Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις

Transcript

1 4 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις

2

3 4.1. Εισαγωγή Οικονομικός απολογισμός των Ομόρρυθμων Εταιρειών (ΟΕ), Ετερόρρυθμων Εταιρειών (ΕΕ) και Ατομικών Επιχειρήσεων (ΑτΕ) του ελληνικού εμπορίου το 14 Το Μέρος αυτό στηρίζεται στη δειγματοληπτική έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΝΕΜΥ σε κατάλληλα στρωματοποιημένο δείγμα που αποτελούνταν από 984 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, και 186 επιχειρήσεις νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ. Οι επιχειρήσεις έδωσαν κατηγορικές απαντήσεις σε ερωτήσεις δομημένου ερωτηματολογίου στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 15. Παρουσιάζεται ο απολογισμός των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου για την πορεία των βασικών οικονομικών μεγεθών τους το 14, καθώς επίσης και η ανάλυση των εκτιμήσεων των εμπορικών επιχειρήσεων όλων των νομικών μορφών για την πορεία τους το 15 και των προσδοκιών τους για το 16 (Ενότητες 4.1 και 4.2). Στην Ενότητα 4.3 εξετάζονται οι εξελίξεις στην ανταγωνιστικότητα του ελληνικού εμπορίου. Παρουσιάζεται μια ανάλυση που βασίζεται στις γεωγραφικές περιοχές παραγωγής των εμπορευμάτων των επιχειρήσεων και των ανταγωνιστών τους. Στην Ενότητα 4.4 διερευνώνται οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης στις ελληνικές επιχειρήσεις και τα μέτρα που προτίθενται να λάβουν για την αντιμετώπισή της. Τέλος, στην Ενότητα 4.5 παρουσιάζονται βασικά πληροφοριακά στοιχεία για τις πηγές των δεδομένων και τα βασικά χαρακτηριστικά των δειγμάτων στα οποία στηρίχτηκε η ανάλυση. Οι βασικές διαπιστώσεις για το 14 Μείωση των πωλήσεών τους (το 14) δήλωσε το 61% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εμπορίου, ωστόσο έχει συρρικνωθεί το ποσοστό όσων δηλώνουν σημαντική μείωση (>1%) των πωλήσεων. Στον τομέα του χονδρικού εμπορίου εντοπίζεται το υψηλότερο σχετικά ποσοστό όσων δήλωσαν οποιαδήποτε αύξηση των πωλήσεών τους (σχεδόν το 25%). Το 14 πάνω από 6 στις 1 εμπορικές ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ εξακολουθούν να δηλώνουν υποχώρηση κερδών γενικά, αλλά με μικρότερη ένταση. Σημαντική επιδείνωση της κερδοφορίας (>1%) ήταν περισσότερο αισθητή στο λιανικό εμπόριο (38%). Σε αυτές τις συνθήκες καταγράφεται και πάλι επενδυτική αποχή. Οι 7 στις 1 εμπορικές ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν ότι ΔΕΝ έκαναν επενδύσεις ούτε το 14. Η επενδυτική «απραξία» χαρακτηρίζει και τους τρεις τομείς της εμπορικής δραστηριότητας. Αμετάβλητες παρέμειναν οι συνθήκες χρηματοδότησης για τις μικρότερες εμπορικές επιχειρήσεις και το 14, με την απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων (53%) να δηλώνει ότι βρίσκεται εκτός των ορίων της τραπεζικής χρηματοδότησης. Επιδείνωση των συνθηκών χρηματοδότησης υφίσταται και στους τρεις τομείς, ήταν όμως εμφανώς εντονότερη στο λιανικό εμπόριο. Ισχυρές πιέσεις δέχτηκε η ρευστότητα του εμπορίου και το 14. Πάνω από 3 στις 5 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας) δήλωσαν ότι η ρευστότητά τους μειώθηκε. Η απασχόληση παρέμεινε στάσιμη το 14 για το 72% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 153

4 Οι πωλήσεις και η κερδοφορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου το 14 Εξέλιξη πωλήσεων το 14 Υποχώρηση πωλήσεων γενικά εξακολουθούν να δηλώνουν οι 6 στις 1 εμπορικές επιχειρήσεις, αλλά με σαφώς μικρότερη ένταση. Σημαντική μείωση των πωλήσεών τους δηλώνουν πλέον μόνο οι 3 στις 1 επιχειρήσεις. Στον τομέα του χονδρικού εμπορίου εντοπίζεται το υψηλότερο σχετικά ποσοστό όσων δήλωσαν οποιαδήποτε αύξηση των πωλήσεών τους (σχεδόν το 25%). 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Από την τελευταία δειγματοληπτική έρευνα του ΙΝΕΜΥ εντοπίζεται τάση «άμβλυνσης» της συνεχούς επιδείνωσης όσον αφορά τον κύκλο εργασιών στο ελληνικό εμπόριο, η οποία επιβεβαιώνεται από τη συρρίκνωση της αναλογίας των πλέον αρνητικών απαντήσεων το τελευταίο έτος. Συγκεκριμένα, το 14 οι 3 στις 1 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν σημαντική 1 πτώση των πωλήσεών τους, ενώ το 12 η (αρνητική) αναλογία ήταν υπερδιπλάσια (3 στις 4 επιχειρήσεις). Παρ όλα αυτά, μείωση των πωλήσεων γενικά (ανεξαρτήτως ποσοστού) εξακολουθεί να δηλώνει το 61% των μικρών επιχειρήσεων (έναντι αντίστοιχου ποσοστού 78% της προηγούμενης έρευνας). Θετικά αξιολογείται το γεγονός ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσαν οποιαδήποτε αύξηση των πωλήσεών τους έχει διπλασιαστεί το 14, ανερχόμενο σε 17,4%, ωστόσο παραμένει «μακρύς ο δρόμος» μέχρι την ανάκαμψη. Εξετάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας από τομεακή άποψη, διαπιστώνεται ότι σε όλους τους τομείς έχει συρρικνωθεί η μερίδα όσων δήλωσαν σημαντική μείωση των πωλήσεών τους, ιδίως στο εμπόριο αυτοκινήτων. Από την άλλη πλευρά, μείωση των πωλήσεων γενικά (ανεξαρτήτως ποσοστού) εξακολουθεί να δηλώνει το 65% των μικρών επιχειρήσεων του λιανικού εμπορίου. Διάγραµµα 4.1 Διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1 8 6,4 75,,5 61,4,4 32, 28,8 16,7 21,4 11,2 12,7 9,1 14,4 3,2 6,5 1,1 2,2 2,9 12 έναντι έναντι έναντι 13 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α 1. Περισσότερο από 1 ποσοστιαίες μονάδες. 154

5 Διάγραµµα 4.2 Διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Aνάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) , 78,8 17,3 3,8,, Εµπόριο αυτοκινήτων 12 έναντι έναντι έναντι 13, 72,6 9,9 1,6 5,7 1,1 Χονδρικό εµπόριο 12 έναντι έναντι έναντι 13, 53,6 26,8 14,3 1,8 3,6 1, 53,3 16,2 16,2 8,6 4,8,, 35,2 28,6 11,4 4,8, 24,8 28, 22,4 22,4 2,4 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις 1,6 Λιανικό εµπόριο,5,6 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Μέρος ,7 11,3 9,1 1,2 2,2 63,1 16, 12,1 6,6 1,7 37, 28, 19,8 11,7 2,9 12 έναντι έναντι έναντι 13 Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Εξέλιξη καθαρών κερδών το 14 Υποχώρηση κερδών γενικά εξακολουθούν να δηλώνουν πάνω από 6 στις 1 εμπορικές ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, αλλά με μικρότερη ένταση. Σημαντική μείωση των πωλήσεων δηλώνει πλέον μόνο 1 στις 3 επιχειρήσεις. Σημαντική επιδείνωση της κερδοφορίας (>1%) ήταν περισσότερο αισθητή στο λιανικό εμπόριο (38%). Σύμφωνα με την τελευταία δειγματοληπτική έρευνα στο χώρο των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εμπορίου φαίνεται ότι η πτώση της κερδοφορίας συνεχίζεται το 14, με αισθητά μικρότερη ένταση όμως. Συγκεκριμένα, 1 στις 3 επιχειρήσεις αυτής της μορφής δήλωσαν ότι η κερ- 155

6 Διάγραµµα 4.3 Διαχρονική εξέλιξη των καθαρών κερδών των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1 8 6,3 75,2 62,4 17,4 22,3 12,7 12,5 8,5 1,1 2,2 5,2 1,1 1,3 1,9 12 έναντι έναντι έναντι 13 1,2 1, 33,1 31,6 Σηµαντικά υψηλότερα Υψηλότερα Περίπου στάσιµα Χαµηλότερα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 1 Διάγραµµα 4.4 Διαχρονική εξέλιξη των καθαρών κερδών των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Aνάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 8 6, 75, 19,2 5,8,, Εµπόριο αυτοκινήτων 12 έναντι έναντι έναντι 13 1,8 53,6 25, 16,1 1,8 1,8,, 41,9 24,8 1,5 2,9 Σηµαντικά υψηλότερα Υψηλότερα Περίπου στάσιµα Χαµηλότερα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α Χονδρικό εµπόριο 1 8 6, 71,9 1, 58,1 1,2 26,8 29,9 Σηµαντικά υψηλότερα Υψηλότερα Περίπου στάσιµα Χαµηλότερα 13,7 11, 1,1 2,3 15,2 15,2 7,6 2,9 26,4 15,,8 12 έναντι έναντι έναντι 13 Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α 1 8 6,4 76,5 11,9 7,7 1,2 2,3 Λιανικό εµπόριο 63,6 17,2 11,8 1, 5,1 12 έναντι έναντι έναντι 13 1,2 1,1 37,9 3,6,2 8, 2,2 Σηµαντικά υψηλότερα Υψηλότερα Περίπου στάσιµα Χαµηλότερα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α 156

7 δοφορία τους επιδεινώθηκε σημαντικά 2, το δε μερίδιό τους περιορίστηκε κατά 29 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την περσινή έρευνα. Εντούτοις τα προβλήματα δεν έχουν εξαλειφθεί, αφού το 65% των επιχειρήσεων αυτών και πάλι δηλώνουν μείωση κερδοφορίας γενικά. Αντίστοιχα προς την εξέλιξη των πωλήσεων, και στο επίπεδο της κερδοφορίας διαπιστώνεται διεύρυνση του μεριδίου όσων δηλώνουν οποιαδήποτε αύξηση κερδών (12%). Υποχώρηση κερδοφορίας γενικά (ανεξαρτήτως ποσοστού) εντοπίζεται και στους τρεις τομείς της δραστηριότητας των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Η ένταση του φαινομένου ήταν μεγαλύτερη στον τομέα του λιανικού εμπορίου (68,5%), ενώ σχετικά χαμηλότερη ένταση σημειώνεται στην εμπορία αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (61,9%). Αξιόλογη διεύρυνση του ποσοστού θετικών απαντήσεων προκύπτει στον τομέα του χονδρικού εμπορίου Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Οι 7 στις 1 εμπορικές ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν ότι ΔΕΝ έκαναν επενδύσεις ούτε το 14. Η επενδυτική «απραξία» χαρακτηρίζει και τους τρεις τομείς εμπορικής δραστηριότητας, είναι δε πιο έντονη στο χονδρικό εμπόριο. Για μία ακόμη φορά στην παρούσα δειγματοληπτική έρευνα επιβεβαιώνεται η εικόνα της επενδυτικής αποχής των εμπορικών ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Συγκεκριμένα, η απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων δήλωσαν ότι ΔΕΝ πραγματοποίησαν επενδύσεις κατά το 14, ωστόσο το ποσοστό των αρνητικών απαντήσεων περιορίστηκε κατά 12 περίπου ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 13 και διαμορφώθηκε σε 7,5%. Επιπλέον, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δήλωσαν σημαντικά αυξημένες επενδύσεις παραμένει πολύ περιορισμένο. Και στους τρεις τομείς επιχειρηματικής δράσης η μερίδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ που δήλωσε επενδυτική απραξία αποτελεί τη μεγάλη πλειονότητα, με το φαινόμενο να είναι σχετικά εντονότερο στο χονδρικό εμπόριο. Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Διάγραµµα 4.5 Διαχρονική εξέλιξη των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1,1,9, ,9 82,9 7,5 2,3 3,9 4,5 2,6 4,6 1,1 1, 5,7 5,7 2, 11,2 3,4 8,8 1,8 1,7 12 έναντι έναντι έναντι 13 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α 2. Περισσότερο από 1% 157

8 Διάγραµµα 4.6 Διαχρονική εξέλιξη των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Aνάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εµπόριο αυτοκινήτων 1... Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες ,7 78,6 66,7 Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες, 3,8 1,9 9,6 1,9 1,8, 14,3 5,4, 6,7 5,7 12,4 8,6, 12 έναντι έναντι έναντι 13 Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 1 8 6, 84, 2,3 4,6 3, 4,2 1,9 Χονδρικό εµπόριο 83,8 1, 1, 5,7 5,7 2,9 12 έναντι έναντι έναντι 13,,4 74,4 2,4 2,8 1,2 7,5 2,4 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α Λιανικό εµπόριο Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες έναντι έναντι έναντι 13 Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α 158

9 Διάγραµµα 4.7 Διαχρονική µεταβολή τραπεζικών υποχρεώσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1 8 6,3 42,9 2,1 5,6 31,1 8,1 1, 12 έναντι έναντι έναντι 13 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α Συνολικό χρέος και τραπεζικός δανεισμός το 14,5 52,8 4,6 1,5 29,4 6,5 4,8 Αμετάβλητες παρέμειναν οι συνθήκες χρηματοδότησης για τις μικρότερες εμπορικές επιχειρήσεις και το 14, με την απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων (53%) να δηλώνει ότι βρίσκεται εκτός των ορίων της τραπεζικής χρηματοδότησης. Η απουσία τραπεζικής χρηματοδότησης ήταν εντονότερη στο λιανικό εμπόριο.,5 53, 4,9 1,9 23,4 14,7 1,5 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Συνεχίζοντας τη μεθοδολογία των προηγούμενων ερευνών, εξετάστηκαν και πάλι οι εξελίξεις στο χρέος των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και ειδικότερα οι υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες. Όσον αφορά το τραπεζικό χρέος διαπιστώνεται πλήρης στασιμότητα στις συνθήκες χρηματοδότησης. Η μερίδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ που δηλώνουν ότι δεν έκαναν χρήση τραπεζικής χρηματοδότησης αποτελεί την απόλυτη πλειοψηφία, διατηρώντας το ίδιο ποσοστό (53%) σε σχέση με την περσινή έρευνα. Οι εξελίξεις αυτές επιβεβαιώνουν ότι παραμένει το πρόβλημα της ελλιπούς τραπεζικής χρηματοδότησης στο εμπόριο, τάση η οποία δεν μεταβλήθηκε ουσιαστικά. Μόνη διαφορά ήταν η διεύρυνση της μερίδας όσων δήλωσαν αυξημένες υποχρεώσεις το 14, σε ποσοστό της τάξης του 16%. Επιδείνωση των συνθηκών χρηματοδότησης υφίσταται και στους τρεις τομείς, ήταν όμως εμφανώς εντονότερη στο λιανικό εμπόριο. Όσον αφορά το συνολικό χρέος των εμπορικών επιχειρήσεων, από τις απαντήσεις προκύπτει ότι η σχετική πλειοψηφία των επιχειρήσεων, σχεδόν το 48%, δήλωσαν επέκταση των συνολικών τους υποχρεώσεων γενικά, ωστόσο εντοπίζεται υποχώρηση του μεριδίου των επιχειρήσεων εκείνων που δήλωσαν σημαντική (άνω του 1%) επέκταση των συνολικών τους υποχρεώσεων (Διάγραμμα 4.9). Περαιτέρω, το ποσοστό όσων δήλωσαν κατά το 14 ότι οι συνολικές τους υποχρεώσεις ήταν στάσιμες διαμορφώθηκε σε 44% περίπου. Το ποσοστό αυτό παραμένει υψηλό, γεγονός ενδεικτικό της απουσίας σημαντικών επενδύσεων. 159

10 Διάγραµµα 4.8 Διαχρονική µεταβολή τραπεζικών υποχρεώσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Aνάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εµπόριο αυτοκινήτων 1 8 6,,4 1,9, 32,7 7,7 17,3 12 έναντι έναντι έναντι 13, 62,5 1,8, 23,2 5,4 7,1, 47,6 5,7 7,6 19, 19, 1, Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 1 8 6, 36,9 2,3 8,4 35, 8,4 9,1 Χονδρικό εµπόριο 5,5 4,8 2,9 33,3 4,8 3,8 12 έναντι έναντι έναντι 13,,4 49,4 5,1 1,2 27,3 16,2,8 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α Λιανικό εµπόριο 1 8 6,4 45,4 4,8 2,2 29,6 8, 9,7 52,4 4,9 1,3 29,3 7, 4,6 12 έναντι έναντι έναντι 13,7,6 55,5 4,3 1,6 22,6 13,4 1,9 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α 16

11 Διάγραµµα 4.9 Διαχρονική µεταβολή των συνολικών υποχρεώσεων των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1 8 6,6 2,5 9,5 43,5 22,7 21,3 1,5 5,3 1,8 12 έναντι έναντι έναντι 13 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Η ρευστότητα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου Η ρευστότητα του εμπορίου εξακολουθεί να δέχεται πιέσεις το 14. Πάνω από 3 στις 5 επιχειρήσεις (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας) δήλωσαν ότι η ρευστότητά τους περιορίστηκε γενικά. Από την παρούσα έρευνα του ΙΝΕΜΥ στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ φαίνεται ότι η ρευστότητά τους εξακολούθησε να δέχεται πιέσεις, εντοπίζεται ωστόσο κάποια τάση «αποκλιμάκωσης» της συνεχούς επιδείνωσης που σημειώθηκε τα προηγούμενα έτη. Μία στις τρεις επιχειρήσεις που διερευνήθηκαν θεώρησαν ότι περιορίστηκε σημαντικά η ρευστότητά τους (περισσότερο από 1%) το 14, ενώ στην αμέσως προηγούμενη έρευνα η μερίδα αυτή συνιστούσε την απόλυτη πλειοψηφία. Επισημαίνεται ωστόσο ότι το ποσοστό 5,1 23,6 17,7,8 6,2 1,4 43,9 35,2 12,5 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Διάγραµµα 4.1 Διαχρονική µεταβολή της γενικής ρευστότητας των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων) έναντι έναντι έναντι 13 Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη Χαµηλότερη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α 161

12 των επιχειρήσεων που δηλώνουν χαμηλότερη ρευστότητα σε οποιοδήποτε βαθμό ήταν της τάξης του 65%. Από την άλλη πλευρά, διευρύνεται σταδιακά το μερίδιο όσων δηλώνουν βελτίωση της ρευστότητάς τους γενικά, προσεγγίζοντας το 11% το 14. Η επιδείνωση της ρευστότητας εντοπίζεται σε όλους τους τομείς εμπορικής δράσης, έχει δε σχετικά μεγαλύτερη ένταση στο λιανικό εμπόριο. Διάγραµµα 4.11 Διαχρονική µεταβολή της γενικής ρευστότητας των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Aνάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εµπόριο αυτοκινήτων 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου , 8,8 31,4 13,5 28,6 3,8 1,9, 3,8 1,8, 2,9 12 έναντι έναντι έναντι 13,4 72,2, 51,8 17,9 Χονδρικό εµπόριο 4,8 55,2, 21,9,, 28,7 33,9 Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη Χαµηλότερη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη Χαµηλότερη 11,4 11,8 4,2, 14,3, 2,9 2,9 24, 11,8 1,6 12 έναντι έναντι έναντι 13 Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Λιανικό εµπόριο 1 8 6,4 76,8 6,8 14,3 11,4 21,8 17,8 9,,9 1,4 3,5 8,3,4 2,1 12 έναντι έναντι έναντι 13 3,1,8 38,2 28,8 Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη Χαµηλότερη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α 162

13 Η απασχόληση των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του ελληνικού εμπορίου Στην έρευνα του ΙΝΕΜΥ μεταξύ των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εμπορίου, προστέθηκε από το 11 το ερώτημα σχετικά με την εξέλιξη της απασχόλησης. Από τις σχετικές απαντήσεις προκύπτει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων θεωρεί ότι η απασχόληση δεν μεταβλήθηκε σημαντικά, το δε ποσοστό όσων δηλώνουν στασιμότητα διαμορφώθηκε σε 72% περίπου το 14 (από 85% το 13). Ωστόσο, αρνητική εξέλιξη συνιστά το γεγονός ότι η μερίδα των επιχειρήσεων που δήλωσε μείωση της απασχόλησης γενικά αυξήθηκε σε 21,6%, ενώ παραμένει αμελητέα η μερίδα των επιχειρήσεων που δηλώνουν σημαντική (άνω του 1%) αύξηση της απασχόλησης. Η στασιμότητα στην απασχόληση ήταν το κύριο χαρακτηριστικό και στους τρεις τομείς του εμπορίου. Εντύπωση προκαλεί βέβαια η διαπίστωση ότι, στο εμπόριο αυτοκινήτων, η 1 στις 3 επιχειρήσεις δήλωσε χαμηλότερη απασχόληση γενικά το 14, στοιχείο ενδεικτικό για τη μεγάλη απώλεια θέσεων εργασίας. 1 8 Διάγραµµα 4.12 Η απασχόληση των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, (% ποσοστά επιχειρήσεων),5 12, 5,7 1,5 4,9 5,2,5 7, 14,6 Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις 6 79,5 84,6 71,7 Χαµηλότερη Σηµαντικά χαµηλότερη Μέρος 4 Δ/Γ-Δ/Α 1, 1,3 3,5,3 12 έναντι έναντι 12 5,2,9 14 έναντι

14 Διάγραµµα 4.13 Η απασχόληση των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εµπορίου, Aνάλυση κατά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εµπόριο αυτοκινήτων 1 8, 15,4 5,8, 14,3 5,4, 11,4 21,9 Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη 6 73,1 75, 59, Χαµηλότερη Σηµαντικά χαµηλότερη 5,8, 5,4, 7,6, 12 έναντι έναντι έναντι 13 Δ/Γ-Δ/Α 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου ,1 14,8 5,7 76,4 Χονδρικό εµπόριο 1, 1,5 6,7 75,2,4 6,3 13,4 72,4 1,1,8 5,7 1, 5,9 1,6 12 έναντι έναντι έναντι 13 Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη Χαµηλότερη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Λιανικό εµπόριο 1 8,3 1,7 5,7 1,7 5, 3,4,6 6,6 13,9 Σηµαντικά υψηλότερη Υψηλότερη Περίπου στάσιµη 6 81,2 86,6 73,6 Χαµηλότερη Σηµαντικά χαµηλότερη 1,4,7 3,,3 4,5,8 12 έναντι έναντι έναντι 13 Δ/Γ-Δ/Α 164

15 4.2. Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 15 και οι προβλέψεις τους για το 16 Στο τμήμα αυτό παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις των εκπροσώπων του ελληνικού εμπορίου για την πορεία των επιχειρήσεών τους το 15 και οι προβλέψεις και οικονομικές προσδοκίες τους για το 16, όπως αποτυπώθηκαν από την ετήσια έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΝΕΜΥ σε κατάλληλα στρωματοποιημένο δείγμα που αποτελούνταν από 984 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ και 186 επιχειρήσεις νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ. Οι επιχειρήσεις έδωσαν κατηγορικές απαντήσεις σε ερωτήσεις δομημένου ερωτηματολογίου σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 15. Καταγράφηκαν επίσης πληροφορίες που έδωσαν οι επιχειρήσεις για τις χώρες παραγωγής των εμπορευμάτων τους και των ανταγωνιστών τους. Οι εκτιμήσεις για το 15 Από την τελευταία έρευνα αναδύεται η εικόνα ότι υπήρξε επιδείνωση «δύο ταχυτήτων» στο εμπόριο το 15. Στις ΑΕ και ΕΠΕ η επιδείνωση ήταν απότομη, με την πλειοψηφία (52,7%) να εκτιμά ότι οι πωλήσεις θα μειωθούν. Ακόμη εντονότερη είναι η επιδείνωση των πωλήσεων στις μικρότερες επιχειρήσεις. Σχεδόν οι 7 στις 1 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ εκτιμούν νέα επιδείνωση των πωλήσεών τους το τρέχον έτος. Εκτιμήσεις για επιδείνωση της κερδοφορίας το 15 κάνουν 1 στις 2 ΑΕ και ΕΠΕ και οι 3 στις 4 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Η πτώση της κερδοφορίας κυριαρχεί σε όλους τους τομείς του εμπορίου. Οι 6 στις 1 ΑΕ και ΕΠΕ δήλωσαν στασιμότητα επενδύσεων το 15. Στο λιανικό εμπόριο το 81% των εταιρειών αυτών δήλωσε στασιμότητα. Στον τομέα της απασχόλησης στο εμπόριο υπάρχουν ενδείξεις «πισωγυρίσματος» το 15. Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, δήλωσαν ότι διατήρησαν σταθερή την απασχόληση. Ωστόσο, το 22,6% των ΑΕ και ΕΠΕ και σχεδόν το 38% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ προχώρησαν σε μειώσεις προσωπικού. Δραστική ήταν η επιδείνωση της ρευστότητας το 15. Η 1 στις 2 ΑΕ και ΕΠΕ και πάνω από 7 στις 1 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, εκτιμά και πάλι επιδείνωση της ρευστότητάς τους το τρέχον έτος. Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Οι προβλέψεις για το 16 Οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων για την εξέλιξη των οικονομικών αποτελεσμάτων τους το 16 εμφανίζουν την ίδια απόκλιση όπως και οι παραπάνω εκτιμήσεις τους. Το 45% των ΑΕ και ΕΠΕ εκτιμούν ότι οι πωλήσεις δεν θα παρουσιάσουν επιδείνωση το 16 (προβλέπουν αύξηση ή σταθερότητα), ενώ σχεδόν το 37% απέφυγε να κάνει πρόβλεψη. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, το 41% προβλέπει και πάλι μείωση πωλήσεων το 16, ενώ ποσοστό 31% απέφυγε ή δεν ήταν σε θέση να προβλέψει την εξέλιξη. Οι προσδοκίες για την κερδοφορία υποδηλώνουν ότι επικρατεί διάχυτη αβεβαιότητα. 165

16 Στις ΑΕ και ΕΠΕ 4 στις 1 εταιρείες προβλέπουν ότι δεν θα επιδεινωθεί η κερδοφορία τους το 16, ωστόσο σχεδόν ισοδύναμη μερίδα αδυνατεί να προβλέψει. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το 43% προβλέπει και πάλι μείωση κερδών το 16, ενώ ποσοστό 32% απέφυγε ή δεν ήταν σε θέση να προβλέψει την εξέλιξη. Όσον αφορά τις προβλέψεις για επενδύσεις, η πλειοψηφία των ΑΕ και ΕΠΕ προβλέπει στασιμότητα το 16, ενώ 1 στις 3 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ προβλέπει μείωση των επενδύσεων. Οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 16, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή, δείχνουν ότι επικρατέστερη τάση είναι η στασιμότητα στην απασχόληση, η οποία όμως συνοδεύεται και από μεγάλη αβεβαιότητα. Στο επίπεδο των προσδοκιών για τη ρευστότητα, το 43% των ΑΕ και ΕΠΕ προβλέπουν ότι δεν θα υποστούν επιδείνωση το 16, ενώ η σχετική πλειοψηφία (43,5%) των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ προβλέπει το αντίθετο. 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τις πωλήσεις Όσον αφορά την εκτίμηση για την εξέλιξη των πωλήσεών τους κατά το 15, από την τελευταία έρευνα προκύπτουν εντυπωσιακές ανατροπές (εκτιμήσεων). Επίσης, από την έρευνα αναδύεται η εικόνα ότι υπήρξε επιδείνωση «δύο ταχυτήτων» στο εμπόριο, αφού έπληξε σε μεγαλύτερη κλίμακα τις μικρότερες επιχειρήσεις σε σχέση με τις μεγάλες Α.Ε. Συγκεκριμένα, στην πλευρά των μεγαλύτερων εμπορικών επιχειρήσεων διαπιστώνεται απότομη επιδείνωση. Ενώ στην περσινή έρευνα οι 8 στις 1 εταιρείες εκτιμούσαν ότι οι πωλήσεις τους (το 14) δεν είχαν αρνητική εξέλιξη, το 15 η απόλυτη πλειοψηφία των ΑΕ και ΕΠΕ (52,7%) εκτιμά ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με επιδείνωση των πωλήσεων, «ακυρώνοντας» ουσιαστικά την αισιοδοξία που είχε επικρατήσει για πρώτη φορά πέρυσι. Η αλματώδης αύξηση του ποσοστού των αρνητικών απαντήσεων συνδέεται προφανώς με το κλίμα που επικράτησε στην αγορά εξαιτίας της επιβολής έκτακτων μέτρων (capital controls) που έπληξαν άμεσα το εμπόριο. Παρατηρείται επίσης ότι η μείωση των πωλήσεων αιφνιδίασε τις ΑΕ και ΕΠΕ (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας) το τρέχον έτος, δεδομένου ότι ήταν πολύ ευρύτερη από τις προσδοκίες τους. τα ποσοστά όσων προσδοκούσαν στην περσινή έρευνα ότι οι πωλήσεις τους θα υποχωρήσουν το 15 υπολείπονται κατά 36 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις παρούσες εκτιμήσεις περί επιδείνωσης. Από την άλλη πλευρά, η επιδείνωση στο επίπεδο του κύκλου εργασιών εξακολουθεί να κυριαρχεί στις μικρότερες επιχειρήσεις. Σχεδόν οι 7 στις 1 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ εκτίμησαν ότι οι πωλήσεις τους είναι χαμηλότερες το 15. Μάλιστα το ποσοστό των απαισιόδοξων έχει αυξηθεί κατά 5,5 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το αντίστοιχο που υπήρχε στην περσινή έρευνα. Οι εκτιμήσεις για πτώση του κύκλου εργασιών κυριαρχούν σε όλους τους επιμέρους τομείς. Όσον αφορά τις ΑΕ και ΕΠΕ, σε πιο δυσχερή θέση φαίνεται ότι είναι εκείνες του λιανικού εμπορίου και του εμπορίου αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, ενώ ηπιότερη συγκριτικά είναι η επιδείνωση στο χονδρικό εμπόριο. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, σε όλους τους επιμέρους τομείς η μερίδα των απαισιόδοξων συνιστά την απόλυτη πλειοψηφία. Οι εκτιμήσεις για το 15 είναι πολύ δυσμενέστερες 166

17 στις μικρότερες επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου, όπου πάνω από 7 στις 1 επιχειρήσεις εκτιμούν μείωση του κύκλου εργασιών τους για το τρέχον έτος. Στις προβλέψεις των επιχειρήσεων για τις πωλήσεις τους το 16 επικρατεί και πάλι μεγάλη απόσταση μεταξύ των δύο ομάδων επιχειρήσεων (βάσει νομικής μορφής). Στην πλευρά των μεγαλυτέρων εμπορικών επιχειρήσεων επικρατεί περισσότερη αισιοδοξία για το επόμενο έτος. Συγκεκριμένα, πάνω από 4 στις 1 ΑΕ και ΕΠΕ εκτιμούν ότι οι πωλήσεις τους δεν θα επιδεινωθούν το 16 (θα αυξηθούν ή θα μείνουν σταθερές). Παράλληλα όμως, πάνω από το ένα τρίτο των εταιρειών αυτών διακατέχεται από αβεβαιότητα, αδυνατώντας να προβλέψει. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ επικρατεί ένα «μείγμα» απαισιοδοξίας και αβεβαιότητας, αφού σχεδόν το 41% προβλέπει μείωση και το 16, ενώ ένα ποσοστό 31% απέφυγε ή δεν ήταν σε θέση να προβλέψει την εξέλιξη. Ο δείκτης αισιοδοξίας ως προς τις πωλήσεις του 16 διαφέρει ριζικά αναλόγως της νομικής μορφής των επιχειρήσεων, ωστόσο και στις δύο κατηγορίες επιχειρήσεων διαπιστώνεται επιδείνωση. Στις ΑΕ και ΕΠΕ η διευρυμένη αισιοδοξία που εντοπίστηκε στην περσινή έρευνα έχει πλέον συρρικνωθεί και η περιστολή των προσδοκιών για τις πωλήσεις είναι εμφανής, με το δείκτη αισιοδοξίας να κυμαίνεται πλέον σε μονοψήφιο ποσοστό. Από τομεακή άποψη, οι απαισιόδοξες προσδοκίες επικρατούν στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ ο «δείκτης» αισιοδοξίας παραμένει αρνητικός σε όλους τους τομείς, εμφανίζοντας επιπλέον επιδείνωση, γεγονός που μάλλον ενισχύει την άποψη ότι η κρίση δεν παρήλθε. Ηπιότερη φαίνεται να είναι η κατάσταση στο χονδρικό εμπόριο, όπου η διαφορά μεταξύ αρνητικών-θετικών προβλέψεων είναι εμφανώς λιγότερο δυσμενής. Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Πίνακας 4.1 Οι πωλήσεις του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 (% των επιχειρήσεων) Πωλήσεις Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες,4 34,3 9,3 12,4 24,7 46,3 8,9 1,4 Περίπου ίσες 23,7 46,3 21,6 24,3,4 27,8 19,4 14,7 Χαμηλότερες 52,7 19,4 67,8 62,3 18,3 16,7,7 39,8 Δ/Γ-Δ/Α 3,2, 1,2 1,1 36,6 9,3 31, 35,1 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 167

18 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 4.2 Οι πωλήσεις του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Πωλήσεις Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 19,2 26,7 11,4 1,7 19,2 6, 6,7 1,7 Περίπου ίσες 15,4 66,7 32,4 3,4 3,8, 22,9 12,5 Χαμηλότερες 61,5 6,7 55,2 57,1 38,5, 41, 35,7 Δ/Γ-Δ/Α 3,8, 1, 1,8 11,5, 29,5 41,1 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Χονδρικό εμπόριο Πωλήσεις Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 22,,9 12,6 12,4 22,9 51,5 12,6 16,2 Περίπου ίσες 28, 47, 26, 34,3 17,8 31,8 21,7 23,8 Χαμηλότερες 45,8 12,1 59,8 52,4 12,7 12,1 36,2 39, Δ/Γ-Δ/Α 4,2, 1,6 1, 46,6 4,5 29,5 21, Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Λιανικό εμπόριο Πωλήσεις Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 16,7 22,2 7,7 12,5 33,3 25,9 7,8 9,6 Περίπου ίσες 16,7 33,3 18,1 22,4 21,4 22,2 17,9 13,6 Χαμηλότερες 66,7 44,4 73,1 64, 21,4 37, 42,4,2 Δ/Γ-Δ/Α,, 1,1 1, 23,8 14,8 31,8 36,6 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Πίνακας 4.3 Δείκτης αισιοδοξίας * για τις πωλήσεις ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά -19,2 6, -34,3-25, Χονδρικό εμπόριο 1,2 39,4-23,6-22,9 Λιανικό εμπόριο 11,9-11,1-34,6-3,6 Σύνολο 6,5 29,6-31,7-29,4 *Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 168

19 Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τα κέρδη Ανάλογη εικόνα προς αυτήν των πωλήσεων υπάρχει και στις εκτιμήσεις για την εξέλιξη της κερδοφορίας των εμπορικών επιχειρήσεων το 15, με ανατροπή της εικόνας σε σχέση με τα περσινά ευρήματα. Στην πλευρά των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ η παρούσα έρευνα αναδεικνύει δραστική επιδείνωση. Ενώ στην περσινή έρευνα οι 8 στις 1 εταιρείες αυτής της μορφής εκτιμούσαν ότι τα κέρδη τους (το 14) δεν είχαν αρνητική εξέλιξη, το 15 η 1 στις 2 εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ εκτιμά ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με επιδείνωση των κερδών, αναιρώντας ουσιαστικά την αισιοδοξία που είχε καταγραφεί για πρώτη φορά πέρυσι. Και σε αυτό το επίπεδο η ραγδαία αύξηση του ποσοστού των αρνητικών απαντήσεων συνδέεται προφανώς με τις (προαναφερθείσες) αρνητικές εξελίξεις που επικράτησαν πρόσφατα στην αγορά. Παρατηρείται επίσης στις ΑΕ και ΕΠΕ (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας) ότι η παρούσα εκτίμηση πως η κερδοφορία τους θα επιδεινωθεί δραστικά το 15 ήταν πολύ ευρύτερη από τις προσδοκίες τους τα ποσοστά όσων προσδοκούσαν στην περσινή έρευνα ότι τα κέρδη τους θα μειωθούν το 15 υπολείπονται κατά 34 ποσοστιαίες μονάδες περίπου, σε σχέση με τις παρούσες αρνητικές εκτιμήσεις. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ παραμένει διάχυτη η εκτίμηση για νέα επιδείνωση της κερδοφορίας το 15. Η απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων αυτών (72,2%) εκτίμησαν ότι τα κέρδη τους θα μειωθούν και πάλι. Μάλιστα το ποσοστό των απαισιόδοξων έχει αυξηθεί κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με το αντίστοιχο περσινό, ενώ συνεχίζει να είναι πολύ χαμηλό το ποσοστό όσων εκτιμούν άνοδο κερδών. Οι εκτιμήσεις για πτώση της κερδοφορίας κυριαρχούν σε όλους τους επιμέρους τομείς. Όσον αφορά τις ΑΕ και ΕΠΕ, σε πιο δυσχερή θέση φαίνεται ότι είναι εκείνες του λιανικού εμπορίου και του εμπορίου αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, ενώ ηπιότερη συγκριτικά είναι η εκτίμηση για επιδείνωση στο χονδρικό εμπόριο. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ οι εκτιμήσεις για νέα επιδείνωση της κερδοφορίας κυριαρχούν σε όλους τους τομείς, με τη μερίδα των απαισιόδοξων να συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία. Εντονότερη αίσθηση επιδείνωσης χαρακτηρίζει τον τομέα του λιανικού εμπορίου, αφού ξεπερνούν τις 7 στις 1 οι επιχειρήσεις που εκτιμούν επιδείνωση κερδών το 15. Στις προβλέψεις των επιχειρήσεων για την κερδοφορία τους το 16 επισημαίνεται κατ αρχήν η σοβαρή αβεβαιότητα που υπάρχει στις εμπορικές επιχειρήσεις (ανεξαρτήτως νομικής μορφής). Μεταξύ των μεγαλύτερων εμπορικών επιχειρήσεων επικρατεί σχετικά μεγαλύτερη αισιοδοξία για τα κέρδη του επόμενου έτους. Συγκεκριμένα, σχεδόν 4 στις 1 ΑΕ και ΕΠΕ εκτιμούν ότι η κερδοφορία τους δεν θα επιδεινωθεί το 16 (προβλέποντας διεύρυνση ή στασιμότητα). Ωστόσο, σχεδόν ισοδύναμο είναι και το ποσοστό των εταιρειών αυτής της νομικής μορφής που διακατέχεται από αβεβαιότητα, αδυνατώντας (ή αποφεύγοντας) να προβλέψει. Όσον αφορά την τομεακή κατανομή των προβλέψεων στις ΑΕ και ΕΠΕ, εντονότερη απαισιοδοξία εντοπίζεται στην εμπορία αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, με την απόλυτη πλειοψηφία των εταιρειών του τομέα να προβλέπουν υποχώρηση κερδών το 16. Επιπλέον, εντύπω- Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 169

20 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου ση προκαλεί η αβεβαιότητα που κυριαρχεί στον τομέα του χονδρικού εμπορίου, όπου η μερίδα των επιχειρήσεων που αδυνατούν να προβλέψουν συνιστά τη σχετική πλειοψηφία (47,5%). Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ οι προσδοκίες για τα κέρδη τους το 16 είναι αντίστοιχες με τις προαναφερθείσες προβλέψεις για τις πωλήσεις τους. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας επιβεβαιώνουν ότι επικρατεί το ίδιο «μείγμα» απαισιοδοξίας και αβεβαιότητας, αφού περίπου το 43% προβλέπει και πάλι μείωση κερδών το 16, ενώ ένα επιπλέον ποσοστό 32% απέφυγε ή δεν ήταν σε θέση να προβλέψει την εξέλιξη. Οι αρνητικές προσδοκίες για την εξέλιξη της κερδοφορίας κυριαρχούν στις μικρότερες επιχειρήσεις και των τριών τομέων. Εξετάζοντας το δείκτη αισιοδοξίας ως προς τα κέρδη του 16, και στις δύο κατηγορίες επιχειρήσεων διαπιστώνεται επιδείνωση. Στις ΑΕ και ΕΠΕ η διευρυμένη αισιοδοξία που επικρατούσε στην περσινή έρευνα έχει πλέον αντιστραφεί, με το δείκτη αισιοδοξίας να καθίσταται αρνητικός στην παρούσα έρευνα. Από τομεακή άποψη, πλήρης ανατροπή και μεγάλη απαισιοδοξία χαρακτηρίζει κυρίως το εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ κυριαρχούν για μία ακόμη φορά οι απαισιόδοξες προβλέψεις (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας), εμφανίζοντας επιπλέον επιδείνωση στην παρούσα έρευνα. Το μεγαλύτερο «έλλειμμα» αισιοδοξίας εντοπίζεται κυρίως στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Πίνακας 4.4 Τα καθαρά κέρδη του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 (% των επιχειρήσεων) Κέρδη Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 12,9 35,2 5,4 8,7 19,9 46,3 7,1 8,7 Περίπου ίσα 25,3 44,4,4 25,5 19,4 27,8 17,5 16,3 Χαμηλότερα 51,1 19,4 72,2 64,2 22, 16,7 43,3 39,3 Δ/Γ-Δ/Α 1,8,9 2, 1,6 38,7 9,3 32,1 35,8 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 17

21 Πίνακας 4.5 Τα καθαρά κέρδη του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Κέρδη Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 11,5 26,7 6,7 3,6 11,5 6, 2,9 7,1 Περίπου ίσα 23,1 66,7 22,9 32,1 23,1, 21,9 19,6 Χαμηλότερα 61,5 6,7 69,5 62,5 53,8, 44,8 32,1 Δ/Γ-Δ/Α 3,8, 1, 1,8 11,5, 3,5 41,1 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Χονδρικό εμπόριο Κέρδη Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 16,1 42,4 5,5 12,4 19,5 51,5 9,1 13,3 Περίπου ίσα 29,7 42,4 26, 32,4 19,5 31,8 17,7 26,7 Χαμηλότερα 43,2 13,6 65,4 54,3 13,6 12,1 42,1 38,1 Δ/Γ-Δ/Α 11, 1,5 3,1 1, 47,5 4,5 31,1 21,9 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Λιανικό εμπόριο Κέρδη Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 4,8 22,2 5,1 8,5 26,2 25,9 7, 8,1 Περίπου ίσα 14,3 37, 17,8 24, 16,7 22,2 16,6 14,6 Χαμηλότερα 66,7,7 75,4 65,7 26,2 37, 43,5, Δ/Γ-Δ/Α 14,3, 1,8 1,7 31, 14,8 32,8 37,3 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Πίνακας 4.6 Δείκτης αισιοδοξίας * για τα κέρδη ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά -42,3 6, -41,9-25, Χονδρικό εμπόριο 5,9 39,4-33,1-24,8 Λιανικό εμπόριο, -11,1-36,5-31,9 Σύνολο -2,2 29,6-36,2-3,7 *Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 171

22 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Αναφορικά με τις εκτιμήσεις για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου το 15, από τις απαντήσεις προκύπτει κάποια διαφοροποίηση μεταξύ των εμπορικών επιχειρήσεων, αναλόγως της νομικής τους μορφής. Όσον αφορά τις εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ, δεν έχει μεταβληθεί ουσιαστικά η επενδυτική τους συμπεριφορά, με τις 6 στις 1 ΑΕ και ΕΠΕ να δηλώνουν στασιμότητα. Αρνητική εξέλιξη θεωρείται το γεγονός της διεύρυνσης της μερίδας των ΑΕ και ΕΠΕ που δήλωσαν ότι οι επενδύσεις τους μειώθηκαν το 15 (ποσοστό που ανήλθε σε 19,4%). Εξετάζοντας τους επιμέρους τομείς, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων αυτής της νομικής μορφής δήλωσε στασιμότητα. Επισημαίνεται η έντονη αύξηση του μεριδίου των ΑΕ και ΕΠΕ του λιανικού εμπορίου που δήλωσαν ότι οι επενδύσεις τους ήταν στάσιμες το 15 (μερίδιο 81%). Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η κατάσταση είναι ακόμη δυσμενέστερη, όπως φανερώνει η επέκταση του μεριδίου όσων δήλωσαν μείωση επενδύσεων (το 15) σε 44,2%, ενώ ένα ακόμη 49% δηλώνει στασιμότητα. Στο επίπεδο των προβλέψεων για τα επενδυτικά σχέδια κατά το 16, οι μεν ΑΕ και ΕΠΕ (ανεξαρτήτως τομέα) κατά πλειοψηφία δήλωσαν και πάλι στασιμότητα, παρότι έχουν υποχωρήσει τα ποσοστά των σχετικών αναφορών σε σχέση με την περσινή έρευνα. Παράλληλα όμως, πάνω από το ένα τρίτο των εταιρειών αυτών διακατέχεται από αβεβαιότητα, αδυνατώντας να προβλέψει. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ εντύπωση προκαλεί το φαινόμενο του υπερ-τριπλασιασμού της μερίδας των επιχειρήσεων που προβλέπουν περικοπή των επενδύσεών τους το επόμενο έτος, μερίδιο που ανέρχεται σε 34,2%. Στο επίπεδο των προσδοκιών διαπιστώνεται θεαματική επιδείνωση στην πλευρά των ΑΕ και ΕΠΕ, όπως φανερώνει και ο σχετικός δείκτης αισιοδοξίας, με την καθολική επικράτηση των αρνητικών έναντι των θετικών απαντήσεων. Η επιδείνωση αυτή είναι ιδιαίτερα τονισμένη στον τομέα των αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η απαισιοδοξία επεκτείνεται, όπως μαρτυρά η διαμόρφωση του αρνητικού ισοζυγίου, με τη διαφορά μεταξύ αρνητικών και θετικών απαντήσεων να καταγράφει δραστική αύξηση. Πίνακας 4.7 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 (% των επιχειρήσεων) Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 8,1 18,5 5,1 6, 8,6 28,7 5,5 6,4 Περίπου ίσες 6,2 7,4 48,6 74, 45,7 52,8 29,1 47,5 Χαμηλότερες 19,4 1,2 44,2 18,6 11,8 9,3 34,2 1,1 Δ/Γ-Δ/Α 12,4,9 2,1 1,4 33,9 9,3 31,2 36,1 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 172

23 Πίνακας 4.8 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας(% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 3,8, 1,9 1,8 3,8, 1, 3,6 Περίπου ίσες 5, 73,3 5,5 69,6 5,, 35,2 37,5 Χαμηλότερες 42,3 6,7 46,7 26,8 34,6, 33,3 17,9 Δ/Γ-Δ/Α 3,8, 1, 1,8 11,5, 3,5 41,1 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Χονδρικό εμπόριο Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 11, 19,7 6,7 7,6 9,3 27,3 9,1 9,5 Περίπου ίσες 55,1 74,2 44,5 79, 39,8 63,6 26,8 61, Χαμηλότερες 17,8 4,5 46,5 1,5 6,8 4,5 35,4 6,7 Δ/Γ-Δ/Α 16,1 1,5 2,4 2,9 44,1 4,5 28,7 22,9 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Λιανικό εμπόριο Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερες 2,4 14,8 5, 6, 9,5 25,9 4,8 6,2 Περίπου ίσες 81, 59,3 49,9 73,6 59,5 33,3 29, 46,3 Χαμηλότερες 9,5 25,9 42,9 19,2 11,9 25,9 33,9 1, Δ/Γ-Δ/Α 7,1, 2,2 1,2 19, 14,8 32,3 37,5 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Πίνακας 4.9 Δείκτης αισιοδοξίας * για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά -3,8, -32,4-14,3 Χονδρικό εμπόριο 2,5 22,7-26,4 2,9 Λιανικό εμπόριο -2,4, -29,1-3,8 Σύνολο -3,2 19,4-28,8-3,7 *Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 173

24 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τα αποθέματα Από τα ευρήματα της παρούσας έρευνας προκύπτει ότι οι εμπορικές επιχειρήσεις περιόρισαν την αποθεματοποίησή τους το 15, τάση που (προσωρινά) είχε ανασταλεί το προηγούμενο έτος, εξέλιξη που συνάδει με την αύξηση της αβεβαιότητας και την ασφυκτική έλλειψη ρευστότητας που πρόσφατα επιβλήθηκε. Η επιλογή αυτή ήταν πολύ πιο ξεκάθαρη στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, όπου σχεδόν οι 6 στις 1 επιχειρήσεις μείωσαν τα αποθέματά τους, ενώ παραμένει πολύ χαμηλό το μερίδιο όσων εξακολουθούν να δηλώνουν αύξηση της αποθεματοποίησης. Στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις η σχετική πλειονότητα των ΑΕ και ΕΠΕ (45,2%) δηλώνει διατήρηση σταθερής αποθεματοποίησης για το τρέχον έτος. Παράλληλα όμως, οι 4 στις 1 ΑΕ και ΕΠΕ δήλωσαν μειωμένη αποθεματοποίηση το 15, αναλογία πολύ ευρύτερη σε σχέση με την περσινή έρευνα. Από τομεακή άποψη, στις ΑΕ και ΕΠΕ η υπεροχή όσων επιχειρήσεων εκτίμησαν σταθερό ύψος αποθεμάτων εντοπίζεται σε εκείνες του χονδρικού εμπορίου (κυρίως) και του τομέα αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Αντίθετα, στο λιανικό εμπόριο οι εταιρείες που μείωσαν τα αποθέματά τους αποτελούν την απόλυτη πλειοψηφία. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η κατάσταση διαφέρει, αφού υπερέχουν οι αναφορές για μειωμένο ύψος αποθεμάτων σε όλους τους τομείς, επιλογή πολύ εντονότερη στο λιανικό εμπόριο. Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για τα αποθέματά τους το 16 διαφέρουν αναλόγως της νομικής τους μορφής. Από τη μία πλευρά, στις ΑΕ και ΕΠΕ οι προβλέψεις περί στασιμότητας αφορούν τη 1 στις 3 εταιρείες, ενώ μια ισοδύναμη σχεδόν μερίδα επιχειρήσεων διακατέχεται από αβεβαιότητα, αδυνατώντας να προβλέψει. Σε τομεακό επίπεδο, η αριθμητική υπεροχή εκείνων που αναμένουν ότι τα αποθέματά τους θα είναι σταθερά εντοπίζεται στον τομέα αυτοκινήτων-ανταλλακτικών και στο λιανικό εμπόριο, ενώ εντύπωση προκαλεί η αβεβαιότητα που κυριαρχεί στο χονδρικό εμπόριο, όπου τα σχετικά ποσοστά αναφορών ανέρχονται σε 44%. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το ένα τρίτο των επιχειρήσεων προβλέπει μείωση των αποθεμάτων, ενώ παραμένει ισχυρή η μερίδα των επιχειρήσεων που διακατέχονται από αβεβαιότητα, ομάδα που συγκεντρώνει σχεδόν το 32%. Εξετάζοντας το δείκτη αισιοδοξίας ως προς την εξέλιξη της αποθεματοποίησης κατά το 16, στις μεν ΑΕ και ΕΠΕ διακρίνεται τάση επαναφοράς σε πρότερες καταστάσεις, όπως φανερώνει η (ελαφρά) υπεροχή των αρνητικών έναντι των θετικών απαντήσεων, φαινόμενο πολύ πιο έντονο στον τομέα εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ κυριαρχούν για μία ακόμη φορά οι απαισιόδοξες προβλέψεις (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας), με μεγαλύτερη μάλιστα ένταση στην παρούσα έρευνα. 174

25 Πίνακας 4.1 Τα αποθέματα του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 (% των επιχειρήσεων) Αποθέματα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 1,8,4 7,3 8,3 12,9 26,9 6,5 5,2 Περίπου ίσα 45,2 54,6 33,5 46,9 35,5 5, 26,1 34,3 Χαμηλότερα 39,8 24,1 57,6 43,1 17,2 13,9 35,7 24,9 Δ/Γ-Δ/Α 4,3,9 1,5 1,6 34,4 9,3 31,7 35,5 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Πίνακας 4.11 Τα αποθέματα του ελληνικού εμπορίου: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Αποθέματα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 7,7 26,7 8,6, 3,8 26,7 3,8 1,8 Περίπου ίσα 46,2 53,3 42,9 48,2 46,2 53,3 3,5 35,7 Χαμηλότερα 42,3, 47,6 5, 38,5, 35,2 23,2 Δ/Γ-Δ/Α 3,8, 1, 1,8 11,5, 3,5 39,3 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Χονδρικό εμπόριο Αποθέματα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 11,9 21,2 8,7 13,3 11,9 27,3 8,7 5,7 Περίπου ίσα 49,2 59,1 35,4 37,1 33,1 57,6 24,8, Χαμηλότερα 33,1 18,2 54,3 48,6 11, 1,6 36,2 31,4 Δ/Γ-Δ/Α 5,9 1,5 1,6 1, 44,1 4,5 3,3 22,9 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Λιανικό εμπόριο Αποθέματα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερα 9,5 14,8 6,6 8,3 21,4 25,9 6,1 5,4 Περίπου ίσα 33,3 44,4 31,2 48,2 35,7 29,6 25,9 33,5 Χαμηλότερα 57,1,7 6,6 41,9 21,4 29,6 35,5 24,1 Δ/Γ-Δ/Α,, 1,6 1,7 21,4 14,8 32,5 37, Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 175

26 Πίνακας 4.12 Δείκτης αισιοδοξίας * για τα αποθέματα ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά -34,6 26,7-31,4-21,4 Χονδρικό εμπόριο,8 16,7-27,6-25,7 Λιανικό εμπόριο, -3,7-29,4-18,8 Σύνολο -4,3 13, -29,2-19,7 *Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για την απασχόληση Η απασχόληση στο εμπόριο, μετά τις διαδοχικές μειώσεις των προηγούμενων ετών, φαινόταν να σταθεροποιείται το προηγούμενο έτος. Εντούτοις στην τελευταία έρευνα υπάρχουν ενδείξεις «πισωγυρίσματος», εφόσον ανακάμπτει το ποσοστό των αρνητικών δηλώσεων. Από τις απαντήσεις στη φετινή έρευνα προκύπτει ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων του εμπορίου εξακολουθεί να δηλώνει ότι διατήρησε σταθερή την απασχόληση κατά το 15. Πιο ανθεκτικές φάνηκαν οι κατά τεκμήριο μεγαλύτερες επιχειρήσεις, με τις 2 στις 3 ΑΕ και ΕΠΕ να δηλώνουν στασιμότητα στην απασχόληση. Ωστόσο, υπερβαίνει το % το ποσοστό όσων δήλωσαν μειωμένη απασχόληση. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι κατόρθωσαν να κρατήσουν σταθερό το προσωπικό τους διαμορφώθηκε σε 56% περίπου, καταγράφοντας απώλεια 33 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 14. Παράλληλα όμως, το 38% δηλώνει ότι αναγκάσθηκε να προβεί σε μειώσεις προσωπικού, γεγονός που συνιστά προφανώς αρνητική εξέλιξη. Όσον αφορά τους επιμέρους τομείς, φαίνεται ότι το μεγαλύτερο πλήγμα δέχτηκε η απασχόληση στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, όπου η 1 στις 2 επιχειρήσεις (ανεξαρτήτως νομικής μορφής) δηλώνει ότι προχώρησε σε περικοπές. Αντίθετα, στο χονδρικό και το λιανικό εμπόριο υπερτερούν οι δηλώσεις για στασιμότητα απασχόλησης. Οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 16 δείχνουν ότι παραμένει επικρατέστερη τάση η στασιμότητα στην απασχόληση. Οι επιχειρήσεις που προβλέπουν στασιμότητα απασχόλησης το επόμενο έτος καλύπτουν το 43% των ΑΕ και ΕΠΕ και το 34% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ. Και σε αυτό το επίπεδο φαίνεται να εξαπλώνεται η αβεβαιότητα (σε ποσοστά που υπερβαίνουν το 3%). Αξίζει να επισημανθεί ότι οι προβλέψεις για περαιτέρω επιδείνωση στην απασχόληση του εμπορίου είναι πολύ εντονότερες στην ομάδα των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, όπου το αρνητικό ισοζύγιο των μόλις 2,3 μονάδων της περσινής έρευνας (που αφορούσε τις προσδοκίες για το 15) εκτοξεύθηκε σε 25 μονάδες στην παρούσα έρευνα. Ηπιότερη είναι η κατάσταση στην πλευρά των ΑΕ και ΕΠΕ, όμως και εδώ έχουν επικρατήσει οι αρνητικές προσδοκίες σε βάρος των θετικών. 176

27 Πίνακας 4.13 Η απασχόληση στο ελληνικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 (% των επιχειρήσεων) Απασχόληση Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 8,1 19,4 4,5 2,4 1,8 26,9 4,8 3,8 Περίπου στάσιμη 67,2 7,4 56,3 89,5 43, 54,6 34,2 54,3 Χαμηλότερη 22,6 1,2 37,8 7, 15,1 9,3 29,8 6,1 Δ/Γ-Δ/Α 2,2, 1,4 1,1 31,2 9,3 31,2 35,9 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Πίνακας 4.14 Η απασχόληση στο ελληνικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Απασχόληση Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 7,7 13,3 5,7 1,8 3,8 33,3 2,9 5,4 Περίπου στάσιμη 38,5 86,7 46,7 85,7 38,5 46,7 35,2 41,1 Χαμηλότερη 5,, 46,7 1,7 46,2, 31,4 12,5 Δ/Γ-Δ/Α 3,8, 1, 1,8 11,5, 3,5 41,1 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Χονδρικό εμπόριο Απασχόληση Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 1,2 21,2 6,3 2,9 13,6 25,8 7,5 2,9 Περίπου στάσιμη 69,5 71,2 52,4 92,4 38,1 65,2 33,9 68,6 Χαμηλότερη 17,8 7,6 39,8 3,8 9,3 4,5 3,3 6,7 Δ/Γ-Δ/Α 2,5, 1,6 1, 39, 4,5 28,3 21,9 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Λιανικό εμπόριο Απασχόληση Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 2,4 18,5 3,5 2,4 7,1 25,9 4, 3,8 Περίπου στάσιμη 78,6 59,3 59,5 89,4 59,5 33,3 34,2 53,3 Χαμηλότερη 19, 22,2 35,5 7,2 11,9 25,9 29,3 5,5 Δ/Γ-Δ/Α,, 1,4 1, 21,4 14,8 32,5 37,4 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 177

28 Πίνακας 4.15 Δείκτης αισιοδοξίας * για την απασχόληση ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά -42,3 33,3-28,6-7,1 Χονδρικό εμπόριο 4,2 21,2-22,8-3,8 Λιανικό εμπόριο -4,8, -25,3-1,7 Σύνολο -4,3 17,6-25, -2,3 *Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Διάγραµµα 4.14 Προβλέψεις για τη µεταβολή της απασχόλησης στις εµπορικές επιχειρήσεις το 16 Ανάλυση ανά νοµική µορφή (% ποσοστό επιχειρήσεων) ,2 15,1 43, 1,8 ΑΕ και ΕΠΕ 31,2 29,8 34,2 4,8 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Επειδή η εξέλιξη της απασχόλησης είναι θέμα πρωταρχικής σημασίας, οι σχετικές προβλέψεις εξετάστηκαν σε μεγαλύτερο επίπεδο λεπτομέρειας και για τα δύο σύνολα νομικών μορφών επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, οι ΑΕ και ΕΠΕ διακρίθηκαν σε τρία στρώματα: επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 9 εργαζόμενους, με 1 έως και 49 εργαζόμενους και με 5 εργαζόμενους και άνω. Οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ διαχωρίστηκαν επίσης σε τρία στρώματα: επιχειρήσεις με ένα εργαζόμενο, με 2 έως και 9 εργαζόμενους και με 1 εργαζόμενους και άνω. Από την ανάλυση των προβλέψεων των ΑΕ και ΕΠΕ για την απασχόληση το 16 προκύπτει ότι τα υψηλότερα ποσοστά εταιρειών που προβλέπουν στασιμότητα της απασχόλησης (59%) συναντώνται στις μεγάλες ΑΕ και ΕΠΕ (που απασχολούν άνω των 5 εργαζομένων). Στην ομάδα των μεσαίων ΑΕ και ΕΠΕ οι αναφορές περί στασιμότητας καλύπτουν περίπου το ένα τρίτο των επιχειρήσεων, όσο ακριβώς αντιστοιχεί και στις εταιρείες που αδυνατούν να προβλέψουν. 178

29 Διάγραµµα 4.15 Προβλέψεις για τη µεταβολή της απασχόλησης στις ΑΕ και ΕΠΕ το 16 Ανάλυση ανά στρώµα απασχόλησης (% ποσοστό επιχειρήσεων) ,2 14, 47,3 7,5 34,3 34,3-9 εργαζόµενοι 1-49 εργαζόµενοι Πάνω από 5 εργαζόµενοι Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α 18,6 12,9 17,6 11,8 58,8 11,8 Διάγραµµα 4.16 Προβλέψεις για τη µεταβολή της απασχόλησης στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το 16 Ανάλυση ανά στρώµα απασχόλησης (% ποσοστό επιχειρήσεων) Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις ,5 28, 16,1 Μέρος ,3 29,8 48,4 35,8 22,6 32,5 1,6 6,3 12,9-1 εργαζόµενος 2-9 εργαζόµενοι Πάνω από 1 εργαζόµενοι Σηµαντικά υψηλότερη Περίπου στάσιµη Σηµαντικά χαµηλότερη Δ/Γ-Δ/Α Όσον αφορά τις προβλέψεις των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, στο μικρότερο κλιμάκιο μεγέθους έχει διευρυνθεί εντυπωσιακά η μερίδα των επιχειρήσεων που διακατέχονται από αβεβαιότητα, συνιστώντας σχετική πλειοψηφία. Στις μεσαίου μεγέθους η πλάστιγγα γέρνει υπέρ της στασιμότητας, ενώ στις μεγάλες (με απασχόληση άνω των 1 εργαζομένων) επικρατούν οι προβλέψεις για νέες μειώσεις της απασχόλησης (αφορούν το 48% των ερωτωμένων αυτής της ομάδας). 179

30 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτιμήσεις και προβλέψεις για τη ρευστότητα Από τις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την εξέλιξη της ρευστότητάς τους το 15, αναδύεται η εικόνα της δραστικής επιδείνωσης των συνθηκών ρευστότητας στην αγορά. Η έλλειψη ρευστότητας είναι καταφανώς εντονότερη στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, οι οποίες, σε ποσοστό 73% περίπου, εκτιμούν ότι επιδεινώθηκε περαιτέρω η ρευστότητά τους, ενώ αντίστοιχες εκτιμήσεις δηλώνει και η 1 στις 2 στις ΑΕ και ΕΠΕ. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουν πλήρως το γεγονός ότι η επιχειρηματική κοινότητα, για άλλη μια φορά, δοκιμάζεται σκληρά από την επιβολή των capital controls, που οδήγησαν σε ασφυκτική έλλειψη ρευστότητας στα μέσα του έτους. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ οι επιχειρήσεις που εκτίμησαν επιδείνωση της ρευστότητας αποτελούν την απόλυτη πλειοψηφία και στους τρεις τομείς του εμπορίου. Στις ΑΕ και ΕΠΕ τα υψηλότερα ποσοστά αναφορών περί χαμηλότερης ρευστότητας προέρχονται από το εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Στο χονδρικό εμπόριο εντούτοις εξακολουθούν να υπερτερούν ελαφρώς οι αναφορές για στασιμότητα. Στο επίπεδο των προβλέψεων για το 16 οι προσδοκίες διαφέρουν αναλόγως της νομικής μορφής των επιχειρήσεων. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι 1 στις 3 ΑΕ και ΕΠΕ, ανεξαρτήτως τομέα, κινούνται στη δίνη της αβεβαιότητας, εφόσον αδυνατούν να προβλέψουν την εξέλιξη, με τη μερίδα αυτή να αποτελεί τη σχετική πλειοψηφία των εταιρειών. Αντίθετα, στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ κυριαρχούν οι προβλέψεις για μειωμένη ρευστότητα και το επόμενο έτος σε ποσοστό 43,5%. Μάλιστα σε αυτή την ομάδα το «έλλειμα» αισιοδοξίας είναι πολύ μεγαλύτερο συγκριτικά με τις ΑΕ και ΕΠΕ, όπως ξεκάθαρα φαίνεται από τη διαμόρφωση των δεικτών «αισιοδοξίας». Πίνακας 4.16 Η ρευστότητα στο ελληνικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 (% των επιχειρήσεων) Ρευστότητα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 6,5 34,3 4,7 5,7 15,6 45,4 6,9 5,4 Στάσιμη 38,7 45,4 21, 37,8 27,4 28,7 17,7 24,6 Χαμηλότερη 5,5 19,4 72,8 55,1 23,1 16,7 43,5 33,8 Δ/Γ-Δ/Α 4,3,9 1,5 1,3 33,9 9,3 31,9 36,2 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 18

31 Πίνακας 4.17 Η ρευστότητα στο ελληνικό εμπόριο: Εκτιμήσεις για το 15 Προβλέψεις για το 16 Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών Ρευστότητα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 3,8, 1,9 1,8 11,5 53,3 5,7 5,4 Στάσιμη 23,1 73,3 32,4 48,2 23,1 26,7 16,2 23,2 Χαμηλότερη 69,2 6,7 63,8 48,2 53,8, 47,6 3,4 Δ/Γ-Δ/Α 3,8, 1,9 1,8 11,5, 3,5 41,1 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Χονδρικό εμπόριο Ρευστότητα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 8,5 42,4 6,7 8,6 15,3 51,5 9,4 1,5 Στάσιμη 46,6 42,4 26, 38,1 26,3 31,8 17,7 29,5 Χαμηλότερη 42,4 13,6 65,4 52,4 16,1 12,1 42,1 38,1 Δ/Γ-Δ/Α 2,5 1,5 2, 1, 42,4 4,5 3,7 21,9 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Λιανικό εμπόριο Ρευστότητα Εκτιμήσεις Προβλέψεις Υψηλότερη 2,4 22,2 4,3 5,6 19, 25,9 6,1 4,7 Στάσιμη 26,2 37, 17,1 37, 33,3 22,2 17,9 24, Χαμηλότερη 61,9,7 77,3 56, 23,8 37, 43,4 33,5 Δ/Γ-Δ/Α 9,5, 1,3 1,3 23,8 14,8 32,6 37,8 Σύνολο 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Πίνακας 4.18 Δείκτης αισιοδοξίας * για τη ρευστότητα ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Αυτοκίνητα-ανταλλακτικά -42,3 53,3-41,9-25, Χονδρικό εμπόριο -,8 39,4-32,7-27,6 Λιανικό εμπόριο -4,8-11,1-37,3-28,7 Σύνολο -7,5 28,7-36,6-28,4 *Διαφορά ποσοστού θετικών και αρνητικών απαντήσεων 181

32 4.3. Γεωγραφική προέλευση και ποιότητα προϊόντων 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Στα πλαίσια της έρευνας του ΙΝΕΜΥ επανεξετάστηκε η γεωγραφική προέλευση των προϊόντων των εμπορικών επιχειρήσεων ως παράμετρος ανταγωνισμού. Από τη σύγκριση της γενικής εικόνας της παρούσας έρευνας σε σχέση με την περσινή προκύπτουν κάποιες διαφοροποιήσεις της συμπεριφοράς των εταιρειών, αναλόγως της νομικής μορφής (ενδεχομένως και του μεγέθους τους). Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ διαπιστώνεται ελαφρά ενίσχυση της τάσης για στροφή προς τα εγχώρια προϊόντα. Στην περσινή έρευνα το 44,3% των επιχειρήσεων δήλωνε σαν βασική περιοχή παραγωγής των εμπορευμάτων τους την Ελλάδα, ενώ στη φετινή έρευνα το αντίστοιχο ποσοστό διευρύνθηκε σε 46,4%. Η Ελλάδα αποτελεί την κορυφαία περιοχή προέλευσης και ακολουθούν (με διαφορά) οι λοιπές χώρες της ΕΕ ως κύριες περιοχές παραγωγής των εμπορευμάτων τους, όπως δηλώνει το 29% των επιχειρήσεων. Στις ΑΕ και ΕΠΕ εξακολουθούν να επικρατούν με ποσοστό 44,4% οι επιχειρήσεις που δήλωσαν ως χώρα παραγωγής των εμπορευμάτων τις λοιπές χώρες της ΕΕ. Παράλληλα, η μερίδα των επιχειρήσεων που διαθέτουν προϊόντα κυρίως εγχώριας παραγωγής περιορίστηκε και ανήλθε σε 31,2% το 15, με συνέπεια να διευρυνθεί η διαφορά μεταξύ των δύο κορυφαίων περιοχών προέλευσης. Σχετικά με τις λοιπές περιοχές προέλευσης, το ποσοστό αναφορών για την Ασία υποχώρησε (14,1%), ενώ για όλες τις λοιπές περιοχές τα ποσοστά αναφορών ήταν πολύ χαμηλά. Αξιολογώντας τα παραπάνω, φαίνεται λοιπόν ότι η επιμονή στα ελληνικά προϊόντα είναι πολύ πιο έντονη στις μικρότερες επιχειρήσεις του εμπορίου, ενδεχομένως όμως να συντελεί σε αυτό και η αδυναμία πρόσβασης σε αγορές του εξωτερικού. Όσον αφορά την εικόνα που είχαν οι ΑΕ και ΕΠΕ για τις χώρες παραγωγής των προϊόντων των ανταγωνιστών τους, αυτή διαφέρει ως ένα βαθμό από την αντίστοιχη για τις χώρες παραγωγής των δικών τους προϊόντων, με ακόμη χαμηλότερη συμμετοχή των ελληνικών προϊόντων (19,2%). Οι λοιπές χώρες της ΕΕ είναι η «περιοχή» που παραμένει κορυφαία σε αναφορές, με διευρυμένα ποσοστά αναφοράς (,8%) για το 15. Ωστόσο, χαμηλότερο σε σχέση με το 14 ήταν το ποσοστό αναφορών για την Ασία (22,5%). Τα ευρήματα αυτά ενισχύουν την άποψη ότι οι εταιρείες αυτές θεωρούν πως ο ανταγωνισμός προέρχεται κυρίως από το εξωτερικό. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ υπάρχει κάποια διαφοροποίηση των παλαιότερων δεδομένων. Πράγματι, οι επιχειρήσεις θεωρούν ότι το 15 αποδυναμώθηκε περαιτέρω η στροφή των ανταγωνιστών τους σε εμπορεύματα από την Ασία, περιοχή που συγκεντρώνει πλέον το 19,4% των αναφορών (έναντι αντίστοιχου ποσοστού 25,3% το 14), με συνέπεια να υπολείπεται του ποσοστού των αναφορών για ελληνικά προϊόντα, το οποίο αυξήθηκε σε 34,4%. Περαιτέρω, έχει διευρυνθεί και το ποσοστό αναφορών για τις λοιπές χώρες της ΕΕ, σε 27,5% το τελευταίο έτος. 182

33 Πίνακας 4.19 Η γεωγραφική προέλευση των εμπορευμάτων των εμπορικών επιχειρήσεων Σύνολο εμπορίου (% επί των απαντήσεων) Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης ανταγωνισμού Ελλάδα 31,2 46,4 Ελλάδα 19,2 34,4 Άλλες χώρες ΕΕ 44,4 29,3 Άλλες χώρες ΕΕ,8 27,5 Ανατολική Ευρώπη,5 2, Ανατολική Ευρώπη 1,4 3,1 Λοιπή Ευρώπη 1,5 4,1 Λοιπή Ευρώπη,9 5,5 Μ. Ανατολή και Αφρική 2,9 1,1 Μ. Ανατολή και Αφρική 4,7 1,4 Ασία 14,1 13,5 Ασία 22,5 19,4 ΗΠΑ 2,4 1,8 ΗΠΑ 3,3 2,1 Άλλες χώρες,5 1,5 Άλλες χώρες,5 1,8 Δ/Γ-Δ/Α 2,4,3 Δ/Γ-Δ/Α 6,6 4,8 Σύνολο 1, 1, Σύνολο 1, 1, Όσον αφορά τις χώρες παραγωγής των αυτοκινήτων και ανταλλακτικών που εμπορεύονται οι ελληνικές ΑΕ και ΕΠΕ, η βασική προέλευση των εμπορευμάτων αυτών παραμένουν οι «άλλες χώρες της ΕΕ», με το ποσοστό των αναφορών για αυτή την περιοχή να διαμορφώνεται σε 58,8% στην τελευταία έρευνα. Οι αναφορές για προϊόντα προερχόμενα από την εγχώρια αγορά καλύπτουν ποσοστό 17,6%, υπερτερώντας των αναφορών για προϊόντα από την Ασία. Στην κατηγορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ παρατηρείται μεγάλη αύξηση του ποσοστού αναφορών για προϊόντα που παράγονται στις λοιπές χώρες της ΕΕ, το οποίο πλέον καλύπτει το 53,2% το 15. Στη δεύτερη θέση έρχονται οι αναφορές για προϊόντα εγχώριας προέλευσης, το ποσοστό τους όμως έχει μειωθεί δραστικά σε 15,1%. Η εικόνα που έχουν οι ΑΕ και ΕΠΕ για τη γεωγραφική προέλευση των προϊόντων των ανταγωνιστών τους έχει μεταβληθεί. Τα ποσοστά αναφορών για προϊόντα παραγόμενα στις λοιπές χώρες της ΕΕ παραμένουν κορυφαία, το δε ποσοστό τους περιορίστηκε σε 44,7% το 15, ενώ στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το αντίστοιχο ποσοστό είναι ακόμη μεγαλύτερο (45,2%). Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Πίνακας 4. Η γεωγραφική προέλευση των αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (% επί των απαντήσεων) Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης ανταγωνισμού ΑΕ- ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ ΑΕ- ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Ελλάδα 17,6 15,1 Ελλάδα 13,2 16,3 Άλλες χώρες ΕΕ 58,8 53,2 Άλλες χώρες ΕΕ 44,7 45,2 Ανατολική Ευρώπη, 5,8 Ανατολική Ευρώπη, 5,9 Λοιπή Ευρώπη 5,9 5,8 Λοιπή Ευρώπη 2,6 7,4 Μ. Ανατολή και Αφρική 2,9 1,4 Μ. Ανατολή και Αφρική 7,9 1,5 Ασία 8,8 13,7 Ασία 18,4 14,8 ΗΠΑ 2,9 2,2 ΗΠΑ 5,3 1,5 Άλλες χώρες, 2,9 Άλλες χώρες, 3, Δ/Γ-Δ/Α 2,9, Δ/Γ-Δ/Α 7,9 4,4 Σύνολο 1, 1, Σύνολο 1, 1, 183

34 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Στον τομέα του χονδρικού εμπορίου παρατηρούνται τα εξής: Στις ΑΕ και ΕΠΕ οι αναφορές για προϊόντα από άλλες χώρες της ΕΕ παραμένουν οι επικρατέστερες, καλύπτοντας μερίδιο σχεδόν 45% το 15. Περαιτέρω, στη δεύτερη θέση έρχονται οι αναφορές για προϊόντα εγχώριας προέλευσης με μερίδιο 32%. Όσον αφορά την προέλευση προϊόντων του ανταγωνισμού, οι ΑΕ και ΕΠΕ του τομέα θεωρούν ότι διευρύνθηκε η «απόσταση» μεταξύ των άλλων χωρών της ΕΕ (μερίδιο 44,1%) και της Ελλάδας (,5%). Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του χονδρικού εμπορίου οι επιχειρήσεις που δηλώνουν την Ελλάδα ως χώρα προέλευσης των εμπορευμάτων τους παραμένουν στην κορυφή, με ποσοστό 5,2% το 15, σαφώς μεγαλύτερο από την περσινή έρευνα. Περαιτέρω, παρότι περιορίστηκε, παραμένει αξιόλογη η παρουσία των προϊόντων που παράγονται στις λοιπές χώρες της ΕΕ (σχεδόν 25% των αναφορών). Στο επίπεδο του ανταγωνισμού τους διαπιστώνονται κάποιες διαφορές μεταξύ της παρούσης και της περσινής έρευνας. Στην κορυφή εξακολουθούν να βρίσκονται οι αναφορές για προϊόντα εγχώριας προέλευσης, με ποσοστό εμφανώς διευρυμένο,,2%, ενώ το μερίδιο αναφορών για προϊόντα παραγόμενα στην ΕΕ διαμορφώθηκε σε 25,2%. Πίνακας 4.21 Η γεωγραφική προέλευση των εμπορευμάτων του χονδρικού εμπορίου (% επί των απαντήσεων) Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης ανταγωνισμού ΑΕ- ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ ΑΕ- ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Ελλάδα 32, 5,2 Ελλάδα,5,2 Άλλες χώρες ΕΕ 44,8 24,9 Άλλες χώρες ΕΕ 44,1 25,2 Ανατολική Ευρώπη,8 1,9 Ανατολική Ευρώπη 2,4 2,5 Λοιπή Ευρώπη,8 5, Λοιπή Ευρώπη,8 6,1 Μ. Ανατολή και Αφρική 4, 1,2 Μ. Ανατολή και Αφρική 5,5 2,1 Ασία 12,8 11,8 Ασία 19,7 14,7 ΗΠΑ 2,4 2,8 ΗΠΑ 3,1 4,3 Άλλες χώρες, 1,9 Άλλες χώρες, 1,8 Δ/Γ-Δ/Α 2,4,3 Δ/Γ-Δ/Α 3,9 3,1 Σύνολο 1, 1, Σύνολο 1, 1, Στον τομέα του λιανικού εμπορίου προκύπτει ότι στις ΑΕ και ΕΠΕ το 15 παρατηρείται σταθερότητα των ποσοστών που αφορούσαν προϊόντα που παράγονται εγχώρια (39,1%), υπερτερώντας των αναφορών για προέλευση των προϊόντων από άλλες χώρες της ΕΕ, τα οποία συγκέντρωσαν το 32,6%, ενώ παραμένει αξιόλογη και η παρουσία των ασιατικών προϊόντων, τα οποία κατέχουν μερίδιο 21,7% το 15. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ τα εμπορεύματά τους προέρχονται σε μεγαλύτερο βαθμό (σε σχέση με τις ΑΕ και ΕΠΕ) από την Ελλάδα, με το σχετικό ποσοστό αναφορών να ανέρχεται πλέον σε 5,5%. Παράλληλα, έχει περιοριστεί κι άλλο η μερίδα όσων η βασική περιοχή προέλευσης εμπορευμάτων είναι η ΕΕ (26,9%). 184

35 Σχετικά με τις απόψεις για τον ανταγωνισμό, όσον αφορά στις ΑΕ και ΕΠΕ, οι αναφορές για ανταγωνισμό από προϊόντα ασιατικής προέλευσης συγκέντρωσαν το υψηλότερο ποσοστό, 33,3%, ενώ ακολουθούν οι αναφορές (με 29,2%) προϊόντων που προέρχονται από άλλες χώρες της ΕΕ. Όσον αφορά τους ανταγωνιστές τους, οι ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ θεωρούν ότι υπερέχουν σχετικά τα προϊόντα εγχώριας προέλευσης, τα οποία αναφέρονται από το 35,2% των επιχειρήσεων. Παράλληλα, έχει περιοριστεί η «στροφή» στα ασιατικά προϊόντα, με τις σχετικές αναφορές να συγκεντρώνουν το 22,1%, σε όφελος των προϊόντων των άλλων χωρών της ΕΕ που αύξησαν το μερίδιό τους σε 25,4%. Πίνακας 4.22 Η γεωγραφική προέλευση των εμπορευμάτων του λιανικού εμπορίου (% επί των απαντήσεων) Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης Πηγή εμπορευμάτων Νομική μορφή επιχείρησης ανταγωνισμού ΑΕ- ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ ΑΕ- ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Ελλάδα 39,1 5,5 Ελλάδα,8 35,2 Άλλες χώρες ΕΕ 32,6 26,9 Άλλες χώρες ΕΕ 29,2 25,4 Ανατολική Ευρώπη, 1,3 Ανατολική Ευρώπη, 2,9 Λοιπή Ευρώπη, 3,4 Λοιπή Ευρώπη, 4,9 Μ. Ανατολή και Αφρική, 1, Μ. Ανατολή και Αφρική, 1, Ασία 21,7 14,2 Ασία 33,3 22,1 ΗΠΑ 2,2 1,3 ΗΠΑ 2,1 1,3 Άλλες χώρες 2,2 1, Άλλες χώρες 2,1 1,6 Δ/Γ-Δ/Α 2,2,4 Δ/Γ-Δ/Α 12,5 5,6 Σύνολο 1, 1, Σύνολο 1, 1, Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Διάγραµµα 4.17 Η γεωγραφική προέλευση των εµπορευµάτων του ελληνικού εµπορίου (% ποσοστά απαντήσεων) ΑΕ και ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Λοιπή Ευρώπη 4,1 Ασία 14,1 Λοιπά 1,2 Άλλες χώρες ΕΕ 44,4 Ελλάδα 31,2 Ελλάδα 46,4 Λοιπά 6,7 Ασία 13,5 Άλλες χώρες ΕΕ 29,3 185

36 Διάγραµµα 4.18 Η γεωγραφική προέλευση των εµπορευµάτων του ανταγωνισµού (% ποσοστά απαντήσεων) Αφρική & Μέση Ανατολή 4,7% ΗΠΑ 3,3% Λοιπά 2,8% ΑΕ και ΕΠΕ Δ/Γ-Δ/Α 6,6% Ελλάδα 19,2% Ανατολική Ευρώπη 3,1% ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Λοιπή Δ/Γ-Δ/Α Ευρώπη 4,8% 5,5% Λοιπά 5,3% Ασία 19,4% Ασία 22,5% Άλλες χώρες ΕΕ,8% Ελλάδα 34,4% Άλλες χώρες ΕΕ 27,5% 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 4.4. Η επιβίωση των εμπορικών επιχειρήσεων στην οικονομική κρίση Οι συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης που χαρακτήριζαν την ελληνική οικονομία μετά το 8, όπως ήταν φυσικό επηρέασαν σοβαρά το εγχώριο εμπόριο, μέχρι το σημείο να δημιουργηθούν και προβλήματα βιωσιμότητας για ένα μέρος των επιχειρήσεων που είναι πιο ευάλωτο. Σε αυτό το πλαίσιο, στην έρευνα του ΙΝΕΜΥ προστέθηκαν από το 11 3 νέες ερωτήσεις που διερευνούν την αύξηση της πιθανότητας ασυνέπειας, την πιθανότητα παύσης δραστηριοτήτων (τα γνωστά «λουκέτα»), αλλά και τα μέτρα που λαμβάνονται από τις επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά αναλύονται στη συνέχεια. Το πρώτο ερώτημα αφορούσε την άποψη των επιχειρήσεων για την πιθανότητα να αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες κάλυψης των υποχρεώσεών τους μέχρι το τέλος του έτους, με τη χρήση πενταβάθμιας κλίμακας για αξιολόγηση της πιθανότητας ασυνέπειας (όπου 1: καθόλου πιθανό 5: πολύ πιθανό). Στα διαγράμματα που ακολουθούν απεικονίζονται οι απαντήσεις των επιχειρήσεων, ξεχωριστά ανά νομική μορφή. Από την επεξεργασία των απαντήσεων στις εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ συνολικά, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας, φαίνεται ότι υπερτερούν ελαφρά, χωρίς να πλειοψηφούν όμως (,9%), οι επιχειρήσεις που πιστεύουν ότι είναι ανύπαρκτη ή έστω μικρή η πιθανότητα ασυνέπειας (ποσοστό παραπλήσιο με την περσινή έρευνα). Αρνητική εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι το 15 έχει διευρυνθεί ελαφρά, σε 31,2%, η μερίδα των εταιρειών που αξιολογούν ως αρκετά ή πολύ πιθανή την περίπτωση αδυναμίας ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις τους, μερίδιο όντως ανησυχητικό. Περαιτέρω, το ποσοστό όσων θεωρούν ότι βρίσκονται στη μέση της κλίμακας γεγονός που μπορεί να ερμηνευθεί ότι «βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού», θεωρώντας εξίσου πιθανή τη θετική ή την αρνητική εξέλιξη διαμορφώθηκε σε 26,3%. Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι το σχετικά βελτιωμένο κλίμα που είχε καταγραφεί το 14 τείνει να ανασταλεί εξαιτίας των πρόσφατων αρνητικών εξελίξεων που αναζωπύρωσαν τις ανησυχίες των επιχειρήσεων. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ τα προβλήματα είναι εμφανώς σοβαρότερα, αφού ανήλθε σε 47,3% το μερίδιο των επιχειρήσεων που θεωρούν ως αρκετά ή πολύ πιθανή την 186

37 περίπτωση αδυναμίας ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις τους. Αντίθετα, η μερίδα των επιχειρήσεων που πιστεύουν ότι είναι μικρή ή ανύπαρκτη η πιθανότητα ασυνέπειας καλύπτει ποσοστό 26,8%. Όσον αφορά τις διαφορές ανά τομέα δραστηριότητας, στις ΑΕ και ΕΠΕ οι πλέον αισιόδοξες εκτιμήσεις (πιθανότητα ασυνέπειας 1 & 2) εντοπίζονται στο χονδρικό εμπόριο, με ποσοστό σχεδόν 45% των αναφορών. Αντίθετα, οι πλέον αρνητικές εκτιμήσεις (πιθανότητα ασυνέπειας 4 & 5) εντοπίζονται στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, σε ποσοστό 46,2%. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ οι πλέον απαισιόδοξες εκτιμήσεις το 15 αφορούν το λιανικό εμπόριο, όπου 1 στις 2 επιχειρήσεις θεωρούν αρκετά ή πολύ πιθανή την περίπτωση αδυναμίας ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις τους. Το υψηλότερο συγκριτικά ποσοστό επιχειρήσεων που πιστεύουν ότι είναι μικρή ή ανύπαρκτη η πιθανότητα ασυνέπειας εντοπίζεται στο χονδρικό εμπόριο. Διάγραµµα 4.19 Η πιθανότητα ασυνέπειας των ΑΕ-ΕΠΕ στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους το 15 Kλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1 8 6, 3,8 15,4 23,1 19,2 11,5 2,5 16,1 11,9 24,6,3 24,6, 16,7 Εµπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο 14,3 33,3 16,7 19, 1,6 18,3 12,9 26,3 19,4 21,5 Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4. Η πιθανότητα ασυνέπειας των OE-ΕΕ και ΑτΕ στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους το 15 Kλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εµπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο Δ/Γ-Δ/Α 187

38 Διάγραµµα 4.21 Η πιθανότητα ασυνέπειας των εµπορικών επιχειρήσεων στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους το 15 Kλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά νοµική µορφή (% ποσοστά επιχειρήσεων) ,6 31,2 26,3,9,5 47,3 25,4 26,8 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτE 1 & & 5 Δ/Γ-Δ/Α Στη συνέχεια διερευνήθηκε η πιθανότητα παύσης εργασιών (λουκέτου) στο εμπόριο το 15. Όπως είναι φυσικό, μεγαλύτερες αντιστάσεις στη δραματική αυτή εξέλιξη έχουν οι ΑΕ-ΕΠΕ, όπου ξεπέρασαν τις 8 στις 1 οι επιχειρήσεις που θεωρούν ότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος ή αποτελεί πολύ μικρή πιθανότητα. Παρ όλα αυτά και σε αυτή την ομάδα εντοπίζεται μικρό μεν αλλά όχι αμελητέο ποσοστό, σχεδόν 6%, που θεωρεί ότι είναι υψηλός ή αναπόφευκτος ο κίνδυνος του λουκέτου. Από τομεακή άποψη, η μερίδα των αισιόδοξων εταιρειών (αξιολόγηση 1 & 2), είναι σαφώς μεγαλύτερη στο λιανικό εμπόριο (σχεδόν 93%) και πολύ μικρότερη στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (περίπου 69%). Διάγραµµα 4.22 Η πιθανότητα λουκέτου για τις ΑΕ-ΕΠΕ το 15 Κλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1 8, 7,7 7,7 15,4 1,7 4,2,8 7,6 1,2, 2,4, 4,8 11,9 1,1 4,3 1,6 8,1 9,7 3,8 6 65,4 75,4 81, 75,3 Εµπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο Δ/Γ-Δ/Α 188

39 Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ είναι λίγο χαμηλότερο (71%) το ποσοστό όσων αισθάνονται ασφαλείς, παραμένει όμως υψηλό, πιθανόν επειδή έχει ήδη προηγηθεί τα προηγούμενα έτη το «κύμα των λουκέτων». Παρ όλα αυτά στις επιχειρήσεις αυτές η πιθανότητα λουκέτου είναι αισθητά εντονότερη (16,5%) σε σχέση με τις ΑΕ-ΕΠΕ, εξαιτίας της μειωμένης δυνατότητας που διαθέτουν για να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό. Από τομεακή άποψη, στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ σχετικά μεγαλύτερος κίνδυνος λουκέτου εντοπίζεται στο λιανικό εμπόριο, όπως δηλώνει σχεδόν το 17% των επιχειρήσεων του τομέα. Από την άλλη πλευρά, η μεγαλύτερη αισιοδοξία φαίνεται να υπάρχει στο χονδρικό εμπόριο, όπου το 73,2% των επιχειρήσεων κλίνουν υπέρ της θετικής άποψης (αξιολόγηση 1 & 2), θεωρώντας μικρή ή ανύπαρκτη την πιθανότητα λουκέτου, ποσοστό όμως που είναι μικρότερο κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την περσινή έρευνα. Διάγραµµα 4.23 Η πιθανότητα λουκέτου για τις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το 15 Κλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) 1 8 6, 1,5 5,7 11,4 9,5 62,9 1,2 9,4 5,5 1,6 15,7 57,5 1,3 7,7 9,4 11,7 15,7 54,2 1,1 8,4 8, 11,4 15, 56, Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Εµπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 4.24 Η πιθανότητα λουκέτου για τις εµπορικές επιχειρήσεις το 15 Kλίµακα από 1 (απίθανο) έως 5 (πολύ πιθανό) Ανάλυση ανά νοµική µορφή (% ποσοστά επιχειρήσεων) ,1 5,9 8,1 84,9 1,1 16,5 11,4 71, ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ 1 & & 5 Δ/Γ-Δ/Α 189

40 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Στοιχείο έρευνας αποτέλεσαν και οι απόψεις των επιχειρήσεων σχετικά με τα μέτρα που συνήθως λαμβάνονται από αυτές για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης. Στις ΑΕ και ΕΠΕ, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας, οι κυριότερες επιλογές για τα μέτρα που προτίθενται να λάβουν οι επιχειρήσεις αυτές, είναι κατ αρχήν ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας (25,4%), εν συνεχεία δε η μείωση προσωπικού και η επέκταση σε άλλες δραστηριότητες, σε ποσοστό 1,8% για καθεμία επιλογή. Επισημαίνεται ότι η επιλογή της μείωσης του κόστους λειτουργίας, ενδεχομένως περιλαμβάνει και μείωση προσωπικού, ως ένα βαθμό. Από τομεακής άποψης, στις ΑΕ και ΕΠΕ η κυρίαρχη επιλογή και στους τρεις τομείς είναι ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας, οι κυριότερες επιλογές για τα μέτρα που προτίθενται να λάβουν οι επιχειρήσεις αυτές είναι αρχικά η μείωση τιμών (22,5%) και ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας (,8%). Ως τρίτη επιλογή αναδεικνύεται η αύξηση προσφορών/παροχών (9,4% των αναφορών). Μια ενδιαφέρουσα διαφορά μεταξύ των επιχειρήσεων με βάση τη νομική τους μορφή εντοπίζεται στο γεγονός ότι στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ οι αναφορές στο μέτρο της μείωσης προσωπικού αντιστοιχούν σε ποσοστό χαμηλότερο (7,3%) σε σχέση με τις ΑΕ και ΕΠΕ. Τέλος, στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η κυρίαρχη επιλογή στο λιανικό εμπόριο και το εμπόριο αυτοκινήτων είναι η μείωση τιμών, ενώ στο χονδρικό εμπόριο ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας. Πίνακας 4.23 Τα μέτρα που προτίθενται να λάβουν οι εμπορικές επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης Ανάλυση ανά νομική μορφή (% των επιχειρήσεων) Μέτρα ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ Περιορισμός δραστηριότητας 4,2 6,4 Μείωση τιμών 9,8 22,5 Περιορισμός κόστους λειτουργίας 25,4,8 Περιορισμός περιόδου λειτουργίας 2,1 4,9 Μείωση προσωπικού 1,8 7,3 Αύξηση παροχών/προσφορών σε προϊόντα και υπηρεσίες 1,6 9,4 Επέκταση πωλήσεων στο εξωτερικό 9,3 2,4 Αλλαγή προμηθευτών 7,4 7,7 Επέκταση σε άλλες δραστηριότητες 1,8 6,2 Αλλαγή τόπου εγκατάστασης εντός Ελλάδας 1,9 1,9 Αλλαγή τόπου εγκατάστασης εκτός Ελλάδας 3,2 1,6 Δ/Γ-Δ/Α 4,5 8,8 Σύνολο 1, 1, 19

41 Πίνακας 4.24 Τα μέτρα που προτίθενται να λάβουν οι ΟΕ και ΕΕ και ΑτΕ για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Μέτρα Εμπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εμπόριο Λιανικό εμπόριο -ανταλλακτικών Περιορισμός δραστηριότητας 8,7 8,4 5, Μείωση τιμών 23,8 21,4 22,6 Περιορισμός κόστους λειτουργίας 18, 23,9 19,9 Περιορισμός περιόδου λειτουργίας 5,8 6,4 4,1 Μείωση προσωπικού 7,6 8,4 6,8 Αύξηση παροχών/προσφορών σε προϊόντα και υπηρεσίες 6,4 9,7 9,9 Επέκταση πωλήσεων στο εξωτερικό 4,7 3,1 1,8 Αλλαγή προμηθευτών 7, 4,8 9,1 Επέκταση σε άλλες δραστηριότητες 6,4 4,6 6,9 Αλλαγή τόπου εγκατάστασης εντός Ελλάδας 1,2 2, 2, Αλλαγή τόπου εγκατάστασης εκτός Ελλάδας 4,1 2,3,9 Δ/Γ-Δ/Α 6,4 5,1 11,1 Σύνολο 1, 1, 1, Πίνακας 4.25 Τα μέτρα που προτίθενται να λάβουν οι ΑΕ και ΕΠΕ για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης Ανάλυση ανά τομέα εμπορικής δραστηριότητας (% των επιχειρήσεων) Μέτρα Εμπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εμπόριο Λιανικό εμπόριο -ανταλλακτικών Περιορισμός δραστηριότητας 5,7 3,8 4,3 Μείωση τιμών 15,1 7,2 12,9 Περιορισμός κόστους λειτουργίας 28,3 23,6 26,9 Περιορισμός περιόδου λειτουργίας 1,9 2,5 1,1 Μείωση προσωπικού 9,4 9,7 14, Αύξηση παροχών/προσφορών σε προϊόντα και υπηρεσίες 5,7 1,1 14, Επέκταση πωλήσεων στο εξωτερικό 7,5 1,5 6,5 Αλλαγή προμηθευτών 7,5 7,6 6,5 Επέκταση σε άλλες δραστηριότητες 9,4 13,1 5,4 Αλλαγή τόπου εγκατάστασης εντός Ελλάδας 1,9 1,7 2,2 Αλλαγή τόπου εγκατάστασης εκτός Ελλάδας 7,5 3, 2,2 Δ/Γ-Δ/Α, 7,2 4,3 Σύνολο 1, 1, 1, Αποτελέσματα της δειγματοληπτικής έρευνας του ΙΝΕΜΥ για τις εμπορικές επιχειρήσεις Μέρος 4 Τέλος, εντύπωση προκαλεί το γεγονός της μεγάλης υποχώρησης του ποσοστού των επιχειρήσεων που δήλωσαν ότι δεν προτίθενται να λάβουν άλλα μέτρα. Στην παρούσα έρευνα οι σχετικές δηλώσεις κάλυψαν μόνο το 1,2% των AE και ΕΠΕ, και το 18,4% των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, γεγονός που καταδεικνύει ότι η «ανατροπή» των δεδομένων επιτάσσει και πάλι διορθωτικές κινήσεις. 191

42 Διάγραµµα 4.25 Η λήψη µέτρων αντιµετώπισης της οικονοµικής κρίσης από τις εµπορικές επιχειρήσεις Ανάλυση ανά νοµική µορφή (% των επιχειρήσεων) ,4 6 1,2 15 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Δεν θα λάβουν άλλα µέτρα ΑΕ-ΕΠΕ ΟΕ-ΕΕ και ΑτΕ Διάγραµµα 4.26 Η εξασφάλιση της συνέχισης της επιχείρησης µετά τη συνταξιοδότηση για τις ΑΕ και ΕΠΕ Ανάλυση ανά τοµέα εµπορικής δραστηριότητας (% ποσοστά επιχειρήσεων) ,5 28, 33,3 3,6 6 34,6 28, 26,2 28,5 26,9 44,1,5,9 Εµπόριο αυτοκινήτων Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο Ναι Όχι Δ/Γ-Δ/Α Στην τελευταία έρευνα κρίθηκε σκόπιμο να προστεθούν δύο ερωτήματα που αφορούν το κατά πόσον οι επιχειρήσεις έχουν (ή δεν έχουν) εξασφαλίσει τη συνέχιση της εμπορικής τους δραστηριότητας μετά τη συνταξιοδότηση, και με ποιο τρόπο. Από τις σχετικές απαντήσεις εντοπίζεται ριζική διαφορά μεταξύ των ερωτώμενων επιχειρήσεων, αναλόγως της νομικής τους μορφής. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας, τα δύο τρίτα δηλώνουν ότι ΔΕΝ έχουν εξασφαλίσει τη συνέχεια της επιχείρησης, επιλογή η οποία δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο σε αντικειμενική αδυναμία αλλά πιθανόν αποτελεί ένδειξη ότι οι μικρές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τόσες δυσχέρειες, ώστε πολλές να μην θεωρούν ίσως σκόπιμη τη συνέ- 192