«ΛΕΟΝΤΙΟΣ & ΛΕΝΑ», ΑΛΛΩΣ-1-ΣΕΛΑΜΣΗΣ ΚΑΤΑ ΜΠΥΧΝΕΡ (Α ʹ ) C r i t i c s P o i n t Κορνήήλιος Σελαµσῆς: «Λεόόντιος καὶ Λέένα», «ὄπερα» (;) κατὰ Γκέέοργκ Μπύύχνερ (1813-1837)... Α ʹ 36α/2016. τοῦ ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΕΩΤΣΑΚΟΥ. ΕΠΕΙΔΗ ΘΕΩΡΩ ΜΟΝΑΔΙΚΗ στὰ 58 χρόόνια ὅπου ἀσκῶ τὸ λειτούύργη- µα τοῦ µουσικοκριτικοῦ, τὴν ἐµπειρίία τῆς παρακολουθήήσεως τοῦ πονήήµατος ποὺ ἀναφέέρεται στὸν τίίτλο, θεώώρησα ἀπαραίίτητη τὴ διασταύύρωσήή του µὲ κάάποιο ἄλλο προϊὸν συλλειτουργίίας τῶν ἐγκεφαλικῶν νευρώώνων ἐκείίνου ποὺ τὸ ὑπέέγραφε. Ἐκλεκτὸς συνάάδελφος, τὸν ὁποῖον εὐχαριστῶ θερµόότατα, ἐπέέστησε τὴν προσοχὴ µου σὲ ἐκτενέέστατη (21 σελίίδων!) συνέέντευξη τοῦ ὡς ἄνω στὸν ἱστόότοπο www.lifo.gr, τῆς ὁποίίας ὕστερα ἀπὸ πολὺ κόόπο (λόόγῳ τοὺ ἀδιασπάάστου τῆς συνεχείίας τῶν ἐρωταποκρίίσεων) ἐπέέλεξα καὶ θέέτω, δίίχως τὸ παραµικρόό πρὸς ὥρας σχόόλιο, στὴν κρίίση τῶν ἀναγνωστῶν. Τὴ συνέέντευξη ἔλαβε ἡ δηµοσιογράάφος κ. Ἀλεξάάνδρα Κ* (sic: δὲν παραθέέτει ὁλόόκληρο τὸ ἐπώώνυµόό της), µὲ τὴν ἀξιοπρόόσεκτην ἐπεξήήγηση ὅτι «Παρατίθεται αυτούσια και χωρίς καθόλου επεξεργασία, από πείσμα στα λεγόμενα του συνθέτη». Παραθέέτω καὶ ἐγὼ τὴν ἐπιλογὴ τῶν χαρακτηριστικοτέέρων ἀποσπασµάάτων της, ὄχι µόόνο διατηρώώντας, αὐτονόόητα, τόό µονοτονικὸ τοῦ πρωτοτύύπου, ἀλλὰ καὶ ζητώώντας ταπεινόότατα συγγνώώµην ἀπὸ τοὺς ἀναγνῶστες µου γιὰ ἕνα λεξιλόόγιο ποὺ, ὅπως γνωρίίζουν, οὐδόόλως µέέ χαρακτηρίίζει. Ἀφοῦ ἐξαγάάγουν µόόνοι τὰ ὅποια τους συµπεράάσµατα, µποροῦν νὰ περάάσουν στὸ Β ʹ µέέρος, τὴ διατύύπωση τῆς προσωπικῆς µου ἀντιδράάσεως στὸ πόόνηµα τοῦ τίίτλου. Γιὰ πληρέέστερη διαφοροποίίησήή µου ἀπὸ τὸ κείίµενο Σελαµσῆ, τὸ παραθέέτω σὲ ἄλλη γραµµατοσειράά, ἀπὸ τὴ Delos Isle, ποὺ συνηθίίζω, τὴν ἑλληνικὴ DSD Didot.
«ΛΕΟΝΤΙΟΣ & ΛΕΝΑ», ΑΛΛΩΣ-2-ΣΕΛΑΜΣΗΣ ΚΑΤΑ ΜΠΥΧΝΕΡ (Α ʹ ) ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Ματαιόδοξα σχεδόν, θέλω το ωραίο σε όλα τα πράγματα. Λένε «ωραίο είναι αυτό που είναι στην ώρα του». Αρχίδια! Εγώ θέλω και την ομορφιά και την ωραιότητα. (...) Εγώ αυτήν τη στιγμή δεν κάνω το καλύτερο που μπορώ, κάνω αυτό που θέλω να κάνω. (...) (Μιλᾶ, ὑποθέτουµε. γιὰ τὸ πῶς λειτουργεῖ ὡς συνθέτης): Πρέπει να το παίρνεις και να το σκοτώνεις. Το διαλύεις, το ξαναράβεις και παίρνεις απ' αυτό ένα άλλο αυτόματο, ένα άλλο perpetuum mobile ας πούμε, ένα καινούργιο έμβιο ον. Αυτό, όμως, περιέχει μέσα του οπωσδήποτε έναν φόνο, κάτι τρομακτικά αιματηρό. Έτσι είναι και οι κατόψεις, ένας τρόπος δολοφονίας του κειμένου. Ένας τρόπος να παγώσω τις βασικές διαδικασίες, τις βασικές αισθήσεις και χειρονομίες αυτού του πράγματος που θέλω να κάνω, με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορώ να ελιχθώ. Γιατί άμα πάω τυφλά αυτά που λένε «έχω έμπνευση» και «ξεπηδάνε οι μελωδίες από μέσα μου»...(...) Εγώ, ας πούμε, δεν μπορώ να διαβάσω θεατρικά έργα, δεν καταλαβαίνω τίποτα, μου είναι τρομερά πληκτικό να λέει κάποιος «Ήρθες; - Ναι. -Και πού είναι τα παιδιά;». Πλήττω αφόρητα. Εκτός κι αν είναι ένα έργο όπως το «Λεόντιος και Λένα», όπου κάποιος αρχίζει να μονολογεί για τις μέλισσες οι οποίες μισοκοιμούνται πάνω στα λουλούδια, και το φως του ήλιου που τεμπελιάζει επάνω στο χώμα Εκεί, ναι, κάποιος λέει κάτι που μ' ενδιαφέρει. Θα το 'λεγα κι εγώ, διάολε 1. Το καταλαβαίνω καλύτερα ως ένα αντικείμενο της πραγματικής ζωής από το «έχεις φάει;». Χέστηκα αν έχεις φάει, άμα πεινάς, φάε, δεν μ' ενδιαφέρει, δεν είναι η ζωή την οποία ζω, δεν είναι η δικιά μου εσωτερική ζωή το αν έχεις φάει ή αν μ' αγαπάς. (...) ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Άρα, είστε υπέρ του καλλωπισμού της καθημερινότητας; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Όχι. Είμαι υπέρ της πραγματικής καθημερινότητας, η οποία είναι πέρα απ' τα ένστικτα. Τα ένστικτα τα έχουμε για να ζούμε, να γαμιόμαστε, να τρώμε, να κοιμόμαστε, όλα αυτά είναι πάρα πολύ ωραία και απλά (...) Εγώ αυτό που παλεύω να κάνω όλη μου τη ζωή είναι να παράγω τα πράγματα που αγαπώ κι ονειρεύομαι. Διότι δεν τα βρίσκω πουθενά εκεί έξω. Κι όσο δεν τα βρίσκω, προσπαθώ να τα 1 Ὄντως ἀπὸ τὶς 11 ἐν ὅλῳ σκηνὲς τῶν 3 πράάξεων τοῦ ἔργου, οἱ 8 εκτυλίίσσονται στὸ ὕπαιρθρο, ἐνῶ γίίνεται πολὺς λόόγους γιὰ φύύση, κήήπους, λουλούύδια, κ.λπ. Ὅπως συνάάγεται ἀπὸ κάάποιο ἄλλο σηµεῖο τῆς συνεντεύύξεως, ὅλα αὐτὰ θύύµισαν στὸ Σελαµσῆ κάάποιο κὴπο τῶν παιδικῶν του χρόόνων στὸ Ξυλόόκαστρο...
«ΛΕΟΝΤΙΟΣ & ΛΕΝΑ», ΑΛΛΩΣ-3-ΣΕΛΑΜΣΗΣ ΚΑΤΑ ΜΠΥΧΝΕΡ (Α ʹ ) φτιάχνω εγώ. Φτιάχνω κάποια αντικείμενα που μου είναι αδύνατον να υπάρξω χωρίς αυτά. Πρέπει να υπάρξουν, γιατί μου είναι απαραίτητα. Είναι μηχανές που έχω εγώ μες στο κεφάλι μου. Τώρα, είναι καλές; Κακές; Ακαδημαϊκές; Δεν ξέρω. (...) ΣΕΛΑΜΣΗΣ: (Ἀπαντᾶ σὲ ἐρώτηση γιατὶ δὲν κατασκευάζει τὴν τέλεια ἀπο- µίµηση ἀριστουργήµατος) Από μηδενισμό μάλλον. Αν δεν μας θέλετε επειδή θέλουμε κοινό, αντέστε και στον διάολο. Δεν θεωρώ ότι η τέχνη ή ένα έργο δεν απευθύνεται σε κανέναν. Θεωρώ ότι απ' τη στιγμή που το δημοσιεύεις, απευθύνεται. Το παράγεις για να το δείξεις. Η ερώτηση που για μένα τίθεται στην πραγματικότητα είναι: αυτό που δείχνετε, γιατί το δείχνετε; (Σ.Σ. Μπράβο, γι' αὐτὸ ἀποροῦµε καὶ µεῖς!) ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Η ομορφιά σάς βαράει κατακέφαλα από μόνη της στο ντους, ξέρω γω ή την κατασκευάζετε; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Αυτή είναι μια βαριά τεχνική ερώτηση. Φυσικά και μου 'ρχονται μελωδίες, αλλά δεν τις παίρνω ποτέ στα σοβαρά. Το ασυνείδητό μας είναι μια τεράστια στέρνα, περιέχει αχανές υλικό. Τις στιγμές που αφαιρούμαστε ο εαυτός μας θέλει να μας τη σκάσει κι αρχίζει ν' αραδιάζει τις βλακείες του. Ο εαυτός μας είναι ο καλύτερος γελωτοποιός του εαυτού μας. Μας αποκαλύπτει μια αχανή ποσότητα αντικειμένων τα οποία ούτε ξέραμε ότι περιέχουμε, ούτε πώς λειτουργούν. Μας δίνει ένα στοιχείο για να προχωρήσουμε. Γιατί, αν δεν προχωρήσουμε, δεν μπορεί να τραφεί κι αυτός. Είναι αυτό το εγώ που μας εξουσιάζει. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Τι θα περάσει, πού; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Αυτό που έφτιαξα, μέσα στον δέκτη. Πόσο διαβρωτικό θα είναι για τον δέκτη. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Κι αυτό δεν έχει να κάνει με τη συγκίνηση; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Για μένα, όχι. Φτιάχνεις εσύ ένα πράγμα. Το τι μου κάνει εμένα αυτό το πράγμα μπορεί να μην το καταλάβω και ποτέ. Σημασία για μένα έχει πόσο μακριά μπορώ να πάω μ' αυτό που εσύ μου δίνεις. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: «Μακριά»; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Πόσο πολύ μπορεί να επηρεάσει την πνευματική μου ζωή, να την κάνει πλουσιότερη και ουσιαστικότερη.
«ΛΕΟΝΤΙΟΣ & ΛΕΝΑ», ΑΛΛΩΣ-4-ΣΕΛΑΜΣΗΣ ΚΑΤΑ ΜΠΥΧΝΕΡ (Α ʹ ) ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Αυτό που κάνετε εσείς, και όλοι πάνω-κάτω, δεν είναι ακριβώς αυτό το παρηγορητικό, αλλά στο πολύ επεξεργασμένο; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: (...) Δεν ξέρω, τρέμω στην ιδέα του τι είναι αυτό που κάνω. Κι επίσης, δείξε μου κάτι ανεπεξέργαστο. Λέει κάπου ο Λογγίνος ότι το υψηλό είναι καμιά φορά «μια τούφα άξεστο μαλλί». Δεν ξέρω, μπορεί κι αυτό που κάνω εγώ να μη χρειάζεται στ' αλήθεια τόσο χρόνο για να γίνει. Αλλά και με τον χρόνο της επώασης τι γίνεται; ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Κύριε Σελαμσή, πόσες φορές την ημέρα ανησυχείτε μήπως γίνετε κατανοητός; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Ανησυχώ πολύ συχνά μήπως δεν γίνομαι καθόλου κατανοητός και την ίδια στιγμή έχω την αγωνία μήπως ένα πράγμα είναι τόσο διάφανο, που δεν χρειάζεται καμία προσπάθεια για να μπεις μέσα του. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: μουσική; Η μουσική σας εμπίπτει στη λεγόμενη σοβαρή ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Πού να ξέρω, μωρέ, πού εμπίπτει; ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Θα πω μια κακιά λέξη. Είναι μεταμοντέρνα; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Ιιιιι! Θεός φυλάξοι. Ξέρω γω τι είναι, παιδάκι μου; Είναι το ραδιόφωνο του μυαλού μου. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Δεν ξέρετε τι είναι; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Όχι. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Ούτε έχετε κάποια φιλοδοξία για το τι θα θέλατε να είναι; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Όχι, καμία. Έχω φοβερή ματαιοδοξία και θα ήθελα να με παίρνουν οι άνθρωποι στα σοβαρά για να μπορώ να συνεχίζω να κάνω αυτό που κάνω. (...) Όμως αυτήν τη στιγμή είχα ανάγκη να φτιάξω ο ίδιος ένα καινούργιο πράγμα. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Η επιλογή αυτή έχει να κάνει με την προσωπική σας ευχαρίστηση ή με τη διαμόρφωση της μουσικής σας ταυτότητας;
«ΛΕΟΝΤΙΟΣ & ΛΕΝΑ», ΑΛΛΩΣ-5-ΣΕΛΑΜΣΗΣ ΚΑΤΑ ΜΠΥΧΝΕΡ (Α ʹ ) ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Αυτό που εσύ λες ταυτότητα, εγώ το λέω πνευματική ζωή. Και για να φτάσω στην πνευματική ζωή που έχω στο κεφάλι μου, στην παρούσα φάση έπρεπε να ασχοληθώ με κάτι δικό μου. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Ακούγεται κάπως δαπανηρή η πνευματική ζωή (σας). ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Είναι. Χάνεις μια ευκαιρία να ζήσεις λίγο καλύτερα. Δεν έχω απάντηση, υπάρχει πάντα η αμφιταλάντευση: «Έκανα τη σωστή επιλογή;». ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Αν ο «Λεόντιος» πετύχει, θα έχετε κάνει τη σωστή επιλογή; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Όχι, πάλι δεν θα ξέρω. Και να 'ναι επιτυχία, «δεν είναι η ποίηση που προέχει», όπως λέει ο Έλιοτ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Αλλά τι προέχει; Μη μου πείτε τι λέει ο Έλιοτ. Για σας τι προέχει; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Αυτό που προέχει είναι να μπορείς να είσαι σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ο ωτακουστής και ο ηδονοβλεψίας του κόσμου που πάλλεται ενώπιόν σου. Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουμε να είμαστε τυφλοί απέναντι σ' αυτό. Σου δίνεται η δυνατότητα να είσαι ο ηδονοβλεψίας και ο ωτακουστής αυτής της στιγμής. Το θέμα δεν είναι αν θα το κάνεις έργο τέχνης, το θέμα είναι να μπορέσεις εκείνη τη στιγμή να ακούσεις πίσω απ' τον τοίχο τους δύο που γαμιούνται, όπως δεν θα μπορέσεις ποτέ να γαμηθείς εσύ. Γιατί πια είναι το ιδεατό, ο άλλος κόσμος, η άλλη ζωή. Το συγκλονιστικά ωραίο αγόρι, το συγκλονιστικά ωραίο κορίτσι, το μυστικό που λέγεται κι εγώ να είμαι ο ωτακουστής, ο ηδονοβλεψίας. Και βάζω μέσα την ευχαρίστηση, πρέπει να υπάρχει ευχαρίστηση στην τέχνη, βαθιά, ουσιαστική ευχαρίστηση. Όχι ικανοποίηση. Δεν είναι «τώρα είμαι γεμάτος». Είναι ότι περιηγήθηκα. Μπορεί να βγεις και να σου λείπει ένα νεφρό και να είναι θαυμάσιο αυτό. (...) Υπάρχει μια φράση κάπου μέσα στο έργο που μιλάει για την ψευδαίσθηση των ανθρώπων, ότι μπορούν να κάνουν το ωραίο, ωραιότερο... (απαγγέλλει) «Και φαντάζονται σκέψου ότι είναι πλασμένοι για το ωραίο και το υψηλό και πιστεύουν άκου ότι μπορούν να κάνουν το ωραίο και το υψηλό ακόμα πιο ωραίο, ακόμα πιο υψηλό. Μου φαίνεται συμπαθητικό και λέω να τους κάνω τη χάρη».
«ΛΕΟΝΤΙΟΣ & ΛΕΝΑ», ΑΛΛΩΣ-6-ΣΕΛΑΜΣΗΣ ΚΑΤΑ ΜΠΥΧΝΕΡ (Α ʹ ) ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Κ*: Αυτό ακριβώς ήθελα να σας ρωτήσω, αν θα μας κάνετε τη χάρη. Έχετε αυτή την ψευδαίσθηση γράφοντας; ΣΕΛΑΜΣΗΣ: Φυσικά. Νιώθω αυτήν τη ματαιοδοξία ότι είμαι πλασμένος για το ωραίο και το ιερό και ότι μπορώ να το κάνω πιο ωραίο και πιο ιερό. Είναι γελοιότητα, είναι σαν να θέλω να γελοιοποιώ τον εαυτό μου και τις ίδιες τις μεταμορφώσεις στις οποίες υπόκειμαι μέσα στη μέρα. Ξέρεις, είμαστε σαν καλειδοσκόπια είμαι κόκκινος και πράσινος και μπλε και γυρίζω και σιγά-σιγά δεν είμαι ένα πρόσωπο, τελικά. Ο μόνος τρόπος να νιώσω ένα πρόσωπο είναι να φτιάχνω αυτά τα παγιωμένα πράγματα, τις παρτιτούρες μου πολύ χρήσιμο πράγμα. Με βοηθάει να νιώσω κι εγώ ότι δεν είμαι μια ρευστή ύλη ακατέργαστη που δεν μπορώ να την ερμηνεύσω. Σ.Σ. Πρὸς ὥρας αὐτὰ καὶ ἀπὸ µέέρους µου οὐδὲν σχόόλιον. Μπορεῖτε τώώρα, ἂν θέέλετε, νὰ διαβάάσετε τὴν κριτικήή µου γιὰ τὸ Λεόόντιος καὶ Λέένα. Πηγή: www.lifo.gr