ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Εισαγωγή... 2 ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ...4

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή... 2 ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ...4 1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΕΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΣΕΡΡΩΝ...5 1.1. Γενικά Στοιχεία Οικοδομικής Δραστηριότητας Κλάδου στο Νομό... 5 1.2. Γενικά Στοιχεία Επιχειρήσεων...8 1.3. Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων... 13 1.4. Αναπτυξιακές Δυνατότητες...18 1.5. Αναπτυξιακά Δεδομένα Προβλήματα... 20 ΜΕΡΟΣ Β : ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ... 23 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ...24 2. ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ... 25 2.1. Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Έρευνας...25 2.2. Απασχόληση... 28 2.3. Επενδύσεις... 29 3. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ... 32 3.1. Προμηθευτές... 32 3.2. Πωλήσεις...38 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ...43 4.1. Πλεονεκτήματα... 43 4.2. Μειονεκτήματα... 45 4.3. Ευκαιρίες...47 4.4. Κίνδυνοι...50 4.5. Συνθήκες Ανταγωνισμού...52 4.6. Ανάλυση Πλεονεκτημάτων Μειονεκτημάτων Σχετικών με το Περιβάλλον του Ν. Σερρών... 55 5. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ...60 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 62 1

Εισαγωγή Η εκπόνηση της παρούσας μελέτης εντάσσεται στη δεύτερη φάση του έργου το οποίο ανατέθηκε από το Επιμελητήριο Σερρών στην ICAP AE, και έχει ως στόχο: Α)την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης στο Νομό Σερρών Β)την καταγραφή και ανάλυση των δυνατοτήτων ανάπτυξης, των προβλημάτων αλλά και προοπτικών συγκεκριμένων κλάδων επιχειρηματικής δραστηριότητας στο Νομό Σερρών. Ειδικότερα, στην παρούσα μελέτη περιλαμβάνεται η καταγραφή και αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων και συνθηκών λειτουργίας των επιχειρήσεων του κλάδου δομικών υλικών, την ανάλυση των πλεονεκτημάτων, μειονεκτημάτων, ευκαιριών και κινδύνων των επιχειρήσεων και την εξέταση των ωφελειών και μειονεκτημάτων που προέρχονται από τη λειτουργία των επιχειρήσεων στα όρια του Νομού Σερρών. Η μεθοδολογία εκπόνησης βασίζεται τόσο στην ανάλυση χρονολογικών σειρών δευτερογενών στοιχείων της οικονομικής δραστηριότητας και της λειτουργίας των επιχειρήσεων, όσο και στην διεξαγωγή δειγματοληπτικής πρωτογενούς έρευνας μεταξύ των επιχειρήσεων μελών, στόχος της οποίας ήταν η διερεύνηση και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές, καθώς και των προοπτικών που διαγράφονται για τις επιχειρήσεις του Νομού. Στο πρώτο μέρος της μελέτης παρουσιάζονται τα γενικά στατιστικά στοιχεία για την δραστηριότητα του ευρύτερου κλάδου στο Νομό Σερρών. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται η εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας στο Νομό, γενικά στοιχεία της επιχειρηματικότητας του Νομού (πλήθος επιχειρήσεων, νομική μορφή, ετήσιος κύκλος εργασιών) και τέλος διερευνώνται οι χρηματοδοτικές δυνατότητες από τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους και οι αναπτυξιακές δυνατότητες και προβλήματα των επιχειρήσεων του κλάδου. 2

Στο δεύτερο μέρος αναλύονται τα πορίσματα της πρωτογενούς έρευνας που διεξήχθη μεταξύ των επιχειρήσεων μελών του Επιμελητηρίου Σερρών. Συγκεκριμένα εξετάζονται οικονομικά στοιχεία, η εξέλιξη της απασχόλησης, η τυχόν πραγματοποίηση επενδύσεων και το ύψος των κεφαλαίων που δαπανήθηκαν για επενδύσεις. Επίσης, παρουσιάζονται ποιοτικά κριτήρια πλεονεκτημάτων, μειονεκτημάτων, ευκαιριών και κινδύνων, όπως αυτά αξιολογούνται και κατατάσσονται κατά σειρά σπουδαιότητας από τις επιχειρήσεις και τέλος, παρατίθενται οι απόψεις για τις μελλοντικές προοπτικές. Στο τέλος της μελέτης παρατίθενται τα συμπεράσματα από τη συνθετική ανάλυση των στοιχείων της πρωτογενούς και δευτερογενούς έρευνας. 3

ΜΕΡΟΣ Α : ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 4

1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΕΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΣΕΡΡΩΝ 1.1. Γενικά Στοιχεία Οικοδομικής Δραστηριότητας Κλάδου στο Νομό Η οικοδομική δραστηριότητα επηρεάζει σημαντικά τον κλάδο των δομικών υλικών, αφού ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί τον μοναδικό αγοραστή των συγκεκριμένων προϊόντων. Στον πίνακα 1.1.1 αποτυπώνεται η εξέλιξη του αριθμού των νέων οικοδομών για το Νομό Σερρών και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Πίνακας 1.1.1. Αριθμός Νέων Οικοδομών Περιοχές 2000 2001 2002 2003 2004 Νομός Σερρών 525 595 559 593 638 Κεντρική Μακεδονία 5.725 6.433 7.149 7.182 7.400 % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 9,2% 9,2% 7,8% 8,3% 8,6% Πηγή: ΕΣΥΕ Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η οικοδομική δραστηριότητα παρουσίασε ικανοποιητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης κατά τη διάρκεια της περιόδου 2000-2004. Συγκεκριμένα, το 2004 ο αριθμός των αδειών για νέες οικοδομές ανήλθε σε 638 παρουσιάζοντας αύξηση 7,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο αριθμός των νέων οικοδομών, παρουσίαση μείωση την περίοδο 2002, ωστόσο τα δύο επόμενα έτη σημειώθηκε ανάκαμψη. Συγκριτικά με τα δεδομένα της περιφέρειας, ο Νομός Σερρών παρουσιάζει μεγαλύτερη αύξηση, με εξαίρεση το 2002. Αντίθετα, η εξέλιξη του όγκου των νέων οικοδομών στο Νομό Σερρών παρουσίασε έντονες τάσεις μείωσης την περίοδο 2000-2003, ενώ το 2004 σημειώνεται σημαντική ανάκαμψη. Αντίστοιχα, ο όγκος των νέων οικοδομών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας παρουσίασε συνεχή ανοδική πορεία κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, με αποτέλεσμα 5

να περιορισθεί το ποσοστό συμμετοχής του Νομού στην Περιφέρεια σε 5,8% το 2003, ενώ το 2004 αυξήθηκε σε 6,4% Πίνακας 1.1.2. Όγκος Νέων Κατοικιών (σε κ. μ.) Περιοχές 2000 2001 2002 2003 2004 Νομός Σερρών 958.791 880.886 809.116 763.809 877.405 Κεντρική Μακεδονία 10.764.507 11.914.686 12.713.159 13.220.676 13.666.680 % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 8,9% 7,4% 6,4% 5,8% 6,4% Πηγή: ΕΣΥΕ Από την πλευρά της αξίας των νέων οικοδομών (σύμφωνα με τα στοιχεία των αδειών), σημειώθηκαν σημαντικού εύρους διακυμάνσεις με σημαντική αύξηση τη διετία 2001-2002 (και ιδίως το 2002 στην οποία καταγράφηκε αύξηση 55,2%), και επαναφορά στα επίπεδα των προηγούμενων ετών το 2003 και 2004. Οι διακυμάνσεις αυτές πιθανά οφείλονται σε μεμονωμένες περιπτώσεις νέων οικοδομών υψηλής αξίας, και δεν επηρεάζουν σημαντικά την μακροχρόνια ανοδική τάση της οικοδομικής δραστηριότητας. Σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, ο εξεταζόμενος Νομός απορρόφησε ποσοστό 6-7% τη διετία 2003-2004, ενώ αντίθετα τα προηγούμενα έτη σημειώθηκαν σημαντικές διακυμάνσεις. Πίνακας 1.1.3. Αξία Νέων Οικοδομών Περιοχές 2000 2001 2002 2003 2004 (σε χιλ. ) Νομός Σερρών 6.525 7.558 11.732 5.243 6.935 Κεντρική Μακεδονία 165.205 101.727 96.015 85.939 116.335 % Νομού Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 3,9% 7,4% 12,2% 6,1% 6,0% Πηγή: ΕΣΥΕ 6

Διάγραμμα 1.1.1. Εξέλιξη Μεριδίου Νέων Οικοδομών του Ν. Σερρών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 2000 2001 2002 2003 2004 Αριθμός Οικοδομών Όγκος Οικοδομών Αξία Οικοδομών Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η ανάλυση στοιχείων σχετικά με τις προσθήκες οικοδομών, οι οποίες συνεισφέρουν σε σημαντικό βαθμό στη δραστηριότητα των δομικών υλικών. Στον πίνακα 1.1.4 εμφανίζονται στοιχεία σχετικά με τις προσθήκες οικοδομών (σε αριθμό και όγκο) για την περίοδο 2002-2004, στο Νομό Σερρών και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, το μέγεθος των προσθηκών παρέμεινε στα ίδια σχεδόν επίπεδα σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2002-2004. Συγκριτικά με τα στοιχεία της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, το ποσοστό του Νομού παρουσίασε κάμψη με αποτέλεσμα το 2004 οι προσθήκες οικοδομών στον Νομό Σερρών να αποτελούν το 13,6% του συνολικού μεγέθους της περιφέρειας. Ωστόσο είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των νέων οικοδομών. 7

Αντίστοιχα, ο όγκος των προσθηκών των οικοδομών παρουσίασε σημαντική αύξηση, ιδίως το 2003, ενώ το 2004 σημειώθηκε μικρή μείωση. Η αύξηση σε απόλυτα μεγέθη το 2003 είχε ως αποτέλεσμα και την αντίστοιχη σημαντική αύξηση του ποσοστού του Νομού ενώ το επόμενο έτος (2004), παρά τη μικρή μείωση (του αντίστοιχου ποσοστού) διατηρήθηκε σε ικανοποιητικά επίπεδα. Πίνακας 1.1.4. Προσθήκες Οικοδομών Έτος Αριθμός Όγκος Νομός Σερρών Κεντρική Μακεδονία % Νομού / Περιφέρεια Νομός Σερρών Κεντρική Μακεδονία (σε κ. μ.) % Νομού / Περιφέρεια 2002 329 2.138 15,4% 121.685 1.776.491 6,8% 2003 329 2.186 15,1% 156.998 2.036.772 7,7% 2004 310 2.278 13,6% 147.114 2.022.522 7,3% Πηγή: ΕΣΥΕ 1.2. Γενικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με την διάρθρωση των επιχειρηματικών μονάδων του κλάδου των δομικών υλικών. Στον πίνακα 1.2.1. παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη του συνολικού πλήθους των επιχειρήσεων, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. για τη χρονική περίοδο 2000 2002. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, το συνολικό πλήθος των επιχειρήσεων που δραστηριοποιείται εν γένει στον κλάδο των δομικών υλικών κυμαίνεται στο επίπεδο των 310-320 επιχειρήσεων για το εξεταζόμενο διάστημα σημειώνοντας περιορισμένου εύρους μεταβολές. Το 2002 ο αριθμός των επιχειρήσεων δομικών υλικών ανήλθε σε 317 μονάδες, ελάχιστα μειωμένος σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων είναι εμπορικές, με σημαντική διαφορά από τις παραγωγικές. Παρά τη μείωση του αριθμού των εμπορικών μονάδων την περίοδο 2000-2002, αυτές διατηρούν την πρώτη θέση σε όλη τη διάρκεια της περιόδου. Αντίθετα, οι παραγωγικές επιχειρήσεις σημειώνουν ιδιαίτερα υψηλούς ρυθμούς αύξησης, ιδίως το 2002, έτος με υποχώρηση των εμπορικών μονάδων. 8

Ωστόσο, η συμμετοχή τους στο σύνολο των επιχειρήσεων του κλάδου σε επίπεδο Νομού είναι της τάξης του 25%. Πίνακας 1.2.1. Εξέλιξη Πλήθους Επιχειρήσεων του Κλάδου Δομικών Υλικών Έτος 2000 2001 2002 Αριθμός % μεταβολής Αριθμός % μεταβολής Αριθμός % μεταβολής Παραγωγικές 57-64 10,9% 80 20,0% Εμπορικές 254-258 1,6% 237-8,9% Σύνολο 311-322 3,4% 317-1,6% Πηγή: ΕΣΥΕ Μητρώο Επιχειρήσεων Διάγραμμα 1.2.1. Εξέλιξη Πλήθους Επιχειρήσεων του Κλάδου 100% 80% 60% 40% 20% 0% 81,7% 80,1% 74,8% 18,3% 19,9% 25,2% 2000 2001 2002 Εμπορικές Παραγωγικές Τα στοιχεία της κατανομής των επιχειρήσεων στους επιμέρους υποκλάδους και η διαχρονική εξέλιξη τους κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, παρουσιάζονται στον πίνακα 1.2.2. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, το μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων στον εμπορικό τομέα συγκεντρώνεται στον υποκλάδο λιανικού εμπορίου κιγκαλερίας, χρωμάτων και τζαμιών, κατέχοντας μερίδιο 70% περίπου του συνολικού αριθμού επιχειρήσεων δομικών υλικών στο Νομό Σερρών. Επισημαίνεται ωστόσο, η σημαντική μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων στο συγκεκριμένο υποκλάδο (ιδίως το 2002), με ρυθμό μεγαλύτερο από την αντίστοιχη μείωση στο συνολικό πλήθος των επιχειρηματικών μονάδων του ευρύτερου κλάδου των δομικών υλικών. Ο άλλος υποκλάδος του εμπορικού τομέα (χονδρικό εμπόριο σιδηρικών 9

καθώς και υδραυλικού και θερμαντικού εξοπλισμού) παρουσιάζει περιορισμένη αύξηση. Αντίστοιχα στον παραγωγικό τομέα ξεχωρίζει ο υποκλάδος κοπή μορφοποίηση και κατεργασία λίθων για διακοσμητικούς και οικοδομικούς σκοπούς, με μερίδιο 6,6% στο σύνολο των επιχειρήσεων για το 2002 και αύξηση μεριδίου στο συγκεκριμένο έτος (2002). Αξιοσημείωτος είναι και ο υποκλάδος της κατασκευής άλλων προϊόντων από σκυρόδεμα, με μερίδιο συμμετοχής 3,7% το 2002 παραμένοντας στα ίδια επίπεδα σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2000-2002. Πίνακας 1.2.2. Κλαδική Κατανομή Επιχειρήσεων Δομικών Υλικών του Ν. Σερρών Κλάδοι 2000 2001 2002 Λατομεία μαρμάρων και λοιπών λίθων για οικοδομικές χρήσεις και διακοσμητικούς σκοπούς 4 4 5 Λατομεία σκύρων και άμμου. Εξόρυξη ή επιφανειακή λήψη άμμου 1 1 4 Κατασκευή επίπεδου γυαλιού 1 1 1 Μορφοποίηση και κατεργασία επίπεδου γυαλιού 0 1 1 Κατασκευή και κατεργασία άλλων ειδών γυαλιού, περιλαμβανομένου και του γυαλιού για τεχνικές χρήσεις 1 1 2 Κατασκευή κεραμικών ειδών οικιακής χρήσης και κεραμικών διακοσμητικών ειδών 5 4 7 Κατασκευή τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων από οπτή γή 3 5 4 Παραγωγή ασβέστη 2 2 2 Κατασκευή δομικών προϊόντων από σκυρόδεμα 3 3 6 Κατασκευή δομικών προϊόντων από γύψο 6 6 5 Παραγωγή έτοιμου σκυροδέματος 6 8 9 Παραγωγή ινοτσιμέντου 0 1 0 Κατασκευή άλλων προϊόντων από σκυρόδεμα, γύψο και τσιμέντο 10 11 12 Κοπή, μορφοποίηση και κατεργασία λίθων για διακοσμητικούς και οικοδομικούς σκοπούς 14 15 21 Παραγωγή άλλων προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά μ.α.κ. 1 1 1 Σύνολο Παραγωγικών 57 64 80 Χονδρικό εμπόριο σιδηρικών καθώς και υδραυλικού και θερμαντικού εξοπλισμού 29 32 34 Λιανικό εμπόριο ειδών κιγκαλερίας, χρωμάτων και τζαμιών 225 226 203 Σύνολο Εμπορικών 254 258 237 ΣΥΝΟΛΟ ΚΛΑΔΟΥ 311 322 317 Πηγή: ΕΣΥΕ - Μητρώο Επιχειρήσεων 10

Επίσης ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάλυση των επιχειρηματικών μονάδων του εξεταζόμενου κλάδου των δομικών υλικών, με βάση τη νομική τους μορφή. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα 1.2.3, οι ατομικές επιχειρήσεις καταλαμβάνουν την απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων σε όλη την εξεταζόμενη περίοδο κατέχοντας ποσοστό 80,1% το 2002. Πίνακας 1.2.3. Κατανομή Επιχειρήσεων κατά Νομική Μορφή Νομική Μορφή 2000 2001 2002 ΑΕ 7 12 12 ΕΠΕ 4 3 4 ΕΕ 4 4 2 ΟΕ 42 43 43 Κοινοπραξίες 0 0 0 Προσωπικές 254 260 254 Λοιπές 0 0 2 Σύνολο 311 322 317 Πηγή: ΕΣΥΕ - Μητρώο Επιχειρήσεων Διάγραμμα 1.2.2. Νομική Μορφή Επιχειρήσεων του Κλάδου 2002 2001 2000 0 50 100 150 200 250 300 ΑΕ - ΕΠΕ ΕΕ - ΟΕ Προσωπικές Λοιπές Τη δεύτερη θέση κατέχουν οι ομόρρυθμες επιχειρήσεις με μερίδιο που κυμάνθηκε μεταξύ 13,5%-13,6% και σε σημαντική απόσταση από τις ατομικές επιχειρήσεις. Τέλος, αξιόλογο μερίδιο καταλαμβάνουν και οι ανώνυμες εταιρίες (3,7% το 2002), με αυξητική τάση κατά τη διάρκεια της περιόδου 2000-2002. Η κατανομή αυτή των επιχειρήσεων 11

αναδεικνύει το χαμηλό μέσο μέγεθος των επιχειρηματικών μονάδων στον εξεταζόμενο Νομό Σερρών αν και πρέπει να επισημανθεί το σημαντικό ποσοστό μονάδων με άλλες νομικές μορφές (ΑΕ, ΟΕ κλπ) πέραν των ατομικών επιχειρήσεων. Πίνακας 1.2.4 Κατανομή Επιχειρήσεων Κλάδου Δομικών Υλικών Βάσει Νομικής Μορφής Νομική Μορφή Σέρρες Παραγωγικές Υπόλοιπο Νομού Σέρρες Εμπορικές Υπόλοιπο Νομού Σύνολο Ατομικές Επιχειρήσεις 24 60 81 143 308 Ομόρρυθμες Εταιρίες 12 10 19 15 56 Ετερρόρυθμες Εταιρίες 1-1 1 3 ΕΠΕ 4 2 2-8 ΑΕ 4 5 5-14 Συνεταιρισμοί - - 1-1 Κοινωνίες Αστικού Δικαίου 1 - - - 1 ΣΥΝΟΛΟ 46 77 109 159 391 Πηγή: Επιμελητήριο Σερρών Τέλος, στον πίνακα 1.2.4. παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με την γεωγραφική κατανομή των επιχειρήσεων δομικών υλικών στο Νομό Σερρών, σύμφωνα με τα στοιχεία του Επιμελητηρίου Σερρών. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, η πλειοψηφία των μονάδων έχει έδρα περιοχές εκτός πρωτευούσης του Νομού Σερρών. Η υπεροχή της χωροθέτησης των επιχειρήσεων εκτός πρωτευούσης είναι κοινή τόσο στις παραγωγικές όσο και στις εμπορικές μονάδες, με την ίδια ένταση. Η αυξημένη συμμετοχή των μονάδων στο υπόλοιπο του Νομού, για μεν τις παραγωγικές μονάδες οφείλεται στην γειτνίαση με τους χώρους προέλευσης των δομικών υλικών (π.χ. λατομεία κλπ), ενώ για τις εμπορικές ιδιαίτερο ρόλο έχει η γειτνίαση με την τοπική κατανάλωση, αφού άλλωστε ο Νομός Σερρών έχει υψηλό ποσοστό αγροτικού πληθυσμού. 12

1.3. Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Ιδιαίτερη σημασία για την εξέταση του κλάδου των δομικών υλικών παρουσιάζει η ανάλυση των οικονομικών στοιχείων των επιχειρηματικών μονάδων. Στις επόμενες παραγράφους παρατίθενται στοιχεία σχετικά με τις συνολικές πωλήσεις των επιχειρήσεων σύμφωνα με τα στοιχεία του σχετικού μητρώου επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ, για την περίοδο 2000 2002 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) Πίνακας 1.3.1. Εξέλιξη Πωλήσεων Επιχειρήσεων Κλάδου Δομικών Υλικών του Ν. Σερρών (σε χιλ. ) Κλάδος 2000 2001 2001 Μεταποιητικές 11.571,64 16.250,42 18.538,51 Εμπορικές 23.459,96 26.870,63 30.360,55 Σύνολο 35.031,60 43.121,05 48.899,06 Πηγή: ΕΣΥΕ - Μητρώο Επιχειρήσεων Το 2002 το συνολικό ύψος πωλήσεων των επιχειρήσεων δομικών υλικών του Νομού Σερρών ανήλθε σε 48,9 εκ., σημειώνοντας αύξηση 13,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ και το έτος 2001 είχε καταγραφεί ιδιαίτερα υψηλή αύξηση (23,1). Το μερίδιο των εμπορικών επιχειρήσεων είναι το υψηλότερο σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2000-2002, καταγράφοντας ωστόσο κάμψη κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Συγκεκριμένα, το 2002 οι εμπορικές επιχειρήσεις δομικών υλικών κατείχαν μερίδιο 62,1% των ετήσιων πωλήσεων του κλάδου, ενώ το 2000 το μερίδιο των εμπορικών ήταν 67%. Το μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 154,3 χιλ. για το 2002, σημειώνοντας σημαντική αύξηση κατά τη διάρκεια της περιόδου 2000-2002. Το μέσο ύψος πωλήσεων των εμπορικών επιχειρήσεων παρουσίασε συνεχή αύξηση, ενώ στις παραγωγικές σημειώθηκαν σημαντικές διακυμάνσεις (αύξηση το 2001 και μείωση το 2002). Το τελευταίο έτος (2002) για μεν τις μεταποιητικές επιχειρήσεις δομικών υλικών οι μέσες πωλήσεις ανήλθαν σε 231,7 χιλ. ενώ για τις εμπορικές σε 128,1 χιλ. 13

Διάγραμμα 1.3.1. Μέσο Μέγεθος Επιχειρήσεων Δομικών Υλικών του Νομού Σερρών 300,00 250,00 200,00 150,00 Παραγωγικές Εμπορικές Σύνολο 100,00 50,00 0,00 2000 2001 2002 Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κλαδική κατανομή των ετήσιων εσόδων των επιχειρήσεων, όπως αποτυπώνεται στον πίνακα 1.3. 2. Πίνακας 1.3.2. Κλαδική Κατανομή Πωλήσεων Επιχειρήσεων Δομικών Υλικών (2000-2002) (σε εκ. ) Κλάδοι 2000 2001 2002 Λατομεία μαρμάρων και λοιπών λίθων για οικοδομικές χρήσεις και διακοσμητικούς σκοπούς 92,12 138,28 589,24 Λατομεία σκύρων και άμμου. Εξόρυξη ή επιφανειακή λήψη άμμου 0,00 0,00 558,51 Κατασκευή επίπεδου γυαλιού 0,00 0,00 0,00 Μορφοποίηση και κατεργασία επίπεδου γυαλιού 0,00 0,00 0,00 Κατασκευή και κατεργασία άλλων ειδών γυαλιού, περιλαμβανομένου και του γυαλιού για τεχνικές χρήσεις 0,00 0,00 0,00 Κατασκευή κεραμικών ειδών οικιακής χρήσης και κεραμικών διακοσμητικών ειδών 89,47 104,35 189,39 Κατασκευή τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων από οπτή γή 0,00 1.490,95 520,24 Παραγωγή ασβέστη 0,00 0,00 0,00 Κατασκευή δομικών προϊόντων από σκυρόδεμα 0,00 0,00 340,87 14

Κλάδοι 2000 2001 2002 Κατασκευή δομικών προϊόντων από γύψο 65,34 57,14 96,71 Παραγωγή έτοιμου σκυροδέματος 10.616,35 13.666,72 15.209,34 Παραγωγή ινοτσιμέντου 0,00 0,00 0,00 Κατασκευή άλλων προϊόντων από σκυρόδεμα, γύψο και τσιμέντο 96,32 116,64 110,66 Κοπή, μορφοποίηση και κατεργασία λίθων για διακοσμητικούς και οικοδομικούς σκοπούς 612,04 676,35 923,55 Παραγωγή άλλων προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά μ.α.κ. 0,00 0,00 0,00 Σύνολο Παραγωγικών 11.571,64 16.250,42 18.538,51 Χονδρικό εμπόριο σιδηρικών καθώς και υδραυλικού και θερμαντικού εξοπλισμού 2.985,21 10.038,88 13.763,16 Λιανικό εμπόριο ειδών κιγκαλερίας, χρωμάτων και τζαμιών 20.474,74 16.831,75 16.597,39 Σύνολο Εμπορικών 23.459,96 26.870,63 30.360,55 ΣΥΝΟΛΟ 35.031,60 43.121,05 48.899,06 Πηγή: ΕΣΥΕ - Μητρώο Επιχειρήσεων Από την εξέταση του πίνακα ξεχωρίζει στον εμπορικό τομέα ο κλάδος του λιανικού εμπορίου ειδών κιγκαλερίας με ποσοστό 33,9% το 2002, καταγράφοντας ωστόσο σημαντική μείωση τόσο στα απόλυτα μεγέθη, όσο και στο ποσοστό συμμετοχής. Επίσης ο κλάδος χονδρικού εμπορίου σιδηρικών καθώς και υδραυλικού και θερμαντικού εξοπλισμού, κατέχει μερίδιο 28,1% το 2002, σημειώνοντας ριζική αύξηση (ιδίως το 2001) τόσο στα απόλυτα μεγέθη όσο και στο μερίδιο συμμετοχής. Δεν αποκλείεται βέβαια η αντίρροπη εξέλιξη των δύο αυτών εμπορικών υποκλάδων να οφείλεται (ως ένα βαθμό) σε μετακίνηση επιχειρήσεων από τη μία κατηγορία στην άλλη. Από τις παραγωγικές επιχειρήσεις, υψηλά ποσοστά απορροφά ο κλάδος της παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος (31,1% το 2002) και αξιοσημείωτη σταθερότητα σε όλη τη διάρκεια της περιόδου. Σημειώνεται επίσης ότι σε μερικούς υποκλάδους δεν καταγράφονται έσοδα εξαιτίας του μικρού αριθμού εταιριών (λιγότερες από 3 εταιρίες). 15

Ενοποιημένοι ισολογισμοί ICAP Στα πλαίσια της μελέτης, παρατίθενται ενδεικτικά ενοποιημένα οικονομικά στοιχεία με βάση ένα δείγμα εταιρειών του κλάδου δομικών υλικών που έχουν έδρα στο Νομό Σερρών βάσει δημοσιευμένων ισολογισμών. Επισημαίνεται ότι τα σχετικά στοιχεία δεν μπορούν να θεωρηθούν ως αντιπροσωπευτικά, δεδομένου ότι ήταν πολύ μικρός ο αριθμός των εγγεγραμμένων εταιρειών (στην ICAP DATABANK) με νομική μορφή ΑΕ και ΕΠΕ, οι οποίες εδρεύουν στο Νομό Σερρών και έχουν δημοσιευμένους ισολογισμούς. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία του πίνακα, το σύνολο του ενεργητικού των (4) εταιριών του δείγματος ανήλθε σε 8,81 εκ. το 2004 από 9,3 εκ. το 2003, παρουσιάζοντας μείωση κατά 5,6%, η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αντίστοιχη μεταβολή των απαιτήσεων και εν συνεχεία της αξίας των καθαρών παγίων. Το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων ανήλθε σε 2,2 εκ. το 2004 αυξημένο κατά 4,9% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος (2003). Σημαντική μείωση σημείωσαν οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, (8,8%) την περίοδο 2004/2003, ενώ οι «μακρο & μεσοπρόθεσμες υποχρεώσεις & προβλέψεις» παρέμειναν αμετάβλητες. Το σύνολο των πωλήσεων των επιχειρήσεων του δείγματος ανήλθε σε 7,9 εκ. το 2004, παρουσιάζοντας σημαντική μείωση (12,8%) έναντι του προηγούμενου έτους, ενώ με πολύ εντονότερο ρυθμό (-50,2%) μειώθηκε το μικτό περιθώριο. Το λειτουργικό περιθώριο διαμορφώθηκε σε θετικά επίπεδα το 2004, ενώ το προηγούμενο έτος ήταν αρνητικό, με αποτέλεσμα το καθαρό αποτέλεσμα (προ φόρου) να εμφανίζει πολύ υψηλή ποσοστιαία αύξηση (271,91%), σε απόλυτα μεγέθη όμως αυτό να παραμένει σε περιορισμένα επίπεδα. Όσον αφορά τους κυριότερους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας, αναφέρονται τα εξής: Η αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων αν και σημείωσε μεγάλη βελτίωση, ωστόσο παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια βελτιώθηκε, διαμορφούμενη σε 2,94 το 2004 από 3,38 το προηγούμενο έτος. Η κυκλοφοριακή ταχύτητα των αποθεμάτων επιδεινώθηκε σημαντικά, ενώ η σχέση του μέσου όρου 16

προθεσμίας εξόφλησης των προμηθευτών έναντι του μέσου όρου προθεσμίας είσπραξης των απαιτήσεων παρουσιάζει σημαντική βελτίωση το 2004. Λογαριασμός 2004 2003 Διαφορά Ποσοστό % ΚΑΘΑΡΑ ΠΑΓΙΑ 2.314.493 2.481.122-166.629-6,72 ΣΥΣΣΩΡΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ 1.625.394 1.157.165 468.229 40,46 ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ 1.286.485 670.868 615.617 91,76 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ 4.185.386 5.609.952-1.424.566-25,39 ΤΑΜΕΙΟ & ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ 1.006.235 548.548 457.687 83,44 ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ 8.792.599 9.310.489-517.890-5,56 ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2.232.655 2.127.915 104.740 4,92 ΜΕΤΟΧΙΚΟ/ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.530.301 1.530.301 0 0 ΜΑΚΡΟ. & ΜΕΣΟ. ΥΠΟΧ. ΣΥΝ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ 81.520 81.213 307 0,38 ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 6.478.424 7.101.362-622.938-8,77 ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΠΛΗΡΩΤ./ ΚΕΡΔΗ ΠΡΟΣ ΔΙΑΝΟΜΗ 48.596 36.885 11.711 31,75 ΠΩΛΗΣΕΙΣ 7.949.153 9.111.787-1.162.634-12,76 ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘΕΝΤΩΝ 6.332.071 5.865.026 467.045 7,96 ΜΙΚΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ 1.617.082 3.246.759-1.629.677-50,19 ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ & ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤ.ΕΣΟΔΑ 8.516 7.838 678 8,65 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 349.952 453.121-103.169-22,77 ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ 1.190.845 2.810.029-1.619.184-57,62 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ 84.803-8.554 93.357 --- ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ 91.490 62.132 29.358 47,25 ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ 53.923 20.677 33.246 160,79 ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ 462.765 393.906 68.859 17,48 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΘΕΙΣΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ 462.765 393.906 68.859 17,48 ΜΗ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΘΕΙΣΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ 0 0 0 ΚΕΡΔΟΣ ΠΡΟ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 122.370 32.903 89.467 271,91 ΚΑΘΑΡΑ ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ 48.596 36.885 11.711 31,75 ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (1) 5,48 1,55 253,55 ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (1) 5,29 1,49 255,3 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ 20,34 35,63-42,91 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2,94 3,38 13,2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΕ 000 EURO -1-272 99,63 ΑΠΑΣΧΟΛ.ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΕ 000 EURO 2.314 2.209 4,75 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΙΣΠΡΑΞ.ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ 188 224 16,7 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ./ΠΙΣΤΩΤ. 192 210-8,57 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ 74 42-76,19 *** ΔΕΙΓΜΑ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ *** 4 4 17

1.4. Αναπτυξιακές Δυνατότητες Στην ενότητα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι αναπτυξιακές δυνατότητες για τις επιχειρήσεις του εξεταζόμενου κλάδου, όπως προκύπτουν από τα τομεακά προγράμματα του Γ ΚΠΣ και τον νέο αναπτυξιακό νόμο 3229/04. Αναπτυξιακός νόμος Παραγωγικές επιχειρήσεις Ο νέος αναπτυξιακός νόμος παρέχει δυνατότητες ενίσχυσης επενδύσεων στον εξεταζόμενο κλάδο των δομικών υλικών. Το είδος της ενίσχυσης, το ποσοστό και οι λοιποί όροι καθορίζονται από την γεωγραφική περιοχή στην οποία πραγματοποιείται η επένδυση. Ο Νομός Σερρών ανήκει στην Γ ζώνη κινήτρων, ενώ η παραμεθόρια ζώνη (σε απόσταση 20 χλμ. από τα σύνορα) ανήκει στη Δ ζώνη κινήτρων. Επιπλέον, για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όπως αυτές καθορίζονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αυξάνεται το ποσοστό ενίσχυσης κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες, χωρίς ωστόσο να υπερβαίνει το 55%. Στον εξεταζόμενο κλάδο των δομικών υλικών οι επιχειρήσεις που μπορούν να ενισχυθούν στα πλαίσια του αναπτυξιακού νόμου ανήκουν στις επόμενες κατηγορίες: Επενδυτικά σχέδια εξόρυξης, επεξεργασίας και εν γένει αξιοποίησης βιομηχανικών ορυκτών. Επενδυτικά σχέδια λατόμευσης και αξιοποίησης μαρμάρων υπό την προϋπόθεση ότι περιλαμβάνουν εξοπλισμό κοπής και επεξεργασίας Μεταλλευτικά επενδυτικά σχέδια Αντίστοιχα, οι παρεχόμενες ενισχύσεις έχουν ως εξής: ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΕΣ 35% 35% 100% 40% ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΝΟΜΟΥ 30% 30% 100% 35,1% 18

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, στη συγκεκριμένη περίπτωση του κλάδου των δομικών υλικών, το ανώτερο ποσοστό ενίσχυσης ανέρχεται σε 50% για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στις παραμεθόριες περιοχές και σε 45% για τις επιχειρήσεις που εδρεύουν στον υπόλοιπο Νομό. Εμπορικές Επιχειρήσεις Οι εμπορικές επιχειρήσεις, εντάσσονται στο Γ ΚΠΣ στα πλαίσια του τομεακού προγράμματος ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ. Η ενίσχυση των εμπορικών επιχειρήσεων αφορά την υλοποίηση επιχειρηματικών σχεδίων που αποσκοπούν στην αναβάθμιση / ανακαίνιση του χώρου που ασκείται η εμπορική δραστηριότητα ή/και στον τεχνολογικό, οργανωτικό κλπ. εκσυγχρονισμό των εμπορικών επιχειρήσεων, στον οποίο είναι δυνατόν να περιλαμβάνεται και η ένταξη μίας μεμονωμένης εμπορικής επιχείρησης σε δίκτυα συνεργαζομένων επιχειρήσεων με τη μορφή της δικαιόχρησης (franchising). Επίσης παρέχεται ενίσχυση για την προώθηση των συνεργασιών των επιχειρήσεων σε κλαδικό επίπεδο που μπορούν να στοχεύουν είτε στην από κοινού πραγματοποίηση των αγορών από τους προμηθευτές (centrales d achat), είτε στην από κοινού εκμετάλλευση αποθηκευτικών χώρων,ή/και κοινού χώρου εκθέσεων-πωλήσεων, ή/και δημιουργία κοινών δικτύων διανομής, κλπ. Το ανώτατο όριο των επενδυτικών σχεδίων ανέρχεται σε 100.000 για τις μεμονωμένες επιχειρήσεις και σε 150.000 για τις συνεργαζόμενες ενώ το χρηματοδοτικό σχήμα έχει ως εξής: Ίδια συμμετοχή τουλάχιστον 25% Τραπεζική συμμετοχή το ανώτερο 35% Δημόσια Χρηματοδότηση 40% 19

Στα πλαίσια του εξεταζόμενου κλάδου ενισχύονται οι εξής επιχειρήσεις: ΣΤΑΚΟΔ Περιγραφή δραστηριότητας 515.4 Xονδρικό εμπόριο σιδηρικών, καθώς και υδραυλικού και θερμαντικού εξοπλισμού και συναφών ειδών Περιλαμβάνονται: - χονδρικό εμπόριο του εξοπλισμού εγκαταστάσεων ειδών υγιεινής, όπως: σωλήνες κάθε είδους (από ελαστικό ή άλλες ύλες), εξαρτήματα, κρουνοί, στοιχεία σε σχήμα T, είδη συναρμογής (σύνδεσμοι) κλπ. - χονδρικό εμπόριο εργαλείων, όπως: σφυριά, πριόνια, κατσαβίδια και άλλα εργαλεία που χρησιμοποιούνται σε χειρωνακτικές εργασίες. 524.6 Λιανικό εμπόριο ειδών κιγκαλερίας, χρωμάτων και τζαμιών Περιλαμβάνονται: - λιανικό εμπόριο υλικών και εξοπλισμού για ιδιοκατασκευές, - λιανικό εμπόριο χαρτοκοπτικών μηχανημάτων κάθε τύπου, - λιανικό εμπόριο ειδών κιγκαλερίας (σιδηρικά), - λιανικό εμπόριο χρωμάτων, βερνικιών και λακών, - λιανικό εμπόριο υαλοπινάκων (τζάμια), - λιανικό εμπόριο άλλων υλικών κατασκευών, όπως πλίνθοι, ξυλεία, είδη υγιεινής κλπ., 1.5. Αναπτυξιακά Δεδομένα Προβλήματα Οι επόμενες παράγραφοι οριοθετούν τις αναπτυξιακές προοπτικές του ευρύτερου κλάδου των προϊόντων δομικών υλικών σε εθνικό επίπεδο για τα επόμενα έτη, και αντίστοιχα επισημαίνονται τα βασικά προβλήματα που προκύπτουν στην εγχώρια αγορά. Στον παραγωγικό τομέα, ο αριθμός των δραστηριοποιούμενων επιχειρήσεων είναι αρκετά μεγάλος σε εθνικό επίπεδο, με τις περισσότερες να έχουν κυρίως τοπική εμβέλεια. Τα τελευταία βέβαια έτη σημειώνονται τάσεις συγκέντρωσης του κλάδου (ιδίως σε προϊόντα τσιμέντου), χωρίς ωστόσο να έχει δημιουργηθεί ισχυρά συγκεντρωτικός κλάδος. Σημαντικό μειονέκτημα για πολλές από τις επιχειρήσεις του κλάδου αποτελεί ο τεχνολογικά απαξιωμένος μηχανολογικός εξοπλισμός ή ακόμη η περιορισμένη δυνατότητα να παράγουν ποικιλία προϊόντων σε ανταγωνιστικές τιμές και η περιορισμένη γεωγραφικά εμβέλεια διάθεσης των προϊόντων τους. 20

Εξίσου σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη του κλάδου αποτελούν αφενός μεν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες αδειοδότησης και αφετέρου οι αυστηροί περιβαλλοντικά όροι για τη λειτουργία τους. Στην πρώτη κατηγορία αρνητικών παραγόντων, σημειώνεται η αναγκαιότητα γνωμοδότησης από μεγάλο αριθμό δημόσιων υπηρεσιών (αρχαιολογική υπηρεσία, ΥΠΕΧΩΔΕ, δασαρχείο, τοπικές νομαρχιακές αρχές κλπ) με αποτέλεσμα να καθυστερούν σημαντικά οι διαδικασίες χωροθέτησης και πραγματοποίησης της επένδυσης. Στη δεύτερη κατηγορία ανασταλτικών παραγόντων, επισημαίνεται η θέσπιση αυστηρών περιβαλλοντικών ρυθμίσεων που απαγορεύουν τη δραστηριοποίηση λατομικών επιχειρήσεων σε περιοχές υψηλής περιβαλλοντικής αξίας. Σημειώνεται για παράδειγμα η ένταξη σημαντικών εκτάσεων στο πρόγραμμα ΦΥΣΗ 2000, στις οποίες απαγορεύεται η εγκατάσταση λατομικών επιχειρήσεων. Στον εμπορικό τομέα, ο αριθμός των επιχειρήσεων που λειτουργούν σε εθνικό επίπεδο είναι ιδιαίτερα υψηλός, έχοντας περιορισμένη χωρική εμβέλεια και εξυπηρετώντας αποκλειστικά την τοπική νομαρχιακή αγορά. Σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. είδη υγιεινής κλπ) σημειώνεται η τάση δημιουργίας εμπορικών επιχειρήσεων με εθνική ή περιφερειακή διάσταση και τη δημιουργία υποκαταστημάτων σε τοπικό ή νομαρχιακό επίπεδο. Ωστόσο, η συγκεκριμένη τάση δεν έχει διευρυνθεί σε άλλους κλάδους και σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Οι προοπτικές του ευρύτερου κλάδου των δομικών υλικών εξαρτώνται από την κατασκευαστική δραστηριότητα. Σε εθνικό επίπεδο, ο κατασκευαστικός τομέας, έχει συγκρατήσει σημαντικό αναπτυξιακό δυναμικό παρά την αρνητική συγκυρία (ολοκλήρωση ολυμπιακών αγώνων κλπ). Η διατήρηση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων σε σχετικά χαμηλά επίπεδα έχει συντηρήσει ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Επιπλέον, οι αναπτυξιακοί ρυθμοί παραμένουν σε ικανοποιητικό επίπεδο τροφοδοτώντας την ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα. 21

Η προοπτική εφαρμογής νέων μέτρων στην ευρύτερη αγορά των κατασκευών (επιβολή ΦΠΑ, νέο καθεστώς χορήγησης οικοδομικών αδειών κλπ), είναι πιθανό να οδηγήσει (τουλάχιστον βραχυχρόνια) σε κάμψη της οικοδομικής δραστηριότητας. Ωστόσο, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα αναμένεται να οδηγήσει σε ουσιαστική αναδιάρθρωση του κλάδου και να επηρεάσει θετικά την κατασκευαστική δραστηριότητα και τον κλάδο των δομικών υλικών ευρύτερα. 22

ΜΕΡΟΣ Β : ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ 23

1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Στα πλαίσια του ευρύτερου έργου διεξήχθη πρωτογενής έρευνα μεταξύ των επιχειρήσεων μελών του Επιμελητηρίου, στόχος της οποίας ήταν η διερεύνηση και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτές, καθώς και των προοπτικών που διαγράφονται για τις επιχειρήσεις του Νομού. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των τηλεφωνικών συνεντεύξεων, η υλοποίηση των οποίων έγινε με τον υπεύθυνο κάθε επιχείρησης. Το δείγμα της έρευνας αποτελείτο από 250 επιχειρήσεις συνολικά, εδρεύουσες στο Νομό Σερρών. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των επιχειρήσεων ήταν το γεγονός ότι όλες ήταν μέλη του Επιμελητηρίου Σερρών, η δε επιλογή του δείγματος έγινε κατά τέτοιο τρόπο ώστε αυτό να είναι αντιπροσωπευτικό. Ειδικότερα, το συνολικό δείγμα των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν αντιπροσωπευτικό ως προς τη συμμετοχή των επιλεγμένων κλάδων στο μητρώο επιχειρήσεων του Επιμελητηρίου, τη γεωγραφική τους διασπορά στο Νομό Σερρών, τη νομική τους μορφή και το είδος δραστηριότητας (παραγωγική εμπορική). Η μέθοδος δειγματοληψίας που ακολουθήθηκε ήταν στρωματοποιημένη δειγματοληψία ανά κατηγορία δραστηριότητας (είδη διατροφής, ξύλο/έπιπλα, κατασκευές, δομικά υλικά). Ειδικά για τον Κλάδο Δομικών Υλικών, το δείγμα περιελάμβανε 48 επιχειρήσεις, εκ των οποίων το 17% αφορούσε εταιρίες νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ, ενώ το 83% τις λοιπές νομικές μορφές (ΟΕ, ΕΕ, Ατομικές). Από τις επιχειρήσεις αυτές το 33% ήταν παραγωγικές και το υπόλοιπο εμπορικές. Τα ευρήματα της έρευνας για το συγκεκριμένο κλάδο παρατίθενται στη συνέχεια. 24

2. ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2.1 Οικονομικά Στοιχεία Επιχειρήσεων Έρευνας Ο πίνακας 2.1.1 δείχνει την κατανομή των πωλήσεων των επιχειρήσεων του κλάδου δομικών υλικών για τη χρονική περίοδο 2002-2005. Από την εξέταση του πίνακα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων κατατάσσεται στις πολύ μικρές επιχειρήσεις με ετήσια έσοδα 1-50.000. Η συγκεκριμένη κατηγορία συγκεντρώνει το 44-48% των επιχειρήσεων δομικών υλικών κατέχοντας την πρώτη θέση σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Η κατηγορία εσόδων 100.000 200.000 κατέχει τη δεύτερη θέση συγκεντρώνοντας ποσοστό 18,5% των επιχειρήσεων του κλάδου που συμμετείχαν στην έρευνα, ενώ τέλος το 14,5% των επιχειρήσεων δήλωσε έσοδα μεταξύ 50.000 100.000 για το 2004. Συνολικά οι επιχειρήσεις με ετήσιο ύψος πωλήσεων μέχρι 100.000 αποτελούν το 60% περίπου των επιχειρήσεων της έρευνας. Η παραπάνω κατανομή των επιχειρήσεων με βάση το επίπεδο των εσόδων τους είναι χαρακτηριστική, αποδεικνύοντας το σχετικά χαμηλό μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων του συγκεκριμένου κλάδου στο Νομό Σερρών. Στις εμπορικές επιχειρήσεις σημειώνεται ελαφρά μεγαλύτερη συμμετοχή των μικρότερων επιχειρήσεων (κατηγορία εσόδων 1-50.000) σε σχέση με τις παραγωγικές, όπως και στις προσωπικές σε σχέση με τις ΑΕ και ΕΠΕ. 25

Πίνακας 2.1.1. Κατανομή Πωλήσεων Επιχειρήσεων Δομικών Υλικών (σε %) Κλίμακα Πωλήσεων 2002 2003 2004 2005* 1-50.000 47,9% 45,8% 43,6% 52,5% 50.001-100.000 16,7% 12,5% 14,6% 27,5% 100.001-200.000 14,6% 18,8% 18,6% 7,5% 200.001-500.000 6,3% 8,3% 8,3% 10,0% 500.001-1.000.000 6,3% 6,3% 6,3% 2,5% ΔΓ-ΔΑ 6,3% 6,3% 6,3% - Δεν λειτουργούσε 2,1% 2,1% 2,1% - Πηγή: TNS ICAP *πρόβλεψη από 40 επιχειρήσεις Αναφορικά με τη διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων, παρατηρείται σχετική αύξηση του μέσου μεγέθους ιδίως στις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, το 2003 σημειώνεται μείωση του ποσοστού των κατηγοριών 1-50.000 και 50.000-100.000 και αντίστοιχη αύξηση των επόμενων κατηγοριών εσόδων ( 100.000 200.000 και 200.000-500.000). Οι μεταβολές αυτές είναι ενδεικτικές της αύξησης του μέσου μεγέθους των επιχειρήσεων. Αντίστοιχα το 2004, συνεχίζεται η μείωση στην μικρότερη κατηγορία εσόδων μέχρι 50.000. Ωστόσο, αυξάνεται το μερίδιο της επόμενης κατηγορίας ( 50.000 100.000), ενώ στις υπόλοιπες κατηγορίες δεν παρατηρούνται αξιόλογες μεταβολές. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί η στασιμότητα των μεριδίων των μεγαλύτερων κατηγοριών εσόδων 500.000 1.000.000, γεγονός ενδεικτικό ότι δεν σημειώνονται εξελίξεις όσον αφορά το μέγεθος, πέραν ενός ορισμένου ορίου. Από την πλευρά της πρόβλεψης για το 2005, επισημαίνεται η σημαντική αύξηση των ποσοστών των μικρότερων κατηγοριών εσόδων. Η αύξηση αυτή είναι περισσότερο έντονη στις κατηγορίες 50.000 100.000 και 1-50.000, με αποτέλεσμα στις δύο αυτές κατηγορίες να συγκεντρώνεται το 80% των επιχειρήσεων του δείγματος. Αξιοσημείωτη επίσης είναι η αύξηση του ποσοστού των επιχειρήσεων με 26

προβλεπόμενα έσοδα στην κατηγορία 200.000 500.000, γεγονός που δείχνει μεγέθυνση της διαφοράς μεταξύ μικρότερων και μεγαλύτερων μονάδων και συρρίκνωση των μεσαίων επιχειρήσεων. Στον πίνακα 2.1.2 παρουσιάζεται η εξέλιξη της κερδοφορίας των επιχειρήσεων του δείγματος για την περίοδο 2002 2005. Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων του εξεταζόμενου κλάδου των δομικών υλικών ανέφερε κερδοφορία σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Πίνακας 2.1.2. Κατανομή Κερδοφόρων Ζημιογόνων Επιχειρήσεων Δομικών Έργων Κέρδη / Ζημιές 2002 2003 2004 2005* Κέρδη 83,3% 72,9% 77,1% 77,5% Ζημίες 12,5% 20,8% 16,7% 20,0% ΔΓ-ΔΑ 2,1% 4,2% 4,2% 2,5% (σε %) Δεν λειτουργούσε 2,1% 2,1% 2,1% Πηγή: TNS ICAP *πρόβλεψη από 40 επιχειρήσεις Συγκεκριμένα το 2004, το 77% των επιχειρήσεων της έρευνας ανέφερε κέρδη, έναντι ποσοστού 16,7% που ανέφερε ζημιές. Διαχρονικά ωστόσο, σημειώνεται υποχώρηση της κερδοφορίας (ιδίως το 2003) και σχετική αύξηση των ζημιογόνων επιχειρήσεων, ενώ το 2004 το ποσοστό των κερδοφόρων επιχειρήσεων αυξάνεται πάλι, χωρίς όμως να προσεγγίζει τα επίπεδα του 2002. Τέλος, το 2005 οι προβλέψεις της κερδοφορίας παραμένουν στα ίδια επίπεδα με του 2004, ωστόσο αυξάνεται το ποσοστό όσων προβλέπουν ζημίες, προσεγγίζοντας τα υψηλά επίπεδα του 2003. Από τις επιχειρήσεις που δήλωσαν ύψος κερδών, η πλειοψηφία εντάσσεται στην κατηγορία μεταξύ 1-20.000 (ποσοστό 65-77%), ενώ στη δεύτερη θέση και με αυξητική τάση κατατάσσεται η κατηγορία επιχειρήσεων με ετήσια κέρδη μεταξύ 20.000-50.000 (18,9% το 2004 έναντι 7,5% το 2002). 27

2.2. Απασχόληση Ο πίνακας 2.2.1 παρουσιάζει την κατανομή των επιχειρήσεων του δείγματος ανάλογα με την απασχόληση. Από την ανάλυση του πίνακα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι πολύ μικρές, με απασχόληση 1-2 ατόμων προσωπικό. Πίνακας 2.2.1. Κατανομή Απασχόλησης Επιχειρήσεων του Κλάδου Δομικών Υλικών Άτομα Απασχόλησης 2002 2003 2004 (σε %) 1 22,9% 22,9% 27,5% 2 43,8% 43,8% 47,5% 3 12,5% 14,6% 12,5% 4 10,4% 8,3% 7,5% 5+ 6,3% 6,3% 2,5% ΔΓ-ΔΑ 2,1% 2,1% Δε λειτουργούσε 2,1% 2,1% 2,5% Πηγή: TNS - ICAP Συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο μερίδιο συγκεντρώνουν οι επιχειρήσεις με 2 άτομα προσωπικό (47%) κατέχοντας την πρώτη θέση σε όλη τη διάρκεια της περιόδου. Αντίστοιχα, τη δεύτερη θέση καταλαμβάνουν οι επιχειρήσεις με 1 άτομο προσωπικό, αποτελώντας το 27,5% των επιχειρήσεων του κλάδου το 2004. Οι επιχειρήσεις με απασχόληση μεγαλύτερη από 4 άτομα προσωπικό αποτελούν μόλις το 2,5% του δείγματος των επιχειρήσεων δομικών υλικών, σημειώνοντας καθοδική πορεία κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Γενικά, η διαχρονική εξέλιξη δείχνει μείωση της μέσης απασχόλησης των επιχειρήσεων και υψηλή συγκέντρωση στις κατηγορίες απασχόλησης 1-2 ατόμων, τάση που αποτυπώνει περιορισμένη δυναμική των επιχειρήσεων. 28

2.3. Επενδύσεις Στον πίνακα 2.3.1. παρουσιάζονται στοιχεία σχετικά με την πραγματοποίηση επενδύσεων από τις επιχειρήσεις της έρευνας. Από την ανάλυση του πίνακα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων δεν πραγματοποίησε (έστω και σε περιορισμένη κλίμακα), επενδύσεις παγίου κεφαλαίου την εξεταζόμενη περίοδο. Το 2004, ποσοστό 35% ανέφερε μηδενικό επίπεδο επενδύσεων ενώ το προηγούμενο έτος το ποσοστό επιχειρήσεων που δεν πραγματοποίησε επενδύσεις ήταν μεγαλύτερο (43,8%). Ωστόσο, είναι πιθανό το ποσοστό αυτό να είναι ακόμη μεγαλύτερο, εάν συνυπολογισθεί το γεγονός ότι σημαντικό ποσοστό των επιχειρήσεων δομικών υλικών του δείγματος αρνήθηκε να απαντήσει στο συγκεκριμένο ερώτημα. Περαιτέρω, ποσοστό της τάξεως του 20% των επιχειρήσεων ανέφερε ύψος παγίων επενδύσεων μεγαλύτερο από 15.000, αποτελώντας το δεύτερο υψηλότερο μερίδιο σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Πίνακας 2.3.1 Κατανομή Επενδύσεων Επιχειρήσεων Δομικών Υλικών (σε %) Επενδύσεις (σε ) 2002 2003 2004 2005* 0 29,2% 43,8% 35,4% 55,0% 1-15000 20,8% 12,5% 18,8% 15,0% 15.001++ 27,1% 20,8% 20,8% 20,0% ΔΓ-ΔΑ 20,8% 2,1% 22,9% 10,0% Δεν λειτουργούσε 2,1% 20,8% 2,1% - Πηγή: TNS ICAP *πρόβλεψη από 40 επιχειρήσεις Διαχρονικά σημειώνεται σημαντική κάμψη των επενδύσεων το 2003 και ανάκαμψη το 2004, αποκλειστικά στην κατηγορία επενδύσεων μέχρι 15.000 (χωρίς να προσεγγίζονται τα επίπεδα του 2002). Στις επιμέρους κατηγορίες επιχειρήσεων, σημειώνεται ότι οι παραγωγικές και οι κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις έχουν ελαφρά μεγαλύτερα ποσοστά επενδύσεων σε σχέση με τις εμπορικές και τις προσωπικές 29

αντίστοιχα. Για το 2005, παρατηρείται ιδιαίτερη αύξηση των επιχειρήσεων που προβλέπουν ότι δε θα πραγματοποιήσουν επενδύσεις, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναφέρει επενδύσεις άνω των 15.000 παραμένει σταθερό. Στον πίνακα 2.3.2. παρουσιάζεται η συχνότητα αναφοράς για τους λόγους μη πραγματοποίησης επενδύσεων. Το πρόβλημα των γραφειοκρατικών διαδικασιών συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη συχνότητα αναφοράς (77,1%) και ακολουθείται από την έλλειψη πληροφόρησης (50%) και τα χαμηλά κίνητρα επενδύσεων (43,8%). Υψηλά ποσοστά αναφοράς λαμβάνουν επίσης η απουσία κινήτρων (41,7%), η έλλειψη εξειδικευμένων συμβούλων και οι δύσκολοι όροι (37,5%). Πίνακας 2.3.2. Παράγοντες μη Πραγματοποίησης Επενδύσεων (σε %) Παράγοντες Σύνολο 1 ο 2 ο 3 Ο Απουσία κινήτρων για επενδύσεις 41,7 4,2 8,3 10,4 Χαμηλά κίνητρα επενδύσεων 43,8 14,6 10,4 8,3 Έλλειψη πληροφόρησης 50,0 16,7 14,6 4,2 Έλλειψη εξειδικευμένων συμβούλων 37,5 6,3 12,5 8,3 Πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες 77,1 27,1 29,2 10,4 Δύσκολοι όροι και προϋποθέσεις 37,5 8,3 4,2 6,3 Απουσία διαφανών διαδικασιών αξιολόγησης 22,9 6,3 6,3 Υψηλό κόστος σύνταξης επιχειρηματικού σχεδίου 33,3 6,3 2,1 8,3 Δυσκολίες κάλυψης ίδιας συμμετοχής 33,3 4,2 6,3 8,3 Άλλο 6,3 2,1 2,1 Δε κατέταξε 4,2 4,2 12,5 27,1 Σύνολο 388 100 100 100 Πηγή: TNS- ICAP Αντίστοιχα, ως πρώτο σημαντικότερος ανασταλτικός παράγοντας αναφέρονται οι γραφειοκρατικές διαδικασίες από το 27,1% των επιχειρήσεων, η έλλειψη πληροφόρησης από το 16,7% και τέλος, 14,6% αναφέρει τα χαμηλά κίνητρα επενδύσεων. Στις παραγωγικές επιχειρήσεις οι πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες και τα χαμηλά κίνητρα επενδύσεων λαμβάνουν τη μεγαλύτερη συχνότητα αναφοράς 30

(31,3%) ενώ στις εμπορικές οι γραφειοκρατικές διαδικασίες αναφέρονται από το 25% των επιχειρήσεων και η έλλειψη πληροφόρησης από το 21,9%. Σημειώνεται επίσης το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό που κατέχει ο παράγοντας της απουσίας κινήτρων στις ΑΕ και ΕΠΕ. Διάγραμμα 2.3.1. Παράγοντες μη Πραγματοποίησης Επενδύσεων Πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες Έλλειψη πληροφόρησης για τα ισχύοντα επενδυτικά κίνητρα Χαμηλά Κίνητρα Επενδύσεων (χαμηλό ποσοστό επιχορήγησης) Απουσία κινήτρων για επενδύσεις Έλλειψη εξειδικευμένων συμβούλων για σύνταξη επιχειρηματικών σχεδίων για υποβολή πρότασης Δύσκολοι όροι και προϋποθέσεις συμμετοχής Υψηλό κόστος σύνταξης επιχειρηματικού σχεδίου Δυσκολίες κάλυψης ίδιας συμμετοχής Απουσία διαφανών διαδικασιών αξιολόγησης Άλλο 4 6 8 6 4 6 6 2 77 27 50 17 44 15 42 38 38 33 33 23 Σύνολο αναφορών 1ο πιο σημαντικό Ο παράγοντας των γραφειοκρατικών διαδικασιών αναφέρεται ως δεύτερος σημαντικότερος αρνητικός παράγοντας από το 29,2% των επιχειρήσεων και η έλλειψη πληροφόρησης από το 14,6%. Η υπεροχή του παράγοντα των γραφειοκρατικών διαδικασιών είναι κοινός σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες των επιχειρήσεων, με μεγαλύτερη ωστόσο συχνότητα στις κεφαλαιουχικές (50%) και παραγωγικές (37,5%). Στις εμπορικές υψηλή συχνότητα αναφοράς λαμβάνει επίσης η έλλειψη πληροφόρησης και η έλλειψη εξειδικευμένων συμβούλων (18,8%). 31

3. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Στις επόμενες παραγράφους, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά με θέματα λειτουργίας των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η χωροταξική κατανομή των προμηθευτών, τα κριτήρια επιλογής και προβλήματα που αντιμετωπίζουν, η γεωγραφική κατανομή των πωλήσεων και τα δίκτυα διανομής, τα μέσα προβολής των επιχειρήσεων. 3.1. Προμηθευτές Προέλευση Προμηθευτών Στον πίνακα 3.1.1. και στο σχετικό διάγραμμα παρουσιάζεται η χωροταξική κατανομή της προέλευσης των προμηθειών των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο δομικών υλικών. Πίνακας 3.1.1. Γεωγραφική Προέλευση Προμηθευτών (σε %) % στο σύνολο των προμηθειών Νομός Σερρών Υπόλοιπη Ελλάδα Εξωτερικό 0 39,6 12,5 81,3 1-10 20,9-8,4 11-30 12,6 12,5 6,3 31-50 4,2 4,2-51-70 6,3 8,4 2,1 71-90 8,4 16,7 2,1 91-99 - 16,7-100 8,3 29,2 - ΣΥΝΟΛΟ 100 100 100 Πηγή: TNS ICAP Όπως προκύπτει από το σχετικό πίνακα, οι επιχειρήσεις δομικών υλικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ετήσιων 32

προμηθειών τους προέρχεται από την υπόλοιπη Ελλάδα και λιγότερο από το Ν. Σερρών. Επίσης αξιοσημείωτο ποσοστό των προμηθειών προέρχεται από λοιπές γειτονικές χώρες. Διάγραμμα 3.1.1 Γεωγραφική Προέλευση Προμηθευτών Αλλες Χώρες 5% Νομό Σερρών 26% Υπόλοιπη Ελλάδα 69% Το ποσοστό των προμηθειών από το Ν. Σερρών είναι μάλλον περιορισμένο, αφού μόλις 23% των επιχειρήσεων της έρευνας ανέφερε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των προμηθειών (50% και άνω του συνόλου των προμηθειών) προέρχεται από επιχειρήσεις του Νομού. Από την άλλη πλευρά, 39,6% των επιχειρήσεων ανέφερε μηδενικό ποσοστό προμηθειών από τις επιχειρήσεις του Νομού, ενώ επιπλέον 21% περίπου των επιχειρήσεων δήλωσε περιορισμένο ποσοστό (μέχρι 10%) προμηθειών από το Νομό. Το ποσοστό όσων προμηθεύονται κυρίως από λοιπές περιοχές της Ελλάδας, είναι ιδιαίτερα αυξημένο, αφού 71% των επιχειρήσεων δομικών υλικών, ανέφερε ότι περισσότερο από το ήμισυ των προμηθειών του προέρχεται από επιχειρήσεις που εδρεύουν στην υπόλοιπη Ελλάδα και εξ αυτών το 29% ανέφερε ότι το σύνολο των προμηθειών προέρχεται από την υπόλοιπη Ελλάδα. Τέλος, σημαντικό ποσοστό επιχειρήσεων ανέφερε ότι πραγματοποιεί εισαγωγές από λοιπές χώρες, ενώ 4% πραγματοποιεί το μεγαλύτερο μέρος των προμηθειών του από άλλες χώρες. 33

Η γεωγραφική κατανομή των προμηθειών είναι κοινή σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες επιχειρήσεων. Ωστόσο, οι παραγωγικές επιχειρήσεις παρουσιάζουν μεγαλύτερο ποσοστό προμηθειών από το Νομό, συγκριτικά με τις εμπορικές επιχειρήσεις. Το υψηλότερο ποσοστό τοπικών προμηθειών των παραγωγικών επιχειρήσεων οφείλεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δομικών υλικών (δυσκολία μεταφοράς σε μεγάλες αποστάσεις κλπ). Αντίστοιχα, το υψηλότερο ποσοστό των εμπορικών είναι ένδειξη της αδυναμίας της τοπικής παραγωγικής βάσης να καλύψει τις τοπικές καταναλωτικές ανάγκες. Ανάλογα συμπεράσματα προκύπτουν και για τις κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις (ΑΕ και ΕΠΕ) οι οποίες είναι λιγότερο εξαρτώμενες από τους τοπικούς προμηθευτές. Κριτήρια επιλογής προμηθευτών Στα πλαίσια της έρευνας διερευνήθηκαν τα κριτήρια επιλογής προμηθευτών και η κατάταξη τους κατά σειρά σπουδαιότητας. Στον πίνακα 3.1.2 εμφανίζεται η κατανομή των κριτηρίων επιλογής προμηθευτή. Όπως είναι φυσικό η τιμή η ποιότητα και η εξυπηρέτηση αποτελούν σημαντικά κριτήρια που αναφέρονται από το σύνολο σχεδόν των επιχειρήσεων δομικών υλικών που συμμετείχαν στην έρευνα. Συγκεκριμένα, τη μεγαλύτερη συχνότητα αναφοράς απέσπασε το κριτήριο της τιμής των προϊόντων (συχνότητα αναφοράς 93,8%), και ακολουθείται από την ποιότητα του προϊόντος (91,7%) και από το επίπεδο εξυπηρέτησης (87,5%). Πίνακας 3.1.2. Κριτήρια Επιλογής Προμηθευτή (σε %) Σύνολο 1ο 2ο 30 τιμή προϊόντος 93,8 47,9 27,1 14,6 ποιότητα προϊόντος 91,7 39,6 33,3 16,7 επίπεδο εξυπηρέτησης 87,5 8,3 29,2 22,9 Όροι πληρωμής 70,8 4,2 10,4 29,2 άλλο 2,1 Δεν κατέταξε 16,7 Σύνολο 345,9 100,0 100,0 100,0 Πηγή: TNS-ICAP 34

Διάγραμμα 3.1.2. Κριτήρια Επιλογής Προμηθευτών Σύνολο αναφορών 1ο πιο σημαντικό Ποιότητα 40 92 Τιμή 48 94 Επίπεδο εξυπηρέτησης 8 88 Οροι πληρωμής 4 71 Από την πλευρά της σειράς σπουδαιότητας, ως πλέον σημαντικό κριτήριο αναφέρθηκε η τιμή του προϊόντος, από το 47,9% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα, ενώ 39,6% ανέφερε την ποιότητα. Επισημαίνεται ότι τα δύο αυτά κριτήρια αποτελούν το 90% των αναφορών ως πρώτο κριτήριο. Στις επιμέρους κατηγορίες σημειώνονται διαφοροποιήσεις στην κατάταξη του πρώτου κριτηρίου. Συγκεκριμένα, στις παραγωγικές επιχειρήσεις το κριτήριο της ποιότητας κατέχει την πρώτη θέση (συχνότητα αναφοράς 43,8% έναντι 37,5% του κριτηρίου της τιμής), ενώ στις εμπορικές αποδίδεται μεγαλύτερη από τον μέσο όρο σημασία στην τιμή του προϊόντος. Αντίστοιχα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό των επιχειρήσεων με περισσότερα από 4 άτομα προσωπικό αναφέρει ως πρώτο κριτήριο την τιμή (85,7%), ενώ αντίθετα στις επιχειρήσεις με 1 άτομο προσωπικό υψηλά ποσοστά αναφέρουν και το επίπεδο εξυπηρέτησης (27,3%). Ως προς το δεύτερο κριτήριο σπουδαιότητας, το 33,3% ανέφερε την ποιότητα ενώ το 29,2% το επίπεδο εξυπηρέτησης και 27,1% την τιμή προϊόντος. Ιδιαίτερη σημασία στην ποιότητα ως δεύτερο σπουδαιότερο κριτήριο επιλογής προμηθευτή αποδίδουν οι εμπορικές (37,5%) και οι προσωπικές (35%). Αντίστοιχα, οι εμπορικές αναφέρουν ως δεύτερο σημαντικότερο κριτήριο τόσο την τιμή προϊόντος όσο και το επίπεδο 35

εξυπηρέτησης (31,3%). Τέλος, ως τρίτο σημαντικότερο κριτήριο αναφέρονται οι όροι πληρωμής (29,2%) και το επίπεδο εξυπηρέτησης (22,9%). Μεγαλύτερη σημασία στους όρους πληρωμής αποδίδουν οι εμπορικές ενώ οι παραγωγικές στην τιμή (25%). Προβλήματα με τους Προμηθευτές Στον πίνακα 3.1.3 και στο αντίστοιχο διάγραμμα αναφέρονται τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις από τους προμηθευτές τους. Πίνακας 3.1.3. Κατανομή Προβλημάτων με τους Προμηθευτές - Σειρά Κατάταξης (σε %) Προβλήματα Σύνολο 1ο 2ο 3ο Χαμηλή ποιότητα προϊόντων 27,1 12,5 4,2 6,3 Καθυστερήσεις παραδόσεων 35,4 14,6 10,4 4,2 Χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης 33,3 12,5 12,5 8,3 Πιστωτική - τιμολογιακή πολιτική 37,5 20,8 12,5 - Κανένα πρόβλημα 29,2 29,2 29,2 29,2 Δεν κατέταξε 10,4 10,4 31,3 52,1 Σύνολο 172,9 100 100 100 Πηγή: TNS-ICAP Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι επιχειρήσεις αναφέρουν προβλήματα σχετικά με τη πιστωτική τιμολογιακή πολιτική (συχνότητα αναφοράς 37,5%), καθυστερήσεις παραδόσεων (35,4%) και χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης (33,3%). Επισημαίνεται, ωστόσο, το υψηλό ποσοστό επιχειρήσεων που αναφέρουν ότι δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα από τους προμηθευτές (29,2%), ποσοστό που είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερο αν προστεθεί επίσης και το ποσοστό των επιχειρήσεων που αρνήθηκαν να αναφέρουν πρόβλημα (10,4%). Η έλλειψη αναφοράς προβλημάτων είναι ενδεικτική είτε της ύπαρξης ικανοποιητικών σχέσεων επιχειρήσεων προμηθευτών, είτε περιορισμένων απαιτήσεων των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις με αυξημένο ποσοστό μη αναφοράς προβλημάτων εντοπίζονται στις κατηγορίες των προσωπικών επιχειρήσεων (νομικής μορφής ΟΕ, ΕΕ, κλπ) και των παραγωγικών. 36

Αντίθετα, στις εμπορικές επιχειρήσεις το ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν αναφέρουν πρόβλημα είναι συγκριτικά περιορισμένο (18,2%). Από την πλευρά της σειράς σπουδαιότητας, το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων (20,8%) ανέφερε την πιστωτική τιμολογιακή πολιτική ως πρώτο σημαντικότερο πρόβλημα, ενώ μικρότερο μερίδιο έλαβε το πρόβλημα των καθυστερήσεων παραδόσεων. Οι εμπορικές επιχειρήσεις κατατάσσουν σε μεγαλύτερο ποσοστό την πιστωτική τιμολογιακή πολιτική (28,1%) ενώ οι εμπορικές αναφέρουν με την ίδια συχνότητα τη χαμηλή ποιότητα προϊόντων και το χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης (18,8%). Αντίστοιχα οι κεφαλαιουχικές αναφέρουν σε μεγαλύτερο ποσοστό την ποιότητα προϊόντων ενώ οι λοιπές την πιστωτική τιμολογιακή πολιτική. Διάγραμμα 3.1.3. Προβλήματα Προμηθευτών Σύνολο αναφορών 1ο πιο σημαντικό Πιστωτική - τιμολογιακή πολιτική 21 38 Καθυστερήσεις παραδόσεων Χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης (Ανεπάρκεια προϊόντων, έλλειψη συχνής επικοινωνίας κλπ.) 15 13 35 33 Χαμηλή ποιότητα προϊόντων Kανένα πρόβλημα 13 27 29 Ως δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα αναφέρεται με την ίδια συχνότητα η πιστωτική πολιτική και το χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης από το 12,5% των επιχειρήσεων. Σημειώνεται ωστόσο ότι μόλις 39,5% των επιχειρήσεων της έρευνας ανέφερε δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα με τους προμηθευτές. Από τις επιμέρους κατηγορίες επιχειρήσεων σημειώνεται το υψηλό ποσοστό αναφοράς των καθυστερήσεων παραδόσεων στις εμπορικές επιχειρήσεις (15,6% όσο και το πρόβλημα της πιστωτικής 37