«ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ»

Transcript

1 «ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ» ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Β.5.3 Μικροοικονομικά Δεδομένα Επιχειρήσεων στο Δήμο Αθηναίων Ιούλιος 2014 ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης «Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης»

2 Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πλαίσιο εκπόνησης παραδοτέου Περιεχόμενο παραδοτέου ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Κερδοφορία Αποδοτικότητα Κεφαλαίων Κεφαλαιακή Διάρθρωση Ρευστότητα Δραστηριότητα ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Παράρτημα Α: Ορισμοί και κατηγοριοποιήσεις Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 3

4 Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 4

5 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Πλαίσιο εκπόνησης παραδοτέου Το Παραδοτέο Β.5.5: «Έρευνα μικροοικονομικών δεδομένων επιχειρήσεων ΑΕ και ΕΠΕ στο Δήμο Αθηναίων» υποβάλλεται στο πλαίσιο της από Σύμβασης μεταξύ της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ ΑΕ) ως αναθέτουσας αρχής και της Κοινοπραξίας για το για την υλοποίηση του έργου «Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων». Το έργο χρηματοδοτείται από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΤΤΙΚΗ Το παρόν παραδοτέο αποτελεί την πρώτη μελέτη παρακολούθησης και αποτύπωσης της επιχειρηματικής εξέλιξης και των οικονομικών αποτελεσμάτων των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων. 1.2 Περιεχόμενο παραδοτέου Αντικείμενο του παραδοτέου είναι η αποτύπωση της επιχειρηματικής εξέλιξης ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων, καθώς επίσης και των οικονομικών τους αποτελεσμάτων έτσι όπως αυτά προκύπτουν από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς τους. Ως πηγή των στοιχείων χρησιμοποιείται αποκλειστικά η βάση δεδομένων της ICAP για την περίοδο Τα στοιχεία αντλούνται, κατηγοριοποιούνται και παρουσιάζονται ανά κύρια οικονομική δραστηριότητα βάσει της αναθεωρημένης ταξινόμησης NACE Rev. 2. Η ανάλυση πραγματοποιείται σε διψήφιο επίπεδο για τους επιμέρους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Επιπλέον, γίνεται διάκριση μεταξύ των τεσσάρων βασικών ομάδων εταιρειών (μεγάλες, μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές) βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΚ) 70/2001 και ανάλυση και σύγκριση των οικονομικών αποτελεσμάτων τους. Για τους σκοπούς της μελέτης συντάχθηκαν όλοι οι ομαδοποιημένοι ισολογισμοί των ΑΕ και ΕΠΕ ανά κατηγορία οικονομικής δραστηριότητας και μέγεθος, καθώς και ανά κατάσταση κερδοφορίας για την περίοδο Βάσει των εν λόγω ισολογισμών, υπολογίστηκαν για κάθε κατηγορία οι ομάδες κύριων χρηματοοικονομικών δεικτών (κερδοφορίας, αποδοτικότητας, κεφαλαιακής διάρθρωσης, ρευστότητας και επιχειρηματικής δραστηριότητας), ενώ παράλληλα πραγματοποιήθηκε διαχρονική και διαστρωματική ανάλυση αυτών. Πριν την οικονομική ανάλυση, στην ενότητα 2 παρουσιάζονται κάποια βασικά δημογραφικά στοιχεία, έτσι όπως αυτά προκύπτουν από τα επιμέρους χαρακτηριστικά του πληθυσμού των εταιρειών που δημοσιεύουν τα οικονομικά τους αποτελέσματα. Στην ενότητα 3 πραγματοποιείται ανάλυση των πωλήσεων των ΑΕ και ΕΠΕ ανά κατηγορία, ενώ στην ενότητα 4 παρουσιάζονται οι κύριοι χρηματοοικονομικοί δείκτες των εταιρειών και η διαχρονική και συγκριτική τους ανάλυση. Στην ενότητα 5 διατυπώνονται τα κύρια ευρήματα της μελέτης. Η κατηγοριοποίηση των εταιρειών Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 5

6 ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας και μέγεθος, καθώς οι ορισμοί των χρηματοοικονομικών δεικτών παρουσιάζονται αναλυτικά στο παράρτημα Α. Τέλος, οι ομαδοποιημένοι ισολογισμοί των ΑΕ και ΕΠΕ και οι αντίστοιχοι χρηματοοικονομικοί δείκτες τους, παρουσιάζονται αναλυτικά ανά κλάδο, μέγεθος και κατάσταση κερδοφορίας στα παραρτήματα Β, Γ και Δ αντίστοιχα. Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 6

7 2. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Βάσει των στοιχείων των δημοσιευμένων ισολογισμών έτσι όπως αυτά καταγράφονται στη Βάση Δεδομένων της ICAP GROUP, το 2012 o συνολικός αριθμός των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων ανέρχεται σε 5.976, καλύπτοντας ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Ειδικότερα, οι εν λόγω επιχειρήσεις συμβάλλουν στη διαμόρφωση του προϊόντος για τους 66 εκ των 99 συνολικά κλάδων άσκησης οικονομικής δραστηριότητας της ελληνικής οικονομίας 1 (βάσει της αναθεωρημένης ταξινόμησης NACE Rev. 2 και σε διψήφιο επίπεδο). Εξειδικεύοντας, το 2012 η σχετική πλειοψηφία (18,5%) των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων, δραστηριοποιείται στον κλάδο του χονδρικού εμπορίου (NACE 46), με τον αριθμό των εταιρειών να ανέρχεται σε (αποτελώντας το 72,2% του εμπορικού τομέα στο Δήμο Αθηναίων). Ακολουθεί ο κλάδος διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (NACE 68) με 663 εταιρείες και μερίδιο 11,1% επί του συνόλου, αποτελώντας το μοναδικό κλάδο άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας στον τομέα της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας. Ο κλάδος κατασκευής κτηρίων (NACE 41) συγκεντρώνει το 9,4% των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων (ήτοι 562 εταιρείες) και το 81,8% των αντίστοιχων εταιρειών που εξειδικεύονται στον τομέα των κατασκευών, ο κλάδος παροχής συμβουλών διαχείρισης (NACE 70) συγκεντρώνει 382 εταιρείες (ήτοι το 6,4% του συνόλου και το 46,35 του σχετικού τομέα), ενώ ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47) συγκεντρώνει το 5,0% των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων (ήτοι 298 εταιρείες) και το 19,4% των αντίστοιχων εταιρειών που εξειδικεύονται στον εμπορικό τομέα. 1 Η αναλυτική κατηγοριοποίηση των κλάδων βάσει NACE Rev.2 αποτυπώνεται στο παράρτημα Α Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 7

8 Διάγραμμα 2.1: Κατανομή εταιρειών ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας (2012) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Λοιποί κλάδοι NACE 42 NACE 43 NACE 69 NACE 82 NACE 85 NACE 73 NACE 64 NACE 45 NACE 58 NACE 66 NACE 86 NACE 56 NACE 62 NACE 79 NACE 71 NACE 55 NACE 47 NACE 70 NACE 41 NACE 68 NACE 46 11,4% 1,0% 1,1% 1,4% 1,6% 1,7% 1,8% 1,9% 2,2% 2,4% 3,0% 3,2% 3,2% 3,3% 3,3% 3,4% 3,5% 5,0% 6,4% 9,4% 11,1% 18,5% Μερίδιο στο σύνολο 8,7% Μερίδιο στον τομέα 9,5% 10,2% 24,6% 12,7% 100,0% 37,6% 8,4% 30,9% 59,4% 96,4% 47,8% 42,1% 51,6% 25,0% 52,2% 19,4% 46,3% 81,8% 72,2% 100,0% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% Σημείωση: Το μερίδιο του κλάδου στον τομέα αποτυπώνεται στον πάνω άξονα. Συγκεντρωτικά, όπως εμφανίζεται στο ανωτέρω διάγραμμα, το 88,6% των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων δραστηριοποιείται σε 21 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι συγκεντρώνονται κυρίως στον τομέα του εμπορίου, των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων, καθώς και των κατασκευών. Το υπόλοιπο 11,4% των εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας δραστηριοποιείται κυρίως στην παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών, βίντεο και τηλεοπτικών προγραμμάτων, ηχογραφήσεις και μουσικές εκδόσεις (NACE 59), στην ενοικίαση και εκμίσθωση ακινήτων (NACE 77), καθώς και στις εκτυπώσεις και την αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων (NACE 18). Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 8

9 Διάγραμμα 2.2: Πλήθος εταιρειών ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος (2012) Σημείωση: Το μερίδιο του κλάδου στο σύνολο αποτυπώνεται στον πάνω άξονα. Εστιάζοντας στους τομείς και κλάδους ενδιαφέροντος, όπως προαναφέρθηκε και αποτυπώνεται και στο ανωτέρω διάγραμμα, οι κλάδοι του χονδρικού και λιανικού εμπορίου συγκεντρώνουν τη σχετική πλειοψηφία (23,5%) των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων, ανερχόμενες το 2012 σε Παράλληλα, οι εν λόγω κλάδοι συγκεντρώνουν τη συντριπτική πλειοψηφία (91,6%) των αντίστοιχων εταιρειών που εξειδικεύονται στον εμπορικό τομέα (οι οποίες ανέρχονται σε 1.535, κατέχοντας μερίδιο της τάξης του 25,7% επί του συνόλου). Στον τομέα ενημέρωσης και επικοινωνίας δραστηριοποιούνται συνολικά 470 εταιρείες (ήτοι το 7,9% του συνόλου), η πλειοψηφία των οποίων ασκεί δραστηριότητα στον κλάδο «Προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών, παροχής συμβουλών και συναφείς δραστηριότητες» (NACE 62) και στον κλάδο των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58). Αντίστοιχα επίπεδα συγκέντρωσης παρουσιάζει ο τομέας καταλυμάτων και εστίασης (6,8% του συνόλου), με τους κλάδους των υπηρεσιών εστίασης (NACE 56) και των καταλυμάτων (NACE 55) να συγκεντρώνουν το σύνολο των εταιρειών του τομέα. Σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα κινείται ο τομέας διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων, συγκεντρώνοντας το 6,5% του συνόλου των ΑΕ και ΕΠΕ, με τους κλάδους των ταξιδιωτικών πρακτορείων και γραφείων οργανωμένων ταξιδιών (NACE 79) και των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) να συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των εταιρειών του τομέα. Τέλος, ο κλάδος των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) συγκεντρώνει το 3,2% του συνόλου των εταιρειών, αποτελώντας ουσιαστικά το μοναδικό κλάδο ενδιαφέροντος στον τομέα της παροχής υπηρεσιών υγείας. Σε όρους μεγέθους 2, την συντριπτική πλειοψηφία των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων αποτελούν διαχρονικά οι πολύ μικρές και μικρές εμπορικές εταιρείες. Ειδικότερα, το 2012 το 76,9% των εταιρειών χαρακτηρίζονται πολύ μικρές, το 18,9% μικρές, το 3,4% μεσαίες και μόλις το 0,8% 2 Η κατηγοριοποίηση έχει γίνει βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΚ) 70/2001 (βλ. αναλυτικά στο παράρτημα Α) Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 9

10 μεγάλες. Ανάλογη είναι σε γενικές γραμμές και η κατανομή των εταιρειών βάσει μεγέθους και στους τομείς και κλάδους ενδιαφέροντος. Μικρές αποκλίσεις εμφανίζει ο κλάδος της εστίασης (NACE 56) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (ΝACE 79) στους οποίους απουσιάζει η κατηγορία των μεγάλων επιχειρήσεων, προς όφελος κυρίως των μικρών επιχειρήσεων. Αντίθετα, στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (ΝACE 47) το μερίδιο των μεγάλων επιχειρήσεων κυμαίνεται σε σχετικά υψηλότερα επίπεδα (2,3%), ενισχύοντας τη θέση τους στον κλάδο εις βάρος κυρίως των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Διάγραμμα 2.3: Διάρθρωση κλάδων ενδιαφέροντος ανά μέγεθος εταιρειών(2012) Εξετάζοντας τη συγκέντρωση των εταιρειών (βάσει μεγέθους) στους επιμέρους τομείς και κλάδους ενδιαφέροντος, προκύπτει ότι περίπου 3 στις 10 μεγάλες εταιρείες που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας επιλέγουν να δραστηριοποιηθούν στον εμπορικό τομέα, κατανεμημένες σχεδόν ισόποσα μεταξύ χονδρικού (NACE 46) και λιανικού (NACE 47) εμπορίου (13,3% και 15,6% αντίστοιχα). Σε επίπεδο κλάδου, η παροχή υπηρεσιών καταλύματος (NACE 55) αποτελεί τον τρίτο πιο ελκυστικό κλάδο για τις μεγάλες εταιρείες (συγκεντρώνοντας το 8,9%), ενώ ακολουθεί ο κλάδος της ανθρώπινης υγείας (NACE 86) στον οποίο συγκεντρώνεται το 6,7% των μεγάλων εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας. Αντίστοιχα, 1 στις 4 εταιρείες μεσαίου μεγέθους επιλέγει να δραστηριοποιηθεί στον εμπορικό τομέα, με έμφαση ωστόσο στο χονδρικό εμπόριο (NACE 46). Ακολουθεί ο τομέας παροχής υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης, ο οποίος έλκει περίπου το 11% των μεσαίων επιχειρήσεων του Δήμου Αθήνας, κατανεμημένες σχεδόν ισόποσα μεταξύ του κλάδου των καταλυμάτων (NACE 55) και της εστίασης (NACE 56). Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 10

11 Το εμπόριο αποτελεί ιδιαίτερα ελκυστικό τομέα άσκησης δραστηριότητας και για τις μικρότερες εταιρείες, καθώς συγκεντρώνει το 29,5% των μικρών και το 24,8% των πολύ μικρών ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας. Σε αντίθεση με τις μεγάλες εταιρείες και ακόμα πιο έντονα από τις μεσαίες, οι μικρές και πολύ μικρές εμπορικές εταιρείες που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας έλκονται κυρίως από τον κλάδο του χονδρικού εμπορίου (NACE 46) έναντι του λιανικού (NACE 47). Σε επίπεδο κλάδου, ο κλάδος της εστίασης (NACE 56) αποτελεί τον δεύτερο ελκυστικότερο κλάδο για τις μικρές επιχειρήσεις που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας (συγκεντρώνοντας το 6,4%), ενώ ο κλάδος των καταλυμάτων (NACE 55) αποτελεί τον τρίτο ελκυστικότερο κλάδο για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις (συγκεντρώνοντας το 3,6%). Διάγραμμα 2.4: Συγκέντρωση εταιρειών (ανά μέγεθος) στους κλάδους ενδιαφέροντος (2012) Μεγάλες επιχειρήσεις Μεσαίες επιχειρήσεις Μικρές επιχειρήσεις Πολύ Μικρές επιχειρήσεις Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 11

12 3. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ Βάσει των στοιχείων των δημοσιευμένων ισολογισμών έτσι όπως αυτά καταγράφονται στη Βάση Δεδομένων της ICAP GROUP, το 2012 ο συνολικός κύκλος εργασιών των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων ανήλθε περίπου σε 9,6 δις, ο οποίος κατανέμεται σε ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Εξειδικεύοντας, το 2012 το χονδρικό εμπόριο (NACE 46) αποτέλεσε τον κλάδο με τη μεγαλύτερη συμβολή στην διαμόρφωση του συνολικού τζίρου στο Δήμο Αθηναίων (22,5%), συμβάλλοντας παράλληλα στη διαμόρφωση του 63,7% του κύκλου εργασιών που προήλθε από την άσκηση εμπορικής δραστηριότητας στην Αθήνα. Ακολουθεί ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47), συμμετέχοντας στη διαμόρφωση του 10,7% του συνολικού τζίρου, παρά το γεγονός ότι (βάσει των δημογραφικών στοιχείων έτσι όπως παρουσιάστηκαν στην προηγούμενη ενότητα) οι ΑΕ και ΕΠΕ του κλάδου καλύπτουν μόλις το 5% του συνολικού πληθυσμού. Με συμμετοχή άνω του 5% στη διαμόρφωση του συνολικού τζίρου στο Δήμο Αθήνας, ακολουθούν οι κλάδοι της κατασκευής μεταλλικών προϊόντων (NACE 25), της ασφάλισης (NACE 65) και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (NACE 64). Διάγραμμα 3.1: Κατανομή κύκλου εργασιών ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας (2012) Σημείωση: Το μερίδιο του κλάδου στον τομέα αποτυπώνεται στον πάνω άξονα. Συγκεντρωτικά, όπως εμφανίζεται στο ανωτέρω διάγραμμα, το 92% περίπου του συνολικού κύκλου εργασιών στο Δήμο Αθήνας διαμορφώνεται σε 24 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι συγκεντρώνονται κυρίως στον τομέα του εμπορίου, των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, καθώς και της μεταποίησης. Το υπόλοιπο 8% του κύκλου εργασιών διαμορφώνεται από εταιρείες που Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 12

13 δραστηριοποιούνται κυρίως στον προγραμματισμό ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών (NACE 60), στην παροχή υπηρεσιών προστασίας και έρευνας (NACE 80), καθώς και στη διαφήμιση και έρευνα αγοράς (NACE 73). Διάγραμμα 3.2: Κύκλος εργασιών ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος (2012, σε εκατ. ) Σημείωση: Το μερίδιο του κλάδου στο σύνολο αποτυπώνεται στον πάνω άξονα. Εστιάζοντας στους τομείς και κλάδους ενδιαφέροντος, όπως προαναφέρθηκε και αποτυπώνεται και στο ανωτέρω διάγραμμα, το 2012 οι δραστηριότητες του χονδρικού και λιανικού εμπορίου είχαν τη μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαμόρφωση του συνολικού κύκλου εργασιών στο Δήμο Αθηναίων, με το σχετικό μερίδιο των δύο κλάδων να ανέρχεται αθροιστικά στο 33%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του εμπορικού τομέα συνολικά στην Αθήνα δεν ξεπερνά το 36%. Σε επίπεδο κλάδου, ακολουθούν οι δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας (NACE 86) με μερίδιο της τάξης του 4,7%, το οποίο ισοδυναμεί με το αντίστοιχο μερίδιο του τομέα της ανθρώπινης υγείας, γεγονός που ουσιαστικά υποδηλώνει (σύμφωνα και με τα δημογραφικά στοιχεία της προηγούμενης ενότητας) την απουσία άλλων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την παροχή υπηρεσιών υγείας στην Αθήνα (π.χ. παροχή κοινωνικής μέριμνας). Σημαντική κρίνεται και η συμβολή του κλάδου των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) στη διαμόρφωση του συνολικού κύκλου εργασιών με μερίδιο 3,5%, κατέχοντας εξέχουσα θέση στον τομέα παροχής διοικητικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών. Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 13

14 Διάγραμμα 3.3: Εξέλιξη κύκλου εργασιών ανά κλάδο ενδιαφέροντος ( ) Η επίδραση της οικονομικής κρίσης στην επιχειρηματική δραστηριότητα γίνεται ιδιαίτερα αισθητή και στο Δήμο Αθηναίων, μέσω της σημαντικής επιδείνωσης που εμφανίζει -καθ όλη την περίοδο αναφοράς- ο κύκλος εργασιών των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών του ορίων. Ειδικότερα, βάσει των στοιχείων των δημοσιευμένων ισολογισμών, το 2012 ο συνολικός κύκλος εργασιών των ΑΕ και ΕΠΕ σημειώνει μείωση της τάξης του 16,2% έναντι του 2011 και μέση ετήσια μεταβολή την περίοδο αναφοράς της τάξης του -10,1%, γεγονός που υποδηλώνει συνεχή επιδείνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Σε απόλυτα μεγέθη ο συνολικός κύκλος εργασιών των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας σημείωσε αθροιστική μείωση της τάξης των 2 δις., έχοντας παρασυρθεί (κυρίως λόγω του υψηλού μεριδίου που κατέχει) από την πτωτική πορεία του εμπορικού τομέα και κυρίως του χονδρικού εμπορίου (NACE 46). Σημαντικές απώλειες καταγράφουν και οι λοιποί κλάδοι ενδιαφέροντος, οι οποίοι ωστόσο συνέβαλαν λιγότερο στην γενική πτωτική πορεία, κυρίως λόγω του μικρότερου μεριδίου τους στην αγορά. Εξαίρεση αποτελεί ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) ο οποίος καταγράφει συνολική αύξηση του κύκλου εργασιών κατά 40 εκατ. (ήτοι +10% μέση ετήσια μεταβολή), στηριζόμενος κυρίως στις υπηρεσίες είσπραξης απαιτήσεων και γραφείων πίστωσης. Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 14

15 Διάγραμμα 3.4: Μεταβολή κύκλου εργασιών ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος (μέση ετήσια μεταβολή, ) Εξειδικεύοντας την παρακολούθηση σε όρους ποσοστιαίας μεταβολής, τη μεγαλύτερη μέση ετήσια μείωση σημειώνει ο κλάδος της εστίασης (NACE 56) με το σχετικό ποσοστό να ανέρχεται σε 23,9%, ήτοι σημαντικά υψηλότερο σε σχέση τόσο με το σύνολο των εταιρειών του Δήμου Αθηναίων (- 10,1%), όσο και με το σύνολο του τομέα στον οποίο ανήκει (-15%). Όμοιες διαπιστώσεις προκύπτουν και κατά την εξέταση του κλάδου των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58: -21,6%), του προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62: -12,6%) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79: -18,8%). Αντίθετα, περιορισμένες απώλειες - συγκριτικά με το σύνολο του Δήμου Αθήνας και με τον τομέα στον οποίο ανήκει σημειώνει ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47: -7,9%), των καταλυμάτων (NACE 55: -9,3%) και των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86: -7,9%). Εξετάζοντας τα μερίδια έκαστου κλάδου ενδιαφέροντος στο συνολικό κύκλο εργασιών που διαμορφώνεται στο Δήμο Αθηναίων, προκύπτει ότι τη μεγαλύτερη συμμετοχή διαχρονικά κατέχει το χονδρικό εμπόριο (NACE 46), με μέσο ετήσιο μερίδιο της τάξης του 22,5% και χωρίς σημαντικές μεταβολές κατά την περίοδο αναφοράς. Ακολουθεί ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47) με μέσο ετήσιο μερίδιο της τάξης του 10,5% αλλά συνεχή (έστω και μικρή) ενίσχυση της θέσης του στην αγορά, ενώ ακολουθούν οι κλάδοι της ανθρώπινης υγείας (NACE 86: 4,3% κατά μ.ο.) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79: 4,0% κατά μ.ο.). Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 15

16 Διάγραμμα 3.5: Μερίδια των κλάδων ενδιαφέροντος στο συνολικό κύκλο εργασιών ( ) Εξετάζοντας τη μεταβολή των ανωτέρω μεριδίων, προκύπτει ότι τη σημαντικότερη ενίσχυση της θέσης του στην τοπική οικονομία του Δήμου Αθηναίων σημειώνει ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: +22,3% μέση ετήσια μεταβολή), δεδομένου ότι αποτελεί και τον μοναδικό κλάδο που σημειώνει αύξηση του κύκλου εργασιών κατά την περίοδο αναφοράς. Σημαντική ενίσχυση της θέσης του στην τοπική οικονομία σημειώνει και ο κλάδος της ανθρώπινης υγείας (NACE 86: +3,5% μέση ετήσια μεταβολή), όχι όμως ως αποτέλεσμα της αύξησης του κύκλου εργασιών, αλλά λόγω των περιορισμένων απωλειών που εμφανίζει σε σχέση με το σύνολο. Όμοια συμπεράσματα προκύπτουν και για την παρατηρούμενη ενίσχυση του μεριδίου για τους κλάδους του λιανικού εμπορίου (NACE 47: 2,4% μέση ετήσια μεταβολή) και των καταλυμάτων (NACE 55: 0,8% μέση ετήσια μεταβολή). Αντίθετα, ιδιαίτερα αισθητή χαρακτηρίζεται η υποχώρηση που σημειώνει ο κλάδος της εστίασης (NACE 56), με το σχετικό μερίδιο να σημειώνει μέση ετήσια μείωση της τάξης του 14,8%. Ακολουθεί ο κλάδος των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων, με το σχετικό του μερίδιο στην τοπική αγορά να σημειώνει μέση ετήσια μείωση της τάξης του 12,8% και 9,7% αντίστοιχα. Τέλος, ηπιότερη χαρακτηρίζεται η προσαρμογή των μεριδίων για τους κλάδους του προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62) και του λιανικού εμπορίου (NACE 47), για τους οποίους καταγράφεται μέση ετήσια μείωση της τάξης του 5,4% και 1,1% αντίστοιχα. Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 16

17 Διάγραμμα 3.6: Μεταβολή μεριδίων (βάσει κύκλου εργασιών) ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( : μέση ετήσια) Σε όρους μεγέθους εταιρειών, το 32% (κατά μ.ο. την εξεταζόμενη περίοδο) του κύκλου εργασιών στο Δήμο Αθήνας προέρχεται από τις μεγάλες επιχειρήσεις, παρά το γεγονός (βάσει και των δημογραφικών στοιχείων της προηγούμενης ενότητας) ότι αποτελούν μόλις το 0,8% του συνολικού πληθυσμού. Ακολουθούν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με μερίδιο της τάξης του 29,4% και 25,5% αντίστοιχα. Τη μικρότερη συμμετοχή στη διαμόρφωση του συνολικού κύκλου εργασιών εμφανίζουν οι πολύ μικρές εταιρείες (13,2%), παρά το γεγονός ότι αποτελούν την πλειοψηφία (74,3%) του συνολικού πληθυσμού. Σε επίπεδο κλάδου, ακόμα πιο ισχυρή αξιολογείται η παρουσία των μεγάλων εταιρειών στις δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας (NACE 86) συμβάλλοντας στη διαμόρφωση του 57% του συνολικού τζίρου. Εξίσου ισχυρή κρίνεται η παρουσία των μεγάλων εταιρειών στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (NACE 47) και των καταλυμάτων (NACE 55), συμβάλλοντας κατά μέσο όρο στη διαμόρφωση του 44,6% και 47,1% του αντίστοιχου κλαδικού τζίρου. Αναφορικά με τις μεσαίες εταιρείες, τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του κύκλου εργασιών εμφανίζουν στους κλάδους των εκδοτικών δραστηριοτήτων (ΝACE 58) και εστίασης (ΝACE 56), με το μέσο ετήσιο μερίδιο να ανέρχεται σε 35,5% και 33,3% αντίστοιχα. Οι μικρές επιχειρήσεις αντίθετα, συμβάλλουν αποφασιστικά (με ποσοστά άνω του 75%) στη διαμόρφωση του κύκλου εργασιών στους κλάδους των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79). Τέλος, αναφορικά με τις πολύ μικρές εταιρείες, ξεχωρίζει η συμβολή τους στη διαμόρφωση του κύκλου εργασιών στους κλάδους του χονδρικού εμπορίου (NACE 46) και της εστίασης (ΝACE 56), με ποσοστά που αγγίζουν το 20%. Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 17

18 Διάγραμμα 3.7: Κατανομή κύκλου εργασιών ανά μέγεθος εταιρειών και κλάδο ενδιαφέροντος (μ.ο ) Εξετάζοντας τη μεταβολή των ανωτέρω μεριδίων, προκύπτει ότι τη σημαντικότερη ενίσχυση της θέσης τους στην τοπική οικονομία του Δήμου Αθηναίων εμφανίζουν οι μεγάλες εταιρείες, με ενίσχυση του μεριδίου τους κατά 6,6%. Ενίσχυση της θέσης τους εμφανίζουν και οι μεσαίες και μικρές εταιρείες (κατά 3,9% και 1,4% αντίστοιχα) εις βάρος των πολύ μικρών, το μερίδιο των οποίων συρρικνώθηκε την περίοδο κατά 23,7% (μέση ετήσια μείωση). Όμοια κρίνεται σε γενικές γραμμές η μεταβολή των μεριδίων και στους επιμέρους κλάδους ενδιαφέροντος. Διάγραμμα 3.8: Μεταβολή μεριδίων (βάσει κύκλου εργασιών) ανά μέγεθος, τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( : μέση ετήσια) Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 18

19 4. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 4.1 Κερδοφορία Ο αριθμός των κερδοφόρων ΑΕ και ΕΠΕ (βάσει καθαρών κερδών προ φόρου εισοδήματος) που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων, παρουσιάζει μικρή μείωση κατά την περίοδο αναφοράς. Ειδικότερα, το 2012 οι κερδοφόρες εταιρείες κάλυπταν το 50,3% του συνόλου έναντι 53,2% το Οι περισσότερες κερδοφόρες εταιρείες συναντώνται στον κλάδο της ανθρώπινης υγείας (NACE 86) με το ποσοστό τους στον κλάδο το 2012 να ξεπερνά το 75%, σημειώνοντας μάλιστα συνεχή ενίσχυση της θέσης τους από το Ακολουθεί ο κλάδος προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62) με το ποσοστό των κερδοφόρων το 2012 να εκτιμάται σε 68%, καθώς και ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82) με το αντίστοιχο ποσοστό των κερδοφόρων το ίδιο έτος να εκτιμάται σε 63% (καταγράφοντας ανοδική πορεία). Αντίθετα, οι περισσότερες ζημιογόνες εταιρείες συναντώνται στους κλάδους της εστίασης (NACE 56) και των καταλυμάτων (NACE 55), με το ποσοστό τους το 2012 να ξεπερνά το 81% και 77% αντίστοιχα, ενισχύοντας μάλιστα συνεχώς την παρουσία τους από το 2010 και μετά. Οι ζημιογόνες εταιρείες αποτελούν την πλειοψηφία και στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (NACE 47), δεδομένου ότι το 2012 αποτέλεσαν το 55% του συνόλου εδραιώνοντας συνεχώς τη θέσης τους από το Διάγραμμα 4.1: Διάρθρωση κερδοφόρων και ζημιογόνων εταιρειών ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( ) Τομέας Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος και Εστίασης Εμπορικός Τομέας Τομέας Διοικητικών & Υποστηρικτικών Δραστηριοτήτων Τομέας Ενημέρωσης & Επικοινωνίας Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 19

20 Τομέας Ανθρώπινης Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Σε όρους ποσοστιαίων μεταβολών, το μερίδιο των κερδοφόρων εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων σημείωσε την περίοδο μέση ετήσια μείωση της τάξης του 2,8%. Τη μεγαλύτερη επιδείνωση υπέστησαν και πάλι οι εταιρείες του κλάδου της εστίασης (NACE 56), με τη μέση ετήσια μεταβολή του μεριδίου των κερδοφόρων εταιρειών να ανέρχεται σε -34% τη διετία Τη δεύτερη χειρότερη εικόνα παρουσίασε ο κλάδος των καταλυμάτων (NACE 55), με τη μέση ετήσια μεταβολή του μεριδίου των κερδοφόρων εταιρειών την ίδια περίοδο να υπολογίζεται σε -13,1%. Διάγραμμα 4.2: Μεταβολή μεριδίων κερδοφόρων και ζημιογόνων επιχειρήσεων ανά τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( , μέση ετήσια μεταβολή) Εστιάζοντας στην κατηγορία των κερδοφόρων εταιρειών και εξετάζοντας την κατανομή τους βάσει μεγέθους, προκύπτει ότι μόλις το 1% ανήκει στην κατηγορία των μεγάλων εταιρειών. Το 4,6% ανήκει στην κατηγορία των μεσαίων εταιρειών, ενώ οι μικρές και πολύ μικρές εταιρείες αποτελούν Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 20

21 αντίστοιχα το 25,3% και το 69,1% των κερδοφόρων επιχειρήσεων. Σε επίπεδο κλάδου, η παρουσία των μεγάλων κερδοφόρων εταιρειών είναι συγκριτικά πιο έντονη μόνο στον κλάδο του λιανικού εμπορίου (NACE 47: 4,2%) και στον κλάδο των καταλυμάτων (NACE 55: 3,4%). Αντίστοιχα, το 97% των κερδοφόρων εταιρειών του κλάδου των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) και το 99% των κερδοφόρων εταιρειών του κλάδου του προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62) αφορά μικρές και πολύ μικρές εταιρείες. Διάγραμμα 4.3: Κατανομή κερδοφόρων επιχειρήσεων ανά μέγεθος, τομέα και κλάδο ενδιαφέροντος ( , μέσο ετήσιο μερίδιο) Η παραπάνω κατάσταση των εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων αντικατοπτρίζεται σε όλους τους χρηματοοικονομικούς δείκτες κερδοφορίας. Εξαίρεση αποτελεί το μικτό περιθώριο κέρδους, όπου φαίνεται να κυμαίνεται σε σχετικά σταθερά επίπεδα κατά την εξεταζόμενη περίοδο, λόγω της ταυτόχρονης μείωσης των πωλήσεων και του κόστους πωληθέντων. Η πορεία των λοιπών δεικτών κερδοφορίας είναι σε γενικές γραμμές έντονα πτωτική από το 2010 και μετά για το σύνολο της τοπικής οικονομίας καθώς για τους επιμέρους κλάδους ενδιαφέροντος, με τη μεγαλύτερη μείωση να σημειώνεται το Ειδικότερα, το 2012 ο δείκτης του καθαρού και λειτουργικού περιθωρίου κέρδους διαμορφώνεται σε έντονα αρνητικά επίπεδα για το σύνολο των εταιρειών της Αθήνας (-16,3 και -10,3 αντίστοιχα), ενώ σε οριακά θετικά επίπεδα κινείται το περιθώριο ebitda (1,8), σημειώνοντας ωστόσο μέση ετήσια μείωση της τάξης του 53% σε σχέση με το Σε επίπεδο κλάδου, ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα δεικτών λειτουργικού και καθαρού περιθωρίου κέρδους εμφανίζουν καθ όλη την περίοδο αναφοράς οι κλάδοι της εστίασης (NACE 56), των καταλυμάτων (NACE 55) και των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58), οι οποίοι άλλωστε Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 21

22 αποτελούν και τους κλάδους με την πιο ισχυρή παρουσία ζημιογόνων εταιρειών. Παράλληλα, σημειώνεται ότι η εστίαση και οι εκδοτικές δραστηριότητες αποτελούν και τους μοναδικούς κλάδους που εμφανίζουν αρνητικό περιθώριο ebitda, το οποίο μάλιστα βαίνει συνεχώς μειούμενο καθ όλη την περίοδο αναφοράς. Αντίθετα, παρά τα ιδιαίτερα αρνητικά περιθώρια καθαρού και λειτουργικού κέρδους, ο κλάδος των καταλυμάτων εμφανίζει το υψηλότερο περιθώριο ebitda, γεγονός ωστόσο που οφείλεται αποκλειστικά στις ιδιαίτερα υψηλές αποσβέσεις που ενσωματούνουν στο κόστος τους οι εν λόγω εταιρείες. Σημαντικές επιδόσεις στο δείκτη περιθωρίου ebitda σημειώνει και ο κλάδος των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86), ο οποίος παράλληλα αποτελεί και τον κλάδο με το υψηλότερο λειτουργικό περιθώριο κέρδους (7,7 το 2012 έναντι 1,1 το 2010). Τέλος, αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι οι κλάδοι του τομέα των διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (ταξιδιωτικά πρακτορεία, υπηρεσίες είσπραξης απαιτήσεων, κλπ.) αποτελούν τους μοναδικούς κλάδους οι οποίοι εμφανίζουν (έστω και οριακά) θετικό περιθώριο καθαρού κέρδους καθ όλη την περίοδο αναφοράς. Διάγραμμα 4.4: Δείκτες κερδοφορίας εταιρειών ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Μικτό Περιθώριο Κέρδους (%) Λειτουργικό Περιθώριο Κέρδους (%) Καθαρό Περιθώριο Κέρδους (%) Περιθώριο EBITDA (%) Σε επίπεδο μεγέθους και σε απόλυτους αριθμούς, οι κατηγορίες των μεγάλων και μεσαίων ΑΕ και ΕΠΕ σημειώνουν συγκριτικά τη χειρότερη επίδοση σε όρους κερδοφορίας, δεδομένου ότι την περίοδο κατέγραψαν σωρευτικές ζημιές της τάξης του 1,9 και 1 δις. αντίστοιχα. Ιδιαίτερα αρνητικές καταγράφονται και οι επιδόσεις των πολύ μικρών εταιρειών όπως αυτές αποτυπώνονται κυρίως στους σχετικούς δείκτες κερδοφορίας, δεδομένου ότι λόγω του μεγέθους τους οι αθροιστικές ζημιές που παρουσιάζουν (σε απόλυτα νούμερα) εμφανίζονται πολύ μικρότερες σε σχέση με τις λοιπές κατηγορίες εταιρειών. Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 22

23 Εξειδικεύοντας, η κατηγορία των μεγάλων και μεσαίων ΑΕ και ΕΠΕ εμφανίζει διαχρονικά τα χαμηλότερα επίπεδα μικτού περιθωρίου κέρδους, τα οποία μάλιστα υπολείπονται αισθητά σε σχέση με το μέσο όρο του συνόλου των επιχειρήσεων που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων. Γενικά, είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι όσο κινούμαστε προς τις μικρότερες κατηγορίες εταιρειών τόσο υψηλότερο εμφανίζεται το περιθώριο μικτού κέρδους, γεγονός που οφείλεται στην δυνατότητα των μικρότερων εταιρειών να προσαρμόζουν άμεσα το κόστος πωληθέντων τους σε περίπτωση πτώσης των πωλήσεων τους. Ωστόσο, η αδυναμία επίτευξης κερδοφόρων αποτελεσμάτων από τις πολύ μικρές εταιρείες είναι ιδιαίτερα εμφανής εξετάζοντας τους δείκτες λειτουργικού και καθαρού περιθωρίου κέρδους, οι οποίοι κινούνται σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα συγκριτικά με τις λοιπές κατηγορίες εταιρειών. Σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα κινούνται οι σχετικοί δείκτες κερδοφορίας και για την κατηγορία των μεγάλων εταιρειών, ενώ ηπιότερες εμφανίζονται οι επιπτώσεις της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας στην κερδοφορία των μεσαίων και μικρών εταιρειών. Διάγραμμα 4.5: Δείκτες κερδοφορίας εταιρειών ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Μικτό Περιθώριο Κέρδους (%) Λειτουργικό Περιθώριο Κέρδους (%) Καθαρό Περιθώριο Κέρδους (%) Περιθώριο EBITDA (%) Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 23

24 4.2 Αποδοτικότητα Κεφαλαίων Ανάλογη με την κατάσταση κερδοφορίας είναι και η εικόνα που προκύπτει από την εξέταση των δεικτών αποδοτικότητας των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων. Η αποδοτικότητα τόσο των ίδιων όσο και των συνολικά απασχολούμενων κεφαλαίων των εταιρειών βαίνει πτωτική και κινείται σε αρνητικά επίπεδα καθόλη την περίοδο αναφοράς, με αποτέλεσμα το 2012 να διαμορφώνεται σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα για το σύνολο των εταιρειών (-11,3% και -4,8% αντιστοίχως). Αναφορικά με τους κλάδους ενδιαφέροντος, αυτός της εστίασης (NACE 56) εμφανίζει τους χαμηλότερους δείκτες αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων καθόλη την εξεταζόμενη περίοδο, καθώς επίσης και τη σημαντικότερη επιδείνωση. Σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα κινείται και η αποδοτικότητα των απασχολούμενων κεφαλαίων στον κλάδο της εστίασης, με τις πιο αρνητικές επιδόσεις ωστόσο σε αυτή την περίπτωση να σημειώνει ο κλάδος των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58). Την πλέον σθεναρή αντίσταση στην πτωτική πορεία των δεικτών αποδοτικότητας σημειώνουν και σε αυτή την περίπτωση (όπως και στην κερδοφορία) οι κλάδοι του τομέα των διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (ταξιδιωτικά πρακτορεία, υπηρεσίες είσπραξης απαιτήσεων, γραφεία πίστωσης, κλπ.) καθώς επίσης και ο κλάδος προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62), στους οποίους οι σχετικοί δείκτες αποδοτικότητας κινούνται κατά κανόνα σε (οριακά έστω) θετικά επίπεδα. Διάγραμμα 4.6: Δείκτες αποδοτικότητας ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων (%) Αποδοτικότητα απασχολούμενων κεφαλαίων (%) Σε επίπεδο μεγέθους, έντονα πτωτική καταγράφεται η πορεία των δεικτών αποδοτικότητας ιδίων και απασχολούμενων κεφαλαίων για την κατηγορία των μεγάλων εταιρειών, με αποτέλεσμα το 2012 να κυμαίνονται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα (-24,5 και -6,0 αντίστοιχα), ήτοι αισθητά χαμηλότερα σε σχέση με το μέσο όρο του συνόλου των εταιρειών. Πολύ χαμηλά επίπεδα αποδοτικότητας ιδίων και απασχολούμενων καταγράφει και η κατηγορία των πολύ μικρών εταιρειών, για τις οποίες οι πλέον αρνητικές επιδόσεις καταγράφονται το Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 24

25 Αναφορικά με την κατηγορία των μεσαίων και των μικρών εταιρειών και ομοίως με τους δείκτες κερδοφορίας, οι αντίστοιχοι δείκτες αποδοτικότητας κινούνται σε λιγότερο αρνητικά επίπεδα σε σχέση με το μέσο όρο του συνόλου των εταιρειών που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων. Διάγραμμα 4.7: Δείκτες αποδοτικότητας ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων (%) Αποδοτικότητα απασχολούμενων κεφαλαίων (%) Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 25

26 4.3 Κεφαλαιακή Διάρθρωση Το ενεργητικό των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων διαμορφώθηκε το 2012 σε 33,9 δισ., επίπεδα αισθητά χαμηλότερα έναντι του 2010 (μέση ετήσια μείωση 10,1%). Η πτώση του ενεργητικού καταγράφεται στο σύνολο των κλάδων ενδιαφέροντος, αλλά πιο έντονα και πάλι στον κλάδο των καταλυμάτων (NACE 55), της εστίασης (NACE 56) και των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58). Ειδικότερα, το 2012 το ενεργητικό του κλάδου των καταλυμάτων διαμορφώθηκε σε 653 εκατ. (ετήσια μείωση 22,4%), το ενεργητικό των εταιρειών στην εστίαση σε 86,5 εκατ. (ετήσια μείωση 20,4%) και του κλάδου των εκδοτικών δραστηριοτήτων σε 406 εκατ. (ετήσια μείωση 24,8%). Η μείωση του ενεργητικού των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων, προήλθε κυρίως από τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού (αποθέματα, απαιτήσεις, ταμείο/τράπεζες). Τη μεγαλύτερη ετήσια μείωση το διάστημα σημείωσαν τα αποθέματα κατά 14,3%, δεδομένου ότι η μείωση των αποθεμάτων αποτελεί πάγια τακτική των επιχειρήσεων σε περιόδους συρρίκνωσης του κύκλου εργασιών και των οικονομικών τους αποτελεσμάτων. Τη δεύτερη μεγαλύτερη ετήσια μείωση σημείωσαν οι απαιτήσεις κατά 12,8%, ενώ ακολούθησαν τα ρευστά διαθέσιμα (ταμείο / τράπεζες) με τη μέση ετήσια μείωση να ανέρχεται σε 8,5%. Η μεγαλύτερη αναλογικά μείωση των στοιχείων του κυκλοφορούντος ενεργητικού σε σχέση με τα καθαρά πάγια και όχι η απόκτηση παγίων, είναι ουσιαστικά και ο λόγος που οι εταιρείες που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων παρουσιάζουν αύξηση του βαθμού παγιοποίησης την τελευταία τριετία (από 59,3% το 2010 σε 60,2% το 2012). Σε επίπεδο κλάδου ωστόσο, το επίπεδο και η εξέλιξη του βαθμού παγιοποίησης διαφέρει αισθητά. Ειδικότερα, στους κλάδους των καταλυμάτων (NACE 55) και της εστίασης (NACE 56) καταγράφεται ιδιαίτερα υψηλός βαθμός παγιοποίησης (υπερβαίνοντας τον σχετικό μέσο όσο), καταγράφοντας σε γενικές γραμμές σταθερή πορεία. Υψηλό βαθμό παγιοποίησης σημειώνουν και οι κλάδοι των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) και των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58), καταγράφοντας ωστόσο αισθητή πτώση καθόλη την περίοδο αναφοράς. Αντίθετα, ιδιαίτερα χαμηλό βαθμό παγιοποίησης εμφανίζει ο κλάδος του χονδρικού εμπορίου (NACE 46) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) καθόλη την περίοδο αναφοράς, χωρίς σημαντικές μεταβολές. Διάγραμμα 4.8: Δείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Σχέση Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια Βαθμός παγιοποίησης (%) Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 26

27 Βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός προς ίδια κεφάλαια Βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός προς πωλήσεις Για το σύνολο των εταιρειών του εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων η σχέση των ξένων προς τα ίδια κεφάλαια κυμαίνεται κοντά στο 2, παρουσιάζοντας σε γενικές γραμμές σταθεροποιητικές τάσεις καθόλη την εξεταζόμενη περίοδο, γεγονός που οφείλεται στις ταυτόχρονες μειώσεις ιδίων κεφαλαίων και (μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων) υποχρεώσεων. Ειδικότερα, τα ίδια κεφάλαια μειώθηκαν κατά 9,5% την περίοδο , ενώ οι μεσοπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις σημείωσαν αντίστοιχη μείωση της τάξης του 11%. Σταθερή κρίνεται σε γενικές γραμμές η πορεία του εν λόγω δείκτη και σε επίπεδο κλάδου, με εξαίρεση τον κλάδο της εστίασης (ΝΑCE 56) στον οποίο καταγράφεται ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των υποχρεώσεων έναντι των ιδίων κεφαλαίων το Εξετάζοντας τα επίπεδα του δείκτη των ξένων προς ίδια κεφάλαια και πέραν του κλάδου της εστίασης, η υψηλότερη τιμή καταγράφεται στους κλάδους των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) και των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86). Εξετάζοντας το επίπεδο των βραχυπρόθεσμων τραπεζικών δανείων για το σύνολο των εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθήνας, προκύπτει ότι βαίνει συνεχώς μειούμενο σε σχέση τόσο με τα ίδια κεφάλαια όσο και με τις πωλήσεις. Αποτέλεσμα της πτωτικής πορείας των εν λόγω δεικτών είναι η ιδιαίτερα σημαντική μείωση των νέων τραπεζικών δανείων που σύναψαν οι εταιρίες την εν λόγω τριετία, ως αποτέλεσμα της πιστωτικής συρρίκνωσης που επέβαλε το σύνολο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της χώρας στο πλαίσιο της προστασίας του έναντι του συνεχώς αυξανόμενου πιστωτικού κινδύνου. Σε κλαδικό επίπεδο ωστόσο, η πολύ σημαντική μείωση των ιδίων κεφαλαίων και του κύκλου εργασιών σε συγκεκριμένες δραστηριότητες (ανθρώπινη υγεία, εστίαση, εκδοτικές δραστηριότητες, κλπ.), έχουν ως αποτέλεσμα την ανοδική πορεία των σχετικών δεικτών βραχυπρόθεσμου τραπεζικού δανεισμού. Σε επίπεδο μεγέθους, όπως είναι αναμενόμενο η κατηγορία των μεγάλων εταιρειών καταγράφει την υψηλότερη σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια δεδομένου ότι κρίνεται πιο εύκολη η πρόσβαση των εν λόγω εταιρειών στις χρηματαγορές, ενώ και σε αυτή την περίπτωση ο εν λόγω δείκτης δε σημειώνει αξιόλογες μεταβολές διαχρονικά. Ιδιαίτερα υψηλό βαθμό παγιοποίησης καταγράφουν οι πολύ μικρές και οι μεσαίες εταιρείες, ως αποτέλεσμα της συγκέντρωσης τους σε κλάδους με υψηλά καθαρά πάγια, ενώ και σε αυτή την Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 27

28 περίπτωση ο δείκτης παγιοποίησης δε σημειώνει αξιόλογες μεταβολές διαχρονικά, ανεξαρτήτως κατηγορίας μεγέθους. Τέλος, ο βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός διαμορφώνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τα ίδια κεφάλαια και τις πωλήσεις για τις κατηγορίες των μικρών και των πολύ μικρών εταιρειών που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων. Διάγραμμα 4.9: Δείκτες κεφαλαιακής διάρθρωσης ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Σχέση Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια Βαθμός παγιοποίησης (%) Βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός προς ίδια κεφάλαια Βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός προς πωλήσεις Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 28

29 4.4 Ρευστότητα Η γενική ρευστότητα των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων ακολούθησε σε γενικές γραμμές σταθεροποιητικές τάσεις την εξεταζόμενη περίοδο (1,4 κατά μέσο όσο), καταγράφοντας ελαφρώς αρνητικό μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής της τάξης του - 2,6%, ως αποτέλεσμα κυρίως των αντισταθμιστικών πιέσεων που ασκήθηκαν στο κεφάλαιο κίνησης των εταιρειών. Ανάλογη είναι και η εικόνα της άμεσης και της ταμειακής ρευστότητας των ΑΕ και ΕΠΕ, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται σε 1,3 και 0,3 αντίστοιχα. Σταθεροποιητική είναι σε γενικές γραμμές η εξέλιξη των σχετικών δεικτών και σε επίπεδο κλάδου. Τα υψηλότερα επίπεδα ρευστότητας καταγράφει καθόλη την περίοδο αναφοράς ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82), σημειώνοντας μάλιστα ελαφρώς αυξητική πορεία στο σύνολο των σχετικών δεικτών ρευστότητας. Υψηλά επίπεδα γενικής και άμεσης ρευστότητας εμφανίζει παράλληλα και ο κλάδος προγραμματισμού Η/Υ (NACE 62), με τις συνθήκες ρευστότητας στον εν λόγω κλάδο να αποτυπώνονται συνεχώς πιο ευνοϊκές. Αντίθετα, σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα διαμορφώνονται οι δείκτες ρευστότητας στον κλάδο της ανθρώπινης υγείας (NACE 86), γεγονός που οφείλεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό στην εμπλοκή των δημόσιων ασφαλιστικών ταμείων. Διάγραμμα 4.10: Δείκτες ρευστότητας ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Γενική ρευστότητα Άμεση ρευστότητα Ταμειακή ρευστότητα Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 29

30 Σε επίπεδο μεγέθους εταιρειών, τους υψηλότερους δείκτες γενικής και άμεσης ρευστότητας καθόλη την περίοδο αναφοράς σημειώνει η κατηγορία των μεγάλων εταιρειών, καταγράφοντας σημαντικά υψηλότερες τιμές σε σχέση με το μέσο όρο. Ακολουθούν η μεσαίου μεγέθους εταιρείες, ενώ σε γενικές γραμμές όσο κινούμαστε σε μικρότερη κατηγορία εταιριών, τόσο χαμηλότεροι καταγράφονται οι αντίστοιχοι δείκτες γενικής και άμεσης ρευστότητας. Αντίθετα, εξετάζοντας την ταμειακή ρευστότητα, προκύπτει ότι τις υψηλότερες επιδόσεις επιτυγχάνει η κατηγορία των μεσαίων εταιρειών, με τον σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται σε ιδιαίτερα ικανοποιητικά επίπεδα (> 0,4) καθόλη την περίοδο αναφοράς. Ακολουθεί η κατηγορία των μεγάλων εταιρειών (οι οποίες μάλιστα καταγράφουν μικρή άνοδο), ενώ σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα κινείται ο δείκτης άμεσης ρευστότητας για την κατηγορία των μικρών και πολύ μικρών εταιρειών. Διάγραμμα 4.11: Δείκτες ρευστότητας ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Γενική ρευστότητα Άμεση ρευστότητα Ταμειακή ρευστότητα Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 30

31 4.5 Δραστηριότητα Ο υψηλότερος ρυθμός μείωσης των απαιτήσεων και γραμματίων σε σύγκριση με εκείνον του κύκλου εργασιών, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της μέσης διάρκειας είσπραξής των απαιτήσεων την τριετία για το σύνολο των εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων. Έτσι, ο μέσος όρος προθεσμίας είσπραξης των απαιτήσεων το 2012 διαμορφώθηκε σε 457 ημέρες έναντι 481 ημερών το 2010, παρουσιάζοντας μέση ετήσια μείωση της τάξης του 2,6%. Ακόμα μεγαλύτερη μείωση σημειώνει ο μέσος αριθμός ημερών για την είσπραξη των απαιτήσεων στους εμπορικούς κλάδους, καθώς για το χονδρικό και το λιανικό εμπόριο ο σχετικός δείκτης σημειώνει μέση ετήσια μείωση της τάξης του 9,2% και 7,9% αντίστοιχα. Ακόμα μεγαλύτερη μείωση της μέσης διάρκειας είσπραξής των απαιτήσεων καταγράφει ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: -22,9%) και των καταλυμάτων (NACE 55: -17,2%). Αντίθετα, οι κλάδοι των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79) εμφανίζουν τη μεγαλύτερη αύξηση της μέσης διάρκειας είσπραξής των απαιτήσεων (13,3% και 14,4% αντίστοιχα). Σε απόλυτους αριθμούς, οι ΑΕ και ΕΠΕ του κλάδου των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) εμφανίζουν συστηματικά τον υψηλότερο μέσο όρο προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων, που το 2012 ξεπερνά τις 300 ημέρες. Ακολουθούν οι ΑΕ και ΕΠΕ του κλάδου των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58) για τις οποίες ο μέσος όρος προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων το 2012 πλησιάζει τις 240 ημέρες. Στον αντίποδα, όπως αναμενόταν το χαμηλότερο μέσο όρο προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων εμφανίζει διαχρονικά ο κλάδος του λιανικού εμπορίου (NACE 47: 29 ημέρες το 2012) και ο κλάδος της εστίασης (NACE 56: 42 ημέρες το 2012). Αντίστροφη είναι η τάση που παρατηρείται στη μέση διάρκεια εξόφλησης των προμηθευτών. Λόγω της μικρότερης ποσοστιαίας μείωσης που σημείωσαν τα γραμμάτια πληρωτέα σε σύγκριση με το κόστος πωληθέντων τη τελευταία τριετία, ο μέσος όρος προθεσμίας εξόφλησης των προμηθευτών αυξήθηκε από 278 ημέρες το 2010 σε 294 ημέρες το 2012 (2,9% μέση ετήσια αύξηση) για το σύνολο των ΑΕ και ΕΠΕ. Αυξητική τάση καταγράφεται και πάλι στους κλάδους των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86: 15.9%) και των ταξιδιωτικών πρακτορείων (NACE 79: 26,2%), ως συνέπεια της αύξησης του απαιτούμενοι αριθμού ημερών για την είσπραξη των απαιτήσεων. Αντίθετα, πτωτική καταγράφεται η πορεία του μέσου όρου προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών στους κλάδους των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: -19,9%) και των καταλυμάτων (NACE 55: -14,0%). Σε απόλυτους αριθμούς και ομοίως με ανωτέρω, οι ΑΕ και ΕΠΕ του κλάδου των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας (NACE 86) εμφανίζουν συστηματικά τον υψηλότερο μέσο όρο προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών, που το 2012 ξεπερνά τις 285 ημέρες. Ακολουθεί ο κλάδος της εστίασης (NACE 56: 200 ημέρες το 2012) και των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58: 164 ημέρες το 2012). Στον αντίποδα, το χαμηλότερο μέσο όρο προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών εμφανίζει διαχρονικά ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου (NACE 82: 43 ημέρες το 2012). Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 31

32 Ο ρυθμός μείωσης των αποθεμάτων ήταν ταχύτερος σε σχέση με εκείνον του κόστους πωληθέντων, με αποτέλεσμα ο μέσος όρος διατήρησης των αποθεμάτων για το σύνολο των ΑΕ και ΕΠΕ να μειωθεί από 86 ημέρες το 2010 σε 80 ημέρες το 2012 (μέση ετήσια μείωση της τάξης του 3,9%). Σε επίπεδο κλάδου, τον υψηλότερο μέσο αριθμό ημερών διατήρησης των αποθεμάτων σημειώνουν διαχρονικά οι εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ καθώς και αυτές που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των εκδοτικών δραστηριοτήτων (NACE 58). Διάγραμμα 4.12: Δείκτες δραστηριότητας ανά κλάδο ενδιαφέροντος (%, ) Μ.Ο. προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων (ημέρες) Μ.Ο. προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών (ημέρες) Κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων (ημέρες) Αναφορικά με τις ομάδες των ΑΕ και ΕΠΕ βάσει μεγέθους, προκύπτει ότι οι μεγάλες εταιρείες συστηματικά καταγράφουν σημαντικά υψηλότερη μέση διάρκεια είσπραξης απαιτήσεων και εξόφλησης προμηθευτών σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες, ενώ αντίθετα καταγράφουν συστηματικά τη χαμηλότερη μέση διάρκεια διατήρησης αποθεμάτων και κατά συνέπεια εμπορικού κύκλου. Σε γενικές γραμμές, οι εν λόγω δείκτες δραστηριότητας (και ειδικά η κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων) εμφανίζουν αρνητική σχέση με το μέγεθος των εταιρειών. Όσον αφορά το μέσο όρο προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων, η τάση για την εξεταζόμενη τριετία καταγράφεται αυξητική για το σύνολο των κατηγοριών (με μεγαλύτερη ένταση στις πολύ μικρές επιχειρήσεις). Παρόμοια είναι η τάση και όσον αφορά το μέσο όρο προθεσμίας εξόφλησης των προμηθευτών, με εξαίρεση την κατηγορία των μικρών επιχειρήσεων στην οποία καταγράφεται μείωση (από 146 ημέρες το 2010 σε 137 ημέρες το 2012). Αναφορικά με την κυκλοφορική ταχύτητα αποθεμάτων η σχετική τάση καταγράφεται ανοδική στις κατηγορίες των μεγάλων και των πολύ Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 32

33 μικρών, ενώ αντίθετα την ίδια περίοδο οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις εμφανίζουν μικρή μείωση. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η διάρκεια του εμπορικού κύκλου να διαμορφώνεται σε 46 ημέρες το 2012 για τις μεγάλες εταιρείες, σε 86 ημέρες για τις μεσαίες εταιρείες, σε 81 ημέρες για τις μικρές εταιρείες και σε 190 ημέρες για τις πολύ μικρές εταιρείες (έναντι 173 ημερών το 2010). Διάγραμμα 4.13: Δείκτες δραστηριότητας ανά κατηγορία μεγέθους (%, ) Μ.Ο. προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων (ημέρες)* Μ.Ο. προθεσμίας εξόφλησης προμηθευτών (ημέρες) Κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων (ημέρες) * ο μέσος όρος προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων για την κατηγορία των μεγάλων εταιρειών τη διετία υπερβαίνει τα δύο (2) έτη και δεν υπολογίζεται Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 33

34 5. ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Η ύφεση στην οποία έχει εισέλθει η ελληνική οικονομία από το 2008 και μετά έχει πλήξει σοβαρά την επιχειρηματική δραστηριότητα των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Αθηναίων. Η αρνητική αυτή εξέλιξη αντανακλάται έντονα στη συρρίκνωση του κύκλου εργασιών τους (έτσι όπως καταγράφεται από τη βάση δημοσιευμένων ισολογισμών της ICAP) και στη σημαντική επιδείνωση της κερδοφορίας τους. Εξειδικεύοντας, η αξία των πωλήσεων των ΑΕ και ΕΠΕ έχει ήδη αρχίσει να μειώνεται αισθητά από το Το 2012 η ετήσια πτώση εντείνεται και φτάνει το 16,2%, με τις σωρευτικές απώλειες την περίοδο αναφοράς να ξεπερνούν τα 2 δισ. Ιδιαίτερα έντονη καταγράφεται - καθόλη την περίοδο αναφοράς - και η συρρίκνωση των κερδών, με αποτέλεσμα το 2012 οι καθαρές ζημιές των ΑΕ και ΕΠΕ που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων να ανέρχονται σε 1,6 δις. (έναντι 0,9 δις. το 2010). Όπως είναι αναμενόμενο, η αναλογία των κερδοφόρων εταιρειών σε σχέση με τις ζημιογόνες σημειώνει συνεχή υποχώρηση, ενώ και οι δείκτες κερδοφορίας περιορίζονται σημαντικά. Ως αποτέλεσμα, το καθαρό και λειτουργικό περιθώριο κέρδους των υπό εξέταση εταιρειών το 2012 διαμορφώνεται σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα (-16,3 και -10,3 αντίστοιχα). Σε ιδιαίτερα αρνητικά επίπεδα διαμορφώνονται καθόλη την περίοδο αναφοράς και οι δείκτες αποδοτικότητας, καταγράφοντας παράλληλα έντονα πτωτική πορεία, ενώ οι επιπτώσεις της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας αποτυπώνονται και στην εξέλιξη των λοιπών χρηματοοικονομικών δεικτών. Η επιδείνωση καταγράφεται σε γενικές γραμμές στην πλειοψηφία των κλάδων ενδιαφέροντος, αλλά πολύ πιο έντονα στους κλάδους της εστίασης και των εκδοτικών δραστηριοτήτων, με τη μέση ετήσια μείωση των πωλήσεων των εν λόγω κλάδων την περίοδο να ξεπερνά το 20%. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο ο κλάδος των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου καταγράφει αύξηση του κύκλου εργασιών (+10% μέση ετήσια μεταβολή), στηριζόμενος κυρίως στις υπηρεσίες είσπραξης απαιτήσεων και στις δραστηριότητες των γραφείων πίστωσης. Σε όρος κερδοφορίας, τις πλέον αρνητικές επιδόσεις καταγράφουν οι κλάδοι με τη μεγαλύτερη πτώση στον κύκλο εργασιών (εστίαση και εκδοτικές δραστηριότητες) καθώς και ο κλάδος των καταλυμάτων, ενώ σε γενικές γραμμές οι εν λόγω κλάδοι χαρακτηρίζονται και από ιδιαίτερα χαμηλότερους δείκτες αποδοτικότητας. Αντίθετα, την πλέον σθεναρή αντίσταση έναντι των επιπτώσεων της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας στα επίπεδα κερδοφορίας και αποδοτικότητας, έχουν να επιδείξουν οι κλάδοι των διοικητικών δραστηριοτήτων γραφείου και των ταξιδιωτικών πρακτορείων. Σχετικά ευρύ χαρακτηρίζεται το φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που καλύπτουν οι εταιρείες που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων, δεδομένου ότι συντριπτική πλειοψηφία αυτών (90%) δραστηριοποιείται σε 21 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι συγκεντρώνονται κυρίως στον τομέα του εμπορίου, των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων, καθώς και των κατασκευών. Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 34

35 Αναφορικά με το βαθμό συγκέντρωσης στην άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ οι μεγάλες εταιρείες καλύπτουν μόλις το 0,8% του συνολικού πληθυσμού το 2012, είναι υπεύθυνες για το 34% του αντίστοιχου κύκλου εργασιών. Αντίθετα, οι πολύ μικρές εταιρείες που αποτελούν το 77% περίπου του πληθυσμού των εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων, καλύπτουν μόλις το 9,5% των πωλήσεων την ίδια χρονιά. Σε επίπεδο κλάδου, τον υψηλότερο βαθμό συγκέντρωσης εμφανίζει ο κλάδος των δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας, καθώς μόλις το 1,6% των εταιρειών του κλάδου είναι υπεύθυνο για το 62,5% του αντίστοιχου κύκλου εργασιών. Το ενεργητικό των εταιρειών που εδρεύουν στο Δήμο Αθηναίων σημείωσε μέση ετήσια μείωση την περίοδο της τάξης του 10%. Η εν λόγω μείωση καταγράφεται αναλογικά μεγαλύτερη στα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού παρά στα καθαρά πάγια. Εντονότερος και πάλι είναι ο ρυθμός συρρίκνωσης των στοιχείων του ενεργητικού στους κλάδους των καταλυμάτων, της εστίασης και των εκδοτικών δραστηριοτήτων. Η μείωση αυτή του ενεργητικού αντανακλάται στο σκέλος της χρηματοδότησης από ταυτόχρονους περιορισμούς των ξένων και ιδίων κεφαλαίων, διατηρώντας την μεταξύ τους σχέση σε σχετικά σταθερά επίπεδα. Σταθεροποιητικές τάσεις ακολούθησε και η ρευστότητα των υπό εξέταση εταιρειών, λόγω των αντισταθμιστικών πιέσεων που ασκήθηκαν στο κεφάλαιο κίνησης. Ανάδοχος: Κοινοπραξία για το 35