Ασφαλώς αυτή η φωτογραφία δεν σας λέει και πολλά και έχετε δίκαιο. Είναι μία χαλκογραφία περίπου του 1800, που έκαναν οι πρώτοι περιηγητές που ήρθαν στην Αθήνα. Ο δρόμος που βλέπετε είναι περίπου, η σημερινή Πατησίων και η περιοχή αυτή ονομάστηκε αρκετά αργότερα Κυψέλη.
Ασφαλώς και αυτό το κτίριο, δεν θα σας λέει και πολλά. Θα σας διηγηθώ μια ιστορία γι αυτό. Το 1835, ο αντικαταστάτης του Ναυάρχου Κόδριγκτον στην Μεσόγειο, αναλαμβάνει ο ναύαρχος Σερ Πάλτνι Μάλκολμ (Sir Pulteney Malcolm), γοητεύτηκε από το κλίμα της Αθήνας και έχτισε την εξοχική βίλα του μισή ώρα μακριά από την πόλη. Ξόδεψε για την έπαυλη του τρεις χιλιάδες λίρες, υπέρογκο ποσό για την εποχή, θέλοντας με τον τρόπο αυτό, να δείξει την πεποίθησή του για την απελευθέρωση της τουρκοκρατούμενης Ελλάδος και την αισιοδοξία του για το μέλλον της.
Το κτίσιμο της έπαυλης του Μάλκολμ επέβλεπαν οι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σάουμπερτ. Η ανασφάλεια όμως εκείνα τα χρόνια ήταν τόσο μεγάλη, ώστε οι αρχιτέκτονες, όπως διηγείται ο Ρος, ήταν αναγκασμένοι να πηγαίνουν στην οικοδομή του Μάλκολμ στα Πατήσια με συνοδεία ενόπλων, επειδή ληστές παραμόνευαν για να τους πάρουν ομήρους για λύτρα. Είχε μάλιστα διαδοθεί ότι οι αρχιτέκτονες του ναυάρχου είχαν μαζί τους πολύ "μετρητό χρήμα". Ένα μεγάλο γεγονός, που είχε προκαλέσει φοβερή εντύπωση στο λαό της Αθήνας εκείνο τον καιρό, ήταν δυο δίτροχα κάρα, που ο ναύαρχος Μάλκολμ είχε φέρει από τη Μάλτα και τα έστελνε στα Πατήσια φορτωμένα οικοδομικά υλικά για το χτίσιμο της βίλας του. Έκπληκτοι οι Αθηναίοι μαζεύονταν στην Οδό Πειραιώς για να δουν το θαύμα αυτό της «φράγκικης μηχανικής». Η έπαυλη του Μάλκολμ σώζεται μέχρι σήμερα και στεγάζει ένα τμήμα του Ασύλου Ανιάτων (ιδρ. 1893). Έχει χτιστεί στη θέση ακριβώς όπου ο Κιουταχής, κατά την πολιορκία της Ακρόπολης, είχε στήσει τη σκηνή του. Την έπαυλη την αγόρασε αργότερα ο Σπυρίδων Τρικούπης για κατοικία του. Ένα διάστημα στέγασε και τη γαλλική πρεσβεία. Είναι όχι μόνο το πρώτο μεγάλο κτίσμα στην Κυψέλη, αλλά και στην Αθήνα.
Η έπαυλη Μάλκολμ, όπως είναι σήμερα το Άσυλο Ανιάτων στην Οδό Αγίας Ζώνης.
Μια άλλη σημαντική προσωπικότητα, που έμεινε στην Κυψέλη, ήταν ο πρεσβευτής της Ρωσίας το 1842, Αλέξανδρος Οζερώφ. Σύμφωνα με ελάχιστες πληροφορίες, έμενε στην Έπαυλη Μάλκολμ, δεν είναι απόλυτα θεμελιωμένη αυτή η άποψη. Λάτρης της Ελλάδος και της Αθήνας, έκτισε μια εκκλησία. Έφερε έναν σπουδαίο αγιογράφο από την Αγία Πετρούπολη και την ονόμασε, Αγία Ζώνη, που στην Ρωσία, συνηθίζεται πολύ.
Ο Ρώσος πρέσβης απέδειξε την αγάπη του για την Ελλάδα, γιατί με δικιά του πρωτοβουλία, συγκέντρωσε τα οστά των Ελλήνων στις μάχες με τον Κιουταχή, στην περιοχή του Γαλατσίου και της Κυψέλης και τα έθαψε δίπλα στον σημερινό μικρό ναό της Αγίας Ζώνης. «Αλέξανδρος Οζερώφ, πρέσβης Ρωσίας 1843, συλλέξας απέθετο οστά Ελλήνων ηρώων μαχητών 1821-1829 πεσόντων εις μάχας εν Γαλατσίω Αττικής υπέρ πίστεως και πατρίδος».
Γεια σας, να σας συστηθώ. Λέγομαι Στέλιος Χαμόδρακας και είμαι αυτό που λένε, γέννημα θρέμμα Κυψελιώτης. Νοιώθω μια βαθιά αγάπη για την γειτονιά μου και όσο πιο πολύ γνωρίζω την ιστορία της και τον πολιτισμό της, γίνομαι και πιο πολύ Κυψελιώτης, Προσπάθεια μου είναι να μοιραστώ μαζί σας, αυτές τις ελάχιστες γνώσεις, για μια γειτονιά που δυστυχώς σήμερα, την θεωρούν λανθασμένα υποβαθμισμένη. Κάθε εποχή έχει τα θετικά και τα αρνητικά της. Πίστευα πάντα ότι δεν υπάρχει πουθενά στην φύση, μαύρο και άσπρο μόνο, υπάρχουν εκατομμύρια αποχρώσεις του γκρι και πολλά άλλα εκατομμύρια, με διάφορες αποχρώσεις χρωμάτων. Καθίστε αναπαυτικά στην καρέκλα σας και θα ξεναγήσω. Παρέας μας θα έχουμε τον Μάνο Χατζιδάκι και τον δικό μας Κυψελιώτη, Νίκο Γκάτσο.
Ο πιο γνωστός και επώνυμος κάτοικος της Κυψέλης, ήταν ένας ήρωας, της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, ο μπουρλοτιέρης ναύαρχος Κωνσταντίνος Κανάρης. Το ταπεινό του σπίτι, ήταν κτισμένο στην οδό Κυψέλης, στο ύψος της Ζακύνθου. Λέγεται ότι προς τιμή του, έδωσαν στην Κυψέλη, δρόμους νησιών και μάλλον είναι αλήθεια. Τ Με πόση αγάπη περνάγαμε κάτω από σπίτι του και λέγαμε, είναι το σπίτι του Κανάρη. Ήταν ο δικός μας ήρωας. αλλά το βασικό ελάττωμα της φυλής μας, είναι ότι ξεχνάει. Έτσι το 1971, στην θέση αυτού του σπιτιού, κτίστηκε μια ακόμα πολυκατοικία.
Ο Κυρ Κωνσταντής αγάπησε πολύ αυτή την περιοχή, λέγεται ότι μαζί με την γυναίκα του, έκτισαν κοντά στο σπίτι τους, το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, που είναι στο ομώνυμο δρομάκι, που ενώνει την Ζακύνθου με την Ευβοίας. Το αναφέρει και η επιγραφή Κ. Κανάρης Δ. Κανάρη «Οι κτήτορες». Κάτω είναι το στασίδι του, μαζί με την Ελληνική, η θρυλική του πολεμική σημαία, ο φόβος και ο τρόμος των κατακτητών
Η Κυψέλη του 1841. Διακρίνεται η έπαυλη Μάλκολμ. Πηγή : Stademann, Ferdinand: Panorama von Athen (München, 1841)
Πρώτη οριοθέτηση της Κυψέλης σε χάρτη της Αθήνας. του 1908. Η αριστερή όχθη της Φωκίωνος Νέγρη, είναι το όριο. Ουσιαστικά θεωρούν σαν Κυψέλη τότε, τις ενορίες του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Θωμά. Πηγή : Οδοιπορικό της Κυψέλης Ανδρέα Βαβαγιάννη.
Δφ Τον αναγνωρίζετε τον δρόμο; Οδός Πατησίων στην Πλατεία Αμερικής. Αγάμων όπως το έλεγαν παλιά, επειδή εκεί έδιναν ραντεβού, τα αστεφάνωτα ζευγαράκια. 1900.
Μια ακόμα φωτογραφία της Οδού Πατησίων, επίσης του 1900, στο ύψος της Κεφαλληνίας.
Πολεοδομικός χάρτης του Δήμου Αθηναίων, που έγινε κατ εντολή του Δημάρχου Σπύρου Μερκούρη, το έτος 1927. Πάλι την Κυψέλη μας, την περιορίζουν, αλλά θα δουν.
Το νεόδμητο συγκρότημα της Σχολής Ευελπίδων, δίπλα στο πεδίο βολής και ασκήσεων, που για τον λόγο αυτό ονομάστηκε Πεδίον του Άρεως. Σπουδαία αυτή η χρονιά για την Αθήνα μας, που διοργανώνει του πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες και στους κοιτώνες της νεόδμητης σχολής;, θα φιλοξενηθούν αθλητές. Ναι είμαστε στο 1896, μόλις εγκαινιάστηκε η σχολή και ο Βικέλας και ο Κουμπερτέν είναι έτοιμοι για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό στάδιο, που έγινε με έξοδα του Γεωργίου Αβέρωφ.
Μια που λέγαμε για το Πεδίο του Άρεως, στην δαγεροτυπία αυτή του Perraud, του 1847, δείχνει τις ασκήσεις που γίνονται, στον χώρο αυτό. Κάποιοι αξιωματούχοι παρατηρούν πάνω στ άλογα τους.
Κοντά στο Πεδίον του Άρεως. 1919. Το πυροβολικό σε ασκήσεις βολής. Πηγή : Chusseau-Flaviens, Ch. French Photographer (active 1890s-1910s) Copyright 2001 George Eastman House, Rochester, NY
Αντιγράφω από την λεζάντα : «Απεργία αυτοκινήτων εις το Πεδίον του Άρεως (1930). Οι οικίσκοι στα δύο άκρα της εικόνος είναι προσφυγικοί. Αι δύο οικίαι εις το μέσον ανήκουν εις τας εκεί Στρατιωτικάς Διοικήσεις. Εις την θέσην εκεί εγένετο μεταγενεστέρως το Άλσος του «Πεδίου του Άρεως». Πηγή : Δημήτριος Γιαγκόγλου Η συμβολή της Λεωφόρου Αλεξάνδρας με την οδό Πατησίων. Περίπου το 1930.»
ξαυτή η παλαιότερη φωτογραφία της Πλατείας Κυψέλης που έχω βρει. Πρέπει να είναι του μεσοπολέμου, κοντά στο 192 Αυτή είναι η παλαιότερη φωτογραφία της Πλατείας Κυψέλης, περίπου του 1925. Αριστερά ήταν ο Θερινός Κινηματογράφος Αττικόν, πριν μετακινηθεί, κοντά στο 1970 στην Οδό Κυψέλης. Δεξιά είναι η αρχή της Φωκ. Νέγρη. Πηγή : Ο μικρός Ρωμηός
Το Άλσος στο Πεδίον του Άρεως, στον μεσοπόλεμο, περίπου το 1930. Μεταπολεμικά το Άλσος το διαχειρίστηκε ο Γιώργος Οικονομίδης.
Το τραμ Νο 2 Κυψέλη Ομόνοια, στρίβει στην Κυψέλης, έξω από τον Πανελλήνιο. Δίπλα το πρώτο τρόλεϊ Νο 2, Κυψέλη Παγκράτι, ανήκε στην Ηλεκτρική Εταιρεία και ήταν αριστεροτίμονο. Κάτω τα Λεωφορεία Νέα Κυψέλης Ομόνοιας,
Το κινηματοθέατρο Ριάλτο.
Φωκίωνος Νέγρη το 1960
Αυτή η φωτογραφία, έχει έρθει πρόσφατα στην παρέα μας, προσφορά της κυρίας Χρύσας Πέννας-Γούμενου. Είναι πραγματικό κειμήλιο για εμάς, μιας και είναι η πιο παλιά φωτογραφία του δρόμου, που έχουμε στην συλλογή μας. Φωκίωνος Νέγρη 21 και Θήρας, κατασκευής του 1935-6, όσο και η παλαιότητα της φωτογραφίας.
ηφ H κάτω φωτογραφία έχει την δικιά της ιστορία. Περίοδος Δεκεμβριανών και εμφυλίου, έξω από την ίδια πολυκατοικία Φωκ. Νέγρη 21 και Θήρας. Το σκηνικό θυμίζει πικραμένες ιστορίες. Άνδρες του ΕΛΑΣ, με γερμανικά κράνη και με το όπλο στο χέρι. Φωτογραφία του Dmitri Kessel, Δεκέμβριος 1944.
Η ίδια πολυκατοικία σε πιο ευχάριστες στιγμές. Το 1955 στο ισόγειο της, στεγάζει το ζαχαροπλαστείο «Ελληνικόν», που αργότερα θα αγοραστεί από τον Τρύφωνα Πατζαρόπουλο, για να στεγάσει το τρίτο κατάστημα Select. Δίπλα η πολυκατοικία όπως είναι σήμερα, από την οδό Θήρας.
Πλατεία Κυψέλης 1950. Στο βάθος ο βράχος, που κτίστηκε αργότερα το Ρόξυ.
Όλα αυτά που είδατε, έχουν σαφώς μια εικόνα νοσταλγίας. Όμως θέλω να σας αποδείξω, ότι η γειτονιά μου, η Κυψέλη παραμένει όμορφη. Ειλικρινά τώρα, ξέρετε πολλούς δρόμους της Αθήνας σαν την Φωκίωνος Νέγρη; Ετοιμαστείτε να σας πείσω.
Αν δεν σας έπεισα ακόμα, σας περιμένω για μια βόλτα στην γειτονιά μου. Θέλω να ευχαριστώ τις πηγές μου, γνωστές και άγνωστες των παλαιών φωτογραφιών της περιοχής μας. Το αρχείο μας στο www.facebook.com/kypseli περιέχει πολλές φωτογραφίες και από το χθες και από το σήμερα. Θα κλείσω με μερικές φωτογραφίες αναμνήσεων. Κάτω ο Νίκος Γκάτσος στην Φωκ. Νέγρη.
Ο παιδικός μου φίλος Γιώργος Αγγελόπουλου με την αδελφή του, έξω από το 26 ο Δημοτικό σχολείο.
Η αχώριστη παρέα των παιδικών μου χρόνων, στην Πλατεία Κυψέλης.
\ Ο Φωτογράφος της Πλατείας Κυψέλης, μαζί με τον Μάνο Λοίζο και τον Διονύση Σαββόπουλο, το 1960.
Αυτή ήταν η δικιά μου Κυψέλη. Αν έχετε παλιές φωτογραφίες και θα επιθυμούσατε να τις μοιραστείτε, θα σεβαστούμε απόλυτα τις πηγές. Προσπάθησα να μην σας κουράσω, με περιττά εφέ στην παρουσίαση αυτή. Θα κλείσω αυτή την παρουσίαση με λίγους στίχους του Νίκου Γκάτσου. Όλοι χορεύουν απόψε, τραγουδάνε όλοι στη μεγάλη τούτη πόλη κι είναι Κυριακή. Γίνανε φίλοι, αγγέλοι και διαβόλοι με τη μουσική. Με το φεγγάρι που λάμπει τώρα σαν μπαλόνι, το παιδί γελά, θυμώνει και κοιτά ψηλά. Και κάθε νύχτα απ το παλιό μπαλκόνι το πετροβολά. Σας ευχαριστώ