέρι(α). 12.4.2 Μόνο μία φορά επιτρέπεται να υψώσει ή να απελευθερώσει την μπάλα ο παίκτης την ώρα του σερβίς. Το χτύπημα της μπάλας στο δάπεδο ή το παίξιμό της με τα χέρια επιτρέπεται. 12.4.3 Τη στιγμή του χτυπήματος του σερβίς ή της απογείωσης για σερβίς με άλμα, ο παίκτης που σερβίρει δεν πρέπει να ακουμπήσει τον κυρίως αγωνιστικό χώρο (συμπεριλαμβανομένης της τελικής γραμμής) ή το δάπεδο εκτός της ζώνης σερβίς. Μετά το χτύπημα, ο παίκτης επιτρέπεται να πατήσει ή να προσγειωθεί έξω από τη ζώνη σερβίς, ή μέσα στον κυρίως αγωνιστικό χώρο. 12.4.4 Ο παίκτης που σερβίρει πρέπει να χτυπήσει την μπάλα μέσα σε 8 δευτερόλεπτα μετά το σφύριγμα του πρώτου διαιτητή για σερβίς. 12.4.5 Το σερβίς που εκτελείται πριν το σφύριγμα του διαιτητή ακυρώνεται και επαναλαμβάνεται. 12.5 ΠΡΟΠΕΤΑΣΜΑ 12.5.1 Οι παίκτες της ομάδας που σερβίρει δεν πρέπει να εμποδίζουν τους αντιπάλους τους, με ατομικό ή ομαδικό προπέτασμα, να βλέπουν τον παίκτη που σερβίρει και τη διαδρομή της μπάλας στον αέρα. 12.5.2 Ένας ή περισσότεροι παίκτες της ομάδας που σερβίρει πραγματοποιούν προπέτασμα κουνώντας χέρια, πηδώντας ή κινούμενοι πλάγια, κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του σερβίς ή με το να στέκονται μαζί μπροστά στον παίκτη που σερβίρει, με σκοπό να κρύψουν τον παίκτη που σερβίρει και τη διαδρομή της μπάλας στον αέρα. 12.6 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΡΒΙΣ 12.6.1 Σφάλματα στο σερβίς Τα ακόλουθα σφάλματα οδηγούν σε αλλαγή του σερβίς, ακόμα και όταν οι αντίπαλοι βρίσκονται σε λάθος θέσεις. Ο παίκτης που σερβίρει: 12.6.1.1 παραβιάζει τη σειρά του σερβίς, 12.6.1.2 δεν εκτελεί το σερβίς σωστά, 12.6.2 Σφάλματα μετά το χτύπημα στο σερβίς Αφού η μπάλα έχει χτυπηθεί σωστά, το σερβίς μετατρέπεται σε σφάλμα (εκτός αν κάποιος παίκτης βρίσκεται σε λάθος θέση) αν η μπάλα: Σελ. 22

12.6.2.1 ακουμπήσει κάποιον παίκτη της ομάδας που σερβίρει ή δεν διασχίσει το κάθετο επίπεδο του φιλέ εξολοκλήρου μέσα από το οριοθετημένο διάστημα, 12.6.2.2 καταλήξει «έξω», 12.6.2.3 περάσει πάνω από προπέτασμα. 12.7 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΕΡΒΙΣ ΚΑΙ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΘΕΣΕΩΝ 12.7.1 Αν ο παίκτης που σερβίρει διαπράξει σφάλμα τη στιγμή της εκτέλεσης του σερβίς (λάθος εκτέλεση, λάθος σειρά περιστροφής, κλπ.) και οι αντίπαλοι είναι σε λάθος θέσεις, τότε τιμωρείται το λάθος σερβίς. 12.7.2 Αντίθετα, αν η εκτέλεση του σερβίς είναι σωστή, αλλά το σερβίς έχει ανεπιτυχή κατάληξη (βγήκε έξω, έγινε προπέτασμα, κλπ.), τότε έχει προηγηθεί το σφάλμα στις θέσεις και είναι αυτό που τιμωρείται. 13. ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΧΤΥΠΗΜΑ 13.1 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΧΤΥΠΗΜΑΤΟΣ 13.1.1 Όλες οι ενέργειες που κατευθύνουν την μπάλα προς τους αντιπάλους, εκτός από το σερβίς και το μπλοκ, θεωρούνται ως επιθετικά χτυπήματα. 13.1.2 Στο επιθετικό χτύπημα το πέρασμα με τα δάκτυλα («πλασέ») επιτρέπεται, εφόσον η μπάλα χτυπηθεί καθαρά και η δεν κρατηθεί ή σπρωχτεί. 13.1.3 Ένα επιθετικό χτύπημα ολοκληρώνεται τη στιγμή που η μπάλα διασχίζει εντελώς το κατακόρυφο επίπεδο του φιλέ ή όταν έρθει σε επαφή με κάποιον αντίπαλο. 13.2 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΧΤΥΠΗΜΑ 13.2.1 Ένας παίκτης μπροστινής γραμμής επιτρέπεται να ολοκληρώσει ένα επιθετικό χτύπημα από οποιοδήποτε ύψος, με την προϋπόθεση ότι η επαφή με την μπάλα έγινε στο δικό του αγωνιστικό διάστημα (εκτός από τους Κανόνες 13.2.4 και 13.3.6). 13.2.2 Ένας παίκτης της πίσω γραμμής επιτρέπεται να ολοκληρώσει ένα επιθετικό χτύπημα από οποιοδήποτε ύψος, πίσω από την μπροστινή ζώνη: 13.2.2.1 τη στιγμή της απογείωσής του, το (τα) πέλμα (πέλματα) του παίκτη δεν πρέπει να έχουν ακουμπήσει ούτε περάσει τη γραμμή επίθεσης, 13.2.2.2 μετά το χτύπημά του, ο παίκτης επιτρέπεται να προσγειωθεί μέσα στην μπροστινή ζώνη. 13.2.3 Ένας παίκτης της πίσω γραμμής επιτρέπεται επίσης να ολοκληρώσει ένα επιθετικό χτύπημα από την μπροστινή ζώνη, εφόσον τη στιγμή της επαφής, ένα μέρος της μπάλας βρίσκεται χαμηλότερα από την κορυφή του φιλέ. 13.2.4 Κανένας παίκτης δεν επιτρέπεται να ολοκληρώσει επιθετικό χτύπημα στο σερβίς των αντιπάλων, όταν η μπάλα είναι στην μπροστινή ζώνη και εξολοκλήρου ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ. Σελ. 23

13.3 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΟ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΧΤΥΠΗΜΑ 13.3.1 Ένας παίκτης χτυπά την μπάλα μέσα στο αγωνιστικό διάστημα της αντίπαλης ομάδας. 13.3.2 Ένας παίκτης στέλνει την μπάλα «έξω». 13.3.3 Ένας παίκτης της πίσω γραμμής ολοκληρώνει ένα επιθετικό χτύπημα από την μπροστινή ζώνη και τη στιγμή του χτυπήματος η μπάλα βρίσκεται εξολοκλήρου ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ. 13.3.4 Ένας παίκτης ολοκληρώνει ένα επιθετικό χτύπημα στο σερβίς του αντιπάλου, όταν η μπάλα βρίσκεται στην μπροστινή ζώνη και είναι εξολοκλήρου ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ. 13.3.5 Ένας Λίμπερο ολοκληρώνει ένα επιθετικό χτύπημα και τη στιγμή του χτυπήματος η μπάλα βρίσκεται εξολοκλήρου ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ. 13.3.6 Ένας παίκτης ολοκληρώνει ένα επιθετικό χτύπημα ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ, όταν η μπάλα έρχεται από πάσα με δάκτυλα από τον Λίμπερο, που βρίσκεται στη δική του μπροστινή ζώνη. 14. ΜΠΛΟΚ 14.1 ΜΠΛΟΚ 14.1.1 Μπλοκ είναι η ενέργεια των παικτών κοντά στο φιλέ, να εμποδίσουν να περάσει η μπάλα που έρχεται από την αντίπαλη ομάδα, με το να φτάσουν ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ, ανεξάρτητα από το ύψος της επαφής με την μπάλα. Μόνο παίκτες της μπροστινής γραμμής επιτρέπεται να ολοκληρώσουν ένα μπλοκ, αλλά κατά τη στιγμή της επαφής με την μπάλα, μέρος του σώματος πρέπει να είναι ψηλότερα από την κορυφή του φιλέ. 14.1.2 Προσπάθεια για μπλοκ Προσπάθεια για μπλοκ είναι η ενέργεια του μπλοκ χωρίς να υπάρξει επαφή με την μπάλα. 14.1.3 Ολοκληρωμένο μπλοκ Ένα μπλοκ ολοκληρώνεται, όταν η μπάλα έρχεται σε επαφή με έναν μπλοκέρ. 14.1.4 Ομαδικό μπλοκ Ένα ομαδικό μπλοκ εκτελείται από δύο ή τρεις παίκτες ο ένας κοντά στον άλλο και ολοκληρώνεται. όταν ένας από αυτούς ακουμπήσει την μπάλα. 14.2 ΕΠΑΦΗ ΣΤΟ ΜΠΛΟΚ Διαδοχικές (γρήγορες και συνεχόμενες) επαφές με την μπάλα επιτρέπεται να γίνουν από έναν ή περισσότερους μπλοκέρ, με την προϋπόθεση ότι οι επαφές πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια μίας ενέργειας. 14.3 ΜΠΛΟΚ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ Στο μπλοκ, ο παίκτης επιτρέπεται να τοποθετήσει τα χέρια του και τους βραχίονές του πέρα από το φιλέ, με την προϋπόθεση ότι αυτή η ενέργεια δεν παρεμβαίνει στο παιχνίδι της αντίπαλης ομάδας. Όμως, δεν επιτρέπεται να έλθει σε επαφή με την μπάλα πέρα από το φιλέ, αν δεν έχει προηγουμένως πραγματοποιήσει ένα επιθετικό χτύπημα κάποιος αντίπαλος. Σελ. 24

14.4 ΜΠΛΟΚ ΚΑΙ ΧΤΥΠΗΜΑΤΑ ΟΜΑΔΑΣ 14.4.1 Η επαφή στο μπλοκ δεν συνυπολογίζεται στα χτυπήματα της ομάδας. Συνεπώς, μετά από μία επαφή στο μπλοκ, η ομάδα δικαιούται τρία χτυπήματα για να επιστρέψει την μπάλα. 14.4.2 Το πρώτο χτύπημα μετά από το μπλοκ επιτρέπεται να εκτελεστεί από οποιονδήποτε παίκτη, συμπεριλαμβανομένου και εκείνου που ακούμπησε την μπάλα κατά τη διάρκεια του μπλοκ. 14.5 ΜΠΛΟΚ ΣΤΟ ΣΕΡΒΙΣ Το μπλοκ στο σερβίς των αντιπάλων απαγορεύεται. 14.6 ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΠΛΟΚ 14.6.1 Ο μπλοκέρ ακουμπά την μπάλα που βρίσκεται στο διάστημα των αντιπάλων είτε πριν είτε ταυτόχρονα με το επιθετικό χτύπημα των αντιπάλων. 14.6.2 Ένας παίκτης της πίσω γραμμής ή ένας Λίμπερο ολοκληρώνει ένα μπλοκ ή συμμετέχει σε ένα ολοκληρωμένο μπλοκ. 14.6.3 Μπλοκ στο σερβίς των αντιπάλων. 14.6.4 Η μπάλα από το μπλοκ πηγαίνει «έξω». 14.6.5 Το μπλοκ έξω από την αντένα στο διάστημα των αντιπάλων. 14.6.6 Ένας Λίμπερο κάνει προσπάθεια για ατομικό ή ομαδικό μπλοκ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΔΙΑΚΟΠΕΣ, ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ 15. ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ Μια διακοπή είναι ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα στο τέλος μιας ολοκληρωμένης φάσης και στο σφύριγμα του πρώτου διαιτητή για το επόμενο σερβίς. Οι μόνες κανονικές διακοπές σε έναν αγώνα είναι τα ΤΑΪΜ-ΑΟΥΤ και ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΚΤΩΝ. 15.1 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝ Κάθε ομάδα δικαιούται το μέγιστο δύο τάιμ-άουτ και έξι αλλαγές παικτών σε κάθε σετ. 15.2 ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝ ΑΓΩΝΑ 15.2.1 Αίτημα για ένα ή δύο τάιμ-άουτ και ένα αίτημα για αλλαγή παίκτη από κάθε ομάδα επιτρέπεται να ακολουθεί το ένα το άλλο, στη διάρκεια της ίδιας διακοπής. 15.2.2 Όμως μια ομάδα δεν επιτρέπεται να κάνει διαδοχικά αιτήματα για αλλαγή παίκτη στη διάρκεια της ίδιας διακοπής. Δύο ή περισσότεροι παίκτες επιτρέπεται να αλλαχθούν με το ίδιο αίτημα. Σελ. 25

15.2.3 Πρέπει να μεσολαβήσει μία ολοκληρωμένη φάση ανάμεσα σε δύο ξεχωριστά αιτήματα για αλλαγή από την ίδια ομάδα. 15.3 ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΑΓΩΝΑ 15.3.1 Κανονικές διακοπές αγώνα επιτρέπεται να ζητηθούν από τον προπονητή ή σε περίπτωση απουσίας του, από τον αρχηγό του αγώνα, και μόνο από αυτούς. 15.3.2 Αλλαγή πριν την έναρξη ενός σετ επιτρέπεται, και πρέπει να καταγραφεί ως κανονική αλλαγή σε αυτό το σετ. 15.4 ΤΑΪΜ-ΑΟΥΤ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΑ ΤΑΪΜ-ΑΟΥΤ 15.4.1 Τα αιτήματα για τάιμ-άουτ πρέπει να γίνονται με τη χρήση του αντίστοιχου χειροσήματος, όταν η μπάλα είναι εκτός παιδιάς και πριν από το σφύριγμα για σερβίς. Όλα τα αιτούμενα τάιμ-άουτ διαρκούν 30 δευτερόλεπτα. Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB είναι υποχρεωτική η χρήση της κόρνας και στη συνέχεια του χειροσήματος, για να γίνει αίτημα για τάιμ-άουτ. 15.4.2 Για Παγκόσμιες και Επίσημες Διοργανώσεις της FIVB από το 1ο μέχρι και το 4 ο σετ δίνονται αυτόματα δύο επιπλέον «Τεχνικά Τάιμ-άουτ» διάρκειας 60 δευτερολέπτων, όταν η ομάδα που προηγείται, φτάνει στον 8 ο και 16 ο πόντο. 15.4.3 Στο αποφασιστικό (5ο) σετ δεν υπάρχουν «Τεχνικά Τάιμ-άουτ», αλλά μόνο δύο τάιμ-άουτ των 30 δευτερολέπτων, τα οποία μπορεί να ζητήσει κάθε ομάδα. 15.4.4 Κατά τη διάρκεια όλων των τάιμ-άουτ, οι παίκτες που αγωνίζονται, πρέπει να πάνε στην ελεύθερη ζώνη κοντά στους πάγκους τους. 15.5 ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΙΚΤΩΝ 15.5.1 Αλλαγή είναι η ενέργεια, κατά την οποία ένας παίκτης, άλλος από τον Λίμπερο ή τον αντικαταστάτη του, αφού καταγραφεί από το σημειωτή, εισέρχεται στον αγώνα και καταλαμβάνει τη θέση κάποιου άλλου παίκτη, που πρέπει να βγει από τον αγωνιστικό χώρο εκείνη τη στιγμή. 15.5.2 Όταν η αλλαγή γίνεται αναγκαστικά εξαιτίας τραυματισμού ενός παίκτη που αγωνίζεται, αυτό πρέπει να γίνει με τη χρήση του αντίστοιχου χειροσήματος από τον προπονητή (ή τον αρχηγό του αγώνα). 15.6 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ 15.6.1 Ένας παίκτης της αρχικής παράταξης επιτρέπεται να βγει από τον αγώνα και να επιστρέψει, αλλά μόνο μία φορά σε κάθε σετ, και μόνο στην προηγούμενη θέση που είχε στην παράταξη. 15.6.2 Ένας αναπληρωματικός επιτρέπεται να εισέλθει στον αγώνα στη θέση ενός παίκτη της αρχικής παράταξης, αλλά μόνο μία φορά σε κάθε σετ, και μπορεί να αλλαχτεί μόνο από τον ίδιο αρχικό παίκτη. Σελ. 26