Ασφαλιστικά Προγράμματα Αστικής Ευθύνης

Ένωση Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων 15.11.2016 Ασφαλιστικά Προγράμματα Αστικής Ευθύνης Εσπερίδα Εταιρίας Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων & Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος 15 Νοεμβρίου 2016 Giuseppe Zorgno Πρόεδρος Επιτροπής Αστικής Ευθύνης & Επαγγελματικών Ευθυνών ΕΑΕΕ

Εγκαταστάσεις Μηχανήματα Άνθρωποι Περιβάλλον Εργαζόμενοι Συνθήκες Εργασίας «Επιχειρώ» Διοικητικές Αποφάσεις Κανονισμοί Παραγωγής Προϊόντα Καταναλωτές 2

Επιπτώσεις Διακοπή εργασιών Αρνητική δημοσιότητα Κρίση εταιρικής φήμης Κρίση στο ΔΣ Νομικές κυρώσεις Οικονομικές Απώλειες 3

Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Διοίκηση Προσωπικό Παραγωγή Εγκαταστάσεις Προσωπική Ευθύνη Στελεχών Εργοδοτική Ευθύνη Ευθύνη Προϊόντος Επαγγελματική Ευθύνη Γενική Αστική Ευθύνη Περιβαλλοντική Ευθύνη 4

Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Καταναλωτές Συνεργάτες Εργαζόμενοι Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Αρχές Προμηθευτές Επενδυτές 5

Ασφαλιστικά Προγράμματα Αστικής Ευθύνης «Επιχειρώ» Καταναλωτές Εργαζόμενοι Επενδυτές Προμηθευτές Αρχές 6

Ένωση Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων 15.11.2016 Ευθύνη από Προϊόντα Εσπερίδα Εταιρίας Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων & Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος 15 Νοεμβρίου 2016 Ελίνα Παπασπυροπούλου Μέλος Επιτροπής Αστικής Ευθύνης & Επαγγελματικών Ευθυνών ΕΑΕΕ

14 δισ. το ποσό που εκτιμάται ότι καταβάλλεται ετησίως από τις ασφαλιστικές εταιρίες για αποζημιώσεις αστικής ευθύνης στην Ε.Ε. 8

Παραγωγή στην παγκόσμια οικονομία Μαζικοποίηση παραγωγής Τυποποίηση παραγωγής Επέκταση πωλήσεων σε αγορές απομακρυσμένες από την έδρα του παραγωγού διαφορετικές νομικές και δικονομικές καταστάσεις 9

«Όποιος ζημίωσε κάποιον οφείλει να αποκαταστήσει τη ζημία» 10

Παραδείγματα στην Ελλάδα Ζημίες από κατανάλωση μπύρας με καυστικό νάτριο που χρησιμοποιείται για το πλύσιμο των φιαλών Photo credit: Schill via Foter.com / CC BY-NC Ρήγμα σε φιάλη αναψυκτικού ήταν η αιτία για την έκρηξη φιάλης που προξένησε τραυματισμό Photo credit: alan.stoddard via Foter.com / CC BY-ND 11

Απόδειξη της ευθύνης Μέχρι το 1988 ο καταναλωτής μπορούσε να καταφύγει για προστασία: Είτε στις διατάξεις που ρυθμίζουν τη σύμβαση με βάση την οποία απέκτησε το προϊόν Είτε στις διατάξεις του Αστικού Κώδικα που ορίζουν γενικώς ότι όποιος ζημιώσει άλλον ενάντια στον νόμο υποχρεούται να τον αποζημιώσει 12

Απόδειξη της ευθύνης Προϋπόθεση Πταίσματος: δόλος αμέλεια στην κατασκευή του προϊόντος που προκάλεσε τη συγκεκριμένη ζημία Έπρεπε ο καταναλωτής να αποδείξει ότι το πρόσωπο που του προμήθευσε το ελαττωματικό προϊόν ενήργησε εκ προθέσεως ή εξ αμελείας και ότι το ελάττωμα συνδέεται με τη συγκεκριμένη ζημία 13

Απόδειξη της ευθύνης Πριν από το 1988 σπανίως ο καταναλωτής προχωρούσε σε δικαστικό αγώνα κατά του παραγωγού η αποτυχία ήταν σχεδόν δεδομένη το κόστος του δικαστικού αγώνα δυσανάλογο σε σύγκριση με τη ζημία 14

Απόδειξη της ευθύνης Μετά το 1988 κατ επιταγή του κοινοτικού δικαίου έχουμε νέες αυστηρότερες διατάξεις στο ελληνικό δίκαιο της αποζημίωσης: Αντιστρέφεται το βάρος απόδειξης Ο Παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημία που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος του χωρίς να είναι απαραίτητο να αποδειχθεί υπαιτιότητα Επιβάλλεται στον Παραγωγό να αποδείξει ότι δεν τον βαρύνει το πταίσμα προκειμένου αυτός να αποφύγει την υποχρέωση προς αποζημίωση 15

Αντικειμενική ευθύνη Ο ζημιωθείς δεν χρειάζεται να αποδείξει το σφάλμα του παραγωγού Ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημία που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος του Ο παραγωγός δεν μπορεί πλέον να επικαλεσθεί την έλλειψη πταίσματος 16

Τι θεωρείται προϊόν; Κάθε κινητό πράγμα είτε τελικό προϊόν είτε συστατικό τελικού προϊόντος είτε πρώτη ύλη / συμπεριλαμβάνονται οι γεωργικές πρώτες ύλες φυσικές δυνάμεις (ηλεκτρισμός / θερμότητα) 17

Τι θεωρείται ελαττωματικό προϊόν; Προϊόν το οποίο δεν παρέχει την ασφάλεια που δικαιούται κανείς να αναμένει, λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα: Εξωτερική εμφάνιση του προϊόντος Ευλόγως αναμενόμενη χρήση του προϊόντος Χρόνος κατά τον οποίο το προϊόν τέθηκε σε κυκλοφορία 18

Κατηγορίες Ελαττωμάτων Σφάλματα σχεδιασμού Σφάλματα στο στάδιο της κατασκευής Εσφαλμένες οδηγίες χρήσης αμέλεια προειδοποίησης στην ετικέτα Ελαττώματα κατά την παρακολούθηση 19

Παραγωγός κατασκευαστής τελικού προϊόντος, συστατικού μέρους, πρώτης ύλης οιονεί κατασκευαστής κάθε πρόσωπο που εμφανίζεται ως παραγωγός του προϊόντος τοποθετώντας σε αυτό την επωνυμία του, το σήμα του ή άλλο διακριτικό του γνώρισμα εισαγωγέας έμπορος 20

Περιπτώσεις απαλλαγής Το προϊόν δεν τέθηκε σε κυκλοφορία από τον παραγωγό Το ελάττωμα δεν υπήρχε όταν το προϊόν τέθηκε σε κυκλοφορία Το προϊόν κατασκευάστηκε για ατομική χρήση Το ελάττωμα οφείλεται στο ότι το προϊόν κατασκευάστηκε σύμφωνα με αναγκαστικούς κανόνες δικαίου θεσπισμένους από δημόσια αρχή 21

Τι θα κληθείτε να αντιμετωπίσετε ως κόστος Έξοδα τρίτων Σωματικές βλάβες ή θάνατος Υλικές ζημίες Αποθετικές ζημίες Ηθική Βλάβη / Ψυχική Οδύνη Ανάκληση ακατάλληλης παρτίδας Εργασίες διερεύνησης ζημίας Νομικά έξοδα Διαχείριση επικοινωνιακής κρίσης (με πιθανό αντίκτυπο στις πωλήσεις) 22

Τι θα κληθείτε να αντιμετωπίσετε Η ευθύνη σας είναι απεριόριστη (unlimited) Μακροπρόθεσμη έκθεση στον κίνδυνο Άγνωστο νομικό περιβάλλον για τον επιχειρηματία 23

Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Προϊόντων ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΖΗΜΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΣ / ΛΗΠΤΗΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΑ ΤΡΙΤΟΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΥΘΕΙΑ ΑΞΙΩΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ 24

Ερωτήσεις 25

Ένωση Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων 15.11.2016 Εργοδοτική Ευθύνη Εσπερίδα Εταιρίας Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων & Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος 15 Νοεμβρίου 2016 Δημήτρης Μάνος Μέλος Επιτροπής Αστικής Ευθύνης & Επαγγελματικών Ευθυνών ΕΑΕΕ

ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ 27

ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ 2014 5.497 ατυχήματα 63 θανατηφόρα ΣΕΠΕ 2014 2013 4.114 ατυχήματα 41 θανατηφόρα Πηγή: Ετήσια έκθεση πεπραγμένων Πηγή: Δελτίο εργατικών ατυχημάτων ΙΚΑ-ΕΤΑΜ έτους 2013 Περίπου 20.000 εργατικά ατυχήματα ετησίως Eurostat Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ- 28

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ Εργατικά ατυχήματα ανά κλάδο Λιανικό εμπόριο εκτός οχημάτων και μοτοσυκλετών 4,0% 3,1% 2,8% 20,9% Κατασκευές Υγεία 4,0% Βιομηχανία τροφίμων 3,2% Καταλύματα Χερσαίες και μέσω αγωγών μεταφορές 4,4% 5,6% 6,1% 8,0% Αποθήκευση & σχετικές με τη μεταφορά δραστηριότητες Δημόσια διοίκηση και άμυνα Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, κλπ Ταχυδρομικές δραστηριότητες 29

ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ/ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ Πρόληψη Νομοθεσία Εργατικά ατυχήματα Λάθη παραλήψεις - αμέλεια 30

ΕΥΘΥΝΗ - ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Ευθύνη Εργατικό ατύχημα Νομοθεσία ΑΚ 932 Ικανοποίηση ηθικής βλάβης σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της αγνείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του. Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης. 31

ΕΥΘΥΝΗ - ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Αξίωση Παθών/Οικογένεια Δικαστικές αποφάσεις Συνέπειες Οικονομικές Φήμη 32

ΛΥΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ 33

ΚΑΛΥΨΗ Ευθύνη Οριο Αποζημίωσης Κάλυψη Σωματική βλάβη Ατύχημα 34

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας Αμέλεια του εργοδότη Ασφάλιση στο ΙΚΑ Κατά τη διάρκεια εργασίας Αποζημίωση Ανικανότητα για εργασία 35

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ Τραυματισμός Διαφορά ΙΚΑ - Μισθού Αποζημίωση Ηθική βλάβη Θάνατος Ψυχική οδύνη 36

ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Ευρώπη Κύπρος 37

ΟΦΕΛΗ Κόστος Βιωσιμότητα Φήμη Κοινωνία 38

Ευχαριστώ πολύ 39

Ένωση Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων 15.11.2016 Ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών: Η προσωπική σας ασπίδα προστασίας Εσπερίδα Εταιρίας Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων & Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος 15 Νοεμβρίου 2016 Κώστας Βούλγαρης Μέλος Επιτροπής Αστικής Ευθύνης & Επαγγελματικών Ευθυνών ΕΑΕΕ

Ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης Πρόκειται για την Ασφαλιστική κάλυψη της Προσωπικής Ευθύνης Των Μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, και Των Διευθυντών & των Στελεχών μιας επιχείρησης αποκλειστικά και μόνο κατά την άσκηση των Διοικητικών και Διευθυντικών καθηκόντων τους 41

Ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης Γιατί: Η άσκηση των καθηκόντων διοίκησης και διαχείρισης μιας Α.Ε. συνεπάγεται αυξημένες αρμοδιότητες και πιθανώς διευρυμένες εξουσίες των διοικούντων, γεγονός που εγκυμονεί πάντοτε κινδύνους έκθεσης της Α.Ε. και ευθύνης των μελών του Δ.Σ. και των λοιπών διοικούντων με την προσωπική τους περιουσία σε περίπτωση αμελούς συμπεριφοράς κατά την άσκηση των Διοικητικών και Διευθυντικών καθηκόντων τους ενδεικτικά: προς τους μετόχους της Εταιρίας προς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς & προμηθευτές, προς εργαζομένους και τρίτους 42

Ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης Σκοπός: Προστασία της ατομικής περιουσίας των Στελεχών Προστασία του ισολογισμού της Εταιρίας 43

Πηγές Απαιτήσεων Πηγή: AIG Claims Database 44

Απόδοση Ευθυνών Από μετόχους για : μείωση της αξίας της μετοχής, λόγω συγκεκριμένων ενεργειών ή παραλείψεων παραπλάνηση (π.χ. περιπτώσεις δημιουργικής λογιστικής) κακή διαχείριση, αναίτια έξοδα, παράβαση καθήκοντος, αμοιβές, εσωτερική πληροφόρηση παραβίαση του καταστατικού της εταιρείας 45

Απόδοση Ευθυνών Από εργαζόμενους για : παράνομη καταγγελία σύμβασης εργασίας (απόλυση) παράβαση κανονισμών εργασίας ή όρων σύμβασης εργασίας μεροληψία (διακριτική μεταχείριση) στέρηση αυξήσεων και προαγωγών σεξουαλική παρενόχληση 46

Απόδοση Ευθυνών Από τρίτους συναλλασσόμενους (πελάτες, προμηθευτές, ανταγωνιστές) για: τη μη τήρηση συμφωνιών ή συμβατικών υποχρεώσεων αθέμιτο ανταγωνισμό, μονοπωλιακές πρακτικές χρήση απατηλών μεθόδων προώθησης προϊόντων / υπηρεσιών μη συμμόρφωση με την κείμενη νομοθεσία ηθική βλάβη 47

Βασικές Καλύψεις Ευθύνη Στελεχών Διοίκησης: Όταν για τη Ζημία του Στελέχους πληρώνει το ίδιο το Στέλεχος Όταν η Εταιρεία αποζημιώνει τη Ζημία για λογαριασμό του Στελέχους Κάλυψη του Νομικού Προσώπου Έξοδα Υπεράσπισης & Έρευνας Έξοδα Προστασίας «Περιουσίας & Ελευθερίας» Έξοδα Προστασίας και Αποκατάστασης Φήμης Πρόσθετη Περίοδος Γνωστοποίησης από την λήξη του Ασφαλιστηρίου Κάλυψη Κληρονόμων και Συζύγων 48

Ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης Που απευθύνεται; 49

Ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης 50

Η νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων σε ειδικά θέματα αστικής ευθύνης των επιχειρήσεων Εσπερίδα Εταιρίας Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων & Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος 15 Νοεμβρίου 2016 Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων

ΕΥΘΥΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Νόμος 2251/1994 «Ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημιά που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος του» (6 1) Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 52

Άρειος Πάγος 891/2013 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΘΑΛΑΜΗΓΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΕΤΑΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΑΠΟ ΠΡΑΤΗΡΙΟ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΗΣΙ. ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΕΙΝΑΙ ΝΟΘΕΥΜΕΝΟ ΜΕ ΒΕΝΖΙΝΗ. ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΖΗΜΙΑ ΣΤΙΣ ΜΗΧΑΝΕΣ. Η ΘΑΛΑΜΗΓΟΣ ΑΝΗΚΕΙ ΣΕ ΑΓΓΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ. Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 53

Άρειος Πάγος 891/2013 ΚΡΙΣΗ 1) ΝΟΜΟΣ 2251/1994 ΡΥΘΜΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΠΟΥ ΔΙΕΘΕΣΕ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΗ ΑΣΦΑΛΗ, ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΠΡΟΕΚΥΨΕ ΖΗΜΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ. 2) ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΕ ΦΥΣΙΚΟ Η ΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΦ ΟΣΟΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟΝ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΟΔΕΚΤΗ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ (ΕΤΣΙ ΚΑΙ Η ΑΠ1343/2012). 3) ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ: ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΕΙ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΑ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΝ ΟΨΕΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΣ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ, ΤΗΣ ΕΥΛΟΓΑ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΘΕΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΕ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ. Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 54

Άρειος Πάγος 891/2013 ΚΡΙΣΗ 4) Η ΔΙΑΨΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ ΟΡΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ, ΕΠΙΣΥΡΕΙ ΑΥΤΟΝΟΜΑ ΤΗΝ ΑΔΙΚΟΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ. 5) Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΔΕΝ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΑΝ Η ΖΗΜΙΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΤΟΣΟ ΣΕ ΕΛΑΤΤΩΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΣΕ ΠΡΑΞΗ Η ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΤΡΙΤΟΥ 6) Η ΕΥΘΥΝΗ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ Ή ΑΙΡΕΤΑΙ ΑΝ ΣΥΝΤΡΕΧΕΙ ΠΤΑΙΣΜΑ ΤΟΥ ΖΗΜΙΩΘΕΝΤΟΣ Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 55

Άρειος Πάγος 891/2013 ΚΡΙΣΗ 7) ΕΝ ΟΨΕΙ ΑΥΤΩΝ Ο ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΓΙΑ ΝΑ ΘΕΜΕΛΙΩΣΕΙ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙ ΜΟΝΟΝ: i. TO ΕΛΑΤΤΩΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ii. ΤΗ ΖΗΜΙΑ ΑΠO ΤΗ ΣΥΝΗΘΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ iii. ΤΟΝ ΑΙΤΙΩΔΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΜΕΤΑΞΥ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΖΗΜΙΑΣ 8) H ΥΠΑΙΤΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Τ Ε Κ Μ Α Ι Ρ Ε Τ Α Ι Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 56

Άρειος Πάγος 891/2013 ΚΡΙΣΗ 8) ΕΝ ΟΨΕΙ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ: Η ΖΗΜΙΩΘΕΙΣΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙ ΤΙΠΟΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΑΠΕΔΕΙΞΕ Η ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΑΠΑΛΛΑΣΣΕΤΑΙ ΑΝ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙ: ΟΤΙ ΤΟ ΠΡΟΪΟΝ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΟ, Ή Η ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΔΕΝ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΠΤΑΙΣΜΑ Ή ΠΤΑΙΣΜΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 57

ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ & ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΚ 71 «Το νομικό πρόσωπο ευθύνεται για τις πράξεις ή τις παραλείψεις των οργάνων που το αντιπροσωπεύουν, εφόσον η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που τους είχαν ανατεθεί και δημιουργεί υποχρέωση αποζημίωσης. Το υπαίτιο πρόσωπο ευθύνεται επιπλέον εις ολόκληρον.» Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 58

Άρειος Πάγος 627/2009 ΑΚ 914: O ζημιώσας παρανόμως & υπαιτίως ευθύνεται ΑΚ 71: Το Ν.Π. ευθύνεται για τα όργανα που το διοικούν. Το υπαίτιο Φ.Π. ευθύνεται εις ολόκληρον ΑΚ 63 1: Κάθε Ν.Π. διοικείται από Φ.Π. ΑΚ 67: Όποιος διοικεί Ν.Π. φροντίζει για τις υποθέσεις του. ΑΝ ΣΥΝΤΡΕΧΕΙ ΑΔΙΚΟΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΤΕ ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΚΑΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ (π.χ. κάθε μέλος του Δ.Σ. της Α.Ε.) Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 59

Άρειος Πάγος 627/2009 ΚΡΙΣΗ «ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΤΩΝ ΩΣ ΑΝΩ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΣΥΝΑΓΕΤΑΙ ΟΤΙ: i. ΟΙ ΝΟΜΙΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΑΠΑΡΤΙΖΟΥΝ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗΣ ii. ΔΕΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ Η ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΚΑΘΕ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ, ΑΦΟΥ ΘΕΜΕΛΙΩΝΕΤΑΙ ΑΥΤΟΜΑΤΑ Η ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ iii. ΤΟ Φ.Π.-ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙ ΟΤΙ ΓΙΑ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΥΠΑΙΤΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΖΗΜΙΑ ΤΟΥ ΠΑΘΟΝΤΟΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΤΟ Ν. Π.» Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 60

Άρειος Πάγος 627/2009 ΚΡΙΣΗ ΕΚΑΣΤΟ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ Δ.Σ. ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΝΤΩΝ ΥΨΟΥΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΠΟΥ 400.000 ΝΟΜΙΜΑ ΔΥΝΑΤΑΙ ΝΑ ΔΙΑΤΑΧΘΕΙ Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΡΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΔΣ, ΑΦΟΥ Η ΕΥΘΥΝΗ ΕΚΑΣΤΟΥ ΜΕΛΟΥΣ ΤΟΥ Δ.Σ. ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΤΕΛΗΣ ΑΔΙΚΟΠΡΑΚΤΙΚΗ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΑΚ 71 εδ.2. ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΤΑΙ ΕΝΣΤΑΣΗ ΤΗΣ Χ, ΜΗ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΥ ΜΕΛΟΥΣ ΤΟΥ Δ.Σ., ΠΕΡΙ ΜΗ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΗΣ ΕΠΕΙΔΗ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ Δ.Σ. ΗΤΑΝ ΑΠΛΩΣ ΤΥΠΙΚΗ. Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 61

Εφετείο Αθηνών 6205/2013 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Η Χ Α.Ε. ΕΞΕΔΙΔΕ ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΗΣ ΙΑΤΑ, ΕΙΣΕΠΡΑΤΤΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΚΑΙ ΑΠΕΔΙΔΕ ΣΤΗΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΠΟΣΑ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ. ΕΠΙ ΤΡΙΜΗΝΟ, ΤΟ 2009, Η Χ ΔΕΝ ΑΠΕΔΩΣΕ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ. ΟΙ Α, Β & Γ ΗΤΑΝ ΜΕΛΗ ΤΟΥ Δ.Σ. ΚΑΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ Χ ΚΡΙΣΗ 1) Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ Α, Β ΚΑΙ Γ ΣΥΝΙΣΤΑ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΥΠΕΞΑΙΡΕΣΗΣ ΚΑΙ ΙΔΡΥΕΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΤΕΛΗ ΑΔΙΚΟΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥΣ (ΑΚ 71 εδ.2) 2) ΟΙ Α, Β ΚΑΙ Γ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΟ ΠΟΣΟ. 3) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑ ΕΥΛΟΓΗ ΑΙΤΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΩΝ. 4) Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΗ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΩΝ ΑΕ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΩΝ ΕΠΕ ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ ΟΤΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΤΑΙΣΜΑ ΑΥΤΩΝ ΑΠΟ ΑΔΙΚΟΠΡΑΞΙΑ. Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 62

ΕΥΘΥΝΗ ΕΡΓΟΔΟΤΟΥ ΑΚ 932 «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της αγνείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του. Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης.» Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 63

Άρειος Πάγος 19/2014 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΓΑΤΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΤΗΚΕ ΣΟΒΑΡΑ ΚΑΙ ΚΡΙΘΗΚΕ ΑΝΑΠΗΡΟΣ ΜΕ ΠΟΣΟΣΤΟ 67% ΤΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΥΠΑΙΤΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ ΤΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΛΑΒΕΙ ΤΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΤΑ ΔΙΑΦΥΓΟΝΤΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΕ ΠΟΣΟ 100.740 ΚΡΙΣΗ 1) ΑΝ Ο ΠΑΘΩΝ ΑΠΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΥΠΑΓΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΟΥ ΙΚΑ, Ο ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ ΑΠΑΛΛΑΣΣΕΤΑΙ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΘΟΝΤΟΣ 2) ΜΟΝΟΝ ΑΝ ΤΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΔΟΛΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ, ΑΥΤΟΣ ΥΠΟΧΡΕΟΥΤΑΙ ΝΑ ΚΑΤΑΒΑΛΕΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ 3) ΠΑΝΤΑ ΟΜΩΣ, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Ή ΟΧΙ ΣΤΟ ΙΚΑ, Ο ΠΑΘΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΔΙΑΤΗΡΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΑΞΙΩΣΗ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΛΟΓΩ ΗΘΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ. Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 64

Άρειος Πάγος 723/2012 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Ο Α ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΩΣ ΕΡΓΑΤΗΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ Ο Α ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΦΟΡΗΤΗ ΣΚΑΛΑ ΠΟΥ ΣΤΕΡΕΩΣΕ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ. Η ΣΚΑΛΑ ΓΛΥΣΤΡΗΣΕ ΚΑΙ Ο Α ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΤΗΚΕ ΣΟΒΑΡΑ ΚΡΙΣΗ 1) ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΤΥΠΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΕΙΡΑ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ. 2) Ο ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ ΕΠΕΔΕΙΞΕ ΑΜΕΛΕΙΑ, ΑΦΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠ ΟΨΙΝ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 3) ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΑΚ 71, ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΘΟΝΤΟΣ. Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 65

«Εύλογη χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης» ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΕΙΔΟΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ, ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΟΤΗΤΑ Ή ΜΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΑΘΜΟΣ ΠΤΑΙΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΥΠΑΙΤΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΔΙΚΩΝ Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 66

Ευχαριστούμε! Ζέμπερης, Μαρκεζίνης, Λάμπρου & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων 67