ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΛΟΥΡΙΩΤΙΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013-2014 ΒΑΘΜΟΣ...... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ... ΥΠΟΓΡΑΦΗ... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26/05/2014 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΩΡΑ: 7.45-9.45 ΤΑΞΗ: Α ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ.:... Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από 12 δακτυλογραφημένες σελίδες και τρία (3) μέρη. Στη σελίδα 13 υπάρχει τυπολόγιο όπου παρατίθενται χρήσιμοι τύποι και σταθερές. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού και μη σφραγισμένης υπολογιστικής μηχανής. Οι γραφικές παραστάσεις και τα σχήματα μπορούν να γίνουν με μολύβι. Μ Ε Ρ Ο Σ Α : Το μέρος αυτό αποτελείται από έξι (6) ερωτήσεις. Να απαντήσετε σε ΟΛΕΣ τις ερωτήσεις του μέρους αυτού. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με πέντε (5) μονάδες. Ερώτηση 1: (α) Να χρησιμοποιήσετε τις πιο κάτω εικόνες και να γράψετε τα μήκη των δύο μολυβιών σε cm: cm Χάρακας 1 Μήκος μολυβιού 1: Μέχρι πιο σημαντικό ψηφίο είστε σίγουροι για τη μέτρησή σας; Σελίδα 1 από 13
cm Χάρακας 2 Μήκος μολυβιού 2: Μέχρι πιο σημαντικό ψηφίο είστε σίγουροι για τη μέτρησή σας; (β) Το μολύβι της Νεφέλης έχει μήκος 5,15cm. Με ποιο από τους δύο χάρακες έχει γίνει η μέτρηση; (μ.1) Ερώτηση 2: Σε πείραμα με χρονογράφο (ticker-timer) που έγινε στο εργαστήριο, χρησιμοποιήσαμε ένα αυτοκινητάκι και πήραμε την πιο κάτω χαρτοταινία της κίνησής του. Δίνεται: το χρονικό διάστημα από τελεία σε τελεία είναι 0,02 s και η απόστασή τους 1cm. (α) Να χαρακτηρίσετε και να δικαιολογήσετε το είδος της κίνησης που εκτελεί το αυτοκινητάκι. (β) Εάν το αυτοκινητάκι κινείται με διπλάσια ταχύτητα, να σχεδιάσετε τις τελείες στην πιο κάτω χαρτοταινία, η οποία έχει το ίδιο μήκος με την αρχική. Ερώτηση 3: (α) Τι ονομάζουμε αδράνεια ενός σώματος; Σελίδα 2 από 13
(β) Στο τροχαίο της εικόνας, το φορτηγό συγκρούστηκε με το μικρό ακίνητο αυτοκίνητο. Ο οδηγός του φορτηγού ξέχασε να δέσει τη σκάλα στην οροφή και η σκάλα έφυγε προς τα εμπρός, όταν κτύπησε το φορτηγό το σταματημένο αυτοκίνητο. Να εξηγήσετε γιατί η σκάλα έφυγε προς τα εμπρός. Ερώτηση 4: (α) Τι σημαίνει ότι ένα αυτοκίνητο κινείται με μέση ταχύτητα 20 m/s; (β) Η στήλη 1 του πιο κάτω πίνακα δείχνει τα διανύσματα της επιτάχυνσης α και της ταχύτητας υ ενός κινητού. Η στήλη 2 αναφέρει το όνομα της αντίστοιχης κίνησης. Να αντιστοιχίσετε τη στήλη 1 με τη στήλη 2. ΣΤΗΛΗ 1 ΣΤΗΛΗ 2 α α = 0 α υ υ υ Ευθύγραμμη ομαλή κίνηση Ευθύγραμμη ομαλά επιταχυνόμενη κίνηση Ευθύγραμμη ομαλά επιβραδυνόμενη κίνηση Ερώτηση 5: Ο Τέλης κλωτσά με δύναμη τον τοίχο. (α) Να σχεδιάσετε στο διπλανό σχήμα τις δυνάμεις αλληλεπίδρασης, ποδιού τοίχου. (β) Να εξηγήσετε γιατί ο Τέλης πόνεσε το πόδι του, αναφέροντας το σχετικό νόμο του Νεύτωνα. Σελίδα 3 από 13
Ερώτηση 6: (α) Να γράψετε πότε ένα σώμα περικλείει: βαρυτική δυναμική ενέργεια κινητική ενέργεια (β) Στα σχήματα δείχνονται οι θέσεις μιας σφαίρας, που εκτοξεύτηκε κατακόρυφα προς τα πάνω. Στην πρώτη θέση η σφαίρα ανεβαίνει, στη δεύτερη βρίσκεται στο ανώτερο σημείο και στην τρίτη κατεβαίνει. Να αναφέρετε τις ενεργειακές μετατροπές που έχουμε κατά την: (ι) άνοδο της σφαίρας: (ιι) κάθοδο της σφαίρας: Μ Ε Ρ Ο Σ Β : Το μέρος αυτό αποτελείται από έξι (6) ερωτήσεις. Να απαντήσετε μόνο σε τέσσερις (4) ερωτήσεις του μέρους αυτού. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες. Ερώτηση 7: Ο Γκούφη, ο γνωστός ήρωας του Disney, κάνει την διαδρομή Α Β Γ πάνω στον άξονα κίνησης Χ Χ όπως στο πιο κάτω σχήμα. Β Α Γ Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι X -4-2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Χ m (α) Ποια είναι η αρχική θέση ΧΑ και ποια η τελική θέση ΧΓ του Γκούφη; ΧΑ = ΧΓ = Σελίδα 4 από 13
(β) Να υπολογίσετε τη μετατόπιση του Γκούφη για τη συνολική διαδρομή Α Β Γ και να σχεδιάσετε στο πιο πάνω σχήμα το διάνυσμα της μετατόπισης. (μ.2+1) (γ) Να υπολογίσετε το συνολικό διάστημα που έκανε ο Γκούφη για τη συνολική διαδρομή Α Β Γ. (δ) Αν ο Γκούφη κάνει τη διαδρομή Α Β Γ σε 10s, να υπολογίσετε τη μέση αριθμητική ταχύτητά του. Ερώτηση 8: Δίνεται η γραφική παράσταση θέσης χρόνου για την κίνηση ενός ποδηλάτη. (α) Να συμπληρώσετε τον πίνακα και να σχεδιάσετε την κίνηση του ποδηλάτη. (μ.4) X (m) 30 20 10 t(s) x(m) 0-10 1 2 3 4 5 t (s) 0-20 -30 (β) Να χαρακτηρίσετε την κίνησή του. (γ) Πόση είναι μετατόπισή του για το χρονικό διάστημα των 5s; Να υπολογίσετε τη διανυσματική ταχύτητά του. 15 10 5 υ(m/s) 0-5 1 2 3 4 5 t (s) (δ) Να χαράξετε τη γραφική παράσταση της διανυσματικής ταχύτητας συναρτήσει του χρόνου. -10-15 Σελίδα 5 από 13
Ερώτηση 9: (α) Να γράψετε τι ονομάζουμε συνισταμένη δύναμη. (β) Στο πιο κάτω σώμα Σ, ασκούνται οι δυνάμεις Σ F1 = 5N και F2 = 8N, F2 F1 όπως φαίνεται στο σχήμα. Να υπολογίσετε την τιμή της συνισταμένης δύναμης που ασκείται στο σώμα και να σχεδιάσετε πάνω στο σώμα τη συνισταμένη δύναμη. (γ) Οι δυνάμεις F1 = 8N και F2 = 6N ασκούνται στον κρίκο του διπλανού σχήματος και είναι κάθετες μεταξύ τους. (ι) Να υπολογίσετε τη συνισταμένη των δυνάμεων F1 και F2 (μέτρο, διεύθυνση και φορά) και να τη σχεδιάσετε στο σχήμα. (μ.4) F2 F1 (ιι) Να σχεδιάσετε στο σχήμα τη δύναμη η οποία ισορροπεί τις δυνάμεις F1 και F2. (μ.1) Ερώτηση 10: (α) Να συμπληρώσετε τα κενά στην ακόλουθη πρόταση: Σύμφωνα με το δεύτερο νόμο του Νεύτωνα (θεμελιώδη νόμο της Μηχανικής), η επιτάχυνση ενός σώματος είναι ανάλογη με τη συνισταμένη... που ασκείται στο σώμα και αντίστροφη ανάλογη με τη... του σώματος. (β) Ένας άνθρωπος σπρώχνει με το χέρι του το τούβλο του σχήματος ασκώντας στο τούβλο δύναμη F = 1N και το τούβλο αποκτά επιτάχυνση α = 0,2m/s 2. Σελίδα 6 από 13
(ι) Αν ο άνθρωπος σπρώξει με το χέρι του δύο πανομοιότυπα τούβλα, ασκώντας τώρα την ίδια δύναμη F = 1N σε διπλάσια μάζα, πόση θα γίνει η επιτάχυνση που αποκτούν τα τούβλα; Να εξηγήσετε την απάντησή σας. (ιι) Αν ο άνθρωπος σπρώξει και με τα δύο του χέρια το αρχικό τούβλο κάνοντας έτσι διπλάσια τη δύναμη που ασκείται στο τούβλο, F = 2N, πόση θα γίνει η επιτάχυνση που αποκτά το τούβλο; Να εξηγήσετε την απάντησή σας. (γ) Στο κιβώτιο του διπλανού σχήματος, μάζας m = 3kg, ασκείται δύναμη F = 10N και έχει τριβή με το δάπεδο Τ = 2Ν. Να υπολογίσετε την τιμή της επιτάχυνσης που αποκτά το κιβώτιο. Δίνεται: συνφ = 0,8 ημφ = 0,6 (μ.4) Τ F φ Ερώτηση 11: Το σώμα Σ1 δέχεται τις δυνάμεις F = 10N, N = 12N, θέση 1 N θέση 2 T = 2N και B = 12N, όπως φαίνεται στο σχήμα και Σ 1 T μετατοπίζεται από τη θέση 1 F Σ 1 στη θέση 2 κατά Δx = 2m. Δx B Δίνονται: συν0 ο =1, συν90 ο =0, συν180 ο =-1, συν270 ο =0. (α) Να υπολογίσετε το έργο κάθε δύναμης και να το χαρακτηρίσετε αν είναι παραγόμενο / καταναλισκόμενο ή μηδενικό. (μ.6) WF = WN = Σελίδα 7 από 13
WT = WB = (β) Να υπολογίσετε το συνολικό έργο των δυνάμεων αυτών. (γ) Να δικαιολογήσετε ότι η κίνηση του σώματος είναι ομαλά επιταχυνόμενη. Ερώτηση 12: Για να μελετήσουμε την ευθύγραμμη κίνηση ενός αμαξιού πραγματοποιήσαμε την πιο κάτω πειραματική διάταξη. Αφήσαμε το αμαξάκι από τη θέση Α να κυλήσει στο κεκλιμένο επίπεδο. θέση Α (α) Να ονομάσετε τα υλικά που χρησιμοποιήσαμε. (β) Για την κίνηση αυτή πήραμε τις ακόλουθες τιμές της ταχύτητας υ του κινητού στις αντίστοιχες χρονικές στιγμές t. χρόνος t (s) 0 1 2 3 4 5 χ ταχύτητα υ (m/s) 0 2 4 6 8 10 (ι) Με βάση τις τιμές του πίνακα να κάνετε, σε βαθμολογημένους άξονες, τη γραφική παράσταση ταχύτητας - χρόνου, υ = f (t). (μ.4) Σελίδα 8 από 13
(ιι) Ποιο συμπέρασμα προκύπτει για τον τρόπο που μεταβάλλεται η ταχύτητα σε σχέση με το χρόνο; (μ.1) (ιιι) Ποιο φυσικό μέγεθος μας δίνει το εμβαδόν της γραφικής παράστασης ταχύτητας-χρόνου; Να υπολογίσετε την τιμή αυτού του φυσικού μεγέθους. (μ.1+2) Μ Ε Ρ Ο Σ Γ : Το μέρος αυτό αποτελείται από τρεις (3) ερωτήσεις. Να απαντήσετε μόνο σε δύο (2) ερωτήσεις αυτού του μέρους. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δεκαπέντε (15) μονάδες Ερώτηση 13: Η διπλανή γραφική παράσταση δείχνει πώς μεταβάλλεται η ταχύτητα ενός αμαξιού που κινείται ευθύγραμμα, σε σχέση με το χρόνο κίνησής του. (α) Να περιγράψετε και να δικαιολογήσετε την κίνηση που εκτελεί το αμάξι, σε καθένα από τα χρονικά διαστήματα: (μ.6) 0 8s: 8 20s: 20 30s: Σελίδα 9 από 13
(β) Να γράψετε τη στιγμιαία ταχύτητα του αμαξιού για τις πιο κάτω χρονικές στιγμές: t1 = 6s: υ1 = t2 = 15s: υ2 = t3 = 22s: υ3 = (γ) Να υπολογίσετε από τη γραφική παράσταση, την επιτάχυνση του αμαξιού στα χρονικά διαστήματα: 0 8s: α1 = 8 20s: α2 = 20 30s: α3 = (δ) Nα χαράξετε σε βαθμολογημένους άξονες τη γραφική παράσταση επιτάχυνσης χρόνου, α = f (t) για όλη τη διάρκεια της κίνησης του αμαξιού. Ερώτηση 14: Να λύσετε τα ακόλουθα προβλήματα: (α) Ένα αυτοκίνητο κινείται στον αυτοκινητόδρομο με σταθερή ταχύτητα. Στη διεύθυνση της κίνησης, Τ= 700Ν ασκούνται στο αυτοκίνητο οι δυνάμεις Τ = 700 Ν και F, όπως φαίνεται στο σχήμα. Να υπολογίσετε το μέτρο της δύναμης F. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. F Σελίδα 10 από 13
(β) Από ένα νήμα κρεμάμε σφαίρα βάρους Β = 5 Ν, όπως φαίνεται στο σχήμα. Η σφαίρα ισορροπεί. Να υπολογίσετε το μέτρο της δύναμης S. Οι δυνάμεις Β και S αποτελούν ζεύγος δυνάμεων; Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας. (μ.1+2) S B = 5 N (γ) Σιδερένια σφαίρα, μάζας m = 2,0kg, είναι δεμένη με σχοινί και έλκεται από μαγνήτη όπως στο σχήμα. φ Δίνεται: ημφ = 0,6 και συνφ = 0,8 (ι) Να σχεδιάσετε όλες τις δυνάμεις που ασκούνται στη σφαίρα και για κάθε μια από αυτές να γράψετε αν είναι δύναμη επαφής ή Σ δύναμη πεδίου. Δυνάμεις επαφής: Δυνάμεις πεδίου: (ιι) Να υπολογίσετε όλες τις δυνάμεις που ασκούνται στη σφαίρα. μαγνήτης (μ.6) Ερώτηση 15: (α) Για τη μελέτη του θεμελιώδους νόμου της μηχανικής πραγματοποιήσαμε την πιο κάτω πειραματική διάταξη. (ι) Να ονομάσετε τα πειραματικά όργανα που χρησιμοποιήσαμε. Σελίδα 11 από 13
(ιι) Να περιγράψετε με συντομία τη διαδικασία που ακολουθήσαμε για να επαληθεύσουμε ότι η επιτάχυνση που αποκτά το αμαξάκι είναι ανάλογη της δύναμης που ασκείται σ αυτό. (μ.6) (β) Στο ακίνητο σώμα μάζας m = 2kg του σχήματος ασκούνται οι δυνάμεις F1 = 12N, F2 = 8N και F3 = 4N. Να βρείτε: (ι) τη συνισταμένη δύναμη που ασκείται στο σώμα. F 3 F 2 F 1 (ιι) την επιτάχυνσή του. (ιιι) την τιμή της ταχύτητάς του σε χρόνο 2s μετά την εκκίνησή του. O Διευθυντής Ιωάννης Ορφανίδης Σελίδα 12 από 13
Μέση Ταχύτητα ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΥ ΚΟΡΜΟΥ, Α ΛΥΚΕΙΟΥ Κινηματική Υλικού Σημείου σε μια διάσταση Εξισώσεις Ομαλά Επιταχυνόμενης Κίνησης Δεύτερος νόμος του Νεύτωνα Βάρος v Δx Δt 1 x v t α 2 v v0 t v 2 v 2 0 t 2 0 2 x Νόμοι του Νεύτωνα για την κίνηση Ενέργεια, Έργο F ma B mg Έργο δύναμης W Fx Κινητική ενέργεια Βαρυτική Δυναμική Ενέργεια Επιτάχυνση της βαρύτητας κοντά στην επιφάνεια της Γης Σταθερές 1 2 mv 2 E mgh m g 9,81 2 s Σελίδα 13 από 13