Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2010 Μέρος Πρώτο: Το οικονομικό περιβάλλον Μέρος Δεύτερο: Η απασχόληση στο εμπόριο Μέρος Τρίτο: Εμπορική επιχειρηματικότητα: οικονομικά αποτελέσματα, κεφαλαιουχική διάρθρωση χρηματοδότηση. Απολογισμός, Εκτιμήσεις, Προβλέψεις Ειδικά Παραρτήματα: Οικονομικά στοιχεία κατά κλάδο, τομέα και περιφέρεια
Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2010 και η Ελλάδα
Το Διεθνές οικονομικό περιβάλλον Ι Η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας από τη διεθνή κρίση 2007 2009, υπήρξε εντονότερη από το αναμενόμενο, οδηγούμενη κυρίως από την άνοδο των αναδυόμενων οικονομιών. Στις προηγμένες οικονομίες μετριάστηκε η δυναμική της ανάκαμψης λόγω του φόβου μετεξέλιξης της διεθνούς κρίσης σε κρίση δημόσιου χρέους. Αποτέλεσμα, η λήψη έκτακτων μέτρων ώστε να επιβραδυνθεί η άνοδος του δημοσίου χρέους το οποίο έφτασε σε ιστορικώς υψηλά επίπεδα το 2010. Μετά τη μείωση του ΑΕΠ το 2009 κατά 0,6%, το παγκόσμιο ΑΕΠ εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 4,8% το 2010. Ενώ εκτιμάται ότι θα επιβραδυνθεί το 2011, σε 4,2% Παρά την ανάκαμψη, η ανεργία αυξήθηκε περαιτέρω στο 8,3% το 2010. Εκτιμάται ότι από το 2007 έως και το 2010 περισσότερο από 30 εκατ. Άνεργοι προστέθηκαν παγκοσμίως, τα ¾ των οποίων εργάζονταν στις προηγμένες οικονομίες.
Το Διεθνές οικονομικό περιβάλλον ΙΙ Στην ΕΕ 27 το ΑΕΠ εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 1,7% το 2010, ενώ μείωση του ΑΕΠ για διαφορετικούς λόγους στην κάθε περίπτωση, εξακολούθησαν αν σημειώνουν η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Ρουμανία. Η ιδιωτική κατανάλωση επλήγη και το 2010 με τον όγκο να μειώνεται σε 12 από τις 27 οικονομίες της ΕΕ. Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε εκ νέου, αλλά σε μικρότερη κλίμακα απ ότι το 2009, από το 8,8% σε 9,4%.
Το Διεθνές οικονομικό περιβάλλον ΙΙΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ (μέση ετήσια % μεταβολή του ΕνΔΤΚ ή ΔΤΚ) 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0-3,0 Ζώνη ευρώ -16 Ευρ. Ένωση -27 ΗΠΑ Ιαπ ωνία Κίνα 2007 2008 2009 2010 2011
Το Διεθνές οικονομικό περιβάλλον και η Ελλάδα Ι Η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη της παγκόσμιας κρίσης του 2008 2009, έχοντας τις περισσότερες και σοβαρότερες μακροοικονομικές ανισορροπίες. Το πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται ότι μειώθηκε κατά 4,0% το 2010, έναντι μείωσης 2,0% το 2009. Η επιτάχυνση της μείωσης εκτιμάται ότι κυρίως προήλθε από τη μεγαλύτερη υποχώρηση της ιδιωτικής κατανάλωσης ( 10%). Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε περαιτέρω στο 11,8% το 2010 από 9,4% το 2009 και είναι το δεύτερο υψηλότερο της Ζώνης του ευρώ.
Το Διεθνές οικονομικό περιβάλλον και η Ελλάδα ΙΙ Ο πληθωρισμός αυξήθηκε σημαντικά το 2010 στο 4,6%. Η δημοσιονομική θέση της Ελλάδος, παράτααλλεπάλληλακαι επώδυνα μέτρα που ελήφθησαν, βελτιώθηκε μεν, αλλά σε μικρότερο βαθμό από τον προσδοκώμενο. Το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτιμάται ότι περιορίστηκε το 2010 στο 9,4% του ΑΕΠ, από 15,4% το 2009. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εκτιμάται ότι περιορίστηκε μόνο ελαφρώς, στο 10,8% του ΑΕΠ το 2010, από 11,2% το2009.
Το Διεθνές οικονομικό περιβάλλον και η Ελλάδα ΙΙΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ (% ΤΟΥ ΑΕΠ) 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0-12,0-14,0-16,0-18,0 Βέλγιο Ιρλανδία Ιταλία Πορτογαλία Ζώνη Ευρώ Ελλάδα 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0-12,0-14,0-16,0-18,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Η απασχόληση στον τομέα του εμπορίου: Διάρθρωση και εξελίξεις
Απασχόληση στο εμπόριο: Διάρθρωση και Εξελίξεις Το 2010 το εμπόριο απασχολούσε 801.100 άτομα, μέγεθος που αντιστοιχεί στο 18,1% της συνολικής απασχόλησης στην ελληνική οικονομία και στο 23,3% της απασχόλησης στο ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Σε σχέση με το 2009, η απασχόληση μειώθηκε κατά 27.100 άτομα ενώ η απασχόληση στο σύνολο της οικονομίας μειώθηκε κατά 104.920 άτομα. Δηλαδή 1 στις 4 θέσεις εργασίας που χάθηκαν στο σύνολο της απασχόλησης προέρχεται από το εμπόριο. Παράτησημαντικήμείωσητηςαπασχόλησηςστοεμπόριο, η συμβολή του στην μη αγροτική απασχόληση της χώρας παραμένει σημαντική. 3 στις 10 καθαρές θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν από το 1993 έως σήμερα στην οικονομία προέρχονται από το εμπόριο
Απασχόληση στο εμπόριο: Πού Χάθηκαν οι Θέσεις Εργασίας 6 στις 10 θέσεις χάθηκαν στο Λιανικό Εμπόριο (58% των απωλειών) 3 στις 10 θέσεις χάθηκαν στο κλάδο εμπορίας αυτοκινήτων (30% των απωλειών) 1 στις 10 θέσεις χάθηκε στο Χονδρικό Εμπόριο
Οι απώλειες κατά φύλο Το 56% της μείωσης της απασχόλησης στον κλάδο εμφανίζεται στην απασχόληση των γυναικών. Η συμμετοχή των γυναικών στη συνολική απασχόληση του κλάδου υποχώρησε κατά μισή ποσοστιαία μονάδα (από 42,8 το 2009 σε 42,3 το 2010).
Οι απώλειες κατά ηλικία Το 65% των απωλειών στην απασχόληση αφορά σε νέους ως 29 ετών Και στην ομάδα αυτή το μεγαλύτερο ποσοστό απωλειών πλήττει τις γυναίκες (52%), αν και σε μικρότερη αναλογία Στις ηλικίες 30 ετών και άνω η αναλογία των γυναικών στην απώλεια θέσεων εργασίας φθάνει το 65%
Οι Απώλειες στην Απασχόληση οφείλονται στη διακοπή λειτουργίας των επιχειρήσεων
ΗΜισθωτήΕργασία Παρά την εκδήλωση της κρίσης, η μισθωτή απασχόληση αυξάνεται στο εμπόριο με ρυθμό 2,1% Οι θέσεις μόνιμης εργασίας αυξήθηκαν με μικρό ρυθμό (1,3%) έναντι αύξησης κατά 19,4% των συμβάσεων ορισμένου χρόνου Το 42% της αύξησης της απασχόλησης των μισθωτών οφείλεται σε θέσεις προσωρινής απασχόλησης Ο αριθμός των μισθωτών ηλικίας ως 29 ετών που εργάζεται με συμβάσεις αορίστου χρόνου μειώνεται σημαντικά κατά 8.600 άτομα (ποσοστό 7,8%).
Η Μερική Απασχόληση Η μερική απασχόληση αυξάνεται σε απόλυτους αριθμούς (αύξηση κατά 2.750 άτομα περίπου) Εν μέρει αυτή η εξέλιξη οφείλεται σε μετατροπή των θέσεων κανονικού ωραρίου σε θέσεις μερικής Απασχόλησης Το σύνολο σχεδόν της αύξησης της μερικής απασχόλησης (88%) αφορά σε εργαζόμενους άνω των 30 ετών
Συμπέρασμα Μείωση αριθμού εργοδοτών και αυτοαπασχολούμενων. Αύξηση μισθωτής εργασίας Εντείνεται η τάση συγκέντρωσης στον κλάδο (μέση απασχόληση μισθωτών ανά εργοδότη από 4,1 σε 4,9 άτομα). Μείωση αριθμού συμβοηθούντων μελών.
Σύνθεση της απασχόλησης στον κλάδο του εμπορίου Σύνθεση της απασχόλησης του κλάδου εμπορίου 100,0% 87,5% 75,0% 62,5% 50,0% 37,5% 25,0% 12,5% 0,0% 11,5% 11,7% 8,1% 8,3% 7,5% 38,4% 41,8% 52,8% 53,1% 56,0% 38,9% 35,1% 26,4% 25,7% 25,0% 11,3% 11,4% 12,8% 12,8% 11,5% 1993 1997 2008 2009 2010 Βοηθοί 11,5% 11,7% 8,1% 8,3% 7,5% Μισθωτοί 38,4% 41,8% 52,8% 53,1% 56,0% Αυτοαπ ασχολούμενοι 38,9% 35,1% 26,4% 25,7% 25,0% Εργοδότες 11,3% 11,4% 12,8% 12,8% 11,5% Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕΔ: 1993,1997 ετήσιες, 2008-2010 Β τριμήνου
Απασχόληση στις ελληνικές εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ Στις 8.142 ΑΕ και ΕΠΕ απασχολούσαν συνολικά το 2009 249.331 άτομα. Η μέση απασχόληση το 2009 ανήλθε σε 30,6 εργαζόμενους έναντι 31,1 το 2008. Η συνολική απασχόληση μειώθηκε κατά 3,2%. Όλοι οι υποκλάδοι παρουσίασαν μείωση με πιο σημαντική 8,4% του εμπορίου αυτοκινήτων. Η σημαντικότερη μείωση καταγράφηκε στο στρώμα των επιχειρήσεων με 10 49 εργαζόμενους (4,9%)
20% Οι συνιστώσες μεταβολής της απασχόλησης ΑΕ και ΕΠΕ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 0% Εμπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εμπόριο Λιανικό εμπόριο Γενικό σύνολο ΣΤΑΥΡΟΕΙΔΗΣ 20% 40% ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΜΕΓΕΘΟΥΣ 60% 80% 100%
Οι συνιστώσες μεταβολής της απασχόλησης ΑΕ και ΕΠΕ Η μείωση της απασχόλησης κατά 8.371 άτομα οφείλεται τόσο στη μείωση του αριθμού εργαζομένων ανά επιχείρηση όσο και στην απόλυτη μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Στο λιανικό εμπόριο, η μείωση της απασχόλησης οφείλεται σε ποσοστό σχεδόν 80%, στη μείωση του μέσου μεγέθους των επιχειρήσεων και σε πολύ μικρότερο βαθμό σε έξοδο επιχειρήσεων από τον κλάδο.
Οι συνιστώσες μεταβολής της απασχόλησης ΑΕ και ΕΠΕ Το λιανικό εμπόριο με εξαίρεση τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, προσαρμόζεται στις συνθήκες της κρίσης, κυρίως με μείωση προσωπικού. Οι λοιποί κλάδοι του εμπορίου αντιδρούν στις συνθήκες της κρίσης κυρίως με έξοδο επιχειρήσεων από τον κλάδο. Αν η τάση απομάκρυνσης των επιχειρήσεων από τον κλάδο συνεχιστεί ή ενταθεί, οι δυσκολίες ανάκαμψης μετά την αποκατάσταση της οικονομικής ευρυθμίας θα ενταθούν και αυτές.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ 2009 ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2010 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2011
ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΕΣΕΕ Εμπόριο ΑΕ ΕΠΕ ΟΕ ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις Σύνολο 197 969 Το αρχείο ισολογισμών ΑΕ και ΕΠΕ ICAP 2009 2007 (αριθμός εταιρειών) Τομέας εμπορίου Ισολογισμοί 2009 Ισολογισμοί 2008 Ισολογισμοί 2007 Αυτοκίνητα Ανταλλακτικά 993 1.034 1.066 Χονδρικό εμπόριο 6.292 6.350 6.247 Λιανικό εμπόριο 1.588 1.551 1.580 Σύνολο 8.873 8.935 9.073
Πωλήσεις Κέρδη Οικονομικός Απολογισμός 2009 Μείωση πωλήσεων και κερδών καταγράφεται στην πλειονότητα των ΟΕ ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων. Για δεύτερο συνεχόμενο έτος καταγράφεται αύξηση του μεριδίου των ΟΕ ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων που είδαν πωλήσεις και κέρδη να συρρικνώνονται Η επιδείνωση της κερδοφορίας των ΑΕ και ΕΠΕ που είχε καταγραφεί το 2008 συνεχίστηκε και το 2009. Οι πωλήσεις των ΑΕ και ΕΠΕ μειώθηκαν κατά 10,5% και τα καθαρά τους κέρδη κατά 18,1%.
Πωλήσεις και κέρδη των επιχειρήσεων του ελληνικού εμπορίου το 2009 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Πωλήσεις ΑΕ-ΕΠΕ 11,2 39,6 49,2 Πωλήσεις ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 6,7 37,5 55,3 0,5 Κέρδη ΑΕ-ΕΠΕ 12,7 36,5 50,8 Κέρδη ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 5,6 36,1 57,8 0,5 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιμότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α
Οικονομικός Απολογισμός 2009 Επενδύσεις Το 2009 υπήρξε μεγάλη αποκλιμάκωση της επενδυτικής δραστηριότητας των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ ιδιαίτερα στον τομέα των αυτοκινήτων. Στις ΟΕ ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις καταγράφεται ένα μεγάλο ποσοστό επενδυτικής αποχής και στους τρεις υποκλάδους. Στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο περίπου το 70% δεν έκανε επενδύσεις τη διετία 2008 2009. Χρηματοδότηση Η συρρίκνωση των κεφαλαίων των ΑΕ και ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου συνοδεύτηκε από αλλαγή στη διάρθρωση χρηματοδότησης. Ανακόπηκε η επέκταση του τραπεζικού δανεισμού που περιορίστηκε στο 43,7% επί του συνολικού χρέους. Από τις ΟΕ ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις το 41,9% δεν είχαν τραπεζικές υποχρεώσεις κατά τη διετία2008 2009, ενώ το 10,2% μείωσε το συνολικό χρέος του.
Οικονομικός Απολογισμός 2009 Αποδοτικότητα και ρευστότητα Η μείωση των καθαρών κερδών των ΑΕ και ΕΠΕ κατά το 2009, σε συνδυασμό με τη στασιμότητα των ιδίων κεφαλαίων τους είχαν ως αποτέλεσμα να υπάρξει για τρίτο συνεχές έτος κάμψη της αποδοτικότητάς τους, ενώ ο δείκτης γενικής ρευστότητας παρέμεινε αμετάβλητος. Οι ΟΕ ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις κατέγραψαν επιδείνωση της γενικής τους ρευστότητας σε ποσοστό 58,9%.
Αποδοτικότητα ιδίων και συνολικών κεφαλαίων και ποσοστό καθαρού κέρδους εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2007 2009 (%) 25,0 20,0 20,5 15,0 13,0 10,6 10,0 5,0 7,2 3,5 5,4 2,3 4,4 2,1 0,0 2007 2008 2009 Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων Αποδοτικότητα συνολικών κεφαλαίων Περιθώριο καθαρού κέρδους
Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2010 Πάνω από 3 στις 4 επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή εκτιμούν ότι οι πωλήσεις και η κερδοφορία τους είναι μειωμένες. Η μείωση των πωλήσεων το 2010, έτσι όπως εκτιμάται ήταν κάτι που αιφνιδίασε το σύνολο των εμπορικών επιχειρήσεων. Μόνο 1 στις 4 επιχειρήσεις προσδοκούσε στην περσινή έρευνα ότι οι πωλήσεις τους θα μειώνονταν. Το 85% των ΟΕ ΕΕ και ατομικών επιχειρήσεων και τα 2/3 των ΑΕ και ΕΠΕ εκτιμούν ότι η επενδυτική τους συμπεριφορά δεν μεταβλήθηκε σε σύγκριση με το 2009, που ήταν έτος επενδυτικής άπνοιας.
Σύγκριση εκτιμήσεων και προβλέψεων των εμπορικών ΑτΕ ΟΕ ΕΕ για τις πωλήσεις και τα κέρδη του 2010 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εκτίμηση πωλήσεων 4,9 16,1 78,8 0,2 Πρόβλεψη πωλήσεων 37,3 36,6 24,7 1,4 Εκτίμηση κερδών 3,9 17,1 78,2 0,7 Πρόβλεψη κερδών 33,0 39,8 24,1 3,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιμότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α
Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2010 Απασχόληση Ανεξάρτητα από τη νομική μορφή, διευρύνθηκαν τα ποσοστά των επιχειρήσεων που μείωσαν το προσωπικό τους. Όμως οι ΟΕ ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις ήταν πιο ανθεκτικές. Τρεις στις τέσσερις κατόρθωσαν να κρατήσουν σταθερό το προσωπικό τους, σε αντίθεση με τις ΑΕ και ΕΠΕ από τις οποίες μόνο μία στις δύο διατήρησε σταθερή την απασχόληση.
Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για τις πωλήσεις και τα καθαρά κέρδη τους το 2010 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Πωλήσεις ΑΕ-ΕΠΕ 9,1 15,2 75,6 Πωλήσεις ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 4,9 16,1 78,8 0,2 Κέρδη ΑΕ-ΕΠΕ 6,6 18,3 75,1 Κέρδη ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 3,9 17,1 78,2 0,7 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιμότητα Μείωση Δ/Γ- Δ/Α
Οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων το 2011 Περίπου έξι στις δέκα επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, αναμένουν μείωση του κύκλου εργασιών τους για το 2011. Η ίδια αυξημένη απαισιοδοξία επικρατεί και όσον αφορά τα κέρδη. Η διάθεση για επενδύσεις τόσο στις ΑΕ και ΕΠΕ όσο και στις ΟΕ ΕΕ και ατομικές επιχειρήσεις είναι μειωμένη. Παρατηρείται αυξημένη απαισιοδοξία για την απασχόληση. ΠάνωαπότέσσεριςστιςδέκαΑΕκαιΕΠΕ σκοπεύουν να κάνουν περικοπές στο προσωπικό τους το 2011.
Δείκτης αισιοδοξίας για τις πωλήσεις Δείκτης αισιοδοξίας για τις πωλήσεις ΑΕ ΕΠΕ ΟΕ ΕΕ και ΑτΕ 2011 2010 2011 2010 Αυτοκίνητα ανταλλακτικά 71,4 13,7 51,2 4,0 Χονδρικό εμπόριο 50,4 14,5 43,1 9,8 Λιανικό εμπόριο 29,7 4,4 49,3 14,7 Σύνολο 48,7 12,3 48,0 12,6
Δείκτης αισιοδοξίας για την απασχόληση Δείκτης αισιοδοξίας για την απασχόληση ΑΕ ΕΠΕ ΟΕ ΕΕ και ΑτΕ 2011 2010 2011 2010 Αυτοκίνητα ανταλλακτικά 52,4 18,2 10,7 10,0 Χονδρικό εμπόριο 41,7 6,6 14,9 9,8 Λιανικό εμπόριο 27,0 2,2 11,1 14,3 Σύνολο 40,1 6,8 12,0 12,0
Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2010 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας!