Φίλες και φίλοι σύντροφοι και συντρόφισσες, Η σημερινή μας πεζοπορία εδώ στον ορεινό όγκο του Παρνασσού, αποτελεί ένα ζωντανό μάθημα ιστορίας, συνδυάζει την αναψυχή, τη φυσική άσκηση, καλλιεργεί το ενδιαφέρον για τα αθλήματα του βουνού, μας δίνει την δυνατότητα να γνωρίσουμε καλύτερα αυτή την πανέμορφη γωνιά της πατρίδας μας, αλλά κυρίως συνδυάζει τα παραπάνω με τη σπουδαία ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά έναν ιστορικό τόπο και τη δράση του Κόμματος μας στις κορυφαίες στιγμές της ταξικής πάλης. Ακολουθώντας τα χνάρια των μαχητών του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ εδώ στα βουνά της ανταρτομάνας Ρούμελης, μπορούμε να φωτίσουμε καλύτερα το μεγαλείο του αγώνα που πρωτοστάτησε το Κόμμα μας ολόκληρη της δεκαετία του 1940, μπορούμε να αντιληφτούμε το ψυχικό σθένος, το θάρρος, την αποφασιστικότητα, την πίστη στο σκοπό του αγώνα, ακόμα και τις ανυπέρβλητες δυσκολίες που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι μαχητές του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, δυσκολίες μπροστά στις οποίες δεν λύγισαν, έκαναν το καθήκον του μέχρι τέλους, πολλοί έδωσαν και την ζωή τους. Πρωτοβουλίες σαν την σημερινή αποτελούν έμπρακτη απόδειξη πως το Κόμμα και η ΚΝΕ, όχι μόνο δεν ξεχνάμε την ιστορία μας αλλά αντίθετα καλλιεργούμε την μαχητική στάση για την γνώση της. Γιατί ο αγώνας του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ιδιαίτερα της τρίχρονης εποποιίας του ΔΣΕ, δεν ανήκουν στο μουσείο της ιστορίας. Τα συμπεράσματα από την πάλη ενάντια στους φασίστες κατακτητές και του ντόπιου συνεργάτες τους, και στην συνέχεια από την ένοπλη σύγκρουση με την αστική εξουσία την περίοδο 1946-49, έχουν θέση στην σύγχρονη ταξική πάλη. Τα διδάγματα αυτών των τιτάνιων αγώνων του λαού μας στους οποίους πρωτοστάτησε το Κόμμα μας ως εμπνευστής, καθοδηγητής και κύριος αιμοδότης, παίρνουν σάρκα και οστά μέσα από τις επεξεργασίες του Κόμματος μας, το Πρόγραμμα του, μέσα από την καθημερινή μας δράση για την συσπείρωση της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων, της νεολαίας στον αγώνα για την ανατροπή του σάπιου και ιστορικά ξεπερασμένου καπιταλιστικού συστήματος. Εδώ λοιπόν σε αυτά τα χώματα που πατάμε σήμερα γράφτηκαν ορισμένες από τις πιο λαμπρές και ηρωικές στιγμές της ιστορίας του Κόμματος μας. 1
Κατά την περίοδο 1941-1944, στα χρόνια της ένοπλης πάλης ενάντια στην ξένη Κατοχή, η Ρούμελη αποτέλεσε το κύριο θέατρο των επιχειρήσεων του Εθνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ), του ένοπλου τμήματος του ΕΑΜ. Από τα τέλη του 1941 ανέβαιναν στα βουνά της Ρούμελης διάφορες ολιγομελείς ανταρτοομάδες. Από τις 15 Μάη του 1942 ο Άρης Βελουχιώτης κατόπιν εντολής της ΚΕ του ΚΚΕ, ξεκινά να οργανώνει από κοινού με τις τοπικές κομματικές οργανώσεις, ομάδες του ΕΛΑΣ στη Ρούμελη. Στη Δομνίτσα Ευρυτανίας έγινε η πρώτη δημόσια εμφάνιση ανταρτοομάδων. Οι ανταρτοομάδες στην περιοχή της Ρούμελης πύκνωσαν και τα μέλη τους πληθαίναν, ενώ συγκροτήθηκαν αρχηγεία ανά ορεινό όγκο και δημιουργήθηκε το Γενικό Αρχηγείο του ΕΛΑΣ στη Ρούμελη που καθοδηγούσε και συντόνιζε τις επιχειρήσεις στην περιοχή. Κατά την περίοδο Δεκέμβρης 1942 Μάρτης 1944, με τις συνεχείς νίκες του ΕΛΑΣ βαθμιαία άρχισαν αν απελευθερώνονται μεγάλες περιοχές στα βουνά της Ελλάδας. Το 1944 η Ελεύθερη Ελλάδα ξεκινούσε από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και έφθανε έως και την Αθήνα. Ήταν μια συνεχόμενη ελεύθερη περιοχή που περιελάμβανε ολόκληρη την περιοχή της Πίνδου, τις ορεινές περιοχές του Τυμφρηστού, των Βαρδουσίων, της Οίτης, της Γκιώνας, του Παρνασσού, του Καλλίδρομου, του Ελικώνα και της Πάρνηθας στη Στερεά Ελλάδα. Μιλώντας για τη περίοδο 1941-44 στην περιοχή της Ρούμελής δεν μπορούμε να μην κάνουμε αναφορά στο μαρτυρικό Δίστομο, στο χωριό που θα καταλήξει η πορεία μας, το οποίο οι Ναζί στις 10 Ιούνη 1944 μετέτρεψαν σε κόλαση επί γης. Εκείνο το απόγευμα από τα στρατιωτικά αυτοκίνητα ξεπετάχτηκαν οι άνδρες των Ες - Ες, ξεχύθηκαν στα σοκάκια, όρμησαν μέσα στα σπίτια κι άρχισαν να σκοτώνουν αδιακρίτως. Διακόσιοι δέκα οχτώ κάτοικοι του χωριού βρήκαν μαρτυρικό θάνατο. Απ' αυτούς, 20 ήταν μωρά, 45 παιδιά ηλικίας 5-20 ετών, 111 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 20-60 ετών και 42 γέροι 60-85 ετών. Οταν η ζωή έσβησε από το Δίστομο και τη θέση της πήρε ο θάνατος, τα ανθρωποειδή του φασισμού άρχισαν τη λεηλασία. Ο,τι πολύτιμο έβρισκαν, το μετέφεραν στα καμιόνια κι ό,τι δεν μπορούσε να κουβαληθεί ως τα ' κει το κατέστρεφαν. 2
Ο Γιάννης Ρίτσος έγραψε: «Εδώ 'ναι το πικρό το χώμα του Διστόμου / εσύ διαβάτη όπου πατήσεις να προσέχεις./ Εδώ πονά η σιωπή, πονάει κι η πέτρα κάθε δρόμου/ κι απ' τη θυσία, κι απ' τη σκληρότητα του ανθρώπου...» Φίλοι και σύντροφοι Φέτος στα πλαίσια της πορείας για τον εορτασμό των 100 χρόνων του ΚΚΕ, ξεχωριστή θέση έχει ο ΔΣΕ από την ίδρυση του οποίου συσμπλιρόνονται 70 χρόνια. Έχουν γίνει ήδη και ακολουθήσουν δεκάδες ακόμα εκδηλώσεις σε όλη την χώρα για να τιμήσουμε αυτή την επέτοιο. Εδώ στη Ρούμελη μετά την υπογραφή της απαράδεκτης συνθήκης της Βάρκιζας (οι αιτίες της οποίας ξεφέυγουν από τα πλαίσια της σημερινής εκδήλωσης ωστόσο πρέπει να μελετάμε και να γνωρίζουμε) το αστικό καθεστώς επέβαλλε συνθήκες βίας και τρομοκρατίας.οι συμμορίες του Βουρλάκη και του Οικονόμου προχωρούσαν σε φοβερά αίσχη στην περιοχή της Ρούμελης απέναντι σε αγωνιστές και τις οικογένειες τους. Μόνο στους νομούς Φθιώτιδας, Εύβοιας και Φωκίδας καταγράφονται περίπου 350 δολοφονίες, 398 βασανισμοί, 8.050 φυλακίσεις, 1.200 εξορίες, πολλοί βιασμοί και λεηλασίες σε 45 χωριά και σε πόλεις όπως η Άμφισσα, η Λαμία, η Λιβαδειά. Μπροστά στο δίλημμα «υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση», το ΚΚΕ επέλεξε το δεύτερο δρόμο, το δρόμος της τιμής και του αγώνα. Το καλοκαίρι του 1946 παρουσιάζονται στα Άγραφα οι πρώτοι αντάρτες. Αρχικά είναι λίγοι αλλά με επαρκή οπλισμό και αιφνιδιάζουν το στρατό και τη χωροφυλακή, το Σεπτέμβρη του 1946 καταγράφεται η πρώτη επίθεση στη θέση Τρίφυλλα από το τμήμα του Μπελή. Η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ στις 27 Δεκέμβρη του 1946 και τα πέντε ανα περιοχή αρχηγεία που συγκροτήθηκαν, έδωσαν ώθηση στο αντάρτικο της περιοχής. Πρόκειται για τα αρχηγεία Παρνασσίδας με επικεφαλής τον καπετάν Διαμαντή(Γιάννης Αλεξάνδρου), Οίτης με τον Παλαιολόγου Μπελή, Δυτικής Στερεάς με τον Παπούα, 3
Όθρυος με τον Περικλή και Ευρυτανίας με τον Ερμή. Αργότερα τα αρχηγεία συμπυκνώθηκαν σε τρία. Το Μάρτη του 1948 συγκροτήθηκε το Κλιμάκιο Γενικού Αρχηγείου Νότιας Ελλάδας (ΚΓΑΝΕ) με διοικητή τον Κ.Καραγιώργη. Εκεί υπάγονταν η 1 η Μεραρχία με διοικητή τον καπετάν Γιώτη και η 2 η με διοικητηή τον Διαμαντή που έδρασαν στη Ρούμελη. Οι δύο συγκεκριμένες Μεραρχίες πραγματοποίησαν μερικές από τις σημαντικότερες πολεμικές επιχειρήσεις κατά την τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ. Μάλιστα η 2 η Μεραρχία του ΔΣΕ ονομάστηκε τιμητικά Επίλεκτη και ο Διαμαντής στρατηγός. Ο Γράμμος μπορεί να ήταν το επίκεντρο των πολεμικών συγκρούσεων ανάμεσα στο ΔΣΕ και τον αστικό στρατό. Αγκάθι όμως για τις επιχειρήσεις του αστικού στρατού στο Γράμμο αποτελούσε ο έλεγχος εκτάσεων της Ρούμελης από το ΔΣΕ. Και αυτό γιατί ο αστικός στρατός δεν εξασφάλιζε τα νώτα και τον εφοδιασμό του αλλά και γιατί ο ΔΣΕ σημείωνε σημαντικές νίκες. Σημαντικότερες επιχειρήσεις του ΔΣΕ στη Ρούμελη αποτέλεσαν: Η κατάληψη της Αράχοβας Ναυπακτίας από το Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς, η διείσδυση στον Κιθαίρωνα και την Πάρνηθα, φτάνοντας σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την Αθήνα, η μεγάλη μάχη της Καρδίτσας, η απόκρουση των κυβερνητικών σχεδίων Τέρμινους και Χαραυγή που προέβλεπαν την εκκαθάριση της Ρούμελης από δυνάμεις του ΔΣΕ και η κατάληψη του Καρπενησίου από την 1 η Μεραρχία τον Γενάρη του 1949. Ξεχωριστή στιγμή ηρωισμού και αυτοθυσίας, περήφανης και πειθαρχημένης στάσης των μαχητών του ΔΣΕ αποτέλεσε η μεγάλη πορεία από τη Ρούμελη στο Γράμμο. Στις 8 Οκτώβρη του 1947, 4.000 μαχητές του ΔΣΕ (οι 300 ήταν γυναίκες), κατά κύριο λόγο άοπλοι, με επικεφαλής το Γιώτη, ξεκίνησαν από τον Προύσσο της Ρούμελη τη μεγάλη πορεία των 1.000 χιλιομέτρων. Στις 20 Οκτώβρη έφτασαν στη Βωβούσα Ιωαννίνων. Ο στόχος ήταν ένα κομμάτι των μαχητών να εξοπλίζονταν και να επέστρεφαν στη Ρούμελη και ένα άλλο να έμενε στο μέτωπο του Γράμμου. Αρκετοί πριν επιστρέψουν πρόλαβαν να πάρουν μέρος στις επιθετικές ενέργειες του ΔΣΕ στην περιοχή του Μετσόβου. Στις 29 Νοέμβρη 4
πήραν το δρόμο της επιστροφής και στις 18 Δεκέμβρη βρίσκονταν και πάλι έξω από το Καρπενήσι. Το Μάη του 1949 τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο Πύραυλος του κυβερνητικού στρατού με σκοπό την εκκαθάριση της Ρούμελης από το ΔΣΕ. Ο κυβερνητικός στρατός παρέταξε συνολικά 70.000 άνδρες. Απέναντι σε αυτή τη δύναμη η 2 η Επίλεκτη Μεραρχία του ΔΣΕ με διοικητή το Στρατηγό Διαμαντή διέθετε περίπου 1.000 μαχητές. Και παρόλα αυτά ο ΔΣΕ στη Ρούμελη άντεξε πάνω από ένα μήνα. Παρά την ήττα, ο αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20 ο αιώνα, το μεγαλύτερο δημιούργημα του ΚΚΕ. Αποπνέει μόνο δίκιο και ηθική, επειδή δίκιο και ηθική αποπνέει ο ανυποχώρητος αγώνας της εργατικής τάξης, ο αγώνας του ΚΚΕ. Σϋντροφοι και φίλοι Η επίσκεψή μας σήμερα σε αυτά τα ηρωικά μέρη ας μείνει στη μνήμη μας όχι ως μια απλή εκδρομή, αλλά ως μια στιγμή στην αγωνιστική μας ζωή και δράση, που θα μας υπενθυμίζει αδιάκοπα ότι έχουμε χρέος να βαδίζουμε το δρόμο του αγώνα χωρίς αναστολές. Σταθερά μπροστά. Πάντα μπροστά. Να μας θυμίζει πάντα πως πρέπει να γνωρίζουμε και να διδασκόμαστε από την πορεία της ταξικής πάλης. Να μην κάνουμε πίσω στις δυσκολίες. Να θυμόμαστε πάντα σε κάθε δύσκολη στιγμή την παλικαριά των μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ που πήγαζε από το ότι ήταν λαικός στρατός, συνειδιτά πειθαρχημένων μαχητών, με πίστη και αφοσοίωση στον σκοπό τους. Να μη χάνουμε το δρόμο μας και τη φιλοδοξία μας να φτάσουμε ως το τέλος του δρόμου, πιστοί και αφοσιωμένοι στην υπόθεση του σοσιαλισμού και της επανάστασης. Να έχουμε πάντα κατά νου ότι ακολουθούμε ένα Κόμμα, ότι καλούμαστε να συνεχίσουμε τις παραδόσεις αυτού του Κόμματος, του ΚΚΕ, που είναι στην κυριολεξία η τιμή και η συνείδηση αυτού του λαού. Ένα Κόμμα που ποτέ δε συντάχτηκε και δεν υπέκυψε στην τυραννία της αστικής εξουσίας. Πάντα σταθερά και αμετακίνητα με τον εργάτη, το λαό, τη νεολαία και τα συμφέροντά τους. Ενα νόμο και ένα δίκιο αναγνωρίζει: Το δίκιο του εργάτη. 5
Ποτέ δεν υπέγραψε δήλωση μετανοίας στους εκμεταλλευτές του λαού και στην εξουσία τους. Και δεν πρόκειται να το κάνει. Ποτέ δεν μπήκε στο δίλημμα να εγκαταλείψει αυτόν τον αγώνα και όταν μπροστά άνοιγε ο δρόμος της εξορίας, της φυλακής, του εκτελεστικού αποσπάσματος, της παρανομίας, των διωγμών, της ήττας μπροστά σε άνισες μάχες. Και πάντα οι κομμουνιστές έβγαιναν στο τέλος νικητές. Γιατί, κομμουνιστής σημαίνει ο ίδιος ο λαός. Και ο λαός όταν αποφασίζει είναι παντοδύναμος και ανίκητος. Εχει αποδειχθεί, με τη δύναμη της ιστορικής αλήθειας, ότι γεγονότα που συνδέονται με τον ηρωισμό των λαϊκών μαζών για την απελευθέρωσή τους από το ζυγό της καταπίεσης παραμένουν πάντα ζωντανά στη μνήμη των λαών και περνούν στην Ιστορία ως κινητήρια δύναμη για νέες, πιο μεγάλες και πιο ηρωικές πράξεις. Ενα τέτοιο ιστορικό γεγονός είναι και ο αγώνας του ΔΣΕ. Είναι πηγή έμπνευσης και διδαγμάτων στους σημερινούς μας αγώνες και στους αγώνες που θα 'ρθουν. Μπορεί οι συνθήκες σε σύγκριση με 70 χρόνια πριν να έχουν αλλάξει και νέα προβλήματα και καθήκοντα να έχουν τεθεί μπροστά μας, μα από την άποψη της ουσίας, ο αγώνας συνεχίζεται ενάντια στον ίδιο αντίπαλο και με την ίδια διάταξη δυνάμεων. Η εργατική τάξη, η μικρομεσαία αγροτιά, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι μικροί έμποροι βιοτέχνες και επαγγελματίες, τα παιδιά και οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων από τη μια μεριά, τα μονοπώλια και η αστική εξουσία, οι διεθνείς ενώσεις τους, από την άλλη μεριά. Δυο κόσμοι με ριζικά αντίθετα συμφέροντα. Δυο κόσμοι σε διαρκή αντίθεση και σύγκρουση. Αντίθεση που θα κριθεί στο στίβο της ταξικής πάλης και σύγκρουσης. Είναι θέμα ωρίμανσης στη συνείδηση του λαού το αναπόφευκτο της τελικής αναμέτρησης και είναι δικό μας καθήκον να κρατάμε ζωντανή αυτή την προοπτική και χωρίς ταλαντεύσεις να προετοιμάζουμε ιδεολογικά, πολιτικά, οργανωτικά τις δυνάμεις που θα ηγηθούν αυτού του αγώνα. 6
Η ζωή θα καθορίσει και τη διάρκεια και τις μορφές πάλης αυτού του αγώνα. Εμείς έχουμε την υποχρέωση και την ευθύνη να επιταχύνουμε, σε ό,τι εξαρτάται από μας, τις εξελίξεις και κυρίως να μην υπολειπόμαστε σε τίποτα, σε σχέση με τους αντιπάλους, στις στρατηγικές επιλογές και σε ζητήματα τακτικής, σε ταξική συνέπεια, αδιαλλαξία και αντοχή. Το ΚΚΕ, έχοντας συνείδηση του τεράστιου αυτού έργου που καλείται να φέρει σε πέρας, μελετά και αξιοποιεί όλη τη συσσωρευμένη πείρα του επαναστατικού κινήματος. Διδάσκεται από τις επιτυχίες και τα λάθη, από τις νίκες και τις ήττες. Μελετάμε καλύτερα τη δική μας πείρα, αλλά και την πείρα όσων άνοιγαν καινούριους δρόμους. Βγάζουμε συμπεράσματα και από τον αγώνα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ που αποτέλεσε κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στη χώρα μας στον 20 ο αιώνα. Συνεχίζουμε! 7