ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ Ο δείκτης προσδιορίζει τις αλλαγές από αγροτική σε µη αγροτική χρήση ως αποτέλεσµα των πιέσεων που αναµένεται να προκύψουν σε σηµεία του άξονα (ιδιαίτερα κοντά σε οικισµούς, βιοµηχανικές περιοχές κλπ.). Ειδικότερα µελετάται ο βαθµός µετατροπής (α) γεωργικής γης (καλλιεργούµενες εκτάσεις) σε αστική γη (β) φυσικών περιοχών σε αστική γη και (γ) φυσικών περιοχών σε γεωργική γη. Η µετατροπή αγροτικής γης σε µη αγροτική αποτελεί αιτία απώλειας βιοποικιλότητας, καθώς και µείωσης φυσικών πόρων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΛΥΨΗ ΓΗΣ ΚΑΤΑ ΜΕΓΑΛΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΤΗ ΖΩΝΗ IV ΚΑΙ ΣΕ ΖΩΝΗ 5 km ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΞΟΝΑ Ζώνη ΙV Ζώνη 5 km Κωδικός Περιγραφή Έκταση (Ha) Ποσοστό Έκταση (Ha) Ποσοστό 1 Τεχνητές επιφάνειες 137,838 2.1% 28,021 4.5% 2 Αγροτικές εκτάσεις 2,743,091 41.6% 308,050 49.4% 3 ασικές και ηµιφυσικές εκτάσεις 3,590,698 54.4% 267,459 42.9% 4 Υδροβιότοποι 47,898 0.7% 5,709 0.9% 5 Ύδατα 76,478 1.2% 13,788 2.2% Σύνολο 6,596,003 623,025 Πηγή πρωτογενών δεδοµένων: Corine LandCover 2000 ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΓΗΣ ΣΤΗ ΖΩΝΗ 5 km ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΞΟΝΑ, 1990-2000 Κωδικός Περιγραφή Από Σε Από Σε Έκταση (Ha) Ποσοστό 212 213 Μόνιµα αρδευόµενη γη Ορυζώνες 7,253 16.3% 213 212 Ορυζώνες Μόνιµα αρδευόµενη γη 5,752 12.9% 211 212 Μη αρδεύσιµη αρόσιµη γη Μόνιµα αρδευόµενη γη 5,251 11.8% 321 324 Φυσικοί Βοσκότοποι Μεταβατικές δασώδεις θαµνώδεις εκτάσεις 4,763 10.7% 311 324 άσος πλατυφύλλων Μεταβατικές δασώδεις θαµνώδεις εκτάσεις 4,367 9.8% Σύνολο 44,585 Πηγή πρωτογενών δεδοµένων: Corine LandCover 1990 & 2000 1
Κάλυψη γης στην ζώνη IV 1,2% 0,7% 2,1% 41,6% 54,4% Τεχνητές επιφάνειες ασικές και ηµιφυσικές εκτάσεις Ύδατα Αγροτικές εκτάσεις Υδροβιότοπ οι Κάλυψη γης σε ζώνη 5km εκατέρωθεν του άξονα 0.9% 2.2% 4.5% 42.9% 49.4% Τεχνητές επιφάνειες ασικές και ηµιφυσικές εκτάσεις Ύδατα Αγροτικές εκτάσεις Υδροβιότοπ οι 2
Στο παρόν στάδιο µελετήθηκε µε τη χρήση της βάσης δεδοµένων Corine LandCover η κάλυψη γης η οποία δίνει µια µακροσκοπική εικόνα της κατανοµής των χρήσεων γης όπως καταγράφονται στη βασική κλίµακα του Corine LC, δηλαδή την κλίµακα 1:100.000, χωρίς ωστόσο να περιγράφονται αναλυτικά η διάρθρωσή τους και κυρίως οι διαφαινόµενες τάσεις εξέλιξης. Στο σύνολο της Ζώνης IV, το µεγαλύτερο ποσοστό (54,4%), καταλαµβάνουν οι δασικές και ηµιφυσικές εκτάσεις και ακολουθούν οι αγροτικές εκτάσεις µε 41,6%. Η κάλυψη γης µελετήθηκε επίσης για µια Ζώνη 5km από τον άξονα της Εγνατίας Οδού. Η απόσταση 5km ορίστηκε ώστε να καλύπτονται τουλάχιστον τα σηµεία πρόσβασης σε όλα τα αστικά κέντρα τα οποία συνδέονται µε την Εγνατία Οδό. Στη Ζώνη των 5km το µεγαλύτερο ποσοστό (49,4%) καταλαµβάνουν οι αγροτικές εκτάσεις και ακολουθούν οι δασικές και ηµιφυσικές εκτάσεις µε ποσοστό 42,9%. Στη Ζώνη των 5km, η οποία έχει στο µεγαλύτερο ποσοστό πεδινό χαρακτήρα και διέρχεται από αστικοποιηµένες ζώνες, το ποσοστό που καταλαµβάνουν οι τεχνητές επιφάνειες είναι διπλάσιο του µέσου ποσοστού της Ζώνης IV (4,5% έναντι 2,1%). Στις τεχνητές επιφάνειες κατατάσσονται η αστική οικοδόµηση (συνεχής ή διακεκοµµένη), οι βιοµηχανικές ή εµπορικές ζώνες, το οδικό/σιδηροδροµικό και οι γειτνιάζουσες περιοχές, οι χώροι οικοδόµησης και οι χώροι εξόρυξης. Εκτός από τις τεχνητές επιφάνειες και τα νερά καλύπτουν ποσοστιαία µεγαλύτερη έκταση στη Ζώνη των 5km σε σύγκριση µε το µέσο της Ζώνης ΙV. Η µελέτη των αλλαγών στην κάλυψη γης µεταξύ των ετών 1990 και 2000 δείχνει ότι οι πέντε σηµαντικότερες αλλαγές που έγιναν στη Ζώνη των 5km αφορούν αλλαγές είτε από µια κατηγορία σε άλλη αγροτικών εκτάσεων είτε από µια κατηγορία σε άλλη δασικών και ηµιφυσικών εκτάσεων. Η ίδια η κατασκευή της Εγνατίας Οδού αποτελεί, βεβαίως µία από τις επεµβάσεις που επέφερε αλλαγή χρήσης σε ορισµένα σηµεία της Ζώνης των 5km ειδικότερα στην περιοχή του δυτικού τοµέα, χωρίς ωστόσο αυτή η αλλαγή να κατατάσσεται ανάµεσα στις πέντε σηµαντικότερες αλλαγές στη Ζώνη των 5km. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για την καταγραφή της κάλυψης γης χρησιµοποιήθηκε το διανυσµατικό επίπεδο χρήσεων γης Corine LandCover έτους 2000. Για την καταγραφή των αλλαγών χρησιµοποιήθηκε επιπροσθέτως το διανυσµατικό επίπεδο χρήσεων γης Corine LandCover έτους 1990. Μεθοδολογία Για την επεξεργασία των δεδοµένων έγινε αρχικά η σύνθεση των δύο διανυσµατικών επιπέδων (Corine LandCover 1990 και 2000), πολυγωνικής µορφής, µε διαδικασία «επικάλυψης» στο Γεωγραφικό Σύστηµα Πληροφοριών. Το αποτέλεσµα της επικάλυψης καταγράφηκε σε νέο διανυσµατικό επίπεδο πολυγωνικής µορφής, στο 3
οποίο καταχωρήθηκαν (αυτοµατοποιηµένα) για κάθε επιφάνεια, τα χαρακτηριστικά και των δύο «γονικών» επιπέδων (1990,2000). Στη συνέχεια έγινε οµαδοποίηση των κατηγοριών κάλυψης γης τόσο στα δύο πρωτογενή επίπεδα, όσο και στο παράγωγο επίπεδο των µεταβολών και δηµιουργήθηκαν δύο χάρτες. Χάρτης «γενικότερης» κατηγορίας κάλυψης γης, σε ζώνη 5 km εκατέρωθεν του άξονα: Από τους τριψήφιους κωδικούς Corine LC2000 µε οµαδοποίηση δηµιουργήθηκαν οι διψήφιοι για να παρουσιαστεί η κατάσταση στην παραπάνω ζώνη. Χάρτης µεταβολών στην κάλυψη γης που καταλήγουν σε «τεχνητές επιφάνειες» στη ζώνη 5 km εκατέρωθεν του άξονα: Εξετάστηκε τα πολύγωνα που άλλαξαν κάλυψη και αποµονώθηκαν εκείνα στα οποία η κάλυψη κατέληξε σε «τεχνητές επιφάνειες». Οι µεταβολές αυτές αποδόθηκαν µε έντονο κόκκινο χρώµα ανεξάρτητα από το αν ανήκουν στις σηµαντικότερες µεταβολές κάλυψης γης. 4
Χάρτης 1: Κάλυψη γης στη Ζώνη IV 5
Χάρτης 2: Κάλυψη γης στη Ζώνη 5km από τον άξονα 6