Αναλφαβητισμός, Σχολική Αποτυχία, Βία και Παραβατικότητα και Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση Του Δημήτρη Μικελλίδη Προέδρου ΠΟΕΔ Η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση θα πρέπει να στοχεύει στην εξάλειψη ή έστω στη δραστική μείωση του αναλφαβητισμού, στην αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας και κατ επέκταση στην πρόληψη της βίας και της παραβατικότητας. Πρόκειται για τρία θέματα, αλληλένδετα, που απασχόλησαν το Υπουργείο Παιδείας και τις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις και ευρύτερα την κοινωνία ουκ ολίγες φορές τις τελευταίες δυο τουλάχιστο δεκαετίες. Σε μια περίοδο που γίνεται συνεχώς επίκληση στην Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση, τα τρία αυτά ζητήματα έρχονται κι επανέρχονται με προτάσεις, κείμενα εργασίας, συζητήσεις κλπ., αλλά χωρίς απτά και ουσιαστικά μέτρα που έχουν πολλάκις συζητηθεί και έχουν καταγραφεί ως σημεία συμφωνίας. Η ΠΟΕΔ σε πολλά από τα έγγραφά της που κατέθεσε κατά καιρούς για διάφορα ζητήματα (π.χ. βία και παραβατικότητα, στασιμότητα, αξιολόγηση, επιμόρφωση, σχολική αποτυχία κλπ.) κατέθεσε απόψεις και εισηγήσεις που ουσιαστικά οδηγούν στην αντιμετώπιση των φαινομένων που απασχολούν το παρόν άρθρο. Σταχυολογώ μερικά σημεία των κατά καιρούς θέσεων της ΠΟΕΔ, που παραμένουν βεβαίως σε ισχύ, και για τις οποίες θέσεις όχι μόνο δε διαφώνησε κανείς (ούτε Υπουργείο ούτε άλλος φορέας) αλλά αντίθετα, είτε μέσω του Στρατηγικού Σχεδιασμού του Άκη Κλεάνθους είτε μέσω κειμένων εργασίας του ίδιου του ΥΠΠ είτε μέσω πορισμάτων διαφόρων Επιτροπών που το ίδιο το Υπουργείο όρισε, υπάρχει ταύτιση απόψεων. Ας θυμηθούμε κάποια από αυτά: 1. Επέκταση της οργανωμένης, υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης ένα χρόνο κάτω από την προδημοτική, έτσι ώστε κάθε παιδί να έχει την ευκαιρία διετούς υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής. 2. Δεύτερος δάσκαλος στην Α τάξη δημοτικού, γιατί ακριβώς τα προβλήματα αναλφαβητισμού ξεκινούν από τη βασική εκπαίδευση και η πρόληψη είναι πάντα καλύτερη από την εκ των υστέρων αντιμετώπιση. 3. Τεστ ετοιμότητας φοίτησης στην Α δημοτικού, τουλάχιστον για εκείνες τις περιπτώσεις που δημιουργούν σημαντικές υποψίες κατά πόσο μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της πρώτης τάξης. Στη δημόσια προσωπική
τοποθέτηση ενός Λειτουργού του Υπουργείου ότι τα τεστ ετοιμότητας είναι αναχρονισμός, η απάντηση είναι απλή: αναχρονισμός είναι η έλλειψη ολοκληρωμένης πολιτικής προς αποφυγή του αναλφαβητισμού και αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας. Και εν πάση περιπτώσει, ας διαβάσει και το Στρατηγικό Σχεδιασμό του Υπουργείου Παιδείας που, όπως ο νυν Υπουργός Παιδείας τοποθετήθηκε δημόσια, δεν έχει ανατραπεί. 4. Οργανωμένη ενισχυτική διδασκαλία κυρίως στις μικρές τάξεις του Δημοτικού Σχολείου. Τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται εν τη γενέσει τους. 5. Ορθολογιστική πολιτική για αλλόγλωσσους μαθητές με πλήρως οργανωμένα τμήματα υποδοχής, όπως αυτά περιγράφονται σε αναλυτική πρόταση της ΠΟΕΔ η οποία έγινε μεν δεκτή από πλευράς ΥΠΠ αλλά εφαρμόστηκε επιλεκτικά και κουτσουρεμένα ελέω οικονομικίστικης αντίκρισης. 6. Στήριξη και αναβάθμιση του «Υπεύθυνου δασκάλου και νηπιαγωγού Τμήματος», έτσι όπως αναλύεται σε εμπεριστατωμένο έγγραφο της ΠΟΕΔ, αφού αυτός ο θεσμός συμβάλλει τα μέγιστα στην αντιμετώπιση συναισθηματικών προβλημάτων, πρόληψης βίας και παραβατικότητας, ουσιαστικής μαθησιακής στήριξης των παιδιών κλπ. 7. Έμφαση στα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα τόσο σε σχέση με το περιεχόμενο της ύλης όσο και με την έκτασή της. 8. Στήριξη στις νηπιαγωγούς και τους δασκάλους για εφαρμογή των πάμπολλων νέων διδακτικών μεθόδων και δραστηριοτήτων που γνωρίζουν και επιχειρούν να εφαρμόσουν οδηγώντας τη μαθησιακή διαδικασία σε άλλες λεωφόρους, χαράς και δημιουργίας. 9. Ανάπτυξη Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας. Η συνεργασία εκπαιδευτικών και ψυχολόγων για περιπτώσεις παιδιών με μαθησιακά, συναισθηματικά και άλλα προβλήματα είναι σήμερα επιβεβλημένη. 10. Μείωση παιδιών ανά τμήμα στα 20, στήριξη μικρών σχολείων με συμπλέγματα τάξεων, ίδρυση περιφερειακών σχολείων όπου οι συνθήκες και οι τοπικές κοινωνίες το επιτρέπουν. 11. Ειδικά για το θέμα της βίας και παραβατικότητας, η ΠΟΕΔ έχει καταθέσει αναλυτικό έγγραφο με 13 σημεία που συμπληρώνουν το έγγραφο που κατάθεσε το ίδιο το Υπουργείο. Τα πιο πάνω είναι μέροςτων πολλών σημείων πουθα μπορούσα να απαριθμήσω. Επέλεξα να καταγράψω κάποια πολύ σημαντικά για τα οποία δεν
υπάρχει ουσιαστική διαφορά με το ΥΠΠ. Επομένως, φτάνουμε στο δια ταύτα. Προς τι οι ατέρμονες συζητήσεις, οι συνεχείς καταθέσεις εγγράφων εργασίας στο Συμβούλιο Δημοτικής και Μέσης; Τα πιο πάνω κοινά αποδεκτά σημεία υλοποιούνται με πολιτικές αποφάσεις και όχι με συνέχιση μιας δημόσιας συζήτησης. Το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας, αν πραγματικά πιστεύει στην Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση, οφείλει να αρχίσει τάχιστα την υλοποίηση των πιο πάνω μέτρων, αλλά και άλλων πολλών που έχουν σχέση με την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών κλπ. και πουόλα άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με τα θέματα που απασχολούν το παρόν άρθρο. Ότι η υλοποίησή τους απαιτεί οικονομικό κόστος είναι γνωστό. Όμως κανένα κόστος δεν είναι υπεράνω της σωστής και σωστικής εκπαίδευσης των παιδιών μας. Ας αφήσουν λοιπόν όλοι τα παχιά λόγια και τις συνεχείς δηλώσεις για δέσμευση στο όραμα της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης και ας κάνουν πράξη την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση μέσα από υλοποίηση εισηγήσεων που κατατέθηκαν και συμφωνήθηκαν.
Διευθυντή Δημοτικής Εκπαίδευσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Λευκωσία Λευκωσία, 29 Μαρτίου, 2010 Θέμα: Πολιτική για αναλφάβητους μαθητές / Ενισχυτική διδασκαλία Αξιότιμε κύριε, Η ΠΟΕΔ θεωρεί πως είναι θεμελιώδης υποχρέωση του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και γενικότερα των συντεταγμένων οργάνων της Πολιτείας, η διασφάλιση όλων εκείνων των μέτρων που θα αποτρέπουν ή μειώνουν δραστικά το φαινόμενο του αναλφαβητισμού ανάμεσα στους μαθητές μας. Γι αυτό θεωρεί πως μια σειρά από μέτρα είναι απαραίτητα, ώστε να εξαλειφθεί / μειωθεί το φαινόμενο αυτό: 1. Εξέταση της δυνατότητας εισαγωγής τεστ ετοιμότητας για φοίτηση στην Α τάξη, τουλάχιστο για εκείνα τα παιδιά της Προδημοτικής που υπάρχουν εύλογοι λόγοι αμφιβολίας κατά πόσο είναι έτοιμα να φοιτήσουν στο δημοτικό. 2. Τοποθέτηση δεύτερου εκπαιδευτικού στην Α τάξη κατά τρόπο υποβοηθητικό και ενισχυτικό του δασκάλου της τάξης. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι εισαγωγής μιας τέτοιας καινοτομίας, τους οποίους είμαστε να συζητήσουμε. 3. Μεταφορά των ωρών ενισχυτικής διδασκαλίας κατά κύριο λόγο στις μικρές τάξεις του δημοτικού σχολείου. 4. Τεστ διακρίβωσης της ικανότητας των μαθητών μας για κατοχή των βασικών δεξιοτήτων ανάγνωσης, γραφής, κατανόησης, αριθμητικής στο τέλος της Δ τάξης αντί της ΣΤ με στόχο την παροχή εξατομικευμένης βοήθειας στα παιδιά που την έχουν ανάγκη εγκαίρως, στις Ε και ΣΤ τάξεις και όχι μετά την εγγραφή τους στο γυμνάσιο. 5. Ανάπτυξη συγκεκριμένης εκπαιδευτικής προσέγγισης και σχετικού διδακτικού υλικού για όλες τις περιπτώσεις παροχής ενισχυτικής διδασκαλίας. 6. Σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών τόσο για την παροχή ενισχυτικής διδασκαλίας όσο και για τη διαχείριση τάξεων μικτής ικανότητας, όπου και φοιτούν παιδιά διαφόρων επιπέδων, ικανοτήτων και αναγκών.
Είμαστε πάντα στη διάθεση του Τμήματος για περαιτέρω συζήτηση των πιο πάνω ή/και άλλων μέτρων προς αποτροπή του φαινομένου του αναλφαβητισμού. Με τιμή, Ο Πρόεδρος, Ο Γ. Γραμματέας, Δημήτρης Μικελλίδης Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου 2
ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ Λεωφ. Μακαρίου Γ 18, 1065 Λευκωσία Κύπρος, Τηλ. : 22817585 Φαξ : 22817599, E-mail : poed@cytanet.com.cy Πέμπτη, 29 Απριλίου 2010 Πολιτική για αναλφάβητους μαθητές / Ενισχυτική διδασκαλία Αξιότιμε κύριε, Η ΠΟΕΔ θεωρεί πως είναι θεμελιώδης υποχρέωση του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και γενικότερα των συντεταγμένων οργάνων της Πολιτείας, η διασφάλιση όλων εκείνων των μέτρων που θα αποτρέπουν ή μειώνουν δραστικά το φαινόμενο του αναλφαβητισμού ανάμεσα στους μαθητές μας. Γι αυτό θεωρεί πως μια σειρά από μέτρα είναι απαραίτητα, ώστε να εξαλειφθεί / μειωθεί το φαινόμενο αυτό: 1. Εξέταση της δυνατότητας εισαγωγής δοκιμίου ετοιμότητας για φοίτηση στην Α τάξη, τουλάχιστο για εκείνα τα παιδιά της Προδημοτικής που υπάρχουν εύλογοι λόγοι αμφιβολίας κατά πόσο είναι έτοιμα να φοιτήσουν στο δημοτικό. 2. Τοποθέτηση δεύτερου εκπαιδευτικού στην Α τάξη κατά τρόπο υποβοηθητικό και ενισχυτικό του δασκάλου της τάξης. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι εισαγωγής μιας τέτοιας καινοτομίας τους οποίους είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε. 3. Μεταφορά των ωρών ενισχυτικής διδασκαλίας κατά κύριο λόγο στις μικρές τάξεις του δημοτικού σχολείου. 4. Δοκίμια διακρίβωσης της ικανότητας των μαθητών μας για κατοχή των βασικών δεξιοτήτων ανάγνωσης, γραφής, κατανόησης, αριθμητικής στο τέλος της Δ τάξης αντί της ΣΤ με στόχο την παροχή εξατομικευμένης βοήθειας στα παιδιά που την έχουν ανάγκη εγκαίρως, στις Ε και ΣΤ τάξη και όχι μετά την εγγραφή τους στο γυμνάσιο. 5. Μείωση του αριθμού παιδιών στην κρίσιμη Α τάξη στους 20 μαθητές. 6. Ενίσχυση του θεσμού των ΖΕΠ. 7. Ανάπτυξη συγκεκριμένης εκπαιδευτικής προσέγγισης και σχετικού διδακτικού υλικού για όλες τις περιπτώσεις παροχής ενισχυτικής διδασκαλίας. 8. Σύσταση και καταρτισμός Εθνικής Επιτροπής Παρατηρητηρίου για αντιμετώπιση του Αναλφαβητισμού. 9. Σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών τόσο για την παροχή ενισχυτικής 1
διδασκαλίας όσο και για τη διαχείριση τάξεων μικτής ικανότητας, όπου και φοιτούν παιδιά διαφόρων επιπέδων, ικανοτήτων και αναγκών. Είμαστε πάντα στη διάθεση του Τμήματος για περαιτέρω συζήτηση των πιο πάνω ή/και άλλων μέτρων προς αποτροπή του φαινομένου του αναλφαβητισμού. Με τιμή, Ο Πρόεδρος, Ο Γ. Γραμματέας, Δημήτρης Μικελλίδης Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου 2