Οι αλλαγές σε ασφαλιστικό και επιδόµατα από το 2014

Transcript

1 Οι αλλαγές σε ασφαλιστικό και επιδόµατα από το 2014 Αλλαγές µε 22 τουλάχιστον ρυθµίσεις στο ασφαλιστικό σύστηµα µπαίνουν σε ισχύ από την 1/1/2014,όπου θα επηρεάσουν συντάξεις, όρια ηλικίας, επιδόµατα ανεργίας, εφάπαξ, ασφαλιστικές κρατήσεις αλλά και τους µισθούς 3 εκατ. εργαζοµένων φέρνει η εφαρµογή ψηφισµένων διατάξεων, αλλά και µια σειρά νέων παρεµβάσεων που δροµολογούνται για τη βιωσιµότητα των Ταµείων προκειµένου να καλυφθούν τα υψηλά ελλείµµατα που αποτυπώνονται στους προϋπολογισµούς τους για την επόµενη χρονιά. Οι νοµοθετηµένες ρυθµίσεις για το ασφαλιστικό που µπαίνουν σε ισχύ από το 2014 σε περίπου δύο µήνες δηλαδή σύµφωνα µε τον Τύπο της Κυριακής είναι: 1. Αύξηση των ορίων ηλικίας για µειωµένη σύνταξη γυναικών από το ΙΚΑ και για σύνταξη µε βαρέα ένσηµα για άνδρες και γυναίκες. Πρόκειται για δύο από τις µεταβατικές διατάξεις του ασφαλιστικού που αλλάζουν τους όρους συνταξιοδότησης για µια µεγάλη κατηγορία ασφαλισµένων. Ετσι από την 1/1/2014 οι γυναίκες που είναι ασφαλισµένες στο ΙΚΑ (µε πρώτη έναρξη της ασφάλισης τους πριν από το 1993) συνταξιοδοτούνται µε κατοχύρωση δικαιώµατος τις ηµέρες και µε όριο ηλικίας το 60ό έτος και 6 µήνες από το 60ό που είναι φέτος το όριο ηλικίας για όσες έχουν κατοχυρώσει δικαίωµα εξόδου µε µειωµένη σύνταξη και µε συµπληρωµένες τις ηµέρες ασφάλισης. Στο χρόνο κατοχύρωσης υπάρχει παγίδα καθώς οι γυναίκες θα πρέπει αφενός να έχουν συµπληρώσει τις ηµέρες ασφάλισης, αλλά κατά το χρόνο της συνταξιοδότησής τους θα πρέπει να έχουν συνολικά ηµέρες ασφάλισης! ιαφορετικά θα υποχρεωθούν είτε να αναγνωρίσουν το διάστηµα από τις µέχρι τις ηµέρες ασφάλισης είτε θα συνταξιοδοτηθούν µε άλλες προϋποθέσεις (σύνταξη γήρατος µε τουλάχιστον ηµέρες ασφάλισης) και µε όριο ηλικίας που είναι 62 για µειωµένη και 67 για πλήρη σύνταξη. Αύξηση των ορίων ηλικίας έρχεται και για τη συνταξιοδότηση µε ηµέρες ασφάλισης εκ των οποίων οι στα βαρέα και ανθυγιεινά. Για µειωµένη σύνταξη το όριο ηλικίας αυξάνεται στο 59ο έτος και 6 µήνες (από 58,9 που είναι φέτος), ενώ για πλήρη σύνταξη το όριο ηλικίας αυξάνεται από την επόµενη χρονιά στο 61ο έτος και 9 µήνες από 60,9 που είναι φέτος. Πρακτικά οι αλλαγές αυτές σηµαίνουν ότι οι ασφαλισµένοι άνδρες και γυναίκες θα επιβαρυνθούν µε αυτή την αύξηση του ορίου ηλικίας που κυµαίνεται από 6 έως 9 µήνες παρατείνοντας το χρόνο συνταξιοδότησής τους. Αν όµως δεν έχουν τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης και δεν µπορούν να τον συµπληρώσουν µε αναγνωρίσεις πλασµατικών ετών, τότε είναι πολύ πιθανό ότι θα εγκλωβιστούν σε µεγαλύτερη αύξηση του ορίου ηλικίας και η συνταξιοδότησή τους θα πάει ακόµη πιο πίσω. 2. Μειώνεται στο 2% το ποσοστό αναπλήρωσης για το συντάξιµο χρόνο των ετών 2013 και Η αλλαγή αυτή επηρεάζει όσους συνταξιοδοτούνται το 2013 και κυρίως όσους αποχωρούν το 2014 καθώς οι αποδοχές των δύο τελευταίων ετών θα υπολογιστούν για σύνταξη µε συντελεστή 2%. Στην πράξη, ωστόσο, η επίπτωση στο ποσό της σύνταξης θα είναι µικρή. Η αλλαγή αυτή έχει προβλεφθεί στο νόµο 3863/10 και αφορά όσους συνταξιοδοτούνται από το ηµόσιο, τον ΟΑΕΕ καθώς και ταµεία ΕΚΟ και τραπεζών. Η µείωση της σύνταξης που θα έχουν, για παράδειγµα, οι

2 ασφαλισµένοι του ΟΑΕΕ που θα συνταξιοδοτηθούν το 2014 δεν θα υπερβαίνει τα ευρώ, ενώ σε ανάλογα ποσά θα είναι οι µεταβολές για όσους συνταξιοδοτηθούν από τα υπόλοιπα Ταµεία. 3. Μειώνεται στο 73% (από 74% που είναι φέτος) το ποσοστό αναπλήρωσης της σύνταξης που αντιστοιχεί σε χρόνο ασφάλισης από την 1/1/2008 και µετά. Είναι διάταξη του ασφαλιστικού νόµου 3029/02 (νόµος Ρέππα) που έχει µπει σε εφαρµογή για τον υπολογισµό της σύνταξης που αντιστοιχεί σε χρόνο ασφάλισης από το 2008 και µετά και «κατεβάζει» 1% ετησίως το ποσοστό αναπλήρωσης της σύνταξης από το 2008 και µετά. Η διάταξη αφορά όσους αποχωρούν από το ηµόσιο, τις ΕΚΟ και τις τράπεζες. Πρακτικά, ένας εργαζόµενος που θα συνταξιοδοτηθεί από τη ΕΗ ή τον ΟΤΕ, ή τα ΕΛΤΑ ή από την Εθνική Τράπεζα θα πάρει σύνταξη που θα υπολογιστεί επί της ουσίας µε τρεις τρόπους: α) για το χρόνο ασφάλισης ως το 2007 µε ποσοστό αναπλήρωσης 80%, β)για τα χρόνια από το 2008 ως το 2013 µε ποσοστό 74% και γ) για τα έτη 2013 και 2014 οι συντάξιµες αποδοχές θα υπολογιστούν µε ποσοστό 2% στον υπολογισµό της σύνταξης. 4. Μπαίνει αναλογικός συντελεστής στο τµήµα σύνταξης που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης από το 2011 και µετά. Η αλλαγή αυτή είναι προποµπός των µεγάλων ανατροπών που έρχονται στο ασφαλιστικό σύστηµα από την 1/1/2015 καθώς ο νόµος 3863/10 προβλέπει ότι όσοι αποχωρούν από το 2015 και µετά, για το τµήµα σύνταξης που αντιστοιχεί στα έτη της ασφάλισής τους µετά το 2011, θα λάβουν αναλογικό ποσό που κυµαίνεται µεταξύ του 0,8% και 1,5%. Η αλλαγή αυτή λοιπόν µπορεί να καταλαµβάνει όσους πρόκειται να αποχωρήσουν από το 2015 και µετά, πλην όµως το 2014 είναι η τέταρτη χρονιά που «µετρά» στο αναλογικό ποσό σύνταξης που θα πάρουν όσοι αποχωρήσουν µετά το 2015! 5. Αυξάνονται σε 7 τα πλασµατικά έτη που µπορούν να αναγνωρίσουν άνδρες και γυναίκες για να κατοχυρώσουν και να θεµελιώσουν τις συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις. Φέτος ο νόµος δίνει τη δυνατότητα να αναγνωριστούν µέχρι 6 πλασµατικά έτη για σύνταξη. 6. Παύει να ισχύει το δικαίωµα εξαγοράς πλασµατικού χρόνου για συνταξιοδότηση µε τις προϋποθέσεις του Στην πράξη η δυνατότητα αυτή ακυρώνει για χιλιάδες ασφαλισµένους (κυρίως των ΕΚΟ και των τραπεζών) την ευκαιρία να αποχωρήσουν µε τα χαµηλά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης του 2010, εξαγοράζοντας τα χρόνια που τους λείπουν για να συµπληρώσουν τις απαιτούµενες προϋποθέσεις. 7. Αλλάζει εκ βάθρων ο τρόπος υπολογισµού του εφάπαξ και έρχονται µειώσεις 25%-30% για όσους αποχωρήσουν το Η εφαρµογή του νέου τρόπου υπολογισµού του εφάπαξ βοηθήµατος θα γίνει µε νέο τύπο και µε ρήτρα µηδενικού ελλείµµατος. Αυτό σηµαίνει ότι από το 2014 όλα τα ταµεία πρόνοιας και κυρίως του ηµοσίου υποχρεώνονται από το νόµο 4052/12 να πληρώνουν εφάπαξ ανάλογα µε τα έσοδά τους και σε κάθε περίπτωση να υπάρχει εγγυηµένη πρόβλεψη ότι θα εφαρµόζεται η ρήτρα µηδενικού ελλείµµατος. Στην πράξη ο νέος τρόπος υπολογισµού του εφάπαξ οδηγεί σε σίγουρες µειώσεις, καθώς πέραν των εσόδων η ρήτρα µηδενικού ελλείµµατος θα τηρείται από το συντελεστή βιωσιµότητας που θα αλλάζει κάθε χρόνο, καθώς θα είναι ανάλογος µε τις οικονοµικές δυνατότητες του κάθε Ταµείου. Σύµφωνα µε πληροφορίες, το υπουργείο Εργασίας θα παρουσιάσει στην τρόικα πρόταση για µετριασµό των µειώσεων σε όσους είναι ήδη σε λίστα αναµονής για το εφάπαξ από το Με το νέο τρόπο δύο ασφαλισµένοι µε τα ίδια έτη ασφάλισης και τις ίδιες εισφορές, αποχωρώντας µε διαφορά 1 έτους, µπορεί να έχουν διαφοροποίηση στο ύψος του εφάπαξ, ενώ µε την τρόικα συζητείται η εφαρµογή διπλού συστήµατος υπολογισµού του εφάπαξ για µεταβατική περίοδο (ένα τµήµα ποσού για την ασφάλιση µε τα ήδη ισχύοντα + ένα τµήµα µε το νέο τρόπο υπολογισµού για το χρόνο ασφάλισης από 1/1/2014 και µετά). 8. Αλλάζει εκ βάθρων ο τρόπος υπολογισµού στις επικουρικές συντάξεις. Στο επικαιροποιηµένο Μνηµόνιο (Ιούλιος 2013) προβλέπεται ότι το νέο σύστηµα υπολογισµού των επικουρικών συντάξεων θα αρχίσει να

3 εφαρµόζεται από τον Ιούνιο του Και εδώ υπάρχει η ρήτρα µηδενικού ελλείµµατος, που θα εφαρµοστεί όχι µόνο για τις νέες, αλλά και για τις ήδη καταβαλλόµενες συντάξεις, καθώς το Ενιαίο Ταµείο Επικουρικής Ασφάλισης, µετά τη µελέτη βιωσιµότητας που προετοιµάζει η Εθνική Αναλογιστική Αρχή, θα πρέπει να καταρτίσει ενιαίο κανονισµό ασφάλισης και παροχών για παλαιούς και νέους ασφαλισµένους, προσαρµόζοντας (µειώνοντας) τα υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης των καταβαλλόµενων συντάξεων για να επιτυγχάνεται ο µηδενισµός του ελλείµµατος. Μάλιστα ο νόµος 4052/12 αναφέρει ότι οι επικουρικές συντάξεις θα µπορούν να αλλάζουν ανά τρίµηνο και µε βάση τις εκτιµήσεις-προβλέψεις που θα γίνονται τόσο για τη βιωσιµότητά τους όσο και για το έλλειµµα. Αυτό σηµαίνει πρακτικά ότι µπορεί στο τρίτο τρίµηνο του 2014 οι συντάξεις να µειωθούν κατά 5% και στο τέταρτο τρίµηνο του 2014 να έρθει άλλο ένα -5%. 9. Ερχεται µείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών στο ΙΚΑ κατά 1,3 ποσοστιαίες µονάδες µε προϋποθέσεις που θα καθοριστούν στο επόµενο διάστηµα. Η µείωση των εισφορών θα προκαλέσει µια απώλεια εσόδων της τάξης των 280 εκατ. ευρώ που το ΙΚΑ θα πρέπει να καλύψει χωρίς να καταφύγει σε έκτακτη κρατική χρηµατοδότηση. Το 2015 και το 2016 θα γίνουν οι επόµενες δύο µειώσεις στις εισφορές ώστε να ολοκληρωθεί η πρόβλεψη του Μνηµονίου για µια συνολική µείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 3,9 ποσοστιαίες µονάδες από το 2014 ως το Τι σηµαίνει αυτή η µείωση; Οτι η µείωση των εσόδων θα φέρει αναπόφευκτα και µείωση των συνταξιοδοτικών παροχών. 10. Ερχεται µείωση των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλουν ΕΚΟ και τράπεζες για όλο το προσωπικό που απασχολούν. Οι εισφορές -όπως αναφέρει το Μνηµόνιο- θα πρέπει να πέσουν στα επίπεδα του ΙΚΑ. Σήµερα οι ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη σε ΕΚΟ και κυρίως στις τράπεζες φτάνουν στο 26% όταν στο ΙΚΑ η εργοδοτική εισφορά είναι 13,3%. Ο τρόπος που θα γίνει η µείωση των εισφορών στις ΕΚΟ και τις τράπεζες θα προσδιορίσει και το πόσο θα µειωθούν και οι συντάξεις, καθώς είναι βέβαιο ότι από αυτή την αλλαγή θα µειωθούν οι κύριες συντάξεις που χορηγούν τα εν λόγω (πρώην ευγενή) Ταµεία. Tο µέτρο αφορά όλους τους παλαιούς (προσληφθέντες µέχρι 31/7/2008) εργαζοµένους σε OTE, OΣE, HΣAΠ, στα EΛTA, στην ETE, στην πρώην ETBA, στην TτE και την Eθνική Aσφαλιστική, για τους οποίους καταβάλλονται υψηλότερες εισφορές, σε σχέση µε το IKA, και µεγαλύτερες συντάξεις. 11. Προωθείται µε νοµοθετική διάταξη που ήδη επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας η συνταξιοδότηση των αγροτών µε 40 έτη ασφάλισης σε ηλικία 62 ετών. Το µέτρο θα ισχύει από το Παράλληλα µειώνεται η βασική σύνταξη του ΟΓΑ. Οσοι συνταξιοδοτηθούν το 2014 από τον ΟΓΑ θα πάρουν ως βασική σύνταξη 172 ευρώ καθώς µε το νόµο του 1998 (σύσταση κλάδου κύριας ασφάλισης στον ΟΓΑ) προβλέπεται ότι από το 2003 και κάθε χρόνο η βασική σύνταξη θα µειώνεται κατά 4% έως ότου να καταργηθεί (2026). Το 2014 η µείωση είναι 48% και η βασική των 360 πέφτει στα 172 ευρώ. Το ποσό των 360 ευρώ µόνο συµβολικό είναι παρά ουσιαστικό, καθώς τα 360 ευρώ του ΟΓΑ παίρνουν όσοι ήταν συνταξιούχοι µέχρι και το Κόβεται το ΕΚΑΣ από συνταξιούχους που είναι κάτω των 65 ετών. Το επίδοµα θα χάσουν από το 2014 περίπου δικαιούχοι που είναι σήµερα από 60 έως 64 ετών. Από την περικοπή αυτή εκτιµάται ότι θα εξοικονοµηθούν 114 εκατ. ευρώ. 13. Αλλάζουν τα κριτήρια για το επίδοµα ανεργίας. Από το 2014 θα παίρνουν επίδοµα όσοι είχαν επιδοτηθεί µέχρι 400 ηµέρες συνολικά στην τελευταία 4ετία. Ετσι, αν ένας άνεργος επιδοτήθηκε στα έτη για 400 ηµέρες από τον ΟΑΕ, δεν θα δικαιούται επίδοµα το Αν επιδοτήθηκε για 350 ηµέρες θα δικαιούται επίδοµα ανεργίας αλλά µόνο για 50 ηµέρες ώστε να συµπληρωθούν οι 400 µέρες της επιδότησής του. Σύµφωνα µε πληροφορίες η διάταξη αυτή ήδη επανεξετάζεται και αναζητείται τρόπος όχι για να αυξηθούν οι µέρες της επιδότησης, αλλά για να µη µείνουν χωρίς επιδόµατα το 2014 οι άνεργοι που θα τα δικαιούνται το 2015 και το Επανεξετάζεται

4 το σύστηµα καθορισµού του κατώτατου µισθού των 586 ευρώ. Στο επικαιροποιηµένο Μνηµόνιο αναφέρεται ότι θα πρέπει να επανεξεταστεί όλη η δοµή του κατώτατου µισθού στο πρώτο τρίµηνο του 2014 και είναι πιθανό -όπως έχει ήδη διατυπωθεί σε non paper της τρόικας από τον περασµένο Απρίλιο- ότι από τον κατώτατο µισθό θα καταργηθούν οι τριετίες. Αυτό σηµαίνει ότι τα 586 ευρώ θα είναι «ξερός» µισθός και αν οι εργοδότες το επιθυµούν θα πληρώνουν τις προσαυξήσεις λόγω τριετιών. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι υπάρχει και ρήτρα επανεξέτασης στο τέλος του 2013 της Συλλογικής Σύµβασης Εργασίας που υπέγραψε η ΓΣΕΕ µε τις εργοδοτικές οργανώσεις το καλοκαίρι πλην του ΣΕΒ. 15. Αρχίζει η πιλοτική εφαρµογή του ελάχιστου εγγυηµένου εισοδήµατος. Πρόκειται για ένα συµπληρωµατικό ποσό της τάξης των ευρώ που θα χορηγείται σε οικογένειες µε χαµηλό εισόδηµα, ώστε να περνούν πάνω από το όριο της φτώχειας. Το εγγυηµένο εισόδηµα θα αφορά περίπου δικαιούχους και την πρώτη χρονιά (2014) θα εφαρµοστεί σε δύο περιοχές της χώρας. 16. Επεκτείνεται η καταβολή του επιδόµατος των 200 ευρώ και σε µακροχρόνια ανέργους, που είναι σήµερα κάτω των 45 ετών και εξαιρούνται από τη χορήγησή του. Το επίδοµα θα δίνεται σε όσους έχουν ετήσιο οικογενειακό εισόδηµα µέχρι ευρώ, προσαυξανόµενο κατά 586,08 ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο και σε ηλικίες από ετών, ενώ σήµερα καταβάλλεται σε ηλικίες από ετών και µε εισόδηµα ως τα ευρώ. 17. Αυξάνεται στο 95% (από 80% που είναι σήµερα) το ποσοστό της προσωρινής σύνταξης. Από το 2014, σύµφωνα µε τη διάταξη του υπουργείου Εργασίας που αποκάλυψε πρόσφατα ο Τύπος της Κυριακής, οι ασφαλισµένοι που συνταξιοδοτούνται από όλα τα Ταµεία (πλην ηµοσίου) θα δικαιούνται το 95% του ποσού σύνταξης που αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης και στις αποδοχές που λαµβάνονται υπόψη για τον υπολογισµό της σύνταξης. 18. Η εφορία µπαίνει στους λογαριασµούς των αγροτών για τις εισφορές στον ΟΓΑ. Με νοµοθετική ρύθµιση που ήδη προωθείται από το υπουργείο Εργασίας θα επιτρέπεται από τη Γενική Γραµµατεία Πληροφοριακών Συστηµάτων να ελέγχει φορολογικά τους αγρότες και να διασταυρώνει τα εισοδήµατά τους και τις επιδοτήσεις που παίρνουν, προκειµένου να εισπράττει ο ΟΓΑ τα χρωστούµενα από τις ασφαλιστικές τους εισφορές. 19. Με νοµοθετική διάταξη του υπουργείου οι ελεύθεροι επαγγελµατίες θα πληρώνουν από την 1η/1/2014 την εισφορά για επικουρική ασφάλιση στο ΕΤΕΑ. Σήµερα η πληρωµή εισφοράς για επικουρική σύνταξη στον ΟΑΕΕ είναι προαιρετική. Με τη νέα ρύθµιση γίνεται υποχρεωτική και για τους ελεύθερους επαγγελµατίες. 20. Ετοιµάζεται η µεγάλη ανατροπή στα Ταµεία, καθώς µε την επιτροπή για το ασφαλιστικό που ανακοινώνει την ερχόµενη εβδοµάδα, σύµφωνα µε πληροφορίες, ο υπουργός Εργασίας, προωθείται η ριζική αλλαγή στον τρόπο υπολογισµού των συντάξεων µε κατάργηση των επιµέρους τρόπων υπολογισµού που ισχύουν για τα χρόνια ασφάλισης µέχρι το 2008, ή το 2010, ώστε να προετοιµαστεί το έδαφος για τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ που θα παίρνουν από το 2015 όσοι έχουν 35 έτη παραµονής στην Ελλάδα, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα είναι ανάλογο των εισφορών που έχουν πληρώσει καθόλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Κεντρικό θέµα στην ατζέντα του ασφαλιστικού είναι η πλήρης κατάργηση των 90 µικρών και διάσπαρτων Ταµείων και τοµέων ασφάλισης που λειτουργούν σήµερα και η περαιτέρω ενοποίηση των ασφαλιστικών ταµείων σε τρία: ΙΚΑ, ΟΓΑ και ΟΑΕΕ. 21. Ερχεται η νέα «διαδοχική ασφάλιση» καθώς το υπουργείο Εργασίας και το ΙΚΑ επανεξετάζουν τόσο τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης όσο και τους συντελεστές υπολογισµού των συντάξεων για τους ασφαλισµένους που έχουν περάσει από δύο ή περισσότερα Ταµεία. Σύµφωνα µε πληροφορίες σκοπός της «νέας διαδοχικής» είναι να µπει φραγµός σε περιπτώσεις πρόωρης συνταξιοδότησης. 22. Ετοιµάζεται η είσοδος των ιδιωτικών συστηµάτων ασφάλισης και συνταξιοδότησης µε πυλώνα σχετική µελέτη που ήδη έχει ετοιµαστεί για τον ασφαλιστικό

5 φορέα της Τραπέζης της Ελλάδος. Η µελέτη αυτή -όπως αποκαλύπτει σήµερα ο «ΤτΚ»- έχει εκπονηθεί από την εταιρία Ernst Young και σύµφωνα µε τις πρώτες πληροφορίες αναφέρει ότι ένα µέρος της σύνταξης για τα χρόνια ασφάλισης από το 2014 ή το 2015 και µετά θα µπορεί να καταβάλλεται από ιδιωτική ασφάλιση.