«Αποτελέσματα ερευνών του ΙΝΕΜΥ- ΕΣΕΕ για την απελευθέρωση της λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές» Το ΙΝΕΜΥ διερεύνησε τις επιπτώσεις από την εφαρμογή της πρόσφατης υπουργικής απόφασης για το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές, πραγματοποιώντας δύο σχετικές έρευνες. Μία ειδικά για την Κυριακή 20 Ιουλίου (τυχαίο δείγμα 227 εμπορικών επιχειρήσεων) και μία στο τέλος Αυγούστου (τυχαίο δείγμα 250 εμπορικών επιχειρήσεων). Οι έρευνες ήταν τηλεφωνικές με χρήση δομημένου ερωτηματολογίου σε παραδοσιακές εμπορικές αγορές αστικών κέντρων της χώρας. Και από τις δύο έρευνες προκύπτει ότι ο αριθμός των καταστημάτων που άνοιξαν την πρώτη Κυριακή των εκπτώσεων είναι μικρός. Ειδικότερα, την Κυριακή 20 Ιουλίου (πρώτη Κυριακή των εκπτώσεων), το ποσοστό των εμπορικών καταστημάτων που παρέμεινε κλειστό ανήλθε σε 40% στην Αθήνα, ενώ στη Θεσσαλονίκη σε 53%. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα στη Θεσσαλονίκη όπου τα καταστήματα που άνοιξαν τις Κυριακές αριθμούσαν μόλις 17, στο κεντρικότερο μάλιστα εμπορικό δρόμο της πόλης (Τσιμισκή) και αφορούσαν μεγάλες διεθνικές αλυσίδες. Η ανάλυση και αποκωδικοποίηση των απαντήσεων των ερωτηματολογίων εξετάζουν τέσσερις βασικές παραμέτρους, οι οποίες ουσιαστικά αποτελούν τα κριτήρια της αποτελεσματικότητας του μέτρου. Ειδικότερα: α) Κύκλο Εργασιών (τζίρος), β) Απασχόληση, γ) Επισκεψιμότητα και δ) Λειτουργικό Κόστος. Από την ανάλυση των τεσσάρων αυτών παραμέτρων μπορεί άμεσα να γίνει κατανοητό πως μέχρι σήμερα κανένα από τα παραπάνω μεγέθη δεν παρουσίασε βελτίωση. Αντίθετα, καταγράφεται επιδείνωση θέτοντας σε αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα των εμπορικών επιχειρήσεων, με εξαίρεση την απασχόληση η οποία απλά παρέμεινε σταθερή. Παράμετρος Τι ισχυρίστηκε η Κυβέρνηση; Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Έσοδα Αύξηση Μείωση Απασχόληση Αύξηση Σταθερότητα Επισκεψιμότητα Αύξηση Μείωση Πραγματικό λειτουργικό κόστος Σταθερότητα Αύξηση 1
Κύκλος Εργασιών (τζίρος) Επιπρόσθετα, για όσα καταστήματα επέλεξαν να λειτουργήσουν τις Κυριακές παρατηρήθηκε ταύτιση απόψεων σχετικά με τις επιπτώσεις στον κύκλο εργασιών. Οι εκτιμήσεις των εμπόρων είναι εξαιρετικά αποθαρρυντικές τόσο αναφορικά με συγκεκριμένες Κυριακές (Νοέμβριο 2013 και Ιανουάριο2014) όσο και γενικότερα για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο του προηγούμενου έτους (Διαγράμματα 1-4). Ειδικότερα, το 78% των εμπόρων-επιχειρηματιών δήλωσε δυσαρεστημένο, αφού ο κύκλος εργασιών την Κυριακή 20 Ιουλίου 2014 ήταν μικρότερος τόσο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο της Κυριακής 3 Νοεμβρίου 2013 όσο και σε σχέση με εκείνον της Κυριακής 19 Ιανουαρίου 2014. Αυτό που προκαλεί έντονα αρνητική εντύπωση είναι πως οι σημαντικά χειρότερες επιπτώσεις στον τζίρο έλαβαν χώρα μεσούσης μιας εξαιρετικής τουριστικής περιόδου, σε όρους αφίξεων. Η παρατήρηση αυτή αποδυναμώνει το επιχείρημα πως το άνοιγμα των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές θα λειτουργήσει ευνοϊκά για τον επιχειρηματία εξαιτίας της υψηλής επισκεψιμότητας των τουριστών. Ούτε όμως μπορεί να στηριχθεί στη μειωμένη εγχώρια ζήτηση καθώς η Κυριακή, 20 Ιουλίου ήταν η πρώτη Κυριακή της θερινής εκπτωτικής περιόδου πριν εκκινήσουν οι θερινές διακοπές για τον κύριο όγκο εκδρομέων. Αντίθετα, η εξέλιξη αυτή φαίνεται να επιβεβαιώνει τις θέσεις της ΕΣΕΕ, η οποία υποστήριξε από την αρχή πως η τόνωση του τζίρου από την κυριακάτικη λειτουργία των καταστημάτων θα επέλθει μόνον όταν ο αριθμός των Κυριακών περιοριστεί σε τρεις ή τέσσερις ετησίως, στοχεύοντας ακριβώς στις θετικές προσδοκίες από τον έκτακτο χαρακτήρα του μέτρου. Διάγραμμα 1: Κύκλος εργασιών εμπορικών καταστημάτων (Ιούλιος -Νοέμβριος) Σύγκριση του τζίρου της Κυριακής 20 Ιουλίου με την Κυριακή 3 Νοεμβρίου 14% 8% 0% Μεγαλύτερος την Μικρότερος την Περίπου ο ίδιος 78% 2
Διάγραμμα 2: Κύκλος εργασιών εμπορικών καταστημάτων (Ιούλιος - Ιανουάριος) Σύγκριση του τζίρου της Κυριακής 20 Ιουλίου με την Κυριακή 19 Ιανουαρίου 19% 2% 79% Μεγαλύτερος την Μικρότερος την Αναλύοντας τον κύκλο εργασιών των μηνών Ιουλίου και Αυγούστου σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του προηγούμενου έτους, τα αποτελέσματα είναι επίσης απογοητευτικά. Αναλυτικότερα, το 49% και το 54% των εμπορικών επιχειρήσεων παρατήρησε πτώση των εσόδων κατά τους μήνες Ιούλιο και τον Αύγουστο αντίστοιχα, σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν. Σε αντιδιαστολή, μόλις το 18% των επιχειρήσεων δήλωσε αύξηση στα έσοδα, ενώ το υπόλοιπο 32% - 33% δήλωσε στασιμότητα. Διάγραμμα 3: Κύκλος εργασιών εμπορικών καταστημάτων (Ιούλιος 2014 Ιούλιος 2013) 3
Διάγραμμα 4: Εκτιμήσεις εμπόρων για τον κύκλο εργασιών (Αύγουστος 2014- Αύγουστος 2013) Σύγκριση των εσόδων του Αυγούστου με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους 33,2% 13,4% Μεγαλύτερα Μικρότερα 53,4% Τα ίδια Απασχόληση Ένα ακόμη επιχείρημα υπέρ του κυριακάτικου ανοίγματος των καταστημάτων ήταν πως η οι επιπρόσθετες ώρες λειτουργίας θα προκαλούσαν την ανάγκη για απασχόληση επιπλέον ατόμων άρα και προσλήψεων. Ωστόσο, και οι δύο έρευνες της ΕΣΕΕ αμφισβητούν αυτήν την εκτίμηση καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των εμπόρων απάντησε αρνητικά στο ενδεχόμενο νέας πρόσληψης, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα (Διαγράμματα 5-7). Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί πως στην έρευνα μάλιστα του Αυγούστου αναφορικά με τον αριθμό των απασχολούμενων, καταγράφηκε πως το 80% των επιχειρήσεων έχει διατηρήσει στα ίδια επίπεδα την απασχόληση ενώ το 16,1% προέβη σε μείωση προσωπικού τον τελευταίο χρόνο. Επιπλέον, το άνοιγμα των Κυριακών, τουλάχιστον έως σήμερα, δεν φαίνεται να συνδέεται με την αύξηση της απασχόλησης, αφού μόλις το 25% των ερωτηθέντων δηλώνει κάποια πρόθεση να προσλάβει κάποιον υπάλληλο, ενώ το συντριπτικό 75% δεν προσέλαβε και δεν σκοπεύει να προσλάβει επιπλέον προσωπικό στο μέλλον. 4
Διάγραμμα 5: Κυριακάτικη λειτουργία και απασχόληση (Ιούλιος 2014) Εαν έχουν πραγματοποιήσει ή σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν πρόσληψη υπαλλήλου για τις Κυριακές 0% 5% 95% Ναι, έχω προσλάβει ήδη υπάλληλο για τις Κυριακές Όχι και δεν σκοπεύω να προσλάβω ούτε στο μέλλον Όχι, αλλά σκοπεύω να προσλάβω στο μέλλον Διάγραμμα 6: Εξέλιξη απασχολουμένων συγκριτικά με το προηγούμενο έτος (Αύγουστος 2014) Σύγκριση του αριθμού των απασχολουμένων με τον προηγούμενο χρόνο 79,3% 4,5% 16,1% Έχουν αυξηθεί Έχουν μειωθεί Παραμένουν οι ίδιοι Διάγραμμα 7: Κυριακάτικη λειτουργία και απασχόληση (Αύγουστος 2014) Αν έχουν προσλάβει υπάλληλο για τις Κυριακές 25,0% 0,0% 75,0% Ναι, έχω προσλάβει ήδη υπάλληλο για τις Κυριακές Όχι και δεν σκοπεύω να προσλάβω ούτε στο μέλλον 5
Λειτουργικό Κόστος Επιχείρησης Αρκετό ενδιαφέρον παρουσίασαν οι απαντήσεις των εμπόρων αναφορικά με την αύξηση του λειτουργικού κόστους της επιχείρησης από το άνοιγμα της Κυριακής τον Ιούλιο. Το 64% επιβαρύνεται από το άνοιγμα ενώ ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό, το 36% δείχνει ότι κρίνει αμελητέα έως και μηδενική την επιβάρυνση (Διάγραμμα 8). Διάγραμμα 8: Επιβάρυνση λειτουργικού κόστους από τη λειτουργία τις Κυριακές Εάν το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές έχει επιβαρύνει το λειτουργικό κόστος 0% 36% 64% Ναι Όχι Θα πρέπει βέβαια να διευκρινιστεί πως το επιχείρημα των υποστηρικτών του μέτρου για τη λειτουργία τις Κυριακές ήταν πως η επιβάρυνση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων θα αντισταθμιζόταν από την αυξημένη επισκεψιμότητα και κατ επέκταση τις υψηλότερες πωλήσεις. Ωστόσο, ούτε αυτό το επιχείρημα φαίνεται να μην ευσταθεί καθώς σύμφωνα με την έρευνα η επισκεψιμότητα δεν αυξήθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό με συνέπεια την πραγματική επιβάρυνση του λειτουργικού κόστους (Διαγράμματα 9 και 10). Διάγραμμα 9: Λειτουργία τις Κυριακές και επισκεψιμότητα (Αύγουστος 2014) Αν το άνοιγμα των Κυριακών έχει συμβάλλει στην αύξηση της επισκεψιμότητας 88,7% 1,9% 9,4% Ναι Όχι 6
Διάγραμμα 10: Λειτουργία τις Κυριακές και λειτουργικό κόστος (Αύγουστος 2014) Αν το άνοιγμα των Κυριακών έχει επιβαρύνει σημαντικά το λειτουργικό κόστος της επιχείρησης 2,8% 23,4% 73,8% Ναι Όχι 7