2 ο ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

2 ο ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 19 /07/2011 Λευκωσία Ιούλιος 2011

ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ/ΟΡΙΣΜΟΙ Υ.Ε.Β.Τ.= Υπουργείο Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού Ι.Ε.Κ. = Ίδρυμα Ενέργειας Κύπρου ΣΔΕΑ = Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης τ.ι.π.= τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου toe = tons of oil equivalent Ενδιάμεσος Ενδεικτικός Στόχος 2010= Είναι ο στόχος που έχει υιοθετήσει η Κυπριακή Δημοκρατία για το 2010 βάσει του 1 ου ΣΔΕΑ και ανέρχεται σε 60.000 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (τ.ι.π.) Τελικός Ενδεικτικός Στόχος 2016= Είναι ο στόχος που έχει υιοθετήσει η Κυπριακή Δημοκρατία για το 2010 βάσει του 1 ου ΣΔΕΑ και ανέρχεται σε 185.000 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (τ.ι.π.) Ειδικό Ταμείο = Ειδικό Ταμείο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εξοικονόμησης Ενέργειας ΔΣΜ = Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς ΑΗΚ= Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου Σ.Μ.Ε.Κ.Κ = Σχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης Κτίρια ΕΞ.Ε. = Εξοικονόμηση Ενέργειας ΑΠΕ = Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας NG = Natural Gas ΠΔΣ= Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις Οδηγία Εξοικονόμησης Ενέργειας= Οδηγία 2006/32/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Απριλίου 2006 για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες και για την κατάργηση της οδηγίας 93/76/ΕΟΚ Οδηγία των Κτιρίων = Οδηγία 2010/31/ΕΕ και Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των Κτιρίων Υπεύθυνη ομάδα εργασίας 1 Υ.Ε.Β.Τ: Πιριπίτση Αικατερίνη Ι.Ε.Κ: Στουγιάννης Ευάγγελος, Κακούρης Μάριος Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον Δρ. Θεόδωρο Ζαχαριάδη, επίκουρου καθηγητή στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου για την πολύτιμη συνεργασία του. 1 Για τους υπολογισμούς των εξοικονομήσεων ενέργειας από τα Σχέδια Χορηγιών 2004 2010, συνεργάστηκαν επίσης οι λειτουργοί του Ι.Ε.Κ.: Ιωάννης Θωμάς, Μάριος Μανώλη, Αλέξανδρος Στυλιανίδης, Νικόλας Κουντούρης, Κυριάκος Κυριζής. Για τους υπολογισμούς εξοικονόμησης ενέργειας από την εφαρμογή της Οδηγίας για την ρύθμιση της Ενεργειακής Απόδοσης των κτιρίων, συνεργάστηκε ο λειτουργός του Υ.Ε.Β.Τ. Νίκος Χατζηνικολάου Σελ. 2 από 240

Εισαγωγή: Το Εθνικό σχέδιο δράσης υποβάλλεται προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συμμόρφωση με το άρθρο 14 της Οδηγίας 2006/32/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σύμφωνα με τις πρόνοιες της οδηγίας η προθεσμία υποβολής είναι στις 30/6/2011. Η Κύπρος έχει ακολουθήσει στο βαθμό που ήταν δυνατό και της επέτρεπαν τα διαθέσιμα στοιχεία το πρότυπο έγγραφο που δημιουργήθηκε από τη Ε.Ε. για τη δομή του εθνικού σχεδίου δράσης. Νοουμένου ότι το πρότυπο που ετοιμάστηκε δεν είναι υποχρεωτικό να ακολουθηθεί από τις χώρες μέλη, κρίθηκε σκόπιμο όπως σε συγκεκριμένες πτυχές που είναι υποχρεωτικές να παρουσιαστούν εκτενώς βάση της Οδηγίας Εξοικονόμησης Ενέργειας να δοθούν περισσότερες και πληρέστερες πληροφορίες/στοιχεία/δεδομένα, ενώ σε άλλες πτυχές ή/και ειδικούς τομείς ενεργειακής κατανάλωσης να δοθούν τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα ή/και τα απολύτως απαραίτητα. Σε κάθε περίπτωση έχει καταβληθεί προσπάθεια να καλυφθούν όλα τα στοιχεία που η οδηγία υποχρεώνει να περιλαμβάνονται στο εν λόγω σχέδιο δράσης καθώς και αυτά που ζητούνται στο προτεινόμενο πρότυπο. Η Κύπρος λόγω των εθνικών ιδιαιτεροτήτων δηλαδή μικρό και απομονωμένο σύστημα (νησιώτικη χώρα), χωρίς διασυνδέσεις με Ευρωπαϊκά ή άλλα δίκτυα ενέργειας (ηλεκτρισμού, πετρελαίου, φυσικού αερίου) χωρίς εγχώριες πηγές ενέργειας παρά μόνον μια μικρή συνεισφορά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα τελευταία πέντε χρόνια και λόγω της Οδηγίας Εξοικονόμησης Ενέργειας αποδίδει μεγάλη σημασία στην εξοικονόμηση ενέργειας/ενεργειακή απόδοση ως τον πιο καθαρό, αποτελεσματικό και γρήγορο τρόπο για να ικανοποιήσει όλους τους στόχους της ενεργειακής της πολιτικής. Δηλαδή την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, αύξηση ανταγωνιστικότητας και την αειφόρο ανάπτυξη/προστασία του περιβάλλοντος. Το δυναμικό για εξοικονόμηση ενέργειας κατά την τελική χρήση όπως αναφέρθηκε και στο 1 ο ΣΔΕΑ είναι αρκετά μεγάλο κυρίως στους τομείς των κτιρίων και μεταφορών και ακολούθως στη βιομηχανία, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τα αποτελέσματα της εξοικονόμησης ενέργειας που επιτεύχθηκε το 2010 και αναμένεται να επιτευχθεί το 2016. Συνοπτικά αναφέρεται ότι με μια στοχευόμενη σειρά μέτρων που λήφθηκαν κατά την περίοδο 2004 2010 και σε συνδυασμό με την εναρμόνιση με την Οδηγία των Κτιρίων, η χώρα κατόρθωσε να επιτύχει και να ξεπεράσει το στόχο που είχε θέσει για εξοικονόμηση ενέργειας το 2010 και ταυτόχρονα έθεσε τις βάσεις για επίτευξη του στόχου του 2016 και του εθνικού ενδεικτικού στόχου για εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας κατά το έτος 2020. Η Κύπρος τα τελευταία χρόνια με τα μέτρα που έλαβε κατόρθωσε να ευαισθητοποιήσει σε μεγάλο βαθμό σε θέματα ενέργειας το ευρύτερο καταναλωτικό κοινό. Διαπιστώνεται λοιπόν ότι τα σε ισχύ νομοθετικά μέσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν συμβάλει αποφασιστικά στην εξοικονόμηση ενέργειας με ταυτόχρονα οφέλη στην οικονομία και την απασχόληση. Σελ. 3 από 240

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΣΔΕΑ... 9 1.1 Κυριότερα σημεία του δεύτερου ΣΔΕΑ... 10 1.2 Εθνικό πλαίσιο της Εξοικονόμησης Ενέργειας... 13 1.3 Ανασκόπηση των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας και επιτεύγματα...18 2 ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ... 20 2.1 Στόχοι και εκτιμήσεις κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας...20 2.2 Κατάλογος στρατηγικών μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στην πρωτογενή ενέργεια...23 2.3 Μέτρα εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας... 24 2.3.1 Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον εφοδιασμό...30 2.3.2 Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στη μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας 30 2.3.3 Άλλα μέτρα σχετικά με την εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας...31 3 ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ... 34 3.1 Ανασκόπηση και επίτευξη των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση...34 3.1.1 Εθνικοί στόχοι εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση και η πρόοδος τους...35 3.1.1.1 Επίτευξη του ενδιάμεσου στόχου εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση κατά το έτος 2010... 35 3.1.1.2 Αναμενόμενη εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική χρήση σε σχέση με τον τελικό στόχο κατά το έτος 2016... 36 3.1.2 Εθνικοί στόχοι για τα κτίρια με σχεδόν μηδενική ενεργειακή κατανάλωση...36 3.1.3 Άλλοι στόχοι, επιτεύγματα ή/και προβλέψεις εξοικονόμησης ενέργειας...37 3.2 Κατάλογος στρατηγικών μέτρων με αντίκτυπο στην ζήτηση τελικής ενέργειας...37 3.3 Μέτρα και εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική κατανάλωση...37 3.3.1 Μεθοδολογίες υπολογισμού... 37 3.3.2 Όλα τα μέτρα ξεχωριστά... 45 3.3.2.1 Μέτρα στον Οικιακό Τομέα... 116 3.3.2.2 Μέτρα στον Τριτογενή Τομέα... 118 3.3.2.3 Μέτρα στον Βιομηχανικό Τομέα... 120 3.3.2.4 Μέτρα στις Μεταφορές... 121 3.3.2.5 Οριζόντια Μέτρα... 121 Σελ. 4 από 240

3.3.3 Περίληψη των εξοικονομήσεων ενέργειας...124 3.4 Δημόσιος Τομέας... 126 3.4.1 Παραδειγματικός ρόλος του Δημοσίου Τομέα...126 3.4.2 Ηγετικός ρόλος του Δημοσίου Τομέα σε σχέση με την οδηγία των κτιρίων (EPBD).127 3.4.3 Συγκεκριμένα μέτρα για τις δημόσιες προμήθειες...127 3.5 Εξασφάλιση διαθεσιμότητας συμβουλών και πληροφοριών...132 3.6 Υποχρεώσεις των εταιριών ενέργειας για προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας... 132 3.7 Αγορά ενεργειακών υπηρεσιών... 133 3.8 Στρατηγική αύξησης των σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης κτιρίων...134 3.9 Εναλλακτικά μέτρα για συστήματα θέρμανσης και κλιματισμού...134 3.10 Υποστηρικτικά μέτρα εφαρμογής της οδηγίας των κτιρίων (EPBD)...134 4 ΙΔΡΥΣΗ ΑΡΜΟΔΙΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ... 135 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΕΤΡΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ... 137 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ... 138 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΕΤΡΩΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΟΠΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΣΤΟ 1 Ο ΣΔΕΑ... 204 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV. Long Term Energy Forecasts for Cyprus: Scenarios and Policy Options... 206 Σελ. 5 από 240

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Συνεισφορά των διάφορων τομέων στους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας 11 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Συνεισφορά των διάφορων μέτρων στους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας 12 ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Εγχώριο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν 13 ΠΙΝΑΚΑΣ 4: Τελική Κατανάλωση Ενέργειας 2000 2010 13 ΠΙΝΑΚΑΣ 5: Εισαγωγές Προϊόντων Πετρελαίου στην Κύπρου 14 ΠΙΝΑΚΑΣ 6: Τελική Κατανάλωση Πετρελαιοειδών 14 ΠΙΝΑΚΑΣ 7: Κατανάλωση Ηλεκτρισμού ανά Τομέα 15 ΠΙΝΑΚΑΣ 8: Ενεργειακό Μείγμα Τελική Κατανάλωση Ενέργειας 16 ΠΙΝΑΚΑΣ 9: Τελική Κατανάλωση Ενέργειας ανά Τομέα 16 ΠΙΝΑΚΑΣ 10: Ενεργειακής Απόδοση 17 ΠΙΝΑΚΑΣ 11: Συγκριτικά στοιχεία εξοικονόμησης ενέργειας του 1ου ΣΔΕΑ σε σχέση με αυτά που έχουν επιτευχτεί. 19 ΠΙΝΑΚΑΣ 12: Σύνοψη των στόχων και εξοικονόμηση ενέργειας (επιτυγχάνουσα/προβλεπόμενη) στην πρωτογενή και τελική ενέργεια 20 ΠΙΝΑΚΑΣ 13: Reference Scenario Without NG in 2015 22 ΠΙΝΑΚΑΣ 14: Energy efficiency Scenario 22 ΠΙΝΑΚΑΣ 15: Savings Efficiency (Reference without NG) 23 ΠΙΝΑΚΑΣ 16: Savings in final non electricity consumption 25 ΠΙΝΑΚΑΣ 17: Savings in final electricity because of savings in final electricity 26 ΠΙΝΑΚΑΣ 18: Συνεισφορά Σχεδίων Χορηγιών στην Εξοικονόμηση Πρωτογενούς Ενέργειας 27 Πίνακας 19: Χρονοδιάγραμμα και προϋπολογισμός Ειδικού Ταμείου για Σχέδια Χορηγιών ΕΞ.Ε. σε υφιστάμενες κατοικίες 2011 2020 27 ΠΙΝΑΚΑΣ 20: Χρονοδιάγραμμα και προϋπολογισμός Ειδικού Ταμείου για Σχέδια Χορηγιών ΕΞ.Ε. σε υφιστάμενες επιχειρήσεις 2011 2020 28 ΠΙΝΑΚΑΣ 21: Χρονοδιάγραμμα και προϋπολογισμός Ειδικού Ταμείου για Σχέδια Χορηγιών Συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης 2011 2020 28 ΠΙΝΑΚΑΣ 22: Συγκεντρωτικά στοιχεία εξοικονόμησης ενέργειας και προϋπολογισμού Σχεδίου Χορηγιών ΕΞ.Ε. και Συμπαραγωγής για την περίοδο 2011 2020 28 ΠΙΝΑΚΑΣ 23: Συνεισφορά των Μέτρων στο στόχο Εξοικονόμησης Πρωτογενούς Ενέργειας 29 ΠΙΝΑΚΑΣ 24: Μέτρα ενεργειακής απόδοσης που αναμένεται να ληφθούν στον τομέα της μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. 31 ΠΙΝΑΚΑΣ 25: Εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας από εγκατάσταση μονάδων ΣΗΘ ανά έτος και ανά τύπο δραστηριότητας σε (MWh) 31 ΠΙΝΑΚΑΣ 26: Εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας από εγκατάσταση μονάδων ΣΗΘ ανά έτος και ανά τύπο δραστηριότητας σε τ.ι.π. 32 ΠΙΝΑΚΑΣ 27: Επισκόπηση εξοικονόμησης τελικής ενέργειας από μέτρα που συμπεριλαμβάνονται στην Οδηγία Εξοικονόμησης Ενέργειας 35 ΠΙΝΑΚΑΣ 28: Μέτρο ΟΙΚ.1: ενεργειακή απόδοση των νέων κατοικιών. 46 ΠΙΝΑΚΑΣ 29: Μέτρο ΟΙΚ.2: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για εξοικονόμηση ενέργειας στον οικιστικό τομέα (υφιστάμενες κατοικίες) 2004 2009. 47 ΠΙΝΑΚΑΣ 30: Μέτρο ΟΙΚ.3: Δωρεάν διάθεση Συμπαγών Λαμπτήρων Φθορισμού 49 ΠΙΝΑΚΑΣ 31: Μέτρο ΟΙΚ.4: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για ενθάρρυνση της χρήσης των ΑΠΕ στον Οικιστικό Τομέα, 2004 2010. 51 ΠΙΝΑΚΑΣ 32: Μέτρο ΟΙΚ.5: Ενεργειακή απόδοση των κατοικιών που υφίστανται ριζική ανακαίνιση. 52 ΠΙΝΑΚΑΣ 33: Μέτρο ΟΙΚ.6: Συντήρηση και επιθεώρηση λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης 54 ΠΙΝΑΚΑΣ 34: Μέτρο ΟΙΚ.7: Συντήρηση και συστημάτων κλιματιστικού ονομαστικής ωφέλιμης ισχύος μεγαλύτερης των 12 kw 55 ΠΙΝΑΚΑΣ 35: Μέτρο ΟΙΚ.8: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για εξοικονόμηση ενέργειας στον οικιστικό τομέα (υφιστάμενες κατοικίες) 2011 2020. 56 Σελ. Σελ. 6 από 240

ΠΙΝΑΚΑΣ 36: Μέτρο ΟΙΚ.9: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για ενθάρρυνση της χρήσης των ΑΠΕ στον Οικιστικό Τομέα 2011 2020. 57 ΠΙΝΑΚΑΣ 37: Μέτρο T.1: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Πράσινες Συμβάσεις, 2007 2009 60 ΠΙΝΑΚΑΣ 38: Μέτρο T.2: Κυβερνητικό σχέδιο χορηγιών εξοικονόμησης ενέργειας /ΑΠΕ για δημόσιο/ευρύτερο δημόσιο τομέα 2004 2009. 63 ΠΙΝΑΚΑΣ 39: Μέτρο T.3: Ενεργειακή απόδοση των νέων κτιρίων στον τριτογενή τομέα. 65 ΠΙΝΑΚΑΣ 40: Μέτρο T.4: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για εξοικονόμηση ενέργειας (τελική χρήση) στον τριτογενή τομέα (υφιστάμενα κτίρια) 2004 2009. 66 ΠΙΝΑΚΑΣ 41: Μέτρο T.5: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών ενθάρρυνση της χρήσης των ΑΠΕ (τελική χρήση) στον τριτογενή τομέα 2004 2010. 69 ΠΙΝΑΚΑΣ 42: Μέτρο T.6: Ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στον τριτογενή τομέα που υφίστανται ριζική ανακαίνιση. 71 ΠΙΝΑΚΑΣ 43: Μέτρο T.7: Συντήρηση και επιθεώρηση λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης στον τριτογενή τομέα 72 ΠΙΝΑΚΑΣ 44: Μέτρο T.8: Συντήρηση και συστημάτων κλιματιστικού ονομαστικής ωφέλιμης ισχύος μεγαλύτερης των 12 kw στον Τριτογενή Τομέα 73 ΠΙΝΑΚΑΣ 45: Μέτρο T.9: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Πράσινες Συμβάσεις 2010 2020. 74 ΠΙΝΑΚΑΣ 46: Μέτρο T.10: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για εξοικονόμηση ενέργειας (τελική χρήση) στον τριτογενή τομέα (υφιστάμενα κτίρια) 2011 2020 76 ΠΙΝΑΚΑΣ 47: Μέτρο T.11: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών ενθάρρυνση της χρήσης των ΑΠΕ (τελική χρήση) στον τριτογενή τομέα 2011 2020. 79 ΠΙΝΑΚΑΣ 48: Μέτρο T.12: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για Συμπαραγωγή Υψηλής Απόδοσης στον Τριτογενή Τομέα 2011 2020. 81 ΠΙΝΑΚΑΣ 49 Μέτρο T.13: Σχέδια Δράσης Δήμων και Κοινοτήτων 2010 2020. 82 ΠΙΝΑΚΑΣ 50: Μέτρο B.1: Σχέδιο Χορηγιών για Εξοικονόμηση Ενέργειας (σε υφιστάμενες επιχειρήσεις στην Βιομηχανία) 2004 2009. 84 ΠΙΝΑΚΑΣ 51: Μέτρο B.2: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών ενθάρρυνση της χρήσης των ΑΠΕ (τελική χρήση) στον βιομηχανικό τομέα και στην γεωργία 2004 2010. 86 ΠΙΝΑΚΑΣ 52: Μέτρο Β.3: Σχέδιο Χορηγιών για Εξοικονόμηση Ενέργειας (σε υφιστάμενες επιχειρήσεις στη Βιομηχανία) 2011 2020. 88 ΠΙΝΑΚΑΣ 53: Μέτρο Β.4: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών ενθάρρυνση της χρήσης των ΑΠΕ (τελική χρήση) στον βιομηχανικό τομέα και στην γεωργία2011 2020 91 ΠΙΝΑΚΑΣ 54: Μέτρο Β.5: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για Συμπαραγωγή Υψηλής Απόδοσης στο Βιομηχανικό Τομέα 2011 2020. 93 ΠΙΝΑΚΑΣ 55: Μέτρο Μ.1: Σχέδιο Παροχής Χορηγιών για εξοικονόμηση ενέργειας στις Μεταφορές (αγορά υβριδικών, ηλεκτρικών και οχημάτων με χαμηλούς ρύπους) 2004 2009. 95 ΠΙΝΑΚΑΣ 56: Μέτρο Μ.2: Απόσυρση Οχημάτων 2008 2009 96 ΠΙΝΑΚΑΣ 57: Μέτρο Μ.3: Απόσυρση Οχημάτων 20012 2020. 98 ΠΙΝΑΚΑΣ 58: Μέτρο Μ.4: Σχέδιο Δράσης για την ενίσχυση των Δημοσίων Μεταφορών 99 ΠΙΝΑΚΑΣ 59: Μέτρο Ο.1: Διεξαγωγή διαφωτιστικής εκστρατείας για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας. 101 ΠΙΝΑΚΑΣ 60: Μέτρο Ο.2: Εκπαιδευτικά προγράμματα στο διαδίκτυο για μαθητές. 102 ΠΙΝΑΚΑΣ 61: Μέτρο Ο.3: Έκδοση εκπαιδευτικών βιβλίων για μαθητές. 103 ΠΙΝΑΚΑΣ 62: Μέτρο Ο.4: Έκδοση 2 ειδικών ενημερωτικών εντύπων για μικρά παιδιά. 104 ΠΙΝΑΚΑΣ 63: Μέτρο Ο.5: Έκδοση και διάθεση αφισών και αυτοκόλλητων για εξοικονόμηση ενέργειας. 105 ΠΙΝΑΚΑΣ 64: Μέτρο Ο.6: Καθιέρωση μαθητικού διαγωνισμού για εργασίες μαθητών σχετικά με ΑΠΕ και ΕΞΕ, με 3 χρηματικά βραβεία. 106 ΠΙΝΑΚΑΣ 65: Μέτρο Ο.7: Διαλέξεις σε σχολεία για ΑΠΕ και ΕΞΕ. 108 ΠΙΝΑΚΑΣ 66: Μέτρο Ο.8: Έκδοση και διάθεση διαφόρων ενημερωτικών εντύπων και οδηγών για επενδύσεις σε ΑΠΕ και ΕΞΕ 109 ΠΙΝΑΚΑΣ 67: Μέτρο Ο.9: Έκθεση Εξοικονόμησης Ενέργειας 110 ΠΙΝΑΚΑΣ 68: Μέτρο Ο.10: Βραβείο Εξοικονόμησης Ενέργειας 111 ΠΙΝΑΚΑΣ 69: Μέτρο Ο.11: Διοργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων και ημερίδων σε πολίτες και οργανωμένα 112 Σελ. 7 από 240

σύνολα ΠΙΝΑΚΑΣ 70: Μέτρο Ο.12: Πρόγραμμα για καλλιέργεια ενεργειακής συνείδησης και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στα κτίρια του Δημόσιου και Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα. 113 ΠΙΝΑΚΑΣ 71: Περίληψη ξεχωριστών μέτρων στον Οικιακό τομέα. 116 ΠΙΝΑΚΑΣ 72: Περίληψη ξεχωριστών μέτρων στον Τριτογενή τομέα 118 ΠΙΝΑΚΑΣ 73: Περίληψη ξεχωριστών Μέτρων στον Βιομηχανικό Τομέα 120 ΠΙΝΑΚΑΣ 74: Περίληψη ξεχωριστών Μέτρων στον Τομέα των Μεταφορών 121 ΠΙΝΑΚΑΣ 75: Περίληψη οριζόντιων μέτρων. 122 ΠΙΝΑΚΑΣ 76: Σύνοψη εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση. 124 ΠΙΝΑΚΑΣ 77: Σχέδιο Δράσης Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων 129 ΠΙΝΑΚΑΣ 78: Αρχές και αρμόδιοι οργανισμοί. 136 Σελ. 8 από 240

1 ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΣΔΕΑ Το 2 ο ΣΔΕΑ αποτελεί την συνέχεια του 1 ου και παρουσιάζονται στοιχεία που αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους τομείς που αναφερθήκαν κατά το 1 ο ΣΔΕΑ και από την άλλη συμπεριλαμβάνει μέτρα και πληροφορίες τα οποία δεν είναι υποχρεωτικά να αναφερθούν βάσει της Οδηγίας Εξοικονόμησης Ενέργειας, αλλά συνδράμουν στο αντιληφθεί κάποιος σε ένα σημαντικό βαθμό τα γεγονότα, τις ενέργειες και τις αλλαγές που συντελούνται στην χώρα και αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας. Υπενθυμίζεται η μέση τελική κατανάλωση για την περίοδο αναφοράς 2001 2005, υπολογίστηκε σε 1.842.730 τ.ι.π. λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραδοχές που αναφέρονται στο 1 ο ΣΔΕΑ. Η Κύπρος υιοθέτησε ως ενδιάμεσο ενδεικτικό στόχο εξοικονόμησης ενέργειας την ποσότητα των 60.000 τ.ι.π. ή 3,3% της κατανάλωσης της περιόδου αναφοράς. Ως τελικός ενδεικτικός στόχος για το 2016 υιοθετήθηκε η ποσότητα των 185.000 τ.ι.π. ή 10% 2 εξοικονόμηση ενέργειας σε σχέση με την κατανάλωση της περιόδου αναφοράς. Οι καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας μετατράπηκαν σε τ.ι.π. χρησιμοποιώντας το συντελεστή 1 kwh = 0.086 * 10 3 τ.ι.π. και στην συνέχεια πολλαπλασιάστηκαν με το συντελεστή 3.1 καθώς η ηλεκτρική ενέργεια στην Κύπρο παράγεται από βαρύ μαζούτ με μέση απόδοση περίπου 32%. Ο συντελεστής αυτός απόδοσης αναμένεται να μεταβληθεί μέχρι το 2015 σε 2.27, καθώς υπολογίζεται ως τότε να έχουν ολοκληρωθεί η διαδικασίες εισαγωγής φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η αλλαγή αυτή δεν έχει ληφθεί υπόψη για τους υπολογισμούς της εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική κατανάλωση και των μέτρων που επηρεάζονται. Λήφθηκε υπόψη όμως στα σενάρια για καθορισμό εθνικού ενδεικτικού στόχου εξοικονόμησης ενέργειας στην πρωτογενή κατανάλωση για το 2020. Εφόσον πραγματοποιηθεί η έλευση του φυσικού αερίου πριν από την υποβολή του 3 ου ΣΔΕΑ τον Ιούνιο 2014, θα γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις και θα υποβληθούν στο 3 ο ΣΔΕΑ. Η Κύπρος βάσει των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση που δηλώθηκαν στο 1 ο ΣΔΕΑ επιτυγχάνει τους στόχους της, καθώς το 2010 η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτεύχθηκε ανέρχεται σε 65.729 τ.ι.π. που αντιστοιχεί σε ποσοστό 3,57% της μέσης τελικής κατανάλωσης ενέργειας της περιόδου 2001 2005 έναντι του στόχου των 60.000 τ.ι.π.. Όσον αφορά τον τελικό στόχο για το έτος 2016 η εξοικονόμηση ενέργειας, από τα μέτρα που έχουν ληφθεί μόνο, εκτιμάται να ανέρθει σε 190.751 τ.ι.π. ή ποσοστό 10,35% της κατανάλωσης της προαναφερόμενης περιόδου, έναντι των 185.000 τ.ι.π. που είναι ο στόχος της χώρας. Όσον αφορά τον εθνικό ενδεικτικό στόχο για εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας, με την λήψη επιπρόσθετων μέτρων από αυτά που ήδη υλοποιηθήκαν μέχρι το 2010, κατά το έτος 2020 αυτός ανέρχεται στις 463.000 τ.ι.π., βάση μελέτης του Υ.Ε.Β.Τ. Σημειώνεται ότι οι πιο πάνω εξοικονομήσεις για τα έτη 2010 και 2016 προκύπτουν από μέτρα που υλοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2004 2010 και είναι σε ισχύ κατά το έτος που αναφέρεται ο κάθε στόχος χωρίς να συνυπολογίζονται τα επιπρόσθετα μέτρα που αναμένεται να υλοποιηθούν τα ερχόμενα χρόνια και θα συνεισφέρουν με την σειρά τους στους στόχους του 2016 2 Βάσει της Οδηγίας Οδηγία 2006/32/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες ο ελάχιστος στόχος πρέπει να είναι 9% Σελ. 9 από 240

και 2020. Από τη στιγμή που οι στόχοι του 2010 και 2016 διαφαίνεται ότι επιτυγχάνονται με τα υφιστάμενα μέτρα κρίθηκε σκόπιμο όπως παρουσιαστούν ξεχωριστά οι εκτιμήσεις για τις εξοικονομήσεις από τα επιπρόσθετα μέτρα. Στα κεφάλαια που ακολουθούν συμπεριλήφθηκαν πληροφορίες στο βαθμό που ήταν διαθέσιμες για τα μέτρα και τις εξοικονομήσεις ενέργειας που επιτεύχθηκαν ή εκτιμάται ότι θα επιτευχθούν πέραν των υποχρεώσεων που ορίζει η Οδηγία της Εξοικονόμησης Ενέργειας. Συγκεκριμένα γίνεται αναφορά στα μέτρα που λήφθηκαν ή σχεδιάζεται να ληφθούν στον εφοδιασμό, στη μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας με τα αντίστοιχα ποσά εξοικονόμησης ενέργειας όπου ήταν διαθέσιμα. Αναφέρονται στοιχεία για τα μέτρα και την εξοικονόμηση ενέργειας στην πρωτογενή κατανάλωση και στα μέτρα που λήφθηκαν και απορρέουν από την εναρμόνιση της Οδηγίας των Κτιρίων. Σημειώνεται ότι όσον αφορά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας που αφορούν τελική χρήση, αυτά χωρίστηκαν και παρουσιάζονται στους ίδιους τομείς που παρουσιαστήκαν και στο 1ο ΣΔΕΑ. Δηλαδή στον Οικιακό τομέα, Τριτογενή τομέα (Δημόσιος και ευρύτερος Δημόσιος Τομέας και επιχειρήσεις), Βιομηχανικό τομέα, στον τομέα των Μεταφορών και τέλος σε οριζόντια και διατομεακά μέτρα. Ο διαχωρισμός αυτός έγινε για καθαρά πρακτικούς λόγους, καθώς τα στοιχεία και οι εξοικονομήσεις είχαν καταχωρηθεί και υπολογιστεί για τους τομείς αυτούς. Επιπρόσθετα με τον τρόπο αυτό μπορεί να γίνει ευκολότερα σύγκριση των εξοικονομήσεων που υπολογίστηκαν με αυτές που δηλώθηκαν στο 1ο ΣΔΕΑ. Οι υπολογισμοί για το στόχο του 2020 πραγματοποιήθηκαν με την πολύτιμη συνεργασία του Δρ. Θεόδωρου Ζαχαριάδη, επίκουρου Καθηγητή του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Επιπλέον για τους υπολογισμούς εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση λήφθηκαν στοιχεία από το Ίδρυμα Ενέργειας Κύπρου, το Ειδικό Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞ.Ε., το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής, το Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών, το Τμήμα Οδικών Μεταφορών, το Τμήμα Ηλεκτρολογικών Υπηρεσιών, το Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς, το Τμήμα Δημοσίων Έργων, την Ένωση Δήμων Κύπρου και την ιστοσελίδα της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου. 1.1 Κυριότερα σημεία του δεύτερου ΣΔΕΑ Από τον απολογισμό των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας που λήφθηκαν κατά την περίοδο 2004 2010, την μεγαλύτερη συνεισφορά σε όλους του στόχους την έχει ο οικιακός τομέας και ακολουθούν ο τριτογενής τομέας (επιχειρήσεις, Δημόσιος και ευρύτερος δημόσιος τομέας), οι Μεταφορές και τέλος ο Βιομηχανικός τομέας. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται η συνεισφορά του κάθε τομέα στους αντίστοιχους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας εκφραζόμενη σε τ.ι.π. Σελ. 10 από 240

Α/Α Πίνακας 1: Συνεισφορά των διάφορων τομέων στους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΤΕΛΙΚΟ ΣΤΟΧΟ (2016, ΣΤΟΧΟ (2010, 60.000 Τομέας 185.000 τ.ι.π.) τ.ι.π.) 1 Οικιακός ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟ ΕΤΟΣ 2020 τ.ι.π. % τ.ι.π. % τ.ι.π. 51.164 85,27% 161.877 87.50% 232.109 Τριτογενής (Δημόσιος και 2 Ευρύτερος Δημόσιος τομέας και 8.942 14,90% 23681 12.80% 34.061 επιχειρήσεις) Βιομηχανικός 3 (συμπεριλαμβάνεται και ο 1.714 2,86% 1.284 0,69% 1.141 γεωργικός) 4 Μεταφορές 3.909 6,52% 3.909 2,11% 3.909 ΣΥΝΟΛΟ 65.729 109,55% 190751 103.1% 271.220 Όπως αναμενόταν η συνεισφορά της εξοικονόμησης ενέργειας από τον Οικιακό Τομέα είναι η μεγαλύτερη σε όλους τους στόχους. Οι επιχειρήσεις και η βιομηχανία συνεισφέρουν σημαντικά στους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας,όμως διαπιστώνεται ότι οι επενδύσεις που γίνονται στους τομείς αυτούς είναι μικρής σχετικά διάρκειας (ειδικά στον βιομηχανικό) με αποτέλεσμα αρκετές από αυτές να μην συνεισφέρουν σε όλους τους στόχους. Επιπρόσθετα όσον αφορά τον βιομηχανικό τομέα αξίζει να αναφερθεί ότι έχουν επιχορηγηθεί 14 επενδύσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε επιχειρήσεις οι οποίες διέπονται από την Οδηγία Εμπορίας Εκπομπών και συνεπώς εξαιρούνται από την Οδηγία Εξοικονόμησης Ενέργειας στην τελική χρήση όμως θα συμπεριλαμβάνονται στην εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας. Οι επενδύσεις αυτές ενημερωτικά αποφέρουν εξοικονόμηση ενέργειας σχεδόν 5.200 τ.ι.π. για το έτος 2010. Ο τομέας των μεταφορών έχει σημαντική συνεισφορά στους στόχους, παρόλα αυτά επειδή δεν έχουν ακόμα τεθεί σε εφαρμογή όλα τα προγραμματισμένα μέτρα η εξοικονόμηση που αποφέρει είναι πολύ μικρή σε σχέση με το δυναμικό εξοικονόμησης του τομέα αυτού. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι πέραν του γεγονότος ότι έχουν αξιολογηθεί τα διάφορα μέτρα και είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε την αποδοτικότητα του κάθε μέτρου, τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι αρκετά για να επιτευχθεί ο στόχος του 2010 και διαφαίνεται ότι θα επιτευχθεί και ο στόχος του 2016. Από τα στοιχεία και την αξιολόγηση τους προκύπτει ότι το 1ο ΣΔΕΑ μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχές, αν και θα μπορούσε να ήταν πιο αποδοτικό με την εφαρμογή αρκετών μέτρων τα οποία είχαν συμπεριληφθεί, αλλά τελικά δεν ήταν δυνατή η εφαρμογή τους. Πολλά από τα μέτρα που δεν υλοποιήθηκαν κατά το 1ο ΣΔΕΑ,αναμένεται να υλοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό κατά την διάρκεια του 2ου ΣΔΕΑ, όπως αναφέρεται στις πιο κάτω παραγράφους. Από την εξέλιξη και τον αντίκτυπο που είχαν τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας διαπιστώνεται ότι η Κύπρος, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια της εφαρμογής των νομοθεσιών και της ενεργειακής πολιτικής για την εξοικονόμηση ενέργειας, μπορεί σχετικά εύκολα με στοχευμένα κυρίως μέτρα να εξοικονομήσει αρκετά μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η χώρα πριν από την ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ακολουθούσε οποιαδήποτε συγκεκριμένη πολιτική εξοικονόμησης ενέργειας λόγω απουσίας νομοθετικών πλαισίων για το σκοπό αυτό. Αναμένεται τα Σελ. 11 από 240

Α/Α 2 ο ΣΔΕΑ ΚΥΠΡΟΣ ερχόμενα έτη να ληφθούν αρκετά ακόμα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλους τους τομείς, καθώς αυτά που έχουν ληφθεί είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο και δεν έχουν αποφέρει τα μέγιστα. Το βασικότερο πρόβλημα που προέκυψε από την εφαρμογή του 1ου ΣΔΕΑ εντοπίζεται στην συλλογή των στοιχείων που απαιτούνται για τον υπολογισμό της εξοικονόμησης ενέργειας από τα διάφορα μέτρα που λήφθηκαν στους διάφορους τομείς καθώς τις περισσότερες φορές δεν είναι στη μορφή και στο βαθμό λεπτομέρειας που απαιτούνται για την εφαρμογή των προτεινόμενων μεθοδολογιών. Επίσης όσον αφορά ειδικά τις μεταφορές δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου στοιχεία πέραν αυτών που αφορούν συγκεκριμένα στοχευμένα μέτρα που λήφθηκαν στον τομέα αυτό. Για κανένα υπολογισμό εξοικονόμησης ενέργειας δεν χρησιμοποιήθηκαν από την κορυφή προς τα κάτω (top down) μεθοδολογίες λόγω παντελούς ή τμηματικής έλλειψης στοιχείων. Γίνεται προσπάθεια από την Υπηρεσία Ενέργειας για ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων δημόσιων υπηρεσιών και της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ώστε να διατηρούνται τα απαραίτητα στοιχεία και αναμένεται σταδιακά να υπάρξει βελτίωση στον τομέα αυτό. Στον πίνακα 2 συνοψίζονται οι κατηγορίες των μέτρων που λήφθηκαν τα προηγούμενα χρόνια με την αντίστοιχη συνεισφορά τους στους στόχους. Αναλυτική παρουσίαση των μέτρων γίνεται στα επόμενα κεφάλαια. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΕΤΡΟΥ Πίνακας 2: Συνεισφορά των διάφορων μέτρων στους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΧΟ (2010, 60.000τ.ι.π.) ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΤΕΛΙΚΟ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΧΟ (2016, 185.000 τ.ι.π.) ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟ ΕΤΟΣ 2020 τ.ι.π. % τ.ι.π. % τ.ι.π. 1 ΟΔΗΓΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ 17.428 29,05% 141.905 76,71% 227.545 1.1 ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 2008-15.428 25,71% 124.284 67,18% 199.026 1.2 ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 2.000 3,33% 17.621 9,53% 28.519 2 ΣΧΕΔΙΑ ΑΠΕ 12.536 20,89% 12536 6,78% 12.536 2.1 ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 11.916 19,86% 11916 6,44% 11.916 2.2 2.3 ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 2.4 ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 2004 2010 600 1,00% 600 0,32% 600 10 0,02% 10 0,01% 10 11 0.02% 11 0,01% 11 3 ΣΧΕΔΙΑ ΕΞ.Ε. 17.651 29,42% 16.616 8,98% 16.014 3.1 ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 9.952 16,59% 9.952 5,38% 9.952 3.2 3.3 3.4 4 5 6 7 ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ (ΑΠΟΣΥΡΣΗ) ΣΧΕΔΙΑ ΧΟΡΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ 2004 2009 110 0,18% 110 0,06% 110 5.896 9,83% 5.291 2,86% 4.832 1.692 2,82% 1.263 0,68% 1.120 2007 2009 337 0,56% 59 0,03% 0 2008 2010 2.825 4,71% 2.825 1,53% 2.825 2004 2009 1.084 1,81% 1.084 0,59% 1.084 2007 2011 13.868 23,11% 15.725 8,50% 11.215 ΣΥΝΟΛΟ 65.729 109,55% 190.751 103,11% 271.220 Σελ. 12 από 240

1.2 Εθνικό πλαίσιο της Εξοικονόμησης Ενέργειας Η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας τα τελευταία χρόνια κυμάνθηκε σε υψηλούς ρυθμούς, με κινητήριο μοχλό την ιδιωτική πρωτοβουλία, τις επενδύσεις σε κατασκευές και τις εξαγωγές υπηρεσιών. Από τη σκοπιά των τομέων οικονομικής δραστηριότητας, την ταχύτερη ανάπτυξη παρουσίασαν οι κατασκευές, οι τράπεζες, ο τομέας των ακινήτων καθώς και ο τομέας των διεθνών επιχειρηματικών μονάδων. Ωστόσο το 2009, ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης η οποία με χρονική υστέρηση έπληξε την Κύπρο, υπήρξε συρρίκνωση της οικονομίας με το ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ για ολόκληρο το έτος να διαμορφώνεται στο 1.7% σε σύγκριση με το 2008. Παρόλα ταύτα το 2010 υπήρξαν σημάδια ανάκαμψης με το ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ να προσεγγίζει το 1% σε σχέση με το 2009. Άνοδος παρατηρήθηκε στους κλάδους των υπηρεσιών, των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων, του τουρισμού, ενώ οι τομείς των κατασκευών αλλά και του ευρύτερου εμπορίου και υπηρεσιών σημείωσαν αρνητικές επιδόσεις. Για το 2010, το ΑΕΠ ανήλθε σε 15,17 δισεκατομμύρια ευρώ (σε σταθερές τιμές του 2005). Πίνακας 3:Εγχώριο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν εκατομμύρια Ευρώ (σταθερές αξίες 2005) 16,000 15,000 14,000 13,000 12,000 11,000 10,000 9,000 8,000 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Εστιάζοντας στην τελευταία δεκαετία παρατηρούμε ότι οι ενεργειακές ανάγκες της Κύπρου, ακολουθώντας την ευρωπαϊκή περιφερειακή ανάπτυξη, παρουσιάζουν συνεχή αύξηση, η οποία συμβαδίζει με την αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. 2010 ktoe Πίνακας 4: Τελική Κατανάλωση Ενέργειας 2000-2010 2,500 5,000 2,250 2,000 4,500 1,750 4,000 1,500 1,250 3,500 1,000 3,000 750 500 2,500 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 GWh ΤΕΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΕΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Κατά τη δεκαετία 2000 2010, η τελική κατανάλωση ενέργειας και η κατανάλωση ηλεκτρισμού αυξήθηκαν σε μέση ετήσια βάση κατά 1,7% και 6,1% αντίστοιχα, ενώ κατά την ίδια χρονική περίοδο το ακαθάριστο εθνικό προϊόν παρουσίασε μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 3,2%. Σελ. 13 από 240

Το γεγονός ότι οι εγχώριοι ενεργειακοί πόροι είναι περιορισμένοι, καθιστά την Κύπρο υψηλά ενεργειακά εξαρτημένη χώρα, με ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης πολύ πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ 27. Το κόστος εισαγωγών ενεργειακών πόρων αποτελεί σημαντική παράμετρο στο ρυθμό ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας. Το 2010 το κόστος αυτό ήταν της τάξης των 1.270 εκατομμυρίων ευρώ και αντιπροσώπευε το 19,7% του κόστους των συνολικών εισαγωγών της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ παράλληλα ισοδυναμούσε με το 7,3% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος. Πίνακας 5: Εισαγωγές Προϊόντων Πετρελαίου στην Κύπρου 1400 1200 εκατ. Ευρώ 1000 800 600 400 200 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Όσον αφορά στην ενεργειακή ένταση της εθνικής οικονομίας (δηλ. η απαιτούμενη ενέργεια για την παραγωγή μιας μονάδας ΑΕΠ), θετικό είναι το γεγονός ότι από το 1997 έως το 2007, ο λόγος της συνολικής διάθεσης ενέργειας προς το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε κατά 10,8%, ένδειξη ότι η ενέργεια καταναλώνεται με τρόπο πιο αποδοτικό από ότι στο παρελθόν. Ωστόσο, παρόλο ότι η Κύπρος κατέχει τη δωδέκατη υψηλότερη θέση, ακολουθώντας κυρίως τις νεοενταγμένες στην ΕΕ χώρες, απέχει κατά 25% από το μέσο όρο ενεργειακής έντασης των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27. Σε επίπεδο συνολικής τελικής κατανάλωσης το 2010 τα πετρελαιοειδή ανήλθαν στα 1,38 εκατομμύρια τ.ι.π.. Η συμμετοχή στη συνολική τελική κατανάλωση ανήλθε στο 72,2% παρουσιάζοντας μια μικρή μείωση συγκρινόμενη με το 79,7% του έτους 2000. Η βασική χρήση πετρελαιοειδών είναι στον τομέα των μεταφορών, όπου καταναλώθηκαν 1,03 εκατομμύρια τ.ι.π., δηλαδή ποσοστό περίπου 74,6% της συνολικής τελικής κατανάλωσης πετρελαιοειδών. Οι υπόλοιποι τομείς (υπηρεσίες, γεωργία, νοικοκυριά) κατανάλωσαν 191.000 τ.ι.π., ποσότητα που αντιπροσωπεύει το 13,9% της συνολικής κατανάλωσης, ενώ η βιομηχανία κατανάλωσε 158.000 τ.ι.π., 11,5% της συνολικής κατανάλωσης πετρελαιοειδών. Για το 2010 ποσοστό 74,5% της τελικής κατανάλωσης πετρελαιοειδών στις μεταφορές αφορούσε τις οδικές μεταφορές (766.000 τ.ι.π). Πίνακας 6. Τελική Κατανάλωση Πετρελαιοειδών 1,600 1,400 1,200 1,000 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ/ΓΕΩΡΓΙΑ/ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ktoe 800 600 400 200 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Σελ. 14 από 240