ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΞΑΝΑ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ - ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΟΜΒΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ ΞΑΝΑ ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΟΜΒΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ ΞΑΝΑ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ (Σ.Κ.Α.) Για την κυβέρνηση - κατά πως λέει - το να μην υποχρεωθεί να περικόψει κύριες ή επικουρικές συντάξεις αποτελεί την τελευταία «κόκκινη γραμμή», πίσω από την οποία δεν θέλει να βρεθεί σε καμία περίπτωση στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, η οποία εξελίσσεται σε θρίλερ με πολλά και δύσκολα επεισόδια. Για τους δανειστές, οι οποίοι φροντίζουν να...διαμηνύουν τις δικές τους «κόκκινες γραμμές» σε κάθε ευκαιρία το τελευταίο
διάστημα, το να κλείσουν οι «μαύρες τρύπες» του ασφαλιστικού οι οποίες ακόμη και για το 2015 υπολογίζονται σε τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ φαίνεται να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί ο «έντιμος συμβιβασμός», προκειμένου να ανακοινωθεί η επίτευξη μιας συμφωνίας, έστω και βραχύβιας, η οποία θα καλύψει την περίοδο μέχρι το τέλος Ιουνίου. Είναι δε τέτοια η πίεση εκ μέρους των δανειστών, ώστε την Τρίτη πηγές της Κομισιόν διεμήνυαν ότι ακόμη και το θεωρούμενο ως ορόσημο της 24ης Απριλίου, οπότε θα διεξαχθεί η επόμενη τακτική σύνοδος του Eurogroup, δεν αποτελεί την ημερομηνία για απόφαση εκταμίευσης πόρων προς την Ελλάδα. Κατά τις ίδιες πηγές, θα πρόκειται απλώς για μια αξιολόγηση της πορείας των διαπραγματεύσεων και του ελληνικού πακέτου προτάσεων και το επόμενο «ραντεβού» για τη χρηματοδότηση γίνεται η 11η Μαΐου. Το ασφαλιστικό λοιπόν είναι αυτό που βρίσκεται πάλι στο επίκεντρο. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το θέμα αυτό, μαζί με τα εργασιακά αν και αυτά σε δεύτερο πλάνο
αποτελούν, όπως το «Ποντίκι» επέμενε από τότε που άρχισαν οι συναντήσεις της κυβέρνησης Σαμαρά με την τρόικα στο Παρίσι, τη σημαντικότερη από τις πάγιες προτεραιότητες των δανειστών το τελευταίο οκτάμηνο. Όπως μάλιστα σημειώναμε από τότε, επρόκειτο για το κεφάλαιο στο οποίο οι δανειστές θα επέμεναν περισσότερο και εντονότερα. Ζητείται χρηματοδότηση Ας περάσουμε όμως στη διαπραγμάτευση όπως εξελίσσεται σήμερα... Την αναγκαιότητα εξεύρεσης πόρων την αναγνωρίζουν και οι δύο πλευρές. Το από πού μπορούν να προέλθουν αυτοί οι πόροι είναι αυτό που φαίνεται να τις χωρίζει. Το να γεφυρωθεί το χάσμα που χώριζε την ελληνική κυβέρνηση και τους θεσμούς μέχρι και πριν από τις εορτές του Πάσχα φάνταζε περίπου με... θαύμα, δεδομένου ότι οι δύο πλευρές ήταν τοποθετημένες στα δύο άκρα:
Από τη μια οι δανειστές ζητούν μειώσεις των συντάξεων «εδώ και τώρα» Από την άλλη η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο δηλώνει έτοιμη να καταργήσει κάθε διάταξη που οδηγεί σε περικοπή των αποδοχών, αλλά και πρόθυμη να καταβάλει τη 13η σύνταξη στους χαμηλοσυνταξιούχους σύμφωνα με τη βασική ή, για την ακρίβεια, μία από τις βασικές προεκλογική εξαγγελία της. Η μεγάλη απόσταση ανάμεσα στις δύο πλευρές ήταν ο λόγος για τον οποίο κυκλοφόρησε και το σενάριο περί «ανακωχής» ολίγων εβδομάδων πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το ασφαλιστικό δεν θα ήταν κομμάτι της «ατζέντας» πάνω στην οποία θα οικοδομούνταν η συμφωνία της 24ης Απριλίου. Οι δύο πλευρές θα παρέπεμπαν το κρίσιμο αυτό ζήτημα στην τελική συμφωνία του Ιουνίου με στόχο την ένταξη στο τετραετές πρόγραμμα για την περίοδο μέχρι το 2018 ή το 2019. Αυτό θα γινόταν προκειμένου να δοθεί χρόνος στην ελληνική πλευρά ώστε να ετοιμάσει μια αξιόπιστη πρόταση για τη χρηματοδότηση του συστήματος μέσω της
εξεύρεσης εναλλακτικών χρηματοδοτικών πόρων. Ήδη προς αυτή την κατεύθυνση έχει συσταθεί επιτροπή με επικεφαλής τον καθηγητή Σάββα Ρομπόλη, η οποία τελεί υπό την εποπτεία του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη. Τα αριθμητικά δεδομένα Το 2015 ήταν, ούτως ή άλλως, προϋπολογισμένο να προκύψει έλλειμμα στη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού, του οποίου το ύψος θα ξεπερνούσε τα 1,15 δισ. ευρώ. Σε αυτό το ποσό, όμως, το οποίο ήταν προγραμματισμένο να καλυφθεί με το ειδικό αποθεματικό στο οποίο υπάρχουν αυτά τα χρήματα, ήρθαν να προστεθούν νέες «τρύπες»: 1. Το «πάγωμα» στην εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στα ταμεία επικουρικής ασφάλισης (ειδικά στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, που είναι το μεγαλύτερο) μπορεί να γλίτωσε προσωρινά
τους ασφαλισμένους από την πρόσθετη περικοπή των επικουρικών κατά περίπου 15% μέχρι το καλοκαίρι, από την άλλη όμως δημιούργησε «τρύπα» της τάξεως των 325 εκατ. ευρώ. Αυτό είναι το ποσό που προϋπολογίζει η ελληνική πλευρά, καθώς τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών ανεβάζουν τον λογαριασμό ακόμη και στα 600 εκατ. ευρώ. 2 Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος επρόκειτο να εφαρμοστεί και στα Ταμεία Πρόνοιας, τα οποία χορηγούν το εφάπαξ, ενώ υπήρχε προγραμματισμένη μείωση και του κονδυλίου του ΕΚΑΣ. Αθροιστικά το κόστος των δύο αποφάσεων δηλαδή να μην κοπούν τα εφάπαξ και να μην υπάρξει μείωση του ΕΚΑΣ στοιχίζουν στον προϋπολογισμό περισσότερα από 180 εκατ. ευρώ. 3 Η πρόθεση της κυβέρνησης να υλοποιήσει την προεκλογική δέσμευση και να δώσει τα Χριστούγεννα 13η σύνταξη σε περίπου 1,1 εκατομμύριο συνταξιούχους με απολαβές κάτω από 700 ευρώ τον μήνα προϋπολογίζεται να κοστίσει κοντά στα 600 εκατ. ευρώ. Αν προστεθεί το κόστος των τριών
παρεμβάσεων στο ήδη προϋπολογισμένο έλλειμμα των 1,2 δισ. ευρώ και αν ληφθεί υπόψη ότι τα οικονομικά των ταμείων πάνε χειρότερα από όσο είχε προϋπολογιστεί αρμόδιοι υποστηρίζουν ότι κάθε μήνα που περνάει συσσωρεύεται και πρόσθετο άνοιγμα 50 εκατ. ευρώ, τότε προκύπτει ότι το 2015 θα κλείσει με συσσωρευμένο έλλειμμα άνω των 2,2 δισ. ευρώ. Προς επιβεβαίωση των αρνητικών προβλέψεων ήρθαν στο φως από προχθές και τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού των ασφαλιστικών ταμείων κατά το πρώτο δίμηνο του χρόνου. Έτσι, τα έσοδα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης περιορίστηκαν στο πρώτο δίμηνο στα 5,334 δισ. ευρώ από 6,166 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2014. Η μείωση αυτή δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στη μείωση των συντελεστών υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών. Υποκρύπτει και χειρότερες εισπρακτικές αποδόσεις, προφανώς λόγω της προσμονής για τη ρύθμιση των 100 δόσεων. Έτσι: Οι εισφορές των εργοδοτών περιορίστηκαν
από τα 1,731 δισ. ευρώ πέρυσι στα 1,509 δισ. ευρώ φέτος. Αντιθέτως οι εισφορές των εργαζομένων παρέμειναν περίπου στα ίδια επίπεδα σε σχέση με πέρυσι (1,13 δισ. ευρώ) Την ώρα που τα έσοδα περιορίζονταν, οι δαπάνες έπαιρναν την ανηφόρα. Έτσι το πρώτο δίμηνο του 2015 οι δαπάνες αυξήθηκαν στα 5,523 δισ. ευρώ από 5,38 δισ. ευρώ πέρυσι. Η δαπάνη για τις συντάξεις αυξήθηκε από τα 4,796 δισ. ευρώ το 2014 στα 4,979 δισ. ευρώ το 2015. Πρόσθετα βαρίδια Με βάση όλα αυτά τα στοιχεία, οι δανειστές έχουν... μουλαρώσει και ζητούν μέτρα «εδώ και τώρα». Όμως δεν λαμβάνουν υπ όψιν μόνο αυτά τα στοιχεία. Την ατζέντα τους εμπλουτίζουν και τα παρακάτω: 1 Έχει συσσωρευτεί μεγάλος αριθμός ασφαλισμένων οι οποίοι έχουν καταθέσει αίτηση για συνταξιοδότηση, πληρούν όλες τις
προϋποθέσεις, αλλά περιμένουν να ολοκληρωθεί η διαδικασία και να πάρουν τα χρήματά τους για χρονικό διάστημα που ξεπερνάει ακόμη και τους 12 μήνες. Αυτή η κατάσταση, εκτός από την κοινωνική διάσταση του θέματος χιλιάδες πολίτες πρακτικά μένουν χωρίς εισόδημα και περιμένουν να εισπράξουν αναδρομικά αυτά που δικαιούνται έχει και την οικονομική. Οι υποχρεώσεις που έχει συσσωρεύσει το κράτος λόγω της καθυστερημένης απονομής των συντάξεων φαίνεται να έχουν ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ. 2 Υποτίθεται ότι η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τους εργοδότες, η οποία είχε αποφασιστεί από την κυβέρνηση Σαμαρά με βάση το προηγούμενο μνημόνιο, θα οδηγούσε σε δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και κατά συνέπεια περισσότερα έσοδα. Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί, οπότε στον προϋπολογισμό των ταμείων εμφανίζεται μέχρι στιγμής μόνο η απώλεια εσόδων. 3 Ο αριθμός των συνταξιούχων συνεχίζει να αυξάνεται, κάτι στο οποίο συμβάλλει και η ανασφάλεια περί επικείμενων αλλαγών στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Αυτό εξηγεί
και την αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης. Εναλλακτικά σενάρια Υπαρκτό λοιπόν το έλλειμμα στο ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο έχει φτάσει να απορροφά περί τα 28-29 δισ. ευρώ προκειμένου να καλύψει τη δαπάνη για συντάξεις. Πώς όμως μπορεί να καλυφθεί ένα έλλειμμα της τάξεως των τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ; Ένα μεγάλο μέρος, περίπου τα μισά, μπορούν να εξασφαλιστούν φέτος από το «ειδικό αποθεματικό», στο οποίο υπάρχουν περισσότερα από 1 δισ. ευρώ. Από τον άλλη, ο ΑΚΑΓΕ (ο λογαριασμός κοινωνικής αλληλεγγύης γενεών),. στον οποίο υπάρχουν πάνω από 3,5 δισ. ευρώ, δεν μπορεί να αξιοποιηθεί παρά μετά το 2019, καθώς αυτό ορίζει ο ιδρυτικός του νόμος. Τις τελευταίες εβδομάδες είχαν καλλιεργηθεί ελπίδες ότι η ρύθμιση των 100 δόσεων θα μπορέσει να φέρει ζεστό χρήμα στο ταμείο. Προς το παρόν, τα στοιχεία δεν είναι τα αναμενόμενα.
Την Τρίτη το υπουργείο Εργασίας ανακοίνωσε ότι έχουν τακτοποιηθεί μέσω της νέας ρύθμισης οφειλές συνολικού ύψους 1 δισ. ευρώ. Διόλου ευκαταφρόνητο το ποσό. Ωστόσο, στα ταμεία έχουν μπει προς το παρόν μόλις 22 εκατ. ευρώ, ενώ η προθεσμία για την υποβολή των αιτήσεων εκπνέει στο τέλος Απριλίου. Με τον ρυθμό με τον οποίο μπαίνει το ζεστό χρήμα στο ταμείο, μέχρι το τέλος Απριλίου θα έχουν εισπραχθεί λιγότερα από 100 εκατ. ευρώ, εκτός αν οι οφειλέτες επιφυλάσσουν μεταπασχαλινή... έκπληξη στα ταμεία στα οποία οφείλουν. Έχοντας να αντιμετωπίσει τις πιέσεις των δανειστών για νέο «κούρεμα» στις συντάξεις, η κυβέρνηση στρέφεται στην αναζήτηση φρέσκων πηγών εσόδων, και μάλιστα άμεσης απόδοσης. Για να μπορέσει να δώσει λύση, το Ταμείο Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης θα πρέπει, από «πουκάμισο αδειανό» που είναι σήμερα έτσι το χαρακτηρίζει εμπλεκόμενο κυβερνητικό στέλεχος, να μετατραπεί σε έναν γεμάτο «κουμπαρά», ικανό να καλύψει τα ελλείμματα που έχουν εμφανιστεί μέσα στο
2015, αλλά και αυτά που θα προκύψουν τα επόμενα χρόνια τουλάχιστον μέχρι το 2019. Ποιες είναι οι πηγές που θα μπορούσαν να φέρουν χρήματα στα ασφαλιστικά ταμεία; Ήδη, σε επίπεδο σχεδιασμού έχει καταρτιστεί μια πρώτη λίστα, η οποία περιλαμβάνει: Επιβολή τελών επί των συμβάσεων παραχώρησης δημοσίων έργων ως ποσοστού επί του εργολαβικού κέρδους. Ποσοστό επί του κέρδους που αποκομίζουν οι προμηθευτές του Δημοσίου. Ποσοστό επί των κερδών που αφήνουν τα τυχερά παιχνίδια. Ποσοστό επί των προστίμων που επιβάλλουν οι ανεξάρτητες αρχές (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, ΕΣΡ, Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών κ.λπ.). Ποσοστό επί των εσόδων από υδρογονάνθρακες. Η μελέτη της ομάδας του Σάββα Ρομπόλη, με το σύνολο των προτάσεων, θα πρέπει να κατατεθεί το αργότερο μέχρι το τέλος Μαΐου. Εφόσον όμως οι προτάσεις άμεσης απόδοσης κινηθούν στην κατεύθυνση που
προαναφέρθηκε, θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις από την πλευρά των δανειστών. Ο λόγος; Τέτοιου είδους προτάσεις ουσιαστικά ισοδυναμούν με ανακατανομή πόρων και όχι με την εξεύρεση νέων πηγών. Τα χρήματα που θα απορροφηθούν για να μπουν στον κουμπαρά του ασφαλιστικού πρακτικά θα λείψουν από τον κρατικό προϋπολογισμό, ο οποίος έχει φτάσει να συνεισφέρει στη δαπάνη για τις συντάξεις με περισσότερα από 11 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, χωρίς στο συγκεκριμένο κονδύλι να περιλαμβάνεται η δαπάνη για την πληρωμή των συντάξεων που δίνει απευθείας το Δημόσιο. Η μεγάλη μάχη βρίσκεται μπροστά. Το μόνο που μένει να φανεί είναι αν θα εκτυλιχθεί «εδώ και τώρα» ή αν θα παραπεμφθεί για τη μεγάλη συμφωνία του Ιουνίου. Εάν τα θύματα των όποιων αλλαγών θα είναι ξανά οι ασφαλισμένοι προσθέτουμε εμείς από την στήλη της Π.Ο.Σ.Τ. Το κείμενο είναι από την εφημερίδα <<Το
ποντίκι>>