Η Γεωγραφική Πληροφορία στο Διαδίκτυο με Αξιοποίηση Τεχνολογιών Ανοιχτού Κώδικα

Η Γεωγραφική Πληροφορία στο Διαδίκτυο με Αξιοποίηση Τεχνολογιών Ανοιχτού Κώδικα Αντωνίου Βύρων 1, Τσούλος Λύσανδρος 2 (1) Τοπογράφος Μηχανικός - Μεταπτυχιακός Φοιτητής, ΔΠΜΣ «Γεωπληροφορική» ΣΑΤΜ/ΕΜΠ antonioubyron@yahoo.gr (2) Καθηγητής ΕΜΠ, ΕΜΠ Εργαστήριο Χαρτογραφίας, Η. Πολυτεχνείου 9 157 80 Ζωγάφου, τηλ: 210-7722730, lysandro@central.ntua.gr Περίληψη Η χαρτογραφία μέσω δικτύων, αποτελεί το υποχρεωτικό σημείο διαβάσεως της επιστήμης της Χαρτογραφίας από την κατάσταση του παραδοσιακού χάρτη προς μια κοινωνία στην οποία η γεωγραφική πληροφορία θα είναι προσβάσιμη από τον τελικό χρήστη ανεξαρτήτως χώρου και χρόνου. Θέτοντας τον παραπάνω στόχο και συνυπολογίζοντας το σημαντικό παράγοντα της διαλειτουργικότητας, που επίσης αποτελεί βασικό ζητούμενο [10], η αξιοποίηση των «ανοιχτών» τεχνολογιών και προτύπων που προωθούνται από διεθνείς οργανισμούς (π.χ. W3C, OGC, ISO κ.α. [15][26][28][29]) αποτελεί ενδεχομένως τον πιο ενδεδειγμένο δρόμο. Έχοντας το παραπάνω πλαίσιο ως βασικό οδηγό, σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε περιβάλλον λογισμικού, το οποίο αφ ενός αξιοποιεί πακέτα λογισμικού ανοιχτού κώδικα και αφετέρου ανοιχτά πρότυπα αποθήκευσης και μεταφοράς δεδομένων. Ο αντικειμενικός σκοπός της προσπάθειας αυτής είναι η ανάπτυξη μιας εφαρμογής, η οποία θα λειτουργεί σε διαδικτυακό περιβάλλον και θα αλληλεπιδρά με τον χρήστη προκειμένου να του παρέχει σε πραγματικό χρόνο (on-the-fly) γεωγραφική πληροφορία ανάλογα με τα κριτήρια που θέτει ο ίδιος. Tα συστατικά μέρη της εφαρμογής είναι μη ιδιόκτητα πακέτα λογισμικού (open source) ενώ τα δεδομένα διακινούνται ακολουθώντας τις προδιαγραφές των ανοιχτών προτύπων. Πιο αναλυτικά, το περιβάλλον της εφαρμογής χρησιμοποιεί ως web server τον Apache HTTP Server 2.0, ως Σύστημα Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων την PostgreSQL 8.0, για server-side scripting την PHP 5.0, ενώ στο επίπεδο του χρήστη τα δεδομένα είτε προβάλλονται ως SVG είτε αποστέλλονται ως αρχεία που ακολουθούν την κωδικοποίηση της XML ή της GML. Παράλληλα, ως client side scripting χρησιμοποιείται η ECMAscript (Javascript). Τέλος, η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να δημιουργεί (ψηφιοποιεί) ανά θεματικό επίπεδο γεωγραφικές οντότητες, καταγράφοντας τόσο τη γεωμετρία όσο και τα περιγραφικά δεδομένα αυτών και να τις εισάγει στο ΣΔΒΔ. Δίκτυα & Χαρτογραφική Πρακτική 453

1. Ανοιχτές Τεχνολογίες τύπου XML Η εξέλιξη των τεχνολογιών που βασίζονται στην τεχνολογία XML έχει, από την αρχή σχεδόν, ξεπεράσει τις προσδοκίες ακόμη και των πιο αισιόδοξων χρηστών. Η αρχική ιδέα για τη δημιουργία ενός κοινού format για συγκεκριμένους τύπους δεδομένων, μετεξελίχθηκε σε ένα πληροφοριακό υπόβαθρο το οποίο πλέον αντιμετωπίζει θέματα συλλογής, αποθήκευσης, ανάλυσης και παρουσίασης δεδομένων σε όλες τις κοινότητες γνώσης που χρησιμοποιούν την Πληροφορική [6][21][22][23][27]. Πιο συγκεκριμένα, η κοινότητα των χρηστών που ασχολείται με τη χωρική πληροφορία (κυρίως μέσα από τα πεπραγμένα διεθνών οργανισμών όπως το OGC), υιοθέτησε τις νέες αυτές τεχνολογίες και το κατάλληλο τεχνολογικό υπόβαθρο για την ομαλότερη αξιοποίηση των ανοιχτών τεχνολογιών στο χώρο της Γεωπληροφορικής [16]. Στα πλαίσια αυτής της εξελισσόμενης κατάστασης έχουν κάνει την εμφάνισή τους προσπάθειες οι οποίες στοχεύουν στην ενσωμάτωση των νέων τεχνολογικών στη συλλογή, αποθήκευση, ανάλυση και απεικόνιση της χωρικής πληροφορίας [17][18][19]. Στο πλαίσιο αυτό η παρούσα εργασία, θέτει ως αντικειμενικό σκοπό της την αξιοποίηση των τεχνολογιών της οικογένειας XML στην καθημερινή πρακτική εργασιών του τομέα της Γεωπληροφορικής. Είναι δεδομένο ότι αυτός ο φιλόδοξος στόχος έχει πλήθος προεκτάσεων και πτυχών που απαιτούν μακρά και ενδελεχή μελέτη και δεν είναι δυνατό να καλυφθούν στα πλαίσια μίας εργασίας. Ωστόσο, είναι δυνατή η θεωρητική προσέγγιση καθώς και η υλοποίηση ορισμένων εκ των βασικότερων λειτουργιών της επιστήμης της Γεωπληροφορικής με την αξιοποίηση των τεχνολογιών τύπου XML. Έτσι, διαδικασίες όπως η ψηφιοποίηση από raster εικόνες οντοτήτων ανά θεματικό επίπεδο, η μετατροπή των διανυσματικών οντοτήτων σε GML μορφή ή σε μορφή ικανή ώστε να εισαχθούν σε χωρικές βάσεις δεδομένων, καθώς και η ανάκτηση δεδομένων από τη χωρική βάση δεδομένων και απεικόνισή τους στον τελικό χρήστη ή τη κωδικοποίηση σε XML ή/και GML και την αποστολή τους σ αυτόν, καλύπτουν ένα αρκετά μεγάλο φάσμα των βασικών ενεργειών του τομέα της Γεωπληροφορικής. Όλα τα παραπάνω ανοίγουν το δρόμο για την περαιτέρω διερεύνηση και ανάπτυξη μεθόδων και διαδικασιών οι οποίες θα επιτρέψουν στην κοινότητα της Γεωπληροφορικής να περάσει στην εποχή των διεθνών προτύπων, των ανοιχτών προτύπων σε λογισμικό και δεδομένα και αξιοποιώντας τα παραπάνω να κερδίσει το στοίχημα της διαλειτουργικότητας [1][2][3][4]. 2. Τεχνολογικό Υπόβαθρο Στη παρούσα εργασία γίνεται ευρεία χρήση των ανοιχτών προτύπων, όπως αυτά ορίζονται από διεθνείς, αναγνωρισμένους και αξιόπιστους οργανισμούς στο χώρο της πληροφορικής. Τέτοιοι οργανισμοί είναι το W3C (World Wide Web Consortium) το οποίο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους διεθνείς οργανισμούς στο χώρο του διαδικτύου και της πληροφορικής, ο ISO (International Standardization Organization) που αποτελεί το παγκόσμιο οργανισμό τυποποίησης και το OGC (Open GIS Consortium) το οποίο είναι ένας οργανισμός που διαχειρίζεται και προωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο την επιστήμη 454 9 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Χαρτογραφία Δικτύων - Χαρτογραφία μέσω Δικτύων, 2-4/11/2006

της Γεωπληροφορικής [14]. Έτσι, πιο συγκεκριμένα, τα πρότυπα που χρησιμοποιούνται είναι η XML (extensible Markup Language) και η GML (Geography Markup Language) για την αποθήκευση και μεταφορά των γεωγραφικών οντοτήτων [8] [9] [11], η SVG (Scalable Vector Graphics) για την απόδοση των γεωγραφικών οντοτήτων καθώς και για τη δημιουργία νέων [7][12][25], η ECMAScript (Javascript) αφ ενός για την αξιολόγηση και διαχείριση των ενεργειών του τελικού χρήστη (client) και αφ ετέρου για την «υποδοχή» των δεδομένων που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της ψηφιοποίησης[13][20]. Παράλληλα, στα πλαίσια της εφαρμογής, έγινε προσπάθεια αξιοποίησης και των υφιστάμενων εξελίξεων στον τομέα της Πληροφορικής. Έτσι, και πάλι χρησιμοποιήθηκαν πακέτα λογισμικού και γλώσσες προγραμματισμού, οι οποίες ανήκουν στην οικογένεια των open source τεχνολογιών, τα οποία όμως δεν υποστηρίζονται από κάποιο θεσμοθετημένο διεθνή οργανισμό αλλά από πολυπληθείς ομάδες χρηστών και φορείς με υψηλό κύρος όπως είναι τα πανεπιστήμια. Συγκεκριμένα, για την υλοποίηση της γεω-βάσης επιλέχθηκε το αντικειμενο-σχεσιακό σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων της PostgreSQL ενισχυμένο με τη χωρική επέκταση PostGIS, για τις ανάγκες του διακομιστή ιστοσελίδων (web server) προτιμήθηκε ο Apache HTTP server και τέλος, για τις ανάγκες του προγραμματισμού σε επίπεδο διακομιστή (server side scripting) χρησιμοποιήθηκε η γλώσσα προγραμματισμού PHP. 3. Ανάλυση Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η προσπάθεια που έχει καταβληθεί στοχεύει στην ανάπτυξη διεργασιών του τομέα της Γεωπληροφορικής μέσα από την αξιοποίηση των ανοιχτών τεχνολογιών. Μία τέτοια προσπάθεια δεν είναι λογικό να επικεντρώσει αποκλειστικά και μόνο την λειτουργικότητά της σε stand alone επίπεδο. Στόχο αποτελεί η ανάπτυξη της εφαρμογής κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δύναται να λειτουργήσει σε ένα δικτυακό περιβάλλον είτε αυτό είναι τοπικό (intranet) είτε στον παγκόσμιο ιστό (www). Έτσι, η εφαρμογή προσπαθεί να δημιουργήσει το κατάλληλο υπόβαθρο ώστε να είναι δυνατή η διασφάλιση της λειτουργικότητας σε δικτυακό περιβάλλον. Για το λόγο αυτό η εφαρμογή έχει υιοθετήσει την client/server αρχιτεκτονική. Η Εικόνα 1 δίνει αυτή την αρχιτεκτονική. Σε οποιαδήποτε client/server εφαρμογή, αυτό που βλέπει ο τελικός χρήστης είναι προφανώς αυτό που φθάνει στον client και συνήθως ονομάζεται γραφικό περιβάλλον διεπαφής (Graphical User Interface GUI) του χρήστη με την εφαρμογή. Οι ενέργειες του χρήστη σε ένα τέτοιο περιβάλλον διαχωρίζονται σε δύο είδη. Σ αυτές που παραμένουν στο επίπεδο του client και στις οποίες αντιδρά το GUI με χρήση μίας client side γλώσσας προγραμματισμού, και σε αυτές που διαβιβάζονται στον web server, ο οποίος και αναλαμβάνει την περαιτέρω προώθησή τους στην βάση δεδομένων. Στο στάδιο αυτό γίνεται χρήση μία server side γλώσσας προγραμματισμού καθώς και της προδιαγραφής SQL. Τέλος, η βάση δεδομένων θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να κατανοεί και να εκτελεί απλά ή και σύνθετα χωρικά (ή μη) ερωτήματα (δηλ. να κάνει χρήση Δίκτυα & Χαρτογραφική Πρακτική 455

Εικόνα 1: Η αρχιτεκτονική της εφαρμογής. χωρικών τελεστών). Ουσιαστικά, πρέπει να είναι μία χωρική βάση δεδομένων στην οποία θα είναι αποθηκευμένη τόσο η γεωμετρία όσο και οι μη χωρικές ιδιότητες των οντοτήτων. 4. Εφαρμογή Προκειμένου να εξετασθεί και να επιβεβαιωθεί, η λειτουργικότητα των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, αναπτύχθηκε μία εφαρμογή με σκοπό να λειτουργήσει ως πρότυπο για την δοκιμή και υλοποίηση της παραπάνω αρχιτεκτονικής. Έτσι, σκοπός της εφαρμογής είναι η διερεύνηση της δυνατότητας εκτέλεσης βασικών διεργασιών της Γεωπληροφορικής με αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν τα διεθνή ανοιχτά πρότυπα καθώς και τα open source πακέτα λογισμικού. Απώτερος στόχος είναι τα η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου περιβάλλοντος εργασίας το οποίο θα προσφέρει στο χρήστη τη δυνατότητα να εκτελεί παρόμοιες ενέργειες με αυτές που επιτρέπουν τα εμπορικά πακέτα λογισμικού GIS, και μάλιστα σε διαδικτυακό περιβάλλον. Για τις ανάγκες της εφαρμογής δημιουργήθηκε ένα γραφικό περιβάλλον διεπαφής με τον τελικό χρήστη ο οποίο παίζει το ρόλο ενός Editor στον οποίο, ο χρήστης μπορεί να εκτελέσει τις παρακάτω ενέργειες: Να εισάγει ως υπόβαθρο μία ράστερ εικόνα με γεωαναφορά. Να μπορεί να εργαστεί σε ένα περιβάλλον το οποίο καταγράφει πραγματικές συντεταγμένες και όχι τη σχετική θέση των pixels στην οθόνη του χρήστη. Να δημιουργήσει μέσα από ψηφιοποίηση τη γεωμετρία χωρικών οντοτήτων (σημεία, γραμμές πολύγωνα). 456 9 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Χαρτογραφία Δικτύων - Χαρτογραφία μέσω Δικτύων, 2-4/11/2006

Να καταγράψει για κάθε μια από τις οντότητες που ψηφιοποιεί μη χωρικές ιδιότητες (attributes). Να αποθηκεύει τα δεδομένα που δημιούργησε στον Editor σε μία χωρική βάση δεδομένων (η οποία δύναται να βρίσκεται σε διαφορετική τοποθεσία από τον χρήστη). Να μπορεί να εκτελεί χωρικά και μη ερωτήματα στη ΒΔ. Να μπορεί να αποθηκεύσει σε XML/GML κωδικοποίηση τα αποτελέσματα των ερωτημάτων που υποβάλει στη ΒΔ. Να μπορεί να απεικονίσει στην οθόνη του τα αποτελέσματα των ερωτημάτων που υποβάλει στη ΒΔ. Το περιβάλλον (Εικόνα 2) που δημιουργήθηκε αποτελεί ένα ψηφιδωτό από διάφορες, αλληλοσυμπληρούμενες τεχνολογίες, η κάθε μία από τις οποίες εκτελεί συγκεκριμένη εργασία. Το μεγαλύτερο μέρος του γραφικού περιβάλλοντος καταλαμβάνει ο χώρος που χρησιμοποιείται από το SVG plug-in στο οποίο γίνεται η απεικόνιση των raster αρχείων και η ψηφιοποίηση των γεωγραφικών οντοτήτων. Για τη καταγραφή των οντοτήτων χρησιμοποιείται η γλώσσα προγραμματισμού JavaScript η οποία καταγράφει τις ενέργειες του χρήστη. Εικόνα 2: Το γραφικό περιβάλλον διεπαφής με το χρήστη Η σύνθεση των διαφόρων τεχνολογιών έγινε όπως παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα (Εικόνα 3): Δίκτυα & Χαρτογραφική Πρακτική 457

Εικόνα 3: Η σύνθεση των τεχνολογιών για τη δημιουργία του γραφικού περιβάλλοντος Τα θέματα που έπρεπε να επιλυθούν σε αυτό το στάδια είναι η ορθή γεωγραφική τοποθέτηση της raster εικόνας και κυρίως η ορθή γεωγραφικά παρακολούθηση της κίνησης του δείκτη επάνω στην ενεργή περιοχή χαρτογράφησης. Επίσης, έπρεπε να παρέχεται η δυνατότητα στον χρήστη να κάνει επιλεκτική ψηφιοποίηση ανάμεσα σε σημεία, γραμμές και πολύγωνα, προσομοιάζοντας έτσι τη δυνατότητα ψηφιοποίησης ανά θεματικό επίπεδο (όπως συμβαίνει και στα εμπορικά πακέτα GIS), ενώ ταυτόχρονα να ανατίθεται σε κάθε οντότητα ένας μοναδικός κωδικός αναγνώρισης (id). Τέλος, έπρεπε να επιτευχθεί, αφ ενός η δυνατότητα απεικόνισης των οντοτήτων που δημιουργεί ο χρήστης και αφ ετέρου η καταγραφή αυτών των οντοτήτων ανά θεματικό επίπεδο, όπως ακριβώς δηλαδή έγινε η ψηφιοποίηση. Το τελευταίο αυτό στάδιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου ότι έτσι επιτυγχάνεται η μετέπειτα ομαλή εισαγωγή των δεδομένων στη Βάση Δεδομένων. Επιπλέον το γραφικό περιβάλλον διεπαφής περιλαμβάνει διάφορα στοιχεία από HTML Forms (π.χ. buttons, list box), πολλά εκ των οποίων εκτελούν στο παρασκήνιο μικρά κομμάτια από κώδικα JavaScript. Ο κώδικας αυτός εκτελείται στο περιβάλλον του χρήστη (client-side scripting). Ο στόχος αυτού του τμήματος είναι να διευκολύνει, όσο είναι αυτό δυνατό, το χρήστη στη εκτέλεση διάφορων ενεργειών όπως η καταγραφή των ιδιοτήτων των γεωγραφικών οντοτήτων. Επιπρόσθετα, στο γραφικό περιβάλλον έχουν τοποθετηθεί ορισμένα κουμπιά, τα ο- ποία δεν διαφέρουν εξωτερικά σε τίποτα με τα υπόλοιπα, με τη διαφορά ότι η κάθε ενέργεια επ αυτών ξεκινά τμήματα από κώδικα της γλώσσας PHP ο οποίος εκτελείται στον server (server side scripting). Τα scripts αυτά αναλαμβάνουν τη διακίνηση τόσο της γεωμετρίας όσο και των θεματικών ιδιοτήτων από και προς την χωρική βάση δεδομένων. Στην πράξη, αυτό που συμβαίνει είναι ο σχηματισμός SQL ερωτημάτων για τα σημεία, τις γραμμές και τα πολύγωνα, τη διαβίβαση των ερωτημάτων αυτών μέσω της PHP στη 458 9 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Χαρτογραφία Δικτύων - Χαρτογραφία μέσω Δικτύων, 2-4/11/2006

PostgreSQL, την διαχείριση των επιστρεφόμενων εγγραφών (μετά την εκτέλεση των SQL ερωτημάτων από τη ΒΔ), και τέλος είτε τη δημιουργία ενός XML/GML αρχείου είτε την απεικόνισή τους στην οθόνη με τη βοήθεια της SVG, ανάλογα με τις επιλογές του χρήση [5][24]. Στην Εικόνα 4 φαίνεται η διαδικασία ψηφιοποίησης των σημείων, γραμμών και πολυγώνων πάνω στο raster αρχείο. Όπως αναφέρθηκε και αρχικά, στόχο της εφαρμογής αποτελεί η δημιουργία ενός γραφικού περιβάλλοντος για την εκτέλεση κοινών δραστηριοτήτων στο χώρο των ΣΓΠ και μάλιστα σε ένα διαδικτυκό περιβάλλον υλοποιώντας την όποια υποδομή αυτό επιβάλει. Είναι προφανές ότι δεν είναι εφικτό τα αποτελέσματα μιας τέτοιας προσπάθειας να συγκριθούν με εμπορικά πακέτα λογισμικού. Αυτό όμως που μπορεί να αποδείξει είναι το εφικτό της διαδικασίας (proof of concept). Εκτιμάται ότι η παρούσα εφαρμογή καταδεικνύει ότι είναι δυνατή η καθολική χρήση τόσο των ανοιχτών προτύπων όσο και των α- νοιχτών πακέτων λογισμικού στον τομέα της Γεωπληροφορικής. Εικόνα 4. Ψηφιοποίηση χωρικών οντοτήτων 5. Συμπεράσματα Είναι πλέον σαφές ότι τόσο στον τομέα των προτύπων όσο και στον τομέα της ανάπτυξης ανοιχτού λογισμικού υπήρξαν ραγδαίες εξελίξεις, κυρίως τα τελευταία χρόνια. Καταβλήθηκε προσπάθεια έτσι ώστε μέρος των εξελίξεων αυτών να παρουσιασθεί τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά στα πλαίσια της παρούσας εργασίας. Η υλοποίηση συγκε- Δίκτυα & Χαρτογραφική Πρακτική 459

κριμένων ενεργειών, οι οποίες χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην επιστήμη της γεωπληροφορικής χρησιμοποιώντας αποκλειστικά συνδυασμό ανοιχτών προτύπων και πακέτων λογισμικού ανοιχτού κώδικα, αποδεικνύει την δυναμική που κρύβεται μέσα από την υιοθέτηση μία τέτοιας προσέγγισης για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου περιβάλλοντος χαρτογραφικής παραγωγής. Βιβλιογραφία 1. Αντωνίου Β., Ιούλιος 2006, Εφαρμογές των τεχνολογιών τύπου XML στο γνωστικό αντικείμενο της Γεωπληροφορικής, Μεταπτυχιακή Εργασία ΔΜΠΣ «Γεωπληροφορική» ΕΜΠ. 2. Αντωνίου Β. Ιούλιος 2004, Διερεύνηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας XML για τη σύνθεση και απόδοση χαρτών, Διπλωματική εργασία ΣΑΤΜ ΕΜΠ. 3. Antoniou B. and Tsoulos L., 2004, Converting raster images to XML and SVG. The potential of XML - encoded images and SVG image files in Geomatics, SVGOpen, Tokyo. 4. Antoniou B. and Tsoulos L., 2006, The potential of XML encoding in geomatics converting raster images to XML and SVG, Computers & Geosciences 32, p.p 184 194. 5. Atkinson L., Suraski Z., 2004, Πλήρης οδηγός της PHP 5, Τρίτη έκδοση, Εκδόσεις Μ. Γκιούρδας. 6. Battiato, S., Blasi, G., Gallo, G., Nicorta, S., Costanzo A., G., SVG Rendering by Watershed Decomposition. 7. Boyle J., SVG Brinks fast Vector Graphics to the Web http://tech.irt.org/articles/js176/. (Τελευταία επίσκεψη στις 23/03/2006). 8. Galdos Systems Inc, 2003 Galdos Systems Inc, 2003. Developing and Managing GML Application Schemas. 9. Lake Ron, 2001, GML 2.0 Enabling the Geo-spatial Web, Galdos Systems Inc. 10. Mark Reichardt, The havoc of non-interoperability, OGC White Paper. 11. Microsoft Coorpration, Microsoft XML Parser User s Manual, Microsoft XML Core Services (MSXML) 4.0. 12. Neumann Andreas and Andreas M. Winter, SVG - Scalable Vector Graphics. A future cornerstone of the WWW-infrastructure. 13. Neumann Andreas and Andreas M. Winter, Time for SVG Towards high interactive webmap, Institute of Cartography, ETH Zurich. 14. OpenGIS Consortium, 25 April 2002, Geography Markup Language (GML) 2.1.1., Open- GIS Implementation Specification,. 15. OpenGIS Consortium, 2003, Geography Markup Language (GML) Implementation Specification, version 3.0, OpenGIS Implementation Specification. 16. OpenGIS Consortium, 2004, Data Models and Interoperability, White Paper. 17. Peng, Tsou, 2003, Internet GIS, John Wiley & Sons, Inc. 18. Peng Z-R, January 2003, A Framework of Feature-Level Transportation Geospatial Data Sharing Systems, Transportation Research Board Annual Meeting. Washington DC. 19. Peng Z-R and Zhang C, The roles of GML, SVG, and WFS specifications in the development of Internet GIS. Journal of Geographical Systems Vol. 6 pp.95-116, 2004. 20. Petroutsos E, 1998, Mastering Visual Basic 6, Sybex Inc. 460 9 ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας Χαρτογραφία Δικτύων - Χαρτογραφία μέσω Δικτύων, 2-4/11/2006

21. Prasad L., Skourikhine A., 2005, Raster to vector conversion of Images for efficient SVG representation, SVGOpen. 22. Ronald B., XML and Databases. [http://www.rpbourret.com/xml/xmlanddatabases.htm]. Τελευταία επίσκεψη στις 23/03/2006. 23. Rusty Harold E. and Scott Means W., 2002, XML in a nutshell, 2nd ed. O Reilly. 24. Sæther Bakken S., Schmid E., 1997 2003, PHP Manual, PHP Documentation Group. 25. Watt Andrew, 2002, Designing SVG web graphics, New Riders Publishing. 26. World Wide Web Consortium, 12 May 1998, Cascading Style Sheets level 2, W3C Recommendation. 27. World Wide Web Consortium, 6 October 2000, Extensible Markup Language (XML) 1.0 (Second Edition), W3C Recommendation. 28. World Wide Web Consortium, 14 January 2003, Scalable Vector Graphics (SVG) 1.1 Specification, W3C Recommendation. 29. World Wide Web Consortium, 10 May 2004, Scalable Vector Graphics (SVG) 1.2, W3C Working Draft. Δίκτυα & Χαρτογραφική Πρακτική 461