EXWFYLLO_YGEIA 11Ô* 23-10-08 17:52 ÂÏ 1 ÀÁÂÈ π π 27/10/2008 º ÚÌ Î Ïapple  applefi ÙÔ Ó Ô «ÔappleÏÔÛÙ ÛÈÔ» ÀÁÂÈ ƒ + ø ºπ ƒøª : π Î ÚÎ ÓÔ Ò Ó ÎËÛ ÙÔÓ ÙÔ appleóâ ÌÔÓ È ÙÚÔÊ Ó ÁΠÙÔ ÔÚÁ ÓÈÛÌÔ ÙËÓ appleâú Ô Ô ÙË ËÌÂÈÔıÂÚ appleâ 1
YG10_002_002_BIANEJ 23-10-08 21:18 ÂÏ 35
YG11_003_003_ EYROKLINIKH 23-10-08 21:19 ÂÏ 35
YG11_004 23-10-08 21:20 ÂÏ 4 ÀÁÂÈ ƒ + ø π Δ ª π π À ƒ Δ Δ Àà À μ π øƒ OÀ π ıëáëù ıôïôá -OÁÎÔÏÔÁ, π ÙÚÈÎ ÔÏ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô Ú ÙË, È ı ÓÙ ıôïôáèî - OÁÎÔÏÔÁÈÎ ÏÈÓÈÎ, ÓÂappleÈÛÙËÌÈ Îfi ÂÓÈÎfi ÔÛÔÎÔÌÂ Ô Ú ÎÏÂ Ô μ OÀ, MD, PhD, FIPP AÓ appleïëúòùúè Î ıëá ÙÚÈ Ó ÈÛıËÛÈÔÏÔÁ, ÂÚ appleâ fióô & ÚËÁÔÚËÙÈÎ ºÚÔÓÙ, ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ıëóòó, ÚÂÙ ÂÈÔ ÔÛÔÎÔÌ Ô, appleúfiâ ÚÔ ÏÏËÓÈÎ Ù ÈÚÂ Ó ÎÔ ÊÈÛÙÈÎ ÌappleÙˆÌ ÙÈÎ ºÚÔÓÙ ÚÎÈÓÔapple ıòó Î È ÌË ÛıÂÓÒÓ ªO μ. ƒ O, MD, PhD ıôïfiáô -OÁÎÔÏfiÁÔ, Ì. Âapple ÎÔ ÚÔ Î ıëáëù, π ÙÚÈÎ ÔÏ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ıëóòó, È ı ÓÙ μ OÁÎÔÏÔÁÈÎ ÏÈÓÈÎ, ÔÛÔÎÔÌÂ Ô Metropolitan ƒ πªo. ƒ ΔO ıôïfiáô -OÁÎÔÏfiÁÔ, Âapple. Î ıëáëù, È ı ÓÙ ÙÔ ΔÔÌ ıôïôá ÛÙÔ OÁÎÔÏÔÁÈÎfi ÔÛÔÎÔÌÂ Ô ıëóòó «ÕÁÈÔ» ƒ. O ªπ ıôïfiáô -OÁÎÔÏfiÁÔ, Ù ˆ appleúfiâ ÚÔ Úˆapple Î Ù ÈÚ ıôïfiáˆó-oáîôïfiáˆó, È ı ÓÙ μ ıôïôáèî -OÁÎÔÏÔÁÈÎ ÏÈÓÈÎ È ÁÓˆÛÙÈÎÔ & ÂÚ appleâ ÙÈÎÔ ÓÙÚÔ ıëóòó «À π», MD, PhD ıôïfiáô -OÁÎÔÏfiÁÔ, È ÎÙˆÚ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ıëóòó, μ OÁÎÔÏÔÁÈÎ ÏÈÓÈÎ ÙÔ ÔÛÔÎÔÌÂ Ô Metropolitan ªπÃ Δ π ıôïfiáô, ÂappleÈÌÂÏËÙ μ ıôïôáèî -OÁÎÔÏÔÁÈÎ ÏÈÓÈÎ È ÁÓˆÛÙÈÎÔ & ÂÚ appleâ ÙÈÎÔ ÓÙÚÔ ıëóòó «À π» π OÀΔ, MD Ó ÈÛıËÛÈÔÏfiÁÔ, ÂappleÈÌÂÏ ÙÚÈ μ ÛÙÔ Ó ÈÛıËÛÈÔÏÔÁÈÎfi ΔÌ Ì ÙÔ ÔÛÔÎÔÌÂ Ô ÔÛËÌ ÙˆÓ ÒÚ ÎÔ «ˆÙËÚ» O ª Δ O OÀ O È ÈÎfi ıôïfiáô, Ù ˆ ÂappleÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Û ÓÂÚÁ ÙË ÓÂappleÈÛÙËÌÈ Î ıôïôáèî ÏÈÓÈÎ, OÁÎÔÏÔÁÈÎ ªÔÓ ÔÛÔÎÔÌÂ Ô ÔÛËÌ ÙˆÓ ÒÚ ÎÔ «ˆÙËÚ» π O OÀ OÀ ÏÈÓÈÎ È ÈÙÔÏfiÁÔ, ÓÙÈÎ ÚÎÈÓÈÎfi ÔÛÔÎÔÌÂ Ô ÂÈÚ È «ª Δ», appleúfiâ ÚÔ ÓÂÏÏËÓ Ô ÏÏfiÁÔ È ÈÙÔÏfiÁˆÓ- È ÙÚÔÊÔÏfiÁˆÓ à ΔO μ ÔÛÔÎÔÌÂÈ Îfi È ÈÙÔÏfiÁÔ ÂÓÈÎÔ ÔÛÔÎÔÌÂ Ô ıëóòó «ÔÚÁÈ Ï ÓÂÈÔ-ªappleÂÓ ÎÂÈÔ», appleúfiâ ÚÔ ÓÂÏÏËÓ Ô ÏÏfiÁÔ ÔÛÔÎÔÌÂÈ ÎÒÓ È ÈÙÔÏfiÁˆÓ π π. O ΔOÀ, MSc ÏÈÓÈÎ È ÈÙÔÏfiÁÔ, ΔÌ Ì È ÙÚÔÊ OÁÎÔÏÔÁÈÎÔ ÔÛÔÎÔÌÂ Ô ıëóòó «ÕÁÈÔ» Oº OÀΔƒOÀ π ÏÈÓÈÎfi È ÈÙÔÏfiÁÔ ÂÓÈÎÔ ÔÛÔÎÔÌÂ Ô Ô Û ƒoઠπ O OÀ OÀ ÏÈÓÈÎfi È ÈÙÔÏfiÁÔ MSc πo OΔ ª MLD/CDT º ÛÈÎÔıÂÚ appleâ ÙÚÈ, ÂÈ ÈÎÂ Ì ÓË ıâú appleâ ÙÚÈ ÏÂÌÊÔÈ ËÌ ÙˆÓ ª O ªπ, B.Sc. M.Sc. È ÈÙÔÏfiÁÔ - È ÙÚÔÊÔÏfiÁÔ ÙÔ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ÙÔ ÔÓ ÓÔ À Y À π π ø E ø : ª μπ Δπ À Y À E : ƒ À Δ À πª π À : πøƒ ª πδ à π πª π : μ ƒ À À À π º ªπ : μπ À ƒ 211-365.9822, e-mail: vpartheni@dolnet.gr π π : ƒ π ª π À ƒπ à ª ΑΦΙΕΡΩΜΑ ø ª Δ ƒ π 08 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 51 «25 ÚfiÓÈ apple Ï ˆ Ì ÙÔÓ Î ÚÎ ÓÔ ÙÔ appleóâ ÌÔÓ» π Δƒ º Όσα πρέπει να ξέρουν οι ασθενείς που κάνουν θεραπεία 12 μ π ƒã : Î ÙÔÌÌ ÚÈ fiûôè ÓÈÎÔ Ó ÙÔÓ Î ÚÎ ÓÔ 16 æàão O π : applefi ÙÔ ÛÔÎ ÛÙËÓ appleô Ô 20 à ª πo ƒ π : ŸÛ appleú appleâè Ó Í ÚÔ Ì 24 OƒªO : O ËÁÒÓÙ ÙÔÓ fiáîô ÛÙËÓ «ÏÈÌÔÎÙÔÓ» 28 μπo O π ƒ π : ÃÙ appleëì ÛÙÔÓ «apple Ú Ó» ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ 32 ÀΔπ : appleèô Û ÚÂÛÙË ÂÌappleÂÈÚ ÛÙË È ÚÎÂÈ ÙˆÓ ıâú appleâèòó 42 ΠΟΝΟΣ Συχνός, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί 36 OÀƒ : ŸÙ Ó «Îfi ÔÓÙ È» Ù applefi È 46 ªºπ O Oπ ª : ŸÙ Ó appleú ÂÙ È ÙÔ ÚÈ... 49 μ O π ªO : Û ÌappleÏËÚˆÌ ÙÈÎ ÁˆÁ ÙË ıâú appleâ 70 O O : Δ ÔÁÎÔÏÔÁÈÎ È ÙÚÂ ÙˆÓ ËÌfiÛÈˆÓ ÓÔÛÔÎÔÌ ˆÓ ºøΔ ƒ ºπ Δ Àà À : BSIP, PHANIE, RETNA, PICTURE PRESS/HELLAS PRESS, THE NEW YORK TIMES
YG11_005_005_ ROCHE 23-10-08 21:21 ÂÏ 35
YG11_006_007_PROCELL 23-10-08 21:23 ÂÏ 2
YG11_006_007_PROCELL 23-10-08 21:23 ÂÏ 3
YG11_008_011 XVRIS R 23-10-08 19:06 ÂÏ 8 À Δ À ΒΙΚΗ ΚΩΤΣΑΚΗ ª À º π ª ª Δ μ ø Δø 8À π ƒ + ø
YG11_008_011 XVRIS R 23-10-08 19:06 ÂÏ 9 À Δ À 25 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ... Η ΒΙΚΗ ΚΩΤΣΑΚΗ ΔΙΑΓΕΙ ΜΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΜΕ ΕΝΤΟΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ. ΝΙΩΘΕΙ ΑΔΥΝΑΜΗ ΨΥΧΙΚΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΑ. «ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΘΑ ΕΚΡΑΓΩ, ΕΧΩ ΤΗ ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ ΟΤΙ ΕΧΩ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ», ΕΙΧΕ ΠΕΙ, ΤΟΤΕ, ΣΕ ΜΙΑ ΦΙΛΗ ΤΗΣ. Η ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΛΗΘΕΥΤΗΚΕ... ΕΙΧΕ ΜΙΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. OΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΗΣ ΕΙΧΑΝ ΔΩΣΕΙ 3 ΜΗΝΕΣ ΖΩΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΕΒΕΤΖΟΓΛΟΥ gdevetzoglou@dolnet.gr ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΑΔΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Σήμερα η κ. Κωτσάκη είναι μία υγιής, ευτυχισμένη, δημιουργική κυρία και «γιαγιά». Περνά ξένοιαστα τον περισσότερο χρόνο της στην παραθαλάσσια μονοκατοικία της Αίγινας, αλλά ταξιδεύει αρκετά. Με την πρώτη ματιά κανείς δεν μπορεί να φανταστεί πως αυτή η υπέροχη κυρία, που αγαπά, προσέχει και περιποιείται τόσο πολύ τον εαυτό της και τους γύρω της, έφτασε κάποτε σε σημείο να μη θέλει να αντικρύσει το είδωλό της στον καθρέφτη. Να μην έχει τη δύναμη να κάνει δύο βήματα. Η χημειοθεραπεία που ακολουθούσε επί έναν χρόνο για τον καρκίνο του πνεύμονα ήταν τόσο δυνατή, που νόμιζε ότι θα τη σκότωνε. Έκανε όμως υπομονή και εν τέλει της έσωσε τη ζωή. Η περιπέτειά της άρχισε όταν ανέφερε σε έναν οικογενειακό φίλο και γιατρό ότι δεν ένιωθε καλά, είχε αδυναμία και κάποιες φορές δύσπνοια. Αυτός της συνέστησε στην αρχή να κάνει μιαν ακτινογραφία θώρακος. Πήγε στον κ. Σταμάτης Τρακάδα, ο οποίος μόλις είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Βρετανία, είχε έρθει στην Αθήνα και έκανε τον απαραίτητο έλεγχο. «O ακτινολόγος είδε μία σκιά και με ρώτησε εάν είχα περάσει πρόσφατα κάποιο κρυολόγημα. Μου είπε ότι θα πρέπει να πάρω φάρμακα και σε δέκα ημέρες να κάνουμε άλλη ακτινογραφία για να τις συγκρίνουμε». O σύζυγός της εργαζόταν στην Oλυμπιακή και την ημέρα εκείνη είχε επιστρέψει από τις ΗΠΑ. Επέμεινε να πάνε στο νοσοκομείο «Άγ. Σάββας» προκειμένου να κάνει έναν πλήρη έλεγχο. Δεν ήθελε να περιμένουν. Εκεί έκανε εκ νέου ακτινογραφίες. Τις είδαν δύο πνευμονολόγοι. «Κυρία μου, ελάτε σε 6 μήνες. Τι περιμένετε να έχετε. Είστε 42 ετών. Καπνίζετε 10 τσιγάρα την ημέρα...», της είπαν οι γιατροί. «Δεν έχω ξανασυναντήσει τόση ανευθυνότητα. Θα είχα πεθάνει εάν είχα εφησυχάσει στην επιστημονική τους άποψη». «Δ Δ ƒàμ À...» Τις ακτινογραφίες τις έλεγξε και ο οικογενειακός τους φίλος, ο οποίος κατάλαβε τι συνέβαινε. Μίλησε με τον άντρα της. Δεν της είχαν πει τίποτα. Δύο ημέρες αργότερα βρίσκονταν στο αεροπλάνο και πετούσαν για Νέα Υόρκη. Επισκέφθηκαν το «Μεμόριαλ» στη Νέα Υόρκη. «ΔË ÛÈÛappleÏ Ù ÓË ÙË ÔÚËÁÔ Û Ó ÙfiÙ Û ÔÎÈÌ ÛÙÈÎ ÌÂÏ ÙÂ. ÂÓ ÍÂÚ Ó applefiûë fiûë appleúâappleâ Ó apple Úˆ Î È ÔÎ Ì Ó ÙÈ ÓÙÔ ÌÔ Î ıâ Ì Ú» Έπρεπε να κάνει αρκετές εξετάσεις για να ελεγχθεί η κατάστασή της. «Εγώ δεν ήθελα να κάνω τις εξετάσεις. Αν και νωρίτερα το είχα υποψιαστεί, εκείνη τη στιγμή είχα συνειδητοποιήσει πόσο επικίνδυνα ήταν τα πράγματα. Μπορεί να λες ότι θα πεθάνεις, βαθιά σου όμως νομίζεις ότι κάτι έχει γίνει λάθος, ελπίζεις σε αυτό το λάθος». Ρώτησε τον γιατρό εάν πάσχει από καρκίνο. Εκείνος της απάντησε αρκετά ψυχρά: «Φυσικά κυρία μου, δεν σας έχουν ενημερώσει;». «Εδώ στην Ελλάδα το κρύβουν. Παλαιότερα δεν μιλούσε, δεν συζητούσε κανείς για καρκίνο. Όταν εγώ μιλούσα σε φίλους και γνωστούς, είχαν φτάσει σε σημείο να μου πουν να αλλάξω μαχαίρια και πιρούνια. O κόσμος δεν είχε την κατάλληλη ενημέρωση ώστε να έχει εξοικειωθεί, αλλά και τώρα που υπάρχει πάλι τρομάζει». Όταν της ανακοίνωσαν πως θα πρέπει να αρχίσει χημειοθεραπείες, δεν είχε τη δύναμη να το κάνει. Φοβήθηκε το άγνωστο και τρόμαξε για τη ζωή της... «Προσευχήθηκα στον Άγιο Νεκτάριο, τον πολιούχο της Αίγινας. Του ζήτησα να ξυπνήσω και να είμαι υγιής, δεν πίστευα ότι θα επιβιώσω. O καρκίνος ξέραμε τότε ότι σε σκοτώνει. Αλλά τελικά δεν ήταν έτσι, ούτε τότε ούτε σήμερα». Από τον έλεγχο προέκυψε ότι έπασχε από τον πιο επιθετικό τύπο όγκου, που προσβάλλει τον πνεύμονα και εμφανίζεται στο 20% των περιπτώσεων, τον μικροκυτταρικό. Ακολούθως της συνέστησαν κάποιον ογκολόγο, επίσης στο «Μεμόριαλ». «Δεν γινόταν χειρουργείο, δεν είχα κάτι που θα μπορούσε να αφαιρεθεί. Μόνο τα δηλητήρια που καταπολεμούν τον όγκο θα μπορούσαν να με σώσουν». Έτσι αισθάνθηκε τα φάρμακα, σαν δηλητήρια που της έκαιγαν το σώμα. Και έτσι ήταν. Μαζί με τον καρκινικά κύτταρα που έπρεπε να σκοτωθούν έως ότου αφανιστούν, «παρέσυραν» μαζί τους και εκατομμύρια υγιή κύτταρα του οργανισμού της. Για διάστημα ενός έτους πήγαινε κάθε 20 μέρες στη Νέα Υόρκη και έπαιρνε το θεραπευτικό κοκτέιλ. «Εάν δεν έχεις δίπλα σου έναν δικό σου άνθρωπο, δεν τα βγάζεις πέρα. Από τη στιγμή που έπαιρνα ενδοφλεβίως τα φάρμακα, έκανα έμετο για 24 ώρες και κάθε 3 λεπτά. Υπήρχαν στιγμές που ήμουν σε αφασία. Με σήκωνε ο άνδρας μου, ο οποίος ήξερε ακριβώς πότε θα μου ερχόταν έμετος και μου έδινε απίστευτο κουράγιο». 4 À π ƒ + ø 9
YG11_008_011 XVRIS R 23-10-08 19:06 ÂÏ 10 À Δ À Πήγαινε συνεχώς στο νοσοκομείο και της έκαναν εξετάσεις για να δουν εάν τα ζωτικά της όργανα θα αντέξουν στην επόμενη δόση και εάν έχει ήδη ανταποκριθεί σε αυτήν που είχε λάβει. Είχε εξαιρετική ανταπόκριση σε όλες τις χημειοθεραπείες. Όταν τελείωνε από τη Νέα Υόρκη, ερχόταν στην Αθήνα και της έκαναν μία πιο ήπια δόση για συντήρηση, ώστε να μην αναπτυχθεί κανένα κύτταρο στον οργανισμό της. Και ξανά πίσω στη Νέα Υόρκη. Oι γιατροί ήταν ικανοποιημένοι με την ανταπόκριση και τις αντοχές του οργανισμού της. Ήταν σημαντικό το ότι δεν κάπνιζε πολύ, αφού στους καπνιστές η θεραπεία δεν έχει την αναμενόμενη δράση και ο οργανισμός δεν ανταποκρίνεται. Δηλαδή δεν είναι μόνο ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο, αλλά δεν επιτρέπει και τη θεραπεία του! Δ π π Δ ƒ π Αφού όλα έβαιναν εξαιρετικά, οι ειδικοί αποφάσισαν να προχωρήσουν σε κάτι πιο δραστικό, δυνατό, αλλά και κατ ουσίαν άγνωστο τότε ως φάρμακο. «Ήταν το χειρότερο στάδιο της θεραπείας. Τη σισπλατίνη τη χορηγούσαν τότε σε δοκιμαστικές μελέτες. Δεν ήξεραν πόση δόση έπρεπε να πάρω και δοκίμαζαν τις αντοχές μου κάθε μέρα». Όταν ξύπνησε από την πρώτη θεραπεία με τη σισπλατίνη, είχε παραμορφωθεί εντελώς. Η ίδια δεν είχε πλήρη συνείδηση. Είχε από πάνω της τρεις γιατρούς, έναν καρδιολόγο, έναν για τους νεφρούς και μία αναισθησιολόγο που ήλεγχε τις αντιδράσεις της στο νέο φάρμακο. «Είχα χάσει κάθε πραγματική εικόνα. Από το περιβάλλον έως τον εαυτό μου. Φορούσα περούκα επειδή είχαν πέσει τα μαλλιά μου. Έπεφταν και πονούσα. Φορούσα συνεχώς γυαλιά ηλίου για να μη με βλέπουν οι άλλοι. Δεν άντεχα την εικόνα μου, διότι ήμουν όμορφη και πάντα ιδιαίτερα περιποιημένη γυναίκα. Τα φάρμακα, εκτός από τον όγκο, είχαν καταστρέψει και οτιδήποτε άλλο». O σύζυγός της ήταν συνέχεια δίπλα της και της κρατούσε το χέρι. Τα παιδιά της ήταν συνεχώς στο μυαλό της και αποτέλεσαν τον βασικό λόγο που επεδίωξε με τόση δύναμη να συνεχίσει αυτήν την άνιση μάχη. Σκεφτόταν ότι δεν ήθελε να φύγει από τη ζωή. Κάποιες φορές, όμως, εκδήλωνε αιτιολογημένη αδυναμία. «Έφτασα σε σημείο να νιώθω ότι δεν άντεχα άλλο. Ήθελα να τα παρατήσω όλα. Πάθαινα κρίσεις, πως δεν μπορούσα άλλο να παλέψω. Αλλά τελικά συνειδητοποίησα ότι ήθελα πάρα πολύ να ζήσω και ήμουν αποφασισμένη να μην το βάλω κάτω», εξηγεί η κ. Κωτσάκη. Δπ ƒ π Αργότερα χρειάστηκε να κάνει ακτινοθεραπείες για να χτυπήσει τον όγκο. Μία γιατρός της μετρούσε τη διάμετρο του εγκεφάλου για να «Oπ ºπ π πã º π Δ π» Κάτι άλλο που είχε προκαλέσει την πικρία της ήταν οι φίλοι της. Είχαν εξαφανιστεί όλοι. Εμφανίστηκαν όταν είχε γίνει καλά. «Δεν θέλει ο κόσμος να χαλάσει την ηρεμία του και να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με μια τέτοια κατάσταση. Όσο δυνατή κι αν ήμουν, φαινόταν ότι ήμουν καταβεβλημένη και άρρωστη». Εκτός από τα μαλλιά της, είχαν πέσει τα φρύδια της, τα βλέφαρά της. Έβαζε ένα μαντίλι στο κεφάλι και δύο μεγάλους κρίκους για σκουλαρίκια και το «έπαιζα Τσιγγάνα με καινούργιο λουκ». τις κάνει προληπτικά ακτινοθεραπεία στο σημείο. «Μου έχει μείνει ο τρόμος από τότε, όταν μου εξήγησε ότι από τον πνεύμονα μπορεί να πάει στο κεφάλι. Είχα υποστεί τέτοιο σοκ που δεν μπορούσα να κλείσω το στόμα μου, ήταν αδύνατον...». O σύζυγός της μίλησε και με τον ογκολόγο της και της είπε ότι εφόσον ελέγχεται η κατάσταση θα μπορούσε να το αποφύγει. Για τις ακτινοθεραπείες πήγε στο Oχάιο, όπου 10 À π ƒ + ø
YG11_008_011 XVRIS R 23-10-08 19:06 ÂÏ 11 À Δ À «ÂÓ ÁÈÓfiÙ Ó ÂÈÚÔ ÚÁ Ô, ÂÓ Â Î ÙÈ appleô ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó Ê ÈÚÂıÂ. ªfiÓÔ Ù ËÏËÙ ÚÈ appleô Î Ù appleôïâìô Ó ÙÔÓ fiáîô ı ÌappleÔÚÔ Û Ó Ó Ì ÛÒÛÔ Ó» ζούσε ο αδελφός της. Πάντα υπό τις οδηγίες του θεραπευτή της από το «Μεμόριαλ». Όλα έμοιαζαν να έχουν τελειώσει. Oι καρκινικοί δείκτες είχαν πέσει, που σημαίνει πως δεν υπήρχαν καρκινικά κύτταρα στο αίμα της ούτε και μεταστάσεις. O γιατρός της για τον πρώτο χρόνο της είχε δώσει 5% πιθανότητες να ζήσει και για τον δεύτερο 20%. Κάθε τρεις μήνες τής είχαν πει να κάνει εξετάσεις. «Είχε περάσει ένα εξάμηνο και είχα πιστέψει ότι όλα είχαν τελειώσει. Δεν είχα κάνει τον προγραμματισμένο έλεγχο. Μου έγραψε γράμμα ο γιατρός ότι δεν έχω στείλει τα αποτελέσματα και ότι θα έπρεπε να το κάνω», λέει η κ. Κωτσάκη. Τον τρίτο χρόνο θέλησε να κάνει περαιτέρω έλεγχο, εκτός του προγραμματισμένου, διότι επρόκειτο να πάει στην Αίγινα, όπου θα παρέμενε όλο το καλοκαίρι. Ήθελε να είναι διασφαλισμένη και χαλαρή. «Πήγα στον κ. Τρακάδα ο οποίος είδε νέα εστία στον πνεύμονα. Τότε τα χρειάστηκα». Πήγε ξανά στην Αμερική και άρχισε πάλι την ίδια διαδικασία... Αυτήν τη φορά της αφαίρεσαν τον μισό πνεύμονα και της έκαναν εμφύτευση ραδιενεργών σπόρων. Η επέμβαση ήταν επικίνδυνη διότι, όπως απεικονιζόταν στην ακτινογραφία, ο όγκος ακουμπούσε την αρτηρία της καρδιάς από τη μία και από την άλλη τις φωνητικές χορδές. «Εκεί πραγματικά αισθάνθηκα ετοιμοθάνατη. Όταν σου λένε πως δεν μπορεί να αφαιρεθεί ο όγκος που έχει σκορπιστεί, τι άλλο μπορείς να πιστέψεις». Τελικά όταν ξύπνησε από το χειρουργείο είδε από πάνω της έναν... «άγγελο. Ήταν ο γιατρός που μου είπε ότι όλα πήγαν καλά και καθαρίστηκε. Μου εξήγησε πως έτσι φαινόταν στις ακτινογραφίες, αλλά τελικά δεν ήταν ακριβώς έτσι». Τι έσωσε όμως την κυρία Κωτσάκη και ζει σαν να μη έχει περάσει καμία άσχημη κατάσταση εδώ και 25 χρόνια; «Νομίζω πως είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων και καταστάσεων. Πρώτα από όλα το πρόλαβα πάρα πολύ νωρίς, αφού η διάγνωση έγινε σε αρχικό στάδιο. Είχα δυνατό οργανισμό, έπεσα σε εξαιρετικούς γιατρούς. Αλλά περισσότερο από όλα με βοήθησε η αγάπη του συζύγου, των παιδιών μου και ο Άγιος Νεκτάριος». Δ Àƒ ø ø Η ίδια είχε υποσχεθεί στον εαυτό της όταν θα γίνει καλά να βοηθήσει και όλους όσους έχουν ανάγκη. Για αρκετό διάστημα επισκεπτόταν το νοσοκομείο των Αγίων Αναργύρων και έδινε θάρρος στους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα. «Έφτανα σε σημείο να πιέζω τόσο πολύ τον εαυτό μου, που έπαιρνα ηρεμιστικά για να καταφέρω να αντιμετωπίσω την κατάσταση. Ωστόσο αυτό έκανε καλό και σε εμένα και σε αυτούς. Έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα. Τους εξηγούσα πόσο άρρωστη ήμουν και ότι έγινα καλά και είμαι υπέροχα έπειτα από 25 χρόνια», λέει η κ. Βίκη Κωτσάκη. Σήμερα περνά τον περισσότερο χρόνο της στην Αίγινα, είναι πρόεδρος του Ναυτικού Oμίλου. «Από 4 παιδιά που είχε ο Όμιλος όταν ανέλαβα, «O À À ª À Δ Δ º ƒ» «Ήταν ο άνθρωπος που μου έσωσε τη ζωή. Δεν μπόρεσα να τον βοηθήσω. Για τον σύζυγό μου ήταν πολύ αργά. Είχε ήδη κάνει μεταστάσεις στο κεφάλι. Κάπνιζε. Κάπνιζε πάρα πολύ. Ως γενικός διευθυντής στην Oλυμπιακή τα τελευταία χρόνια είχε πάρα πολύ στρες για να διαχειριστεί αυτήν την κατάσταση με την κρίση. Τσακωνόταν μαζί μου για ασήμαντα πράγματα. Λέγαμε ότι έχει νεύρα επειδή είχε πάρει τη σύνταξη και ένιωθε άσχημα. Ήταν όμως άλλος άνθρωπος. Δεν ήθελε ούτε να με δει. Έμενε στην Αίγινα μόνος του. Δεν τον αναγνώριζε κανείς. Έως ότου κρυολόγησε. Τον πήγαν τα παιδιά στο νοσοκομείο της Αεροπορίας. Oι πνεύμονές του είπαν οι γιατροί ότι ήταν καθαροί. Άρχισε να παραπονιέται ότι δεν βλέπει καλά και βγάλαμε μιαν ακτινογραφία στον εγκέφαλο. O ακτινολόγος μου είπε ότι ήταν γεμάτος όγκους. Δεν τα κατάφερε...». σήμερα έχει 30», λέει. Ασχολείται με την εγγονή της που είναι 11 ετών. Επιπλέον, η καθημερινότητά της έχει αλλάξει πολύ από τη στιγμή που αρρώστησε. «Δεν ήμουν ποτέ κακός άνθρωπος, αλλά τώρα δίνω πολύ περισσότερο χρόνο και στους άλλους και στην ηρεμία μου. Και σε ό,τι πιο απλό, τα γατάκια μου, τη φύση, τη θάλασσα που λατρεύω. Είναι πολύτιμα τα μικρά καθημερινά πράγματα», εξηγεί. Περπατάει αρκετά, είναι παρατηρητική, προσέχει τη διατροφή της, δεν καπνίζει ούτε η ίδια ούτε και κάποιος άλλος στην οικογένειά της. À π ƒ + ø 11
YG11_012_013 KO MI H * 23-10-08 16:37 ÂÏ 12 μ π ƒã π Δ æ æ π! ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ 25 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΕ ΟΛΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΖΟΥΝ ΕΧΟΝΤΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟΥ. OΙ ΕΠΙΖΗΣΑΝΤΕΣ ΑΥΤΟΙ, ΟΠΩΣ ΑΠΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ, ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΙ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ. ΩΣΤΟΣΟ, ΕΧΟΥΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΥΝ, ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΖΗΣΟΥΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΩΣ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΥΣ ΤΕΛΟΣ ΔÔ ƒ. ªπ ıôïfiáô - ÔÁÎÔÏfiÁÔ, Ù ˆ appleúô ÚÔ Úˆapple Î Ù ÈÚ ıôïfiáˆó - OÁÎÔÏfiÁˆÓ, È ı ÓÙ μ ıôïôáèî - OÁÎÔÏÔÁÈÎ ÏÈÓÈÎ È ÁÓˆÛÙÈÎÔ & ÂÚ appleâ ÙÈÎÔ ÓÙÚÔ ıëóòó «À π» Ένας στους δύο άνδρες και μία στις τρεις γυναίκες θα διαγνωστούν με καρκίνο κάποια στιγμή στη ζωή τους. Το 65% από αυτούς τους ανθρώπους θα ζήσουν με τον καρκίνο τους επί πέντε χρόνια και πάνω ποσοστό που έως το 2010 θα έχει φθάσει το 70%. Υπολογίζεται πως σε όλον τον κόσμο ζουν περισσότεροι από 25 εκατομμύρια άνθρωποι με ιστορικό καρκίνου, αντιπροσωπεύοντας το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού. Τα 11 εκατομμύρια από αυτούς ζουν στις ΗΠΑ, ενώ άλλοι τόσοι είναι οι Ευρωπαίοι επιζήσαντες. Oι αριθμοί αυτοί είναι πολύ πιο εντυπωσιακοί απ ό,τι εν πρώτοις φαίνεται αρκεί να αναλογισθεί κανείς πως ο αντίστοιχος αριθμός στις ΗΠΑ πριν από 30 χρόνια ήταν 3 εκατομμύρια, ενώ στην ίδια χώρα το 2020 αναμένεται να έχει φθάσει τα 16 εκατομμύρια αύξηση της τάξεως του 50%. Από τους επιζήσαντες, σχεδόν δύο στους δέκα είναι γυναίκες που νίκησαν τον καρκίνο του μαστού, περίπου άλλοι τόσοι είναι άνδρες με καρκίνο του προστάτη, ενώ ένας στους δέκα έχει καρκίνο του παχέος εντέρου ή γυναικολογικό καρκίνο. Στην πραγματικότητα, από τις γυναίκες που επιζούν του καρκίνου, το 42% έχει καρκίνο του μαστού, το 10% καρκίνο της μήτρας και το 9% καρκίνο του παχέος εντέρου. Αντίστοιχα στους άνδρες, το 41% έχει καρκίνο του προστάτη, το 11% καρκίνο του παχέος εντέρου και το 9% κάποια αιματολογική κακοήθεια. Oι επιζήσαντες του καρκίνου καλύπτουν όλο το ηλικιακό φάσμα: το 1% είναι κάτω από 19 ετών, το 5% 20-39 ετών, το 34% έχουν ηλικία 40-64 ετών, ενώ το υπόλοιπο 60% είναι άνθρωποι που έχουν ξεπεράσει τα 65 τους χρόνια. Ως επιζήσας του καρκίνου θεωρείται κάθε άνθρωπος που ζει με καρκίνο από τη στιγμή της διάγνωσης έως το τέλος της ζωής του. Η επιβίωση από τον καρκίνο χωρίζεται σε τέσσερα στάδια. Στο οξύ που εμπεριέχει την αρχική διάγνωση και θεραπεία, στο εκτενές που εμπεριέχει την ύφεση και τη διατήρησή της, και στο μόνιμο που εμπεριέχει τη μακροχρό- 12 À π ƒ + ø
YG11_012_013 KO MI H * 23-10-08 16:37 ÂÏ 13 μ π ƒã νια επιβίωση και την ίαση. Το τέταρτο στάδιο αποκαλείται τελικό και είναι αυτό που περικλείει το τέλος της ζωής. O συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των επιζησάντων οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων η αυξάνουσα συχνότητα πολλών καρκίνων, η γήρανση του πληθυσμού (αν και πολλοί καρκίνοι προσβάλλουν νέους, η συντριπτική πλειονότητα των κρουσμάτων εξακολουθεί να εκδηλώνεται σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών) και η σημαντική πρόοδος τόσο στην πρώιμη διάγνωση όσο και στη θεραπεία. ª ƒ Ã π ƒ ƒ π ŒÓ ÛÙÔ Ô Ó ÚÂ Î È Ì ÛÙÈ ÙÚÂÈ Á Ó Î ı È ÁÓˆÛÙÔ Ó Ì ΠÚÎ ÓÔ Î appleôè ÛÙÈÁÌ ÛÙË ˆ ÙÔ. ΔÔ 65% applefi ÙÔ ÙÔ ÓıÚÒappleÔ ı ÛÔ Ó Ì ÙÔÓ Î ÚÎ ÓÔ ÙÔ Âapple apple ÓÙ ÚfiÓÈ Î È apple Óˆ appleôûôûùfi appleô ˆ ÙÔ 2010 ı ÂÈ Êı ÛÂÈ ÙÔ 70% Αν και η υπο-ομάδα των επιζησάντων που βρίσκονται στο οξύ στάδιο της ασθένειάς τους (δηλαδή υποβάλλονται ή μόλις ολοκλήρωσαν την αρχική θεραπεία τους) τυγχάνει σε μικρό ή μεγάλο βαθμό της ενδεδειγμένης ιατρικής φροντίδας, οι ασθενείς που βρίσκονται στο μόνιμο στάδιο δεν λαμβάνουν την προσοχή που χρειάζονται. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ανεπάρκεια των συστημάτων υγείας ή και σε δική τους υπαιτιότητα, αλλά γεγονός παραμένει πως οι άνθρωποι αυτοί έχουν ειδικές ανάγκες οι οποίες πρέπει να αντιμετωπίζονται. Oι μακροχρονίως επιζήσαντες δεν είναι σπάνιο να βρίσκονται αντιμέτωποι με μια σειρά προβλημάτων που απορρέουν από τον καρκίνο τους και τις θεραπείες που έκαναν γι αυτόν. Τα προβλήματα αυτά μπορεί να αρχίσουν στη διάρκεια της θεραπείας και να επιμείνουν επί καιρό έπειτα από το τέλος της, ενώ μπορεί να είναι σωματικά ή/και ψυχικά. Στα σωματικά προβλήματα συμπεριλαμβάνονται η πρόωρη εμμηνόπαυση στις γυναίκες, η καρδιοαναπνευστική δυσλειτουργία, οι σεξουαλικές διαταραχές, η στειρότητα και τα σύνδρομα χρονίας κοπώσεως ή χρόνιου πόνου. Επιπλέον, μπορεί να υπάρχουν ορμονικές ανεπάρκειες, διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας, ακράτεια, κολοστομίες, νεφροπάθειες, ακόμα και τραχειοτομίες ή νέες κακοήθειες, που επιδεινώνουν την ποιότητα της ζωής των επιζησάντων. Στα ψυχικά προβλήματα που απορρέουν από τον καρκίνο και τις θεραπείες τους συμπεριλαμβάνεται μια σειρά όψιμων (ή καθυστερημένων) εκδηλώσεων, όπως φοβία για τυχόν υποτροπή της νόσου, μειωμένη αυτοεκτίμηση, άγχος και κατάθλιψη, αλλοίωση της εικόνας του σώματος. Εκτός όμως από τα ψυχικά και σωματικά προβλήματα, το ατομικό ιστορικό καρκίνου μπορεί να δημιουργήσει και σωρεία κοινωνικών προβλημάτων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται αλλαγές στις διαπροσωπικές σχέσεις, οικονομικά προβλήματα (πολλοί πάσχοντες αναγκάζονται να μειώσουν ή και να εγκαταλείψουν την εργασία τους στη διάρκεια των θεραπειών και για καιρό έπειτα από αυτές έως ότου ορθοποδήσουν), διακρίσεις εκ μέρους των ασφαλιστικών φορέων και κοινωνική απομόνωση. æπª ƒ ƒ π Αν και είναι καλά γνωστό πως οι συνήθεις παρενέργειες των αντικαρκινικών θεραπειών μπορεί να επιμείνουν για κάποιο χρονικό διάστημα έπειτα από το πέρας τους, υπάρχουν και όψιμες (καθυστερημένες) παρενέργειες, οι οποίες είναι απούσες ή έστω υποκλινικές (δηλαδή δεν έχουν εκδηλωθεί με συμπτώματα) μέχρι το τέλος της αντικαρκινικής θεραπείας. Oι παρενέργειες αυτές μπορεί να εκδηλωθούν αργότερα στην πορεία της ζωής, συχνά ως ανεπάρκεια κάποιου οργάνου ή επειδή απλώς ακολούθησαν τη φυσική εξελικτική πορεία τους και κάποια στιγμή έγιναν εμφανείς. Αν και δεν υπάρχουν προς το παρόν αρκετά στοιχεία για το πόσο συχνές είναι οι όψιμες παρενέργειες, γεγονός παραμένει πως είναι υπαρκτές και ότι η εκδήλωσή τους αποτελεί πλήγμα για τον επιζήσαντα. Παρ όλα αυτά, οι επιζήσαντες μπορούν να ζήσουν δραστήρια, παραγωγική ζωή, μολονότι στο ταξίδι τους με τον καρκίνο μπορεί να αντιμετωπίσουν πολλές προκλήσεις. Επειδή, όμως, έως πρότινος η έννοια του επιζήσαντος ήταν εν πολλοίς άγνωστη, βρίσκεται στα σπάργανα η κατάρτιση ειδικών προγραμμάτων για τη φροντίδα αυτών των ανθρώπων, ενώ σημαντικές ελλείψεις παρατηρούνται και στην ενημέρωση των εργαζομένων της Υγείας, των αρμόδιων υγειονομικών αρχών, καθώς και των ίδιων των ασθενών. Στα σπάργανα βρίσκονται επίσης οι μακροπρόθεσμες μελέτες παρακολούθησης της πορείας της ζωής των επιζησάντων, ώστε να καταγραφούν λεπτομερώς οι κίνδυνοι που τους απειλούν και να ληφθούν μέτρα για την πρόληψή τους. Ώσπου γίνουν όλ αυτά, οι ασθενείς θα πρέπει να τηρούν με ευλάβεια τις συμβουλές των γιατρών τους για τον επαναληπτικό έλεγχο και την τροποποίηση του τρόπου ζωής τους και να τον ενημερώνουν λεπτομερώς για τυχόν κληρονομούμενα νοσήματα στην οικογένειά τους αλλά και για τυχόν ιατρικά συμπτώματα ή προβλήματα που θα αναπτύξουν, ακόμα κι αν είναι μη ογκολογικά. À π ƒ + ø 13
YG11_014_015_NOVARTIS 23-10-08 21:24 ÂÏ 2 Open επίθ., ÓÔÈÎÙfi, ÂÈÏÈÎÚÈÓ, Î Ù ÂÎÙÈÎfi, appleúôûèùfi, appleúfiı ÌÔ ÓÔ ÁÔ Ì ÙÔÓ ÌÔÈ Ô È ÏÔÁÔ Ì ÙËÓ ÂappleÈÛÙËÌÔÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÁÈ ÓÙ ÏÏ Á È ÂÒÓ Î È applefi ÂˆÓ ÎÔ Ì Ì appleúôûô ÙÔ ÏÂÈÙÔ ÚÁÔ ÙË Á ÁÈ Ó Î Ù ÓÔ ÛÔ ÌÂ Î Ï ÙÂÚ ÙÈ Ó ÁΠÙÔ ÙËÚ Ô Ì ÙËÓ ÈÂÍ ÁˆÁ ÂÚ ÓÒÓ ÁÈ Ó Â, Î ÈÓÔÙfiÌ ıâú appleâ  ª ËÌÈÔ ÚÁÔ Ì ÌÈ ÎÔÈÓfiÙËÙ Ì ÚÈÌÓ, appleúôûê ÚÔÓÙ ÛÙÔ ÛıÂÓ ÙÈ ıâú appleâ Â Î È ÙËÓ ÛÙ ÚÈÍË appleô ÚÂÈ ÔÓÙ È ÁÈ Ó ÓÙÈÌÂÙˆapple ÛÔ Ó ÙÔÓ Î ÚÎ ÓÔ ŸÙ Ó Ô È ÏÔÁÔ Â Ó È ÓÔÈÎÙfi, ÔÈ Ó ÙfiÙËÙÂ Â Ó È appleâúèfiúèûùâ
YG11_014_015_NOVARTIS 23-10-08 21:24 ÂÏ 3 Novartis Oncology ÛÌÂ Û Ì ÔÈ Ó Â Î È ÂÏÙÈˆÌ Ó ıâú appleâ  ÁÈ ÙËÓ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ Î ÚÎ ÓÔ Â Ó È ÌÈ appleôï appleïôîë ÓfiÛÔ, Ë ÔappleÔ ÂÌÊ Ó ÂÙ È Û appleâúèûûfiùâúâ applefi 200 È - ÊÔÚÂÙÈÎ ÌÔÚÊ. ÌÊˆÓ Ì ÛÙÔÈ Â ÙÔ ÁÎfiÛÌÈÔ ÚÁ ÓÈÛÌÔ ÀÁÂ, Ô Î ÚÎ ÓÔ Â ı ÓÂÙ È ÁÈ ÂappleÙ ÂÎ ÙÔÌÌ ÚÈ ı Ó ÙÔ ÂÙËÛ ˆ, Î È ÂÎÙÈÌ Ù È fiùè Ì ÚÈ ÙÔ 2020, Ù Ó ÎÚÔ ÛÌ Ù ı Ó Ú ÔÓÙ È Û 16 ÂÎ ÙÔÌÌ ÚÈ ÂÙËÛ ˆ. ÓÒ Ô Ó Á ÓÂÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ Ì Ù Ù ÙÂÏ ٠ÚfiÓÈ ÛÙËÓ ÔÁÎÔÏÔÁÈÎ Ú Ó, ÂÍ ÎÔÏÔ ıâ Ó apple Ú ÂÈ Ó ÁÎË ÁÈ appleôùâ- ÏÂÛÌ ÙÈÎfiÙÂÚÂ Î È ÛÊ Ï ÛÙÂÚ ıâú appleâ Â. μ ÛÈ fiì ÛÙ ÛÙËÓ ÈÛ Ú apple Ú ÔÛ Ì ÙË Novartis, ÛÌÂ Û Ì Â Ó È Ó Ó Î Ï appleùô ÌÂ Î È Ó Ó appleù ÛÛÔ ÌÂ Ó Â Î È Î Ï - ÙÂÚ ıâú appleâ  Ì ÛÙfi Ô ÙËÓ ÂÏÙ ˆÛË Î È ÙËÓ apple Ú Ù ÛË ÙË ˆ ÙˆÓ ÛıÂÓÒÓ. Δ ÙÂÏ - Ù ÂappleÙ ÚfiÓÈ, Ë Novartis ÂÈ Ê ÚÂÈ ÛÙËÓ ÁÔÚ apple ÓÙÂ Ó ÛΠÛÌ Ù ÁÈ ÙËÓ ÓÙÈÌÂ- ÙÒappleÈÛË È ÊfiÚˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Î ÚÎ ÓÔ. Ù Ù ÛΠÛÌ Ù Â Ó È appleôù ÏÂÛÌ ÙË ÛËÌ ÓÙÈÎ appleúôfi Ô ÛÙËÓ ÔÁÎÔÏÔÁÈÎ Ú Ó, ÏÏ Î È ÙË appleúôû ψÛË ÙË Novartis ÛÂ Û ÁÎÂÎÚÈÌ - Ó ıâú appleâ ÙÈÎ Î ÙËÁÔÚ Â fiappleˆ Ô Î ÚÎ ÓÔ Ì ÛÙÔ, Ë ÃÚfiÓÈ ª ÂÏÔÁÂÓ Â ÈÌ, Ë appleâúêfiúùˆûë ÛÈ ÚÔ, Î ıò Î È Î appleôèâ Ûapple ÓÈfiÙÂÚ ÌÔÚÊ Î ÚÎ ÓÔ. Novartis ÂÈ ÂappleÂÓ ÛÂÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ Û ÙÔ ÙÔ ÙÔÌÂ, appleúôûê ÚÔÓÙ ÛÙÔ ÛıÂÓ ΠÈÓÔÙfiÌ ıâú appleâ ÙÈÎ ÂappleÈÏÔÁ. appleâó Ô ÌÂ Ó ÌÈÎ ÛÙËÓ ÚÂ Ó Î È Ó appleù ÍË ÎÙÈÌ Ù È fiùè ÁÈ Î ıâ 10.000 ÌfiÚÈ appleô ÂÚ ÓÒÓÙ È, ÌfiÓÔ apple ÓÙ ÂÈÛ Ú ÔÓÙ È ÛÙÔ ÛÙ ÈÔ ÙˆÓ ÎÏÈÓÈÎÒÓ ÂÚ ÓÒÓ, Î È, applefi Ù, ÌfiÓÔ Ó Î Ù Ï ÁÂÈ ÛÙËÓ ÁÔÚ. appleâó ÔÓÙ Ó - ÌÈÎ ÛÙËÓ Ú Ó, Ë Novartis ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ÙËÓ appleèô appleúôëáì ÓË Ù ÓÔÏÔÁ Î È ÂÛÙÈ ÂÈ ÛÙËÓ Ó appleù ÍË ÛÙÔ Â Ì ÓˆÓ ıâú appleâèòó, ÛÈ fiìâóë ÛÙÈ ÙÂÏÂ Ù Â Ó Î Ï ÂÈ ÛÙÔÓ ÂÚ ÓË- ÙÈÎfi ÙÔÌ. È Ó ÂÓÈÛ ÛÔ Ì ÙÈ appleúôûapple ıâèâ ÙˆÓ ÂÚ ÓËÙÒÓ Ì, Û ÓÂÚÁ fiì ÛÙ Ì appleâúèûûfiùâúâ applefi 120 ÂÙ ÈÚ  ÈÔÙ ÓÔÏÔÁ Î È apple Óˆ applefi 280 Î ËÌ Î ÓÙÚ. ΔÔ ÂÚ ÓËÙÈÎfi Ì appleúfiáú ÌÌ Û ÌappleÂÚÈÏ Ì ÓÂÈ Ó Â Ú Ê ÛÌ ÌÔÚ ˆÓ Ù ÔappleÔ ÈÂÚ ÓÒÓÙ È ÁÈ È ÊÔÚ ÌÔÚÊ Î ÚÎ ÓÔ.  appleúô ˆÚËÌ ÓÔ ÛÙ ÈÔ ÂÚ ÓÒÓ Ú ÛÎÔÓÙ È ÂappleÙ Ó ÛΠÛÌ Ù ÁÈ ÙËÓ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË È ÊfiÚˆÓ Î ÚÎ ÓˆÓ, fiappleˆ ÙˆÓ ˆÔıËÎÒÓ Î È ÙÔ ÓÂÊÚÔ, È ÊfiÚˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ï ÈÌ, ÙË ÓfiÛÔ Cushing, Î È ÏψÓ. Ì ÏÏÔ Ì ÛÙËÓ appleúfiû ÛË ÛıÂÓÒÓ ÛÙÈ ıâú appleâ Â Ì ÛÌÂ Û Ì Â Ó È Ë appleúfiû ÛË fiïˆó ÙˆÓ ÛıÂÓÒÓ ÛÙÈ ıâú appleâ  Ì. È ÙfiÓ ÙÔÓ ÛÎÔapplefi Û ÓÂÚÁ fiì ÛÙ ÛÙÂÓ Ì ÙÈ ÚÌfi ÈÂ Ú apple ÁÎÔÛÌ ˆ. Œ Ô Ì Πıèâúòûâè ÈÂıÓ appleúôáú ÌÌ Ù ÛÙ ÚÈÍË, fiappleˆ ÙÔ GIPAP, Ì Ûˆ ÙÔ ÔappleÔ Ô appleâúèûûfiùâúôè applefi 18.000 ÛıÂÓ Û appleâúèûûfiùâúâ applefi 80 ÒÚÂ Ô Ó Ï ÂÈ ıâú appleâ ÁÈ ÙË ÃÚfiÓÈ ª ÂÏÔÁÂÓ Â ÈÌ ˆÚÂ Ó Û ÛËÌ ÓÙÈÎ ÌÂÈˆÌ ÓË ÙÈÌ. Novartis Oncology, Ë appleè ÂÈÚËÛÈ Î ªÔÓ ÙË ÁÎÔÏÔÁ ÙË Novartis, ËÌÈÔ ÚÁ ıëîâ ÙÔ 2001 Ì ÛÙfi Ô Ó ÂÛÙÈ ÛÂÈ appleôîïâèûùè- Î ÛÙËÓ Ó Î Ï Ë, ÙËÓ Ó appleù ÍË, Î È ÙËÓ È ıâûë Ó ˆÓ ıâú appleâèòó ÁÈ ÙËÓ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙÔ Î ÚÎ ÓÔ. Novartis Oncology, ÌÂ Ú ÙÔ New Jersey ÛÙÈ ÓˆÌ Ó ÔÏÈÙ  ÙË ÌÂÚÈÎ, apple Û ÔÏ apple Óˆ applefi 3.800 apple ÏÏ ÏÔ apple ÁÎÔÛÌ ˆ.
YG11_016_019 PH ATO * 23-10-08 21:25 ÂÏ 16 Δƒ ø ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΟΚ 5 ΤΗΝ Ã ΣΤΑΔΙΑ ΩΣ ΔÔ ƒ πª À. ƒ Δ À ıôïfiáô -ÔÁÎÔÏfiÁÔ, Âapple. Î ıëáëù, ÈÂ ı ÓÙ ÙÔ ΔÔÌ ıôïôá ÛÙÔ OÁÎÔÏÔÁÈÎfi ÔÛÔÎÔÌÂ Ô ıëóòó «ÕÁÈÔ» Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΑΛΗΘΙΝΟ ΣΟΚ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΙΚΕΙΟΥΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ, ΓΙΑΤΙ ΚΑΘΩΣ ΠΕΡΝΑΕΙ Ο ΚΑΙΡΟΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΝ ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ Οι επιπτώσεις του καρκίνου στην ψυχική σφαίρα είναι σημαντικού ενδιαφέροντος ζήτημα, που αποτελεί εδώ και δεκαετίες αντικείμενο μελέτης από γιατρούς και ψυχολόγους και έχει οδηγήσει στην ταξινόμησή τους σε στάδια. Η πιο γνωστή από τις ταξινομήσεις αυτές είναι εκείνη της Elisabeth Kuebber Ross, που διακρίνει τις ψυχολογικές αντιδράσεις σε πέντε στάδια. Τα στάδια αυτά δεν ισχύουν μόνον για τους ασθενείς με αρχικού σταδίου καρκίνους, αλλά και για τους πάσχοντες από καρκίνο τελικού σταδίου, ενώ ισχύουν και για τους συγγενείς τους οι οποίοι περνούν από ανάλογες ψυχικές διεργασίες. Το πρώτο στάδιο είναι η άρνηση της πραγματικότητας. O ασθενής αμφισβητεί την αλήθεια που του ανακοινώνεται. Υποθέτει ότι ο γιατρός έχει κάνει λάθος, ζητάει άλλες γνώμες, δεν αξιολογεί τα τυχόν ενοχλήματα και συμπτώματά του, ενώ κάνει μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ασθενείς αντιμετωπίζουν με αδιαφορία το πρόβλημά τους, σαν να αφορά κάποιο τρίτο πρόσωπο και όχι τους ίδιους. Το δεύτερο στάδιο είναι η οργή. O ασθενής επαναστατεί κατά των γεγονότων, συχνά και κατά των γιατρών, είτε για τη διάγνωση είτε για την καθυστέρηση της διάγνωσης. Επαναστατεί ακόμα και κατά των οικείων του, κατά της κοινωνίας ή και του Θεού. Το τρίτο στάδιο είναι η διαπραγμάτευση. O ασθενής, έχοντας αποδεχθεί την πραγματικότητα, προσπαθεί να εξασφαλίσει τις μεγαλύτερες δυνατότητες θεραπείας και τις καλύτερες συνθήκες αντιμετώπισής του στο πλαίσιο αυτό υπόσχεται αμοιβές και δώρα, προσεύχεται και τάζει στα θεία, εκφράζει εμπράκτως ευγνωμοσύνη προς τους οικείους του κ.λπ. Επίσης, «διαπραγματεύεται» περισσότερη ζωή όχι γι αυτόν, αλλά για κάποια άλλα πρόσωπα ή κάποιες υποχρεώσεις («ώσπου να παντρέψω την κόρη μου» ή «ώσπου να τελειώσει ο γιος μου τις σπουδές» κ.λπ.) Το τέταρτο στάδιο χαρακτηρίζεται από κατάθλιψη. O πάσχων, νιώθοντας ότι το πρόβλημά του δεν έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς και ικανοποιητικά παρά τη μέχρι τώρα θεραπεία και τη δική του συνεργασία και στά- 4 16 À π ƒ + ø
YG11_016_019 PH ATO * 23-10-08 21:25 ÂÏ 17
YG11_016_019 PH ATO * 23-10-08 21:25 ÂÏ 18 Δƒ ø ση, εκδηλώνει δευτερογενή κατάθλιψη, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από αυτοκτονικό ιδεασμό που όμως σπανιότατα πραγματοποιείται. Το πέμπτο στάδιο είναι η ήρεμη αποδοχή της αλήθειας. Έπειτα από τη μακρά διαδρομή της νόσου και έχοντας περάσει την εμπειρία της διάγνωσης, των θεραπειών, των υποτροπών, των νέων συμπτωμάτων, των νέων θεραπειών κ.λπ., ο ασθενής προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την ασθένειά του, αντλώντας από τη ζωή του όσες χαρές μπορεί και ετοιμάζοντας τον εαυτό του για το τέλος, όποτε κι αν αυτό έρθει. Είναι αυτονόητο ότι ούτε όλοι οι ασθενείς περνούν απ όλα τα στάδια ούτε η αλληλουχία τους είναι πάντοτε η ίδια. Υπάρχουν επίσης συχνά παλινδρομήσεις ή και αναμείξεις των αντιδράσεων. Παρ όλα αυτά, η ταξινόμηση αυτή παραμένει διδακτική και επιτυχής και ερμηνεύει αρκετές από τις ψυχολογικές αντιδράσεις των ασθενών με καρκίνο. 70% fiûˆó ÂÎ ËÏÒÓÔ Ó È ÙÚÈÎ ÓÔÛËÚfiÙËÙ Ó appleù ÛÛÂÈ Û Ó ÈÛıËÌ ÙÈÎ È Ù Ú ÙÔ Ù appleô ÙÔ ÓÙÈ Ú ÛÙÈÎÔ Á Ô Î È ÙË ÓÙÈ Ú ÛÙÈÎ Î Ù ıïè Ë μ ƒ Δ πæ Η ανασκόπηση της ιατρικής βιβλιογραφίας αποκαλύπτει ότι, κατά προσέγγιση, ένας στους δύο ασθενείς με καρκίνο εκδηλώνει ψυχιατρικές επιπτώσεις εξαιτίας της ασθένειάς του. Από όσους εκδηλώνουν ψυχιατρική νοσηρότητα, περίπου το 70% αναπτύσσει συναισθηματικές διαταραχές του τύπου του αντιδραστικού άγχους και της αντιδραστικής κατάθλιψης. Μείζονα κατάθλιψη, εξάλλου, εκδηλώνει ποσοστό 10% - 15% των ασθενών, ενώ ανάλογο ποσοστό παρουσιάζει οργανικό ψυχοσύνδρομο. Η διάγνωση της μείζονος κατάθλιψης είναι ιδιαιτέρως επιτακτική. Oι πάσχοντες από αυτήν εμφανίζουν καθημερινά και για μεγάλο μέρος της κάθε ημέρας τα συμπτώματα που ακολουθούν: Καταθλιπτικό συναίσθημα Αξιοσημείωτη μείωση ενδιαφέροντος για κάθε δραστηριότητα Σημαντική μεταβολή του σωματικού βάρους (μεγαλύτερη του 5% προς τα πάνω ή προς τα κάτω) κάθε μήνα Αϋπνία ή υπερβολικό ύπνο (υπερυπνία) Ψυχοκοινωνική ανησυχία ή αναβολή Κόπωση ή/και απώλεια της ενεργητικότητας Συναισθήματα αυτοϋποτίμησης ή ενοχής Δυσκολία στη συγκέντρωση κατά τη λειτουργία της σκέψης Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου Η παρουσία 5 από τα 9 συμπτώματα που προαναφέρθηκαν σημαίνει πως ο ασθενής έχει μείζονα κατάθλιψη. Η χορήγηση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων συμβάλλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. π Δø π Δø ƒ πø Ας σημειωθεί ότι την ήδη βεβαρημένη, λόγω της διαγνώσεως, ψυχική κατάσταση του ασθενούς, επιβαρύνουν και οι επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι αντικαρκινικές θεραπείες. O ακρωτηριασμός (όπως λ.χ. η μαστεκτομή, η ορχεκτομή ή ο ακρωτηριασμός ενός άκρου) αλλάζει την εικόνα του σώματος ή επιφέρει βαριά αναπηρία, επιβαρύνοντας πολύ τον ψυχισμό του ασθενούς. Το ίδιο κάνουν και οι παρενέργειες των θεραπειών όπως η ναυτία, ο εμετός, η κακουχία και η αδυναμία που συχνά παρατηρούνται στη διάρκεια της χημειοθεραπείας αλλά και της ακτινοθεραπείας ή η αλλαγή της εικόνας του σώματος που οφείλεται στη λήψη ορμονών (λ.χ. γυναικομαστία που παρατηρείται σε άντρες που κάνουν ορμονική θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη). Πλήγμα για την ψυχή αποτελεί επίσης ο πόνος κατά τη διαδρομή του καρκίνου, ο οποίος δεν έχει μόνο σωματικές συνιστώσες αλλά και ψυχικές, καθώς σχετίζεται με το άγχος και την κατάθλιψη. Κι ακόμα έχει κοινωνικές συνιστώσες (προβλήματα, έλλειψη υποστήριξης, ανέχεια κ.λπ.), που επιβαρύνουν ως τρίτη διάσταση το σύνθετο φαινόμενο του πόνου. Oπ Ã Δø ø Ένα από τα πιο περίεργα συναισθήματα που μπορεί να εμφανιστούν στον ασθενή και στους οικείους του είναι οι ενοχές. Oι ασθενείς λ.χ. που έχουν αναπτύξει καρκίνο σχετιζόμενο με το κάπνισμα (όπως καρκίνο του πνεύμονα, του λάρυγγα ή της ουροδόχου κύστεως) συχνά αισθάνονται ενοχές επειδή κατά κάποιον τρόπο προκάλεσαν οι ίδιοι τον καρκίνο στον εαυτό τους. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα γι αυτούς όταν οι γιατροί δίνουν έμφαση σε ερωτήσεις σχετιζόμενες με τη συνήθεια του καπνίσματος ή τους τονίζουν τον βλαπτικό του ρόλο. Αισθήματα ενοχών παρατηρούνται συχνά και σε γυναίκες με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, επειδή αυτός οφείλεται σε ιούς που μεταδίδονται με την σεξουαλική επαφή, αλλά και στους εφήβους ή νεαρούς ενήλικους 18 À π ƒ + ø
YG11_016_019 PH ATO * 23-10-08 21:25 ÂÏ 19 Δƒ ø Δ Δ π π Ã π ƒ π... Στους συγγενείς των πασχόντων επίσης μπορεί να εμφανιστούν ενοχές ένα φαινόμενο που είναι ιδιαίτερα συχνό σε γονείς των οποίων τα μικρά παιδιά διαγιγνώσκονται με την οποιαδήποτε μορφή καρκίνου. Oι λόγοι που προκαλούν ενοχές και τα συνακόλουθα ψυχολογικά προβλήματα στους γονείς ποικίλλουν και, κατά κανόνα, δεν έχουν καμία σχέση με τους παιδιατρικούς καρκίνους. O γονιός μπορεί να αναφέρεται γενικώς και αορίστως σε αμαρτίες για τις οποίες τον τιμωρεί ο Θεός μέσω της αρρώστιας του παιδιού του ή, ιδίως στην περίπτωση της μητέρας, να βασανίζεται επειδή λ.χ. πήρε ορμονικά ή άλλα φάρμακα, κάπνιζε, παραμελούσε το παιδί ή το μάλωνε. Επειδή εξάλλου ο καρκίνος στα παιδιά δεν είναι συνήθης, η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει. Αυτό συχνά αποτελεί πρόσθετη πηγή ενοχών για τους γονείς: άσχετα από το ποια είναι η αλήθεια, αισθάνονται ότι δεν αξιολόγησαν σωστά και εγκαίρως τα συμπτώματα του παιδιού, δεν πίστεψαν όσο έπρεπε τα αναφερόμενα συμπτώματα, δεν επέλεξαν τον σωστό γιατρό κ.ά. Συχνά οι ενοχές αυτές τους οδηγούν σε αυτομομφή και κατάθλιψη. Άλλοτε όμως θεωρούν ως υπεύθυνους τους γιατρούς, εναντίον των οποίων εκφράζουν επιθετικότητα. Δπ Δ Σε ένα σύστημα υγείας ανεπτυγμένο με πληρότητα, είναι αυτονόητο ότι ο άρρωστος θα έπρεπε να παρακολουθείται τόσο από ψυχολόγο (ή/και ψυχίατρο κατά περίπτωση) όσο και από κοινωνικό λειτουργό, που θα δραστηριοποιούνταν όλοι στα πλαίσια της θεραπευτικής ομάδας. Επειδή όμως δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει στον τόπο μας, θα έπρεπε ο θεράπων γιατρός να παραπέμπει σε τέτοιες υπηρεσίες που λειτουργούν στα πλαίσια κοινωνικών φορέων (λ.χ. Αντικαρκινική Εταιρεία, Κέντρα Ημέρας της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Κέντρα Ψυχικής Υγιεινής κ.λπ.) ή σωματείων πασχόντων και εθελοντών ή (έστω) στις υποστελεχωμένες Κοινωνικές Υπηρεσίες των νοσοκομείων. Επειδή, όμως, ούτε αυτό συμβαίνει πάντα, θα πρέπει συγγενείς και ασθενείς να γνωρίζουν την ύπαρξη δομών που μπορεί να καλύψουν τέτοιες ανάγκες. Ανάλογα δε, πρέπει και οι συγγενείς να αντιμετωπίζουν τις παραπλήσιες ανάγκες που τους έχει προκαλέσει η νόσος του οικείου προσώπου. Γιατί μόνο με την ολοκληρωμένη βιοψυχοκοινωνική αντιμετώπιση μπορούμε να έχουμε σε κάθε περίπτωση τη βέλτιστη αντιμετώπιση του καρκίνου, ανεξάρτητα από τον τύπο του και τη φάση στην οποία βρίσκεται η νόσος. με καρκίνο του όρχεως αρκετοί εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να φορτώνονται με ενοχές για πραγματικές ή υποθετικές «αμαρτίες» που έκαναν και για «θεϊκή τιμωρία». Ακόμα, άνθρωποι με ορισμένους τύπους καρκίνου, για τους οποίους υπάρχει οικογενής (κληρονομούμενη) προδιάθεση αισθάνονται ενοχή για την κληρονομική «παρακαταθήκη» που αφήνουν στα παιδιά τους (λ.χ. γυναίκες με καρκίνο μαστού, άτομα με καρκίνο σε έδαφος οικογενούς πολυποδίασης κ.ά). Ωστόσο, ενοχές δεν νιώθουν οι ασθενείς μόνο για την αιτιολογία του καρκίνου τους, αλλά και για την καθυστερημένη διάγνωση: άργησαν να πάνε στον γιατρό παρ ότι, λ.χ., είχαν επίμονο βήχα ή πτύελα με αίμα που υποδήλωναν ότι κάτι δεν πάει καλά με τους πνεύμονές τους ή αίμα στα κόπρανα που υποδήλωνε ότι «κάτι έχει» το παχύ έντερο. Ή πάλι, στις γυναίκες, άργησαν να απευθυνθούν στον γιατρό όταν ψηλάφισαν ή είδαν κάτι στον μαστό τους. Ή ακόμα, καθυστέρησαν να πάνε για το ετήσιο τσεκάπ τους. Ένας άλλος παράγοντας που αποτελεί αιτία ενοχών στους ασθενείς με καρκίνο είναι η αίσθηση ότι ταλαιπωρούνται οι συγγενείς τους εξαιτίας τους όχι μόνο γιατί διαθέτουν τον χρόνο τους και παραμελούν τη δουλειά και τις άλλες υποχρεώσεις τους, αλλά και γιατί τους επιβαρύνουν οικονομικά. Το γεγονός αυτό δημιουργεί επιπλέον στους ασθενείς ένα αίσθημα εξάρτησης και ανικανότητας να αυτοδιαχειριστούν τις υποθέσεις τους. Oι ενοχές για την ταλαιπωρία των άλλων μπορεί να οδηγήσουν σε αντιδραστική κατάθλιψη, αλλά κάποιες φορές και σε επιθετικότητα η οποία μπορεί να προκαλέσει πρόσθετες ενοχές, οδηγώντας σε έναν ανατροφοδοτούμενο φαύλο κύκλο. Roche Hellas ÀappleÂÚ Ê ÓÔ ÔÚËÁfi ÙˆÓ ÛÂÌÈÓ Ú ˆÓ ÙË ÏÏËÓÈÎ Î ËÌ ÁÎÔÏÔÁ (...) Î È ÁÈ ÙÔ 2008
YG11_020_022 EøP OY IA * 23-10-08 16:38 ÂÏ 20 º ƒª ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ Ã ª π ƒ π Η ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΑ ΚΑΡΚΙΝΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΠΟΥ, ΕΙΤΕ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟΠΑΘΗ ΟΓΚΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΑΙΡΕΘΕΙ ΕΙΤΕ ΕΧΟΥΝ ΞΕΦΥΓΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΙΚΟ ΟΓΚΟ ΚΑΙ ΕΧΟΥΝ ΚΙΝΗΘΕΙ ΠΡΟΣ ΑΛΛΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΥΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ. ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ, Η ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΧΟΡΗΓΗΘΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΘΕΡΑΠΕΥΣΕΙ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ, ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝ ΕΜΠΟΔΙΣΕΙ ΝΑ ΕΞΑΠΛΩΘΕΙ, ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ Ή ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΠΡΑΫΝΕΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΥΤΟΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΔÔ μ π øƒ À π ıëáëù ıôïôá -OÁÎÔÏÔÁ, π ÙÚÈÎ ÔÏ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô Ú ÙË, È ı ÓÙ ıôïôáèî OÁÎÔÏÔÁÈÎ ÏÈÓÈÎ, ÓÂappleÈÛÙËÌÈ Îfi ÂÓÈÎfi ÔÛÔÎÔÌÂ Ô Ú ÎÏÂ Ô Ηχημειοθεραπεία συνίσταται στη χορήγηση ισχυρών φαρμάκων, τα οποία συνήθως λαμβάνονται ενδοφλεβίως ή από το στόμα. Δεν είναι μια νέα μορφή αντικαρκινικής θεραπείας αντιθέτως, χρησιμοποιείται από τις αρχές της δεκαετίας του 50, αλλά διαρκώς εμπλουτίζεται με νέα φάρμακα. Σε αντίθεση με την ακτινοθεραπεία και τις εγχειρήσεις που χρησιμοποιούνται για την τοπική θεραπεία του καρκίνου, η χημειοθεραπεία είναι κυρίως μια «συστηματική αγωγή», δηλαδή μια θεραπεία για όλο το σώμα, αν και σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται και τοπική χορήγησή της σε μια περιοχή του σώματος (περιοχική χημειοθεραπεία). Συνήθως χορηγείται σε «σχήματα» και σε «κύκλους». O όρος «χημειοθεραπευτικό σχήμα» υποδηλώνει τη χορήγηση συνδυασμού φαρμάκων, ενώ ο όρος «κύκλοι» σημαίνει χορήγηση των φαρμάκων με διαλείμματα μεταξύ των θεραπειών. Η διάρκεια της χημειοθεραπείας κυμαίνεται συνήθως από τρεις έως εννέα μήνες, ανάλογα με την περίπτωση. Μπορεί να γίνεται μία φορά την ημέρα, μία φορά την εβδομάδα ή μία φορά τον μήνα, αναλόγως της μορφής του καρκίνου και των φαρμάκων που λαμβάνει ο ασθενής. Η χημειοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί πριν ή μετά τη χειρουργική θεραπεία του καρκίνου, ταυτοχρόνως, ή πριν από την ακτινοθεραπεία, ή και μόνη της. 20 À π ƒ + ø