Η εικόνα της Ελληνικής Οικονομίας σήμερα Χρήστος Σταϊκούρας Αναπλ. Υπουργός Οικονομικών Βουλευτής Φθιώτιδας ΝΔ Αθήνα, 14.05.2013 1 ον. Η Ελληνική οικονομία έχει πληγεί από βαθιά και παρατεταμένη ύφεση της παραγωγικής δραστηριότητας. Α. Την εξαετία 2008 2013 προβλέπεται σωρευτικά να έχει χαθεί το 1/4 (25%) του ΑΕΠ της χώρας σε σχέση με το 2007, καθιστώντας την ύφεση στην Ελλάδα μία εκ των τριών μεγαλύτερων τα τελευταία 100 χρόνια παγκοσμίως. Β. Σταδιακά, ωστόσο, αυτή η υφεσιακή δυναμική αποκλιμακώνεται, καθώς, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2012 η ύφεση διαμορφώθηκε στο 6,38% έναντι της εκτίμησης του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής για 6,5%, αποτελώντας ουσιαστικά την πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που παρατηρήθηκε απόκλιση επί τω βελτίω από την εκτίμηση. Γ. Το 2013 αναμένεται να είναι το τελευταίο έτος της ύφεσης και, σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό, εκτιμάται να ανέλθει στο 4,5%, αν και πρόκειται για μια συντηρητική πρόβλεψη, αφού οι εταίροι μας εκτιμούν ότι θα ανέλθει στο 4,2% και ότι στο τέλος του 2013 θα αρχίσει η πορεία ανάκαμψης, καταγράφοντας ρυθμό ανάπτυξης 0,6% το 2014. 2 ον. Το μεγάλο, και με έντονη κοινωνική διάσταση, σύμπτωμα της βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης είναι η ανεργία. Α. Την περίοδο 2010 2012 η ανεργία αυξήθηκε κατά περίπου 15 ποσοστιαίες μονάδες, από 8,9% το 2009 στο 24,3% το 2012, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 1
Αυτή η αύξηση της ανεργίας έπληξε, κυρίως, του νέους, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το τέταρτο τρίμηνο του 2012, το ποσοστό ανεργίας ανήλθε 57,8% στους νέους ηλικίας 15 24 ετών, ενώ για το σύνολο του πληθυσμού έφτασε στο 26%. Β. Η αυξητική τάση συνεχίστηκε και το 2013, όπου, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το Φεβρουάριο το ποσοστό ανεργίας έφτασε στο 27%, το οποίο συνιστά και το επίπεδο του ετήσιου ποσοστού ανεργίας για το 2013, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Γ. Ωστόσο, παράλληλα με την εφαρμογή στοχευμένων δράσεων απασχόλησης και πολιτικών επανεκκίνησης της οικονομίας, υπάρχουν ενδείξεις που επιτρέπουν την εκτίμηση ότι το εν λόγω ποσοστό για το 2013 μπορεί να διαψευσθεί προς το καλύτερο. Συγκεκριμένα, αφενός ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της ανεργίας έχει μειωθεί σημαντικά από τα μέσα του 2012 (Ιούλιος 2012: 42% και Φεβρουάριος 2013: 23%), υποδηλώνοντας ότι δύναται να σταθεροποιηθεί και, υπό προϋποθέσεις, να μειωθεί και αφετέρου το ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα είναι θετικό κατά το πρώτο τετράμηνο του 2013, κυρίως λόγω του διμήνου Μαρτίου Απριλίου, καθώς δημιουργήθηκαν 20.000 νέες θέσεις απασχόλησης. 3 ον. Τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού, την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2013, δείχνουν ότι η Ελλάδα, με σκληρή δουλειά αλλά και υψηλό κοινωνικό κόστος, συνεχίζει την αναμφίβολα επώδυνη, αλλά αναγκαία, πορεία της δημοσιονομικής εξυγίανσης, προσαρμογής και πειθαρχίας: Α. Το πρωτογενές έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 330 εκατ. ευρώ, έναντι 1,7 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2012. Ο στόχος του Προϋπολογισμού ήταν για πρωτογενές έλλειμμα 3,6 δισ. ευρώ, έναντι στόχου 3,3 δισ. ευρώ πέρυσι. Μάλιστα το καλύτερο αποτέλεσμα συγκριτικά με το στόχο, όσο προχωρά η εκτέλεση του Προϋπολογισμού παγιώνεται, και, τουλάχιστον στο 1ο τετράμηνο του έτους, διευρύνεται. Η 2
θετική αυτή απόκλιση ήταν 840 εκατ. ευρώ τον πρώτο μήνα του έτους, 1,8 δισ. ευρώ το δίμηνο, 2,9 δισ. ευρώ το τρίμηνο και 3,3 δισ. ευρώ το τετράμηνο. Β. Το έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού μειώθηκε. Διαμορφώθηκε στο επίπεδο των 2,4 δισ. ευρώ. Ο στόχος ήταν για 5,7 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι την αντίστοιχη περίοδο του 2012 το έλλειμμα ήταν 9,2 δισ. ευρώ. 3
4 ον. Τα αποτελέσματα του Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης για το 2012 είναι καλύτερα από τους στόχους του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής. Α. Το πρωτογενές έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης, βάσει του ορισμού του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής διαμορφώθηκε στο 1,3% του ΑΕΠ το 2012, δηλαδή 0,2% του ΑΕΠ καλύτερα από τον στόχο που έχει συμφωνηθεί με τους εταίρους (1,5% του ΑΕΠ). Αυτό το αποτέλεσμα αποτελεί βελτίωση κατά 1 ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ σε σχέση με το 2011 (2,3% του ΑΕΠ), παρά την βαθιά ύφεση 6,4% το 2012. Για το 2013, προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 0,3% του ΑΕΠ. Β. Έπειτα από την διαδικασία αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους (PSI), οι δαπάνες για τόκους μειώθηκαν από 15 δισ. ευρώ (ή 7,2% του ΑΕΠ) το 2011 σε 9,7 δισ. ευρώ (ή 5,0% του ΑΕΠ) το 2012 και προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 3,5% του ΑΕΠ το 2013. 5 ον. Το κόστος εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους μειώθηκε σημαντικά. Α. Το επιτόκιο, κατά την πρόσφατη έκδοση εξάμηνων εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου, ήταν το χαμηλότερο από τις αρχές του 2010 (08.05.2013: 4,20%). Το μέσο σταθμικό επιτόκιο των εκδόσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά το 2012 υποχώρησε σε 4,35%, από 4,67% το 2011. 4
Β. Οι αποδόσεις των νέων ελληνικών ομολόγων σταδιακά μειώνονται επειδή οι ανησυχίες των επενδυτών όσον αφορά τον κίνδυνο αποχώρησης της χώρας από τη ζώνη του ευρώ αμβλύνθηκαν με το σχηματισμό της Κυβέρνησης Εθνικής Ευθύνης μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2012 (απόδοση του νέου 10ετούς ομολόγου στις 12.06.2012: 28,6%, 13.05.2013: 9,69%). Γ. Η διαφορά των αποδόσεων μεταξύ του ελληνικού και του γερμανικού ομολόγου δεκαετούς διάρκειας μειώθηκε μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2012 (12.06.2012: 2.788 μ.β. και 13.05.2013: 811 μ.β.). 6 ον. Η εικόνα του Ελληνικού Χρηματιστηρίου παρουσιάζει σημεία ανάκαμψης. Α. Την περίοδο Ιουνίου 2012 Μαρτίου 2013 παρατηρήθηκε βελτίωση του επενδυτικού κλίματος. Συγκεκριμένα, ο γενικός δείκτης τιμών των μετοχών στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, μετά την πτώση που σημείωσε την περίοδο Ιανουαρίου Μαΐου 2012 (-23%), στη διάρκεια των επόμενων μηνών κατέγραψε αξιόλογη άνοδο (+124%, από τις 476 μ.β. στις 1.065 μ.β., 13.05.2013). 5
7 ον. Ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται. Α. Ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή διαμορφώνεται στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Οκτώβριο του 2009, παρά τις υπαρκτές στρεβλώσεις των αγορών (Απρίλιος 2013: -0,6). Καταγράφει ιστορικό χαμηλό 45 ετών, από τον Ιούνιο του 1968, όταν είχε διαμορφωθεί σε 0,5. Β. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το 2012 ήταν το πρώτο έτος από την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος από την Ελλάδα που ο ελληνικός πληθωρισμός εκτιμήθηκε ότι θα είναι χαμηλότερος από το μέσο πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ (1,2% έναντι 2,4%- 2,6%). Γ. Εξάλλου, το μέσο ετήσιο επίπεδο του πυρήνα του πληθωρισμού (που δεν περιλαμβάνει τις τιμές της ενέργειας και των μη επεξεργασμένων τροφίμων) έγινε ελαφρά αρνητικό (-0,1%) το 2012, ενώ ήταν θετικό το 2011 (1,7%) και το 2010 (3,0%). Δ. Ήδη τον Αύγουστο ο πυρήνας του πληθωρισμού είχε διαμορφωθεί στο 0%, ενώ το τελευταίο τετράμηνο του 2012 κυμάνθηκε μεταξύ -0,8% και -1,0%. Ε. Τέλος, χωρίς την επίπτωση των αυξήσεων της έμμεσης φορολογίας, το μέσο επίπεδο του πυρήνα του πληθωρισμού ήταν αρνητικό (-0,7%) το 2012 (το 2011 ήταν ελαφρά θετικό, δηλ. 0,2%). 8 ον. Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας ενισχύεται. Α. Το επιχειρηματικό περιβάλλον ενδυναμώθηκε και η σχετική κατάταξη της χώρας στις διεθνείς μελέτες βελτιώθηκε κατά 22 θέσεις σε σχέση με πέρυσι (World Bank, Doing Business). Β. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βελτιώθηκε. Η μείωση του ελλείμματός του την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2013 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012 αγγίζει το 59%. 6
Το έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 716 εκατ. ευρώ τον Φεβρουάριο του 2013, έναντι ελλείμματος 1,1 δισ. ευρώ τον Φεβρουάριο του 2012 και ελλείμματος 1,8 δισ. ευρώ τον Φεβρουάριο του 2011. Προς την κατεύθυνση αυτή, της βελτίωσης της εξωστρέφειας, προωθείται στρατηγική 25 δράσεων για τη διευκόλυνση των εξαγωγών, στο πλαίσιο της οποίας, επιδιώκεται η μείωση του χρόνου εξαγωγής προϊόντων κατά 50% και του κόστους εξαγωγών κατά 20% μέχρι και το 2015. Γ. Το 2012, το ύψος του ελλείμματος μειώθηκε μόλις στο 1/4 περίπου του αντιστοίχου του 2011, δηλαδή σε 5,6 δισ. ευρώ, έναντι 20,6 δισ. ευρώ το 2011 (2,9% του ΑΕΠ το 2012 έναντι 9,9% του ΑΕΠ το 2011 και 14,9% του ΑΕΠ το 2008), ενώ η μείωση αναμένεται να συνεχιστεί τόσο το τρέχον έτος όσο και το 2014. 7
9 ον. Οι μεταρρυθμίσεις προωθούνται εντατικά. Α. Η Ελλάδα ήταν η χώρα με τον μεγαλύτερο ρυθμό προώθησης των μεταρρυθμίσεων για την περίοδο 2011-2012, μεταξύ των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ, υλοποιώντας μάλιστα τις «δυσκολότερες» διαρθρωτικές αλλαγές, ακόμα και σε πολιτικώς ευαίσθητους τομείς όπως είναι οι εργασιακές ρυθμίσεις και τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας. 10 ον. Το οικονομικό κλίμα βελτιώνεται. Α. Ο σχετικός δείκτης βρέθηκε, τον Απρίλιο του 2013, στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 μηνών, ενώ το σημαντικότερο είναι ότι υπερέβη τον αντίστοιχο της Ευρωζώνης (Ελλάδα: 89,2 Ευρωζώνη: 88,6). 11 ον. Δάνεια για επενδυτικούς σκοπούς αρχίζουν να χορηγούνται. Α. Υλοποιείται η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προϋπολογισμού περίπου 1,5 δισ. ευρώ. 8
Ήδη έχουν συμβασιοποιηθεί ανάμεσα στην ΕΤΕπ και στις τράπεζες ποσά ύψους 600 εκατ. ευρώ και ήδη έχουν χορηγηθεί στους Τελικούς Δικαιούχους 212 εκατ. ευρώ. Επιπρόσθετα, έχει τεθεί σε λειτουργία σύστημα παρακολούθησης που περιοδικά θα ενημερώνεται για το πως εξελίσσεται η κατάσταση. Β. Προχωρά μια δέσμη μέτρων και προγραμμάτων μέσω του ΕΤΕΑΝ, του Ταμείου για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπου συνολικά τα διαθέσιμα κονδύλια είναι 2 δισ. ευρώ. 12 ον. Εξασφαλίστηκαν περισσότερα κονδύλια για την Ελλάδα στην πρόσφατη συμφωνία για τον Πολυετή Προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Α. Ο κοινοτικός προϋπολογισμός για την επταετία 2014-2020 λαμβάνει ειδική πρόνοια για Ελλάδα. Εξασφαλίστηκαν περισσότερα κονδύλια σε σχέση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής, από όλες τις χώρες της ΕΕ. Β. Σε πρώτη φάση θα λάβουμε πάνω από 14,5 δισ. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ (έναντι 11,2 δισ. ευρώ που ήταν η αρχική πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής). Γ. Επίσης, θα λάβουμε 1,8 δισ. για την αγροτική ανάπτυξη που δεν προσμετράται στο νέο ΕΣΠΑ, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα μειωθούν οι επενδύσεις στις αγροτικές υποδομές και την αναδιάρθρωση της υπαίθρου. Δ. Επιπλέον, η Ελλάδα δύναται να λάβει, από την αναθεώρηση των ποσοστών συμμετοχής της, μετά το 2016, περίπου 2 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας το συνολικό ποσό που θα εισρεύσει στη χώρα στα 18,3 δισ. ευρώ, ενώ διεκδικήσαμε και πετύχαμε ένα ειδικό κονδύλι για την ανεργία των νέων, μέρος του οποίου θα απορροφηθεί και από τη χώρα μας. 13 ον. Για το τρέχον ΕΣΠΑ υπερκαλύφθηκε στο 2 ο εξάμηνο του 2012 ο στόχος για την απορρόφηση. Α. Η απορρόφηση έφτασε στο 102% του στόχου που είχε τεθεί, ενώ παράλληλα έχει συντελεστεί μια σημαντική δουλειά σε νομοθετικό επίπεδο. Περιορίστηκαν οι απαιτούμενες υπογραφές για το ΠΔΕ κατά 60%, ενώ με μια δεύτερη δέσμη απλουστεύσεων, η προσπάθεια επικεντρώνεται κυρίως στα ζητήματα των απαλλοτριώσεων για να μειωθεί το κόστος και το χρόνο των απαλλοτριώσεων, που είναι ένα πολύ μεγάλο ζήτημα για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα. 14 ον. Ξεκίνησαν τα έργα κατασκευής των οδικών αξόνων. Α. Στο τέλος Απριλίου ξεκίνησαν 4 έργα στους μεγάλους οδικούς άξονες, μετά την συμφωνία με τις τράπεζες (και με την ΕΤΕπ), εξέλιξη που θα συντελέσει στη δημιουργία 25.000 νέων θέσεων εργασίας. 9
Ήδη, στο κομμάτι Κορίνθου-Πατρών του οδικού άξονα της Ολυμπίας Οδού επανεκκινήθηκαν οι εργασίες κατασκευής παρουσία του Πρωθυπουργού, του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ και εκπροσώπου της ΔΗΜΑΡ. 15 ον. Οι καταθέσεις επιστρέφουν σταδιακά στις τράπεζες, αν και μέρος αυτών διοχετεύεται για την κάλυψη φορολογικών και άλλων υποχρεώσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Α. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, από τον Ιούνιο μέχρι και το Μάρτιο του 2013 έχουν επιστρέψει στις τράπεζες περίπου 16 δισ. ευρώ. Β. Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούνιο του 2012, είχαμε φτάσει σε ένα εξαιρετικά χαμηλό σημείο, καθώς λόγω του κλίματος ανησυχίας, οι καταθέσεις είχαν υποχωρήσει σε επίπεδα του Νοεμβρίου του 2006 (δηλαδή περίπου 205 δισ. ευρώ). Γ. Από τον Ιούλιο του 2012, που ήταν ο πρώτος πλήρης μήνας μετά την ορκωμοσία της νέας Κυβέρνησης, καταγράφηκαν κατ ουσίαν χωρίς διακοπή μέχρι και το Δεκέμβριο του 2012 εισροές καταθέσεων από εγχώριες επιχειρήσεις και νοικοκυριά στο τραπεζικό σύστημα συνολικού ύψους 13,2 δισ. ευρώ. Δ. Τον Φεβρουάριο συνεχίστηκε η ενίσχυση της εισροής καταθέσεων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, οι οποίες σύμφωνα με πληροφορίες της Τράπεζας της Ελλάδος, αυξήθηκαν κατά 1,5 δισ. ευρώ. 16 ον. Επιταχύνεται η αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου, με την επίλυση προβλημάτων που παρατηρήθηκαν στις τελικές πληρωμές προς τον ιδιωτικό τομέα. Α. Συγκεκριμένα, από τα 3,7 δισ. ευρώ που είχαν χορηγηθεί από το Υπουργείο Οικονομικών το πρώτο τετράμηνο του έτους, το συνολικό ύψος των τελικών πληρωμών, δηλαδή των χρημάτων που πήγαν στην πραγματική οικονομία, ανήλθε στα 2,2 δισ. ευρώ, ενώ από το Μάρτιο έχουν πληρωθεί, σχεδόν στο σύνολό τους, οι βεβαιωμένες ληξιπρόθεσμες επιστροφές φόρων. Το μήνα Απρίλιο έγιναν τελικές πληρωμές προς τους ιδιώτες ύψους 736 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που ο μέσος όρος τελικών πληρωμών κατά το πρώτο τρίμηνο του 2013 ανήλθε στα 430 εκατ. ευρώ ανά μήνα. 17 ον. Έχει ξεκινήσει η αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος, μέσω της συγκέντρωσης, της δημιουργίας νέων ισχυρών τραπεζικών ομίλων και της ανακεφαλαιοποίησης. 10