Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία 11 η Ενότητα Επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων στη ζώσα ύλη (B Μέρος ) Εισηγητής: Δρ. Γιώργος Καρρής (Καθηγητής Εφαρμογών) Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
ΝΕΡΟ Η σημασία του νερού μπορεί να εστιαστεί στα εξής: Δομή: Το νερό αποτελεί μεγάλο ποσοστό των ζωντανών ιστών όλων των οργανισμών σε ποσοστό που μπορεί να φτάνει μέχρι και το 90% σε κάποια ποώδη φυτά Υποστήριξη: Τα φυτά χρειάζονται νερό για να υποστηρίξουν τους μη ξυλώδεις ιστούς τους (πίεση σπαργής) Μεταφορά: Το νερό αποτελεί την κινητήριο δύναμη για να μεταφερθούν τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους στο εσωτερικό των παραγωγών μέσω της απορρόφησης από το ριζικό σύστημα (βάσει του οσμωτικού φαινομένου ή μέσω της ενεργητικής πρόσληψης) Ψύξη: Η αποβολή του νερού από το φυτό μέσω της εξάτμισης (η οποία μπορεί να επιτυγχάνεται με τη διαπνοή, την επιδερμική εξάτμιση και τη στάλαξη) χαμηλώνει τη θερμοκρασία του σώματος του φυτού και εμποδίζει την υπερθέρμανση του
Οι προσαρμογές-τύποι των φυτών σε ακραίες συνθήκες εδαφικής υγρασίας Υδρόφυτα: Αναπτύσσονται μέσα στο νερό και μονίμως πλημμυρισμένα εδάφη και μπορεί να επιπλέουν (π.χ. νούφαρα) ή να είναι μισοβυθισμένα στο νερό Αλόφυτα: Τα φυτά αυτά έχουν εξειδικευτεί για να μπορούν να αναπτύσσονται σε περιβάλλοντα υψηλής αλατότητας όπως είναι τα αλμυρά έλη, μέσω της ικανότητας να εκκρίνουν την περίσσεια του άλατος μέσα από ειδικούς αδένες ή τριχίδια που βρίσκονται επάνω στα φύλλα τους Ξηρόφυτα: Είναι προσαρμοσμένα σε ξηρές συνθήκες μέσω προσαρμογών στον κύκλο ζωής, στη φυσιολογία και στη μορφολογία (π.χ. εφήμερα, σαρκώδη, φρεατόφυτα και φυτά ανθεκτικά στην ξηρασία έχοντας αναπτύξει φυσιολογική αντοχή στην αφυδάτωση) Μεσόφυτα: Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει μη εξειδικευμένα φυτά τα οποία αντέχουν σε μέσες συνθήκες
ΑΝΕΜΟΣ Ο άνεμος αποτελεί σημαντικό περιβαλλοντικό παράγοντα δρώντας και άμεσα μέσω μηχανικής δράσης, αλλά και έμμεσα μέσω του ελέγχου που ασκεί σε άλλους τους παράγοντες και ιδιαίτερα στη θερμοκρασία και στην παροχή νερού Η άμεση δράση του ανέμου εντοπίζεται σον περιορισμό της ανάπτυξης των φυτών με την πρόκληση φυσικής βλάβης (π.χ. ξερίζωμα, σπάσιμο του φυτού κλπ) Τα έμμεσα αποτελέσματα της δράσης του ανέμου αφορούν: a) την επίδραση στους ρυθμούς διαπνοής απομακρύνοντας τους υδρατμούς από τη γύρω από το φυτό περιοχή και επιτρέποντας με τον τρόπο αυτό μεγαλύτερη εξάτμιση b) την καταστροφή των φυτών όταν μεγάλης έντασης άνεμοι παγώνουν τα φυτά επιτρέποντας στο κρύο να διεισδύσει μέσα στους ιστούς
ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ Η αύξηση του υψομέτρου έχει επιπτώσεις στις φυτοκοινωνίες και στους τύπους βλάστησης που αναπτύσσονται σε κάποιο βουνό διότι συχνά συνδυάζεται με αυξημένη έκθεση και ισχυρότερους ανέμους, που σε συνδυασμό με την ελάττωση της θερμοκρασίας επηρεάζουν την υγρασία Το ανάγλυφο του εδάφους τροποποιεί όλους τους κλιματικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες διότι: a) Ο προσανατολισμός μίας θέσης (π.χ. μίας πλαγιάς) καθορίζει την ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που προσπίπτει στην επιφάνεια b) Η γωνία κλίσης επηρεάζει την απορροή και τη σταθερότητα της επιφάνειας και κατ επέκταση έχει επίπτωση στις φυτοκοινωνίες
ΕΔΑΦΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Το έδαφος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους περιβαλλοντικούς παράγοντες διότι προσφέρει: Στήριξη για τις ρίζες των παραγωγών Παροχή νερού στους αυτότροφους οργανισμούς Παροχή θρεπτικών καθώς τα εδάφη περιέχουν ανόργανα και οργανικά θρεπτικά που συσσωρεύονται εκεί μέσω της αποσάθρωσης και της αποικοδόμησης Παροχή αέρα καθώς τα εδάφη πρέπει να αερίζονται επαρκώς για να μπορούν να αναπνέουν οι ρίζες και οι μικροοργανισμοί του εδάφους Επίσης οι φυσικές (μέγεθος σωματιδίων, υφή του εδάφους, το πορώδες, ατμόσφαιρα του εδάφους κλπ) και χημικές ιδιότητες (οξύτητα, χούμος, ανόργανα μεταλλικά άλατα, αλατότητα κλπ) επηρεάζουν τη σύνθεση και δομή τόσο των φυτοκοινωνιών όσο και της εδαφικής πανίδας
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. χωρίς σήμανση Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.