ECDC: Αριστεία στην πρόληψη και στον έλεγχο των μολυσματικών νόσων

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΝΟΣΩΝ 500000 400000 300000 200000 ECDC: Αριστεία στην πρόληψη και στον έλεγχο των μολυσματικών νόσων www.ecdc.europa.eu

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου των Νόσων (ECDC) ιδρύθηκε το 2005 και είναι ο αρμόδιος οργανισμός της ΕΕ για την ενίσχυση της άμυνας της Ευρώπης κατά των μολυσματικών νόσων. Ο οργανισμός έχει έδρα τη Στοκχόλμη της Σουηδίας. Αποστολή του ECDC είναι ο εντοπισμός, η αξιολόγηση και η γνωστοποίηση των υφιστάμενων και των αναδυόμενων απειλών που ενέχουν οι μολυσματικές νόσοι για την ανθρώπινη υγεία και η συνδρομή του στον συντονισμό της ετοιμότητας και των ικανοτήτων ανταπόκρισης των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου των Νόσων, 2011. ISBN 978-92-9193-247-4 doi:10.2900/40021

ECDC: Αριστεία στην πρόληψη και στον έλεγχο των μολυσματικών νόσων Περιεχόμενα ECDC Συμβάλλει στη διάσωση ζωών....................................................................3 Στηρίζουμε την ετοιμότητα και την ανταπόκριση Είμαστε έτοιμοι τη στιγμή που πρέπει......................................................................4 Επιτήρηση Συλλογή και ανάλυση δεδομένων........................................................8 Επιστημονικές συμβουλές Στοιχεία για την ανάληψη δράσης...............................10 Ικανότητα και επικοινωνία στον τομέα της δημόσιας υγείας Αφουγκραζόμαστε και αντιδρούμε........................................................................14 Προγράμματα νόσων του ECDC Τι καλύπτουν......................................................18 Μολυσματικές νόσοι Ορισμένες μείζονες απειλές..............................................20 Πώς μπορείτε να συμμετέχετε...............................................................................22 Βασικά στοιχεία για τη διοίκηση............................................................................24 Η συνεργασία με τους εταίρους μας.......................................................................26 1

«Ως επαγγελματίες στον τομέα της δημόσιας υγείας, οι υπάλληλοι του ECDC εργάζονται για την προστασία και τη βελτίωση της υγείας των πολιτών. Στόχος μας είναι η αριστεία, διότι πιστεύουμε ότι η δημόσια υγεία είναι σημαντική.» Marc Sprenger, διευθυντής του ECDC 2

ECDC Συμβάλλει στη διάσωση ζωών Οι μολυσματικές νόσοι είναι η δουλειά μας. Πρέπει να βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση, να είμαστε αποδοτικοί και αποτελεσματικοί, αφού από μας εξαρτώνται πολλά. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατανοούν ότι οι μολυσματικές νόσοι δεν γνωρίζουν σύνορα και ότι, ως εκ τούτου, υπάρχει συνεχής ανάγκη για επιτήρηση και αξιολόγηση των κινδύνων ώστε να παρέχεται μια ισχυρή και αξιόπιστη γραμμή άμυνας για όλους τους Ευρωπαίους. Το επιστημονικό μας έργο συνδέεται στενά με αυτό των Υπουργείων Υγείας, των εθνικών ιδρυμάτων δημόσιας υγείας, των ερευνητών, των διευθυντών και των επαγγελματιών στον τομέα της δημόσιας υγείας σε κάθε χώρα της Ευρώπης, με τους οποίους διατηρούμε καθημερινή επαφή ανταλλάσσοντας πληροφορίες και παρέχοντας αναλύσεις, καθοδήγηση και τεχνική υποστήριξη. Η προστασία της Ευρώπης από τις μολυσματικές νόσους δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός. Το ECDC οικοδομήθηκε πάνω σε άρτια συντονισμένα συστήματα προειδοποίησης και ανταπόκρισης στον τομέα της δημόσιας υγείας, σε αυστηρά ανεξάρτητα επιστημονικά στοιχεία και αναλύσεις, στην ικανότητα λήψης άμεσης και αποφασιστικής δράσης και στην εξειδίκευση σε θέματα επικοινωνίας για την άμεση παροχή αξιόπιστων πληροφοριών σε εκείνους που τις χρειάζονται. Όλες οι κεντρικές και επιτόπιες επιχειρήσεις του ECDC οργανώνονται για να υποστηρίξουν και να ενισχύσουν αυτές τις ζωτικής σημασίας δράσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας, με στόχο να προσθέσουν αξία στον τρόπο ανταπόκρισης της εκάστοτε χώρας, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικών περιορισμών, συμβάλλοντας έτσι στη διάσωση ζωών. Το ECDC είναι ένας επιστημονικός και τεχνικός οργανισμός, όχι πολιτικός φορέας. Ο ρόλος μας είναι να παρέχουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στους εθνικούς φορείς χάραξης πολιτικής στον τομέα της υγείας τις συμβουλές και τα στοιχεία που χρειάζονται για τη λήψη αποφάσεων και την ανάληψη δράσης για την προστασία της δημόσιας υγείας. Η εργασία σε αυτό τον οργανισμό είναι ξεχωριστή. Όχι μόνο επειδή βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή της πρόληψης και του ελέγχου των μολυσματικών νόσων στην Ευρώπη, αλλά και λόγω του ενθουσιασμού, της πολυμορφίας και του επαγγελματισμού που διακρίνει την ομάδα μας. Το ECDC είναι μοναδικό. Είμαστε υπερήφανοι γιατί αποτελούμε τον κόμβο ενός εκτεταμένου ευρωπαϊκού δικτύου από αφοσιωμένους ειδικούς, επιστήμονες, μικροβιολόγους και επιδημιολόγους στον τομέα της δημόσιας υγείας πάνω από 10 000 τον αριθμό οι οποίοι συνεργάζονται με μας αλλά και με άλλους εταίρους, όπως η ΠΟΥ, για την προστασία των πολιτών από τις απειλές που ενέχουν οι μολυσματικές νόσοι. Εργαζόμαστε σκληρά για να συντονίσουμε αυτές τις προσπάθειες και να αντεπεξέλθουμε στη συνεχή εμπιστοσύνη και υποστήριξη της Ευρώπης. Με το παρόν φυλλάδιο σάς καλούμε να μάθετε περισσότερα για το έργο, τη δράση και την προσφορά μας. Marc Sprenger, διευθυντής του ECDC 3

Το ECDC συνεδριάζει καθημερινά για την παρακολούθηση των επιδημιών. Στηρίζουμε την ετοιμότητα και την ανταπόκριση Είμαστε έτοιμοι τη στιγμή που πρέπει Κάθε πρωί, οι εμπειρογνώμονες του ECDC συνεδριάζουν στο κέντρο διαχείρισης κρίσεων, τον στρατηγικό κόμβο του συστήματος έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης (ΣΕΣΑ) της ΕΕ, που αποτελεί το σύστημα ασφαλούς ανταλλαγής μηνυμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το οποίο συνδέεται με τις εθνικές αρχές ανά την Ευρώπη, καθώς και με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Στο πλαίσιο αυτής της καθημερινής συνάντησης στρογγυλής τραπέζης, το προσωπικό του ECDC: παρακολουθεί τις εξελίξεις που έλαβαν χώρα την προηγούμενη νύχτα σε σχέση με τις επιδημίες των μολυσματικών νόσων στη Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο, συζητά και εξετάζει τις «ενδείξεις» πιθανών νέων επιδημιών που προκύπτουν από αναφορές των μέσων ενημέρωσης ή από άμεσες αναφορές των επιδημιολόγων και των αρχών υγείας ανά τον κόσμο, προβαίνει σε άμεση αξιολόγηση της σπουδαιότητας νέων πιθανών απειλών, εξετάζει τις αιτήσεις πληροφοριών που υποβάλλουν οι χώρες, καταγράφει την πρόοδο των εν εξελίξει δραστηριοτήτων με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης των τρεχουσών επιδημιών, και ανταλλάσσει πληροφορίες, εμπειρίες και επιστημονικές συμβουλές με τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μετά τη συνεδρίαση, τα δεδομένα και οι συμβουλές διανέμονται σε επαγγελματίες που εργάζονται στον τομέα της δημόσιας υγείας και στο κοινό. 4

Εργαλεία πληροφοριών επιδημιολογικού χαρακτήρα Εντοπίζοντας τις απειλές για την έκδοση έγκαιρων προειδοποιήσεων Από την ίδρυση του οργανισμού το 2005, τα συστήματα ετοιμότητας και ανταπόκρισης σε κρίσεις του ECDC αναπτύσσονται και ενισχύονται συνεχώς μέσω των διαβουλεύσεων με ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες τόσο από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ όσο και εκτός αυτής, εξετάζονται από διοικητικά όργανα, υποβάλλονται σε δοκιμές μέσω παγκόσμιων και περιφερειακών ασκήσεων προσομοίωσης και εφαρμόζονται στην πράξη. Η προετοιμασία για την αντιμετώπιση κρίσεων είναι τόσο σημαντική όσο και η ανταπόκριση σε αυτές όταν παρουσιαστούν. Το ECDC επενδύει σε πολύ μεγάλο βαθμό στο να βοηθήσει τα κράτη μέλη να προετοιμάσουν τα δικά τους κέντρα διαχείρισης κρίσεων και να ενισχύσουν την ετοιμότητά τους σε εθνικό επίπεδο. Μία από τις βασικές λειτουργίες του ECDC είναι ο εντοπισμός και η άμεση ανταπόκριση στις απειλές μολυσματικών νόσων. Το ECDC έχει αναπτύξει μια διαδικτυακή πλατφόρμα ασφαλούς επικοινωνίας (πληροφοριακό σύστημα επιδημιολογικών πληροφοριών EPIS), το οποίο επιτρέπει την ανταλλαγή τεχνικών πληροφοριών και έγκαιρων προειδοποιήσεων για επιδημίες μολυσματικών νόσων σε διεθνές επίπεδο. Οι επιδημιολόγοι και οι μικροβιολόγοι που εργάζονται σε διαφορετικούς τομείς χρησιμοποιούν το EPIS για να προειδοποιήσουν τους συναδέλφους τους σε άλλες χώρες σχετικά με κρούσματα επείγοντος χαρακτήρα και να ανταλλάξουν απόψεις και επιστημονικές αναλύσεις σε διαδικτυακά φόρα. 5

Επιδημίες τροφιμογενών νόσων Το ECDC υποστήριξε και διευκόλυνε πλήθος πολυεθνικών ερευνών για τροφιμογενείς νόσους οι οποίες εντοπίστηκαν μέσω του δικτύου τροφιμογενών και υδατογενών νόσων και ζωονόσων. Αυτές οι συνεργατικές δραστηριότητες είχαν ως αποτέλεσμα την ταχεία και αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των συναφών εταίρων, περιλαμβανομένων των αρχών δημόσιας υγείας και ασφάλειας των τροφίμων στα κράτη μέλη, καθώς και βασικών παραγόντων σε επίπεδο ΕΕ, όπως το σύστημα ταχείας προειδοποίησης για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές (RASFF) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επίτευγμα αυτής της συνεργασίας ήταν η έγκαιρη απόσυρση μολυσμένων τροφίμων στα κράτη μέλη η οποία οδήγησε στην προστασία των καταναλωτών σε ολόκληρη την Ευρώπη. 6

Μετανάστευση και μολυσματικές νόσοι Το ζήτημα της μετανάστευσης και της υγείας αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για την ΕΕ τα τελευταία χρόνια. Η πολιτική δέσμευση της ΕΕ αντικατοπτρίζεται στις πολιτικές που διασφαλίζουν την πρόσβαση των μεταναστών στην υγειονομική περίθαλψη, καθώς και σε προγράμματα όπως το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την υγεία 2003 2008 και το δεύτερο πρόγραμμα κοινοτικής δράσης στον τομέα της υγείας 2008 2013 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το τελευταίο αυτό πρόγραμμα περιλαμβάνει σχέδια για την αποκατάσταση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας, το καθεστώς υγείας των μεταναστών και την επιβάρυνση από τις μολυσματικές νόσους, καθώς και πρότυπα παροχής υγειονομικής περίθαλψης σε παράνομους μετανάστες. Επίσης, το ECDC επενδύει επί σειρά ετών πόρους για την καλύτερη κατανόηση της σχέσης που συνδέει τη μετανάστευση και τη δημόσια υγεία. Ωστόσο, μπορούν να γίνουν περισσότερα για την αντιμετώπιση των αναγκών υγειονομικής περίθαλψης των μεταναστών. Κατά τα προσεχή έτη, το ECDC δεσμεύεται να βελτιώσει την επιτήρηση και την παρακολούθηση των μολυσματικών νόσων, να διασφαλίσει ότι τα προγράμματα πρόληψης και ελέγχου θα ανταποκρίνονται στα μεταβαλλόμενα πρότυπα της μετανάστευσης και της επιδημιολογίας των μολυσματικών νόσων, καθώς και ότι οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης θα καλύπτουν τις ειδικές ανάγκες των πληθυσμών μεταναστών. Οι άνθρωποι μετακινούνται περισσότερο από ποτέ. «Οι άνθρωποι εδώ είναι τόσο ενθουσιώδεις! Το προσωπικό αποτελεί σαφές παράδειγμα της πολυμορφίας της περιφέρειας και προσωπικά πιστεύω ότι αντικατοπτρίζει στο έπακρο την πολύτιμη ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η λειτουργία της οποίας βασίζεται στην ειρηνική συνεργασία.» Andrea Ammon, αναπληρώτρια διευθύντρια 7

Επιτήρηση Συλλογή και ανάλυση δεδομένων Στο επίκεντρο της δραστηριότητας του ECDC βρίσκεται η επιτήρηση των μολυσματικών νόσων, η οποία περιλαμβάνει τη συλλογή, αξιολόγηση, ανάλυση και διάδοση των συναφών επιστημονικών και τεχνικών δεδομένων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω του ευρωπαϊκού συστήματος επιτήρησης (TESSy). Η παροχή επιστημονικών στοιχείων για τις μολυσματικές νόσους μέσω του TESSy δίνει τη δυνατότητα στις ευρωπαϊκές χώρες να επιτύχουν καλύτερη και στοχευμένη ανταπόκριση. Η επιτήρηση ασκείται από κοινού με τα κράτη μέλη και πλήθος εμπειρογνωμόνων και ιδρυμάτων δημόσιας υγείας που τροφοδοτούν τις βάσεις δεδομένων. Η νομοθεσία της ΕΕ απαιτεί από όλα τα κράτη μέλη την τακτική υποβολή δεδομένων επιτήρησης στο ECDC για έναν προσυμφωνημένο κατάλογο 49 μολυσματικών νόσων, καθώς και την αναφορά επιδημιών που θα μπορούσαν να εξαπλωθούν σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η βάση δεδομένων περιέχει πληροφορίες από πλήθος πρότερων ξεχωριστών δικτύων επιτήρησης για κάθε νόσο, απλοποιώντας την πρόσβαση σε ευρωπαϊκά δεδομένα μολυσματικών ασθενειών και δημιουργώντας μια υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης. Το ECDC συγκεντρώνει και αναλύει τα επιδημιολογικά δεδομένα και καταρτίζει εκθέσεις οι οποίες παρέχουν τόσο μια επισκόπηση της κατάστασης στην ΕΕ συνολικά όσο και πολύτιμες συγκριτικές πληροφορίες για κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά. TESSy: Ένα χρυσωρυχείο πληροφοριών Το TESSy είναι ένα εξαιρετικά ευέλικτο, ολοκληρωμένο διαδραστικό σύστημα που επιτρέπει την αναζήτηση συγκεκριμένων δεδομένων και την πραγματοποίηση διεθνών συγκρίσεων. Παρέχει μια φιλική προς τον χρήστη εμφάνιση επιλεγμένων αποτελεσμάτων σε διάφορες μεταφορτώσιμες μορφές, όπως πίνακες, αριθμητικά στοιχεία και χάρτες. Κάθε χρόνο, το ECDC δημοσιεύει την Ετήσια Επιδημιολογική Έκθεση, μια μοναδική έκδοση η οποία παρέχει συγκρίσιμα αριθμητικά στοιχεία για τις μολυσματικές νόσους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα εν λόγω στοιχεία βοηθούν τόσο στη διερεύνηση της πρότερης και της τρέχουσας κατάστασης όσο και στον προσδιορισμό των μελλοντικών τάσεων και κατευθύνσεων πολιτικής. 8

15000 12000 9000 6000 3000 < 1 1 to < 3 3 to < 5 5 Missing or excluded data Andorra Liechtenstein Luxembourg Malta Monaco San Marino 0 2004 Diseases West Pneumocystis pneumonia Candidiasis, oesophageal Mycobacterium tuberculosis Mycobacterium tuberculosis, extrapulmonary Kaposi s sarcoma Toxoplasmosis of brain Wasting syndrome due to HIV CMV disease (other than liver, spleen, or nodes) Progressive multifocal leukoencephalopathy Opportunistic infection(s), not specified Centre Wasting syndrome due to HIV Mycobacterium tuberculosis Pneumocystis pneumonia Candidiasis, oesophageal Encephalopathy, HIV-related Toxoplasmosis of brain Kaposi s sarcoma Mycobacterium tuberculosis, extrapulmonary Candidiasis of bronchi, trachea, or lungs Pneumonia, recurrent in an adult or an adolescent Opportunistic infection(s), not specified East Mycobacterium tuberculosis Candidiasis, oesophageal Wasting syndrome due to HIV Mycobacterium tuberculosis, extrapulmonary Encephalopathy, HIV-related Pneumocystis pneumonia 2005 Candidiasis of bronchi, trachea, or lungs Pneumonia, recurrent in an adult or an adolescent Mycobacterium, other species or unidentified species Toxoplasmosis of brain Opportunistic infection(s), not specified 2006 2007 2008 2009 East non-adjusted East adjusted EU/EEA non-adjusted EU/EEA adjusted Total WHO European Region non-adjusted Total WHO European Region adjusted Men Women Total Children N % N % N % N % TESSy, μια υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης στην παροχή δεδομένων για τις μολυσματικές νόσους στην Ευρώπη TESSy Number of AIDS diagnosed Δίκτυα επιτήρησης Εξειδικευμένοι εμπειρογνώμονες στον τομέα της δημόσιας υγείας από τα ακόλουθα δίκτυα σε κάθε κράτος μέλος υποβάλλουν δεδομένα στο TESSy, τα οποία στη συνέχεια επικυρώνονται και αναλύονται από το ECDC: Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης της γρίπης Ευρωπαϊκό δίκτυο τροφιμογενών και υδατογενών νόσων και ζωονόσων Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης επεκτατικών βακτηριακών νόσων Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης του ιού HIV/AIDS Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης της φυματίωσης Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης της αντιμικροβιακής αντοχής Ευρωπαϊκό δίκτυο λοιμώξεων που σχετίζονται με την παροχή υγειονομικής περίθαλψης Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης της νόσου των Λεγεωναρίων Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης της διφθερίτιδας Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης της κατανάλωσης αντιμικροβιακών Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης ασθενειών που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης της νόσου Creutzfeld Jacob Ευρωπαϊκό δίκτυο επιτήρησης της ηπατίτιδας B/C (από το 2012) 9

500000 100 400000 80 300000 60 200000 40 Επιστημονικές συμβουλές Στοιχεία για την ανάληψη δράσης Το ECDC παρέχει στους φορείς χάραξης πολιτικής και στους επαγγελματίες στον τομέα της δημόσιας υγείας τις επιστημονικές συμβουλές και την καθοδήγηση που χρειάζονται για τη λήψη των αποφάσεών τους. Οι αφοσιωμένοι επιστήμονες και επιδημιολόγοι του ECDC πραγματοποιούν αξιολογήσεις κινδύνων κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή ενός κράτους μέλους. Το έργο τους περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από την ανάθεση επισκοπήσεων της βιβλιογραφίας και στατιστικών αναλύσεων μέχρι τη συλλογή επιστημονικών γνωμοδοτήσεων διεθνών εμπειρογνωμόνων. Για την ανάπτυξη επίσημων επιστημονικών συμβουλών και καθοδήγησης, το ECDC συστήνει ειδικές επιστημονικές επιτροπές για την κατάρτιση μιας αρχικής γνωμοδότησης, η οποία στη συνέχεια εξετάζεται και εγκρίνεται από το συμβουλευτικό σώμα του ECDC. Ανεξάρτητες γνωμοδοτήσεις Οι επιστημονικές συμβουλές και η καθοδήγηση από το ECDC είναι αυστηρά ανεξάρτητες και δεν συνδέονται με εμπορικά ή άλλα συμφέροντα. Κάθε πιθανή σύγκρουση συμφερόντων των υπαλλήλων ή των εμπειρογνωμόνων του αξιολογείται προσεκτικά. Πρόκειται για μια βασική αρχή την οποία το ECDC τηρεί απαρέγκλιτα. 10

Το ECDC έχει συνάψει επίσημες συμφωνίες με τα εθνικά εργαστήρια αναφοράς. Μικροβιολογία της δημόσιας υγείας Ανιχνεύοντας νοσογόνους παράγοντες Ο έλεγχος των μολυσματικών νόσων στηρίζεται στην εργαστηριακή ανίχνευση και στον προσδιορισμό των νοσογόνων παραγόντων. Το ECDC έχει συνάψει επίσημες συμφωνίες με τα εθνικά εργαστήρια αναφοράς βασικών ιδρυμάτων δημόσιας υγείας σε ευρωπαϊκά κράτη μέλη. Το ECDC διευκολύνει την ανάπτυξη και την αποτελεσματική λειτουργία ενός συστήματος μικροβιολογίας της δημόσιας υγείας, το οποίο είναι σε θέση να παρέχει έγκαιρα αξιόπιστες πληροφορίες για την πρόληψη και τον έλεγχο των μολυσματικών νόσων τόσο σε μεμονωμένες χώρες όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι συμβάσεις που συνάπτονται με τα εργαστήρια προβλέπουν την υποστήριξη των ευρωπαϊκών δραστηριοτήτων επιτήρησης και την παροχή επαγγελματικής εκπαίδευσης. Το ECDC παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τις λειτουργίες των εργαστηρίων αναφοράς στον τομέα της μικροβιολογίας της δημόσιας υγείας, εργάζεται για την εναρμόνιση των προτύπων και παρακολουθεί την ποιότητα των επιδόσεων. 11

Παραδείγματα πρόσφατων αιτημάτων Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος χρήσης του νέου εμβολίου κατά του ιού των θηλωμάτων και του καρκίνου του τραχήλου; Παρουσιάστηκε επιδημία πυρετού Q σε αιγοπρόβατα στις Κάτω Χώρες. Τι απειλή ενέχεται για την ανθρώπινη υγεία; Πόσο συχνά πρέπει να εξετάζονται οι δότες σπέρματος για ιογενείς νόσους; Σε περίπτωση νέας πανδημίας, πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να προμηθευτεί εμβόλια για όλες τις χώρες, επιδιώκοντας βέλτιστη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, και πόσα εμβόλια θα χρειαστεί κάθε χώρα; Πώς αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο του ανθρώπινου αιμορραγικού πυρετού (ιός Junin) σε μοσχεύματα; Μπορεί η επιδημία χολέρας στην Αϊτή να αποτελέσει απειλή για τους ευρωπαίους πολίτες; Ιοί της γρίπης στον λαιμό, καλλιτεχνική αναπαράσταση. 12

Ανάπτυξη καθοδήγησης για την εποχική γρίπη Κατά την ανάπτυξη καθοδήγησης για μια νέα εποχική γρίπη, το ECDC διεξάγει αρχικά μια εσωτερική αξιολόγηση κινδύνου, εξετάζοντας τις αρχικές εκθέσεις των εθνικών αρχών για τον προσδιορισμό των τάσεων, των προτύπων μετάδοσης, της σοβαρότητας, των ευάλωτων πληθυσμών και των αποτελεσμάτων. Στη συνέχεια, τα ευρήματα, οι αναλύσεις και οι προτεινόμενες συμβουλές παρουσιάζονται και εξετάζονται από μέλη του συμβουλευτικού σώματος του ECDC και άλλους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες. Κατά τη διάρκεια της επικίνδυνης περιόδου, παρακολουθείται στενά η σοβαρότητα της επιδημίας και, εφόσον καταστεί εμφανές ότι θα είναι μια περίοδος αυξημένης σοβαρότητας, το ECDC εκδίδει προειδοποιήσεις προς τις αρχές των κρατών μελών και τους ενδιαφερόμενους στον τομέα της δημόσιας υγείας και ενημερώνει το κοινό. Η καταλληλότητα του εμβολίου αξιολογείται διεξοδικά μέσω ιολογικών αναλύσεων, οι οποίες επιβεβαιώνονται από επιτόπιες μελέτες που συντονίζει το ECDC. Οι μελέτες αυτές επιβεβαίωσαν, για παράδειγμα, ότι τα εμβόλια κατά της εποχικής γρίπης το 2010 παρείχαν πράγματι προστασία από τους ιούς της εποχικής γρίπης. Το δίκτυο Venice (νέα ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη προσπάθεια συνεργασίας για τον εμβολιασμό) του ECDC παρακολουθεί επίσης τη χρήση Παρουσιάζοντας τα τελευταία νέα για τη γρίπη. των εμβολίων σε εθνικό επίπεδο. Κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA), το ECDC ανέλαβε τον συντονισμό δύο ανεξάρτητων πολυεθνικών επιστημονικών ερευνών για τη διερεύνηση συγκεκριμένων προβληματισμών που αφορούν την ασφάλεια των εμβολίων. Όλες αυτές οι δραστηριότητες συμβάλλουν στην ανάπτυξη πολιτικών, ορθών πρακτικών και καθοδήγησης σε θέματα ετοιμότητας του κοινού, καθώς και μέτρων αντίδρασης, τα οποία στη συνέχεια διαβιβάζονται στους κατάλληλους επαγγελματίες, στους φορείς χάραξης πολιτικής και στο κοινό. «Τι κάνουμε όταν δεν μπορούμε να βρούμε έναν ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα που δεν συνδέεται με κανένα συμφέρον; Συνεχίζουμε να ψάχνουμε!» Johan Giesecke, επιστημονικός διευθυντής 13

Ικανότητα και επικοινωνία στον τομέα της δημόσιας υγείας Αφουγκραζόμαστε και αντιδρούμε Στηρίζουμε την ενίσχυση της ικανότητας των κρατών μελών Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι η οικοδόμηση άρτιων συστημάτων δημόσιας υγείας για τον έλεγχο των μολυσματικών νόσων απαιτεί πολύ χρόνο και προσπάθεια. Τα εν λόγω συστήματα είναι ευάλωτα και χρειάζονται συνεχή συντήρηση και ανάπτυξη για να λειτουργούν σωστά. Έχει αποδειχθεί δε πως η αποτυχία σε αυτό τον τομέα μπορεί να οδηγήσει στην ταχύτατη εξάπλωση μεγάλων επιδημιών ο έλεγχος των οποίων μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολος και δαπανηρός. Συνεπώς, η διατήρηση αποτελεσματικών συστημάτων δημόσιας υγείας είναι μια υγιής επένδυση για το μέλλον. Το ECDC στηρίζει τα κράτη μέλη στην προσπάθειά τους να οικοδομήσουν και να διατηρήσουν ισχυρά συστήματα ελέγχου των μολυσματικών νόσων μέσω της αξιολόγησης των ικανοτήτων και των αναγκών των συστημάτων δημόσιας υγείας, της παροχής ολοκληρωμένων μακροπρόθεσμων προγραμμάτων κατάρτισης, καθώς και της συνεχούς εκπαίδευσης των εμπειρογνωμόνων. Θέλοντας να αξιοποιήσει τη γνώση και τις ικανότητές του στην πρόληψη και στον έλεγχο των μολυσματικών νόσων και την καλή κατανόηση των δομών δημόσιας υγείας στην Ευρώπη, το ECDC συλλέγει και παρέχει στοιχεία που αφορούν αποτελεσματικές και οικονομικά αποδοτικές παρεμβάσεις σε συνεργασία με διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη. Διασφαλίζουμε την παροχή πληροφοριών σε εκείνους που τις χρειάζονται Μία από τις βασικές δραστηριότητες του ECDC αφορά τη διάδοση των επιστημονικών ευρημάτων και της γνώσης του σχετικά με την αποτελεσματική παροχή πληροφοριών σε συγκεκριμένους αποδέκτες, όπως φορείς χάραξης πολιτικής, επιστήμονες, τα μέσα ενημέρωσης και το κοινό. 14

Τα κράτη μέλη απευθύνονται στο ECDC για συμβουλές σε θέματα κοινοποίησης κινδύνων και επικοινωνίας κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, είτε σε περίπτωση σοβαρής απειλής είτε για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης μιας ενδημικής νόσου. Η επικοινωνία εξελίσσεται συνεχώς. Με τη βοήθεια των νέων διαδραστικών μέσων, για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι αποκτούν πρόσβαση σε πληροφορίες σε θέματα υγείας, σε αντίθεση με άλλους οι οποίοι είτε διαθέτουν περιορισμένη πρόσβαση είτε εκδηλώνουν μικρό ενδιαφέρον γι αυτές τις νέες τεχνολογίες. Για την αντιμετώπιση των νέων αναγκών και προκλήσεων με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωπα τα κράτη μέλη στον τομέα της επικοινωνίας, το ECDC: εργάζεται για την κατάρτιση μιας βάσης στοιχείων που θα αφορούν την επικοινωνία σε θέματα υγείας, εντοπίζει τις καλύτερες μεθόδους επικοινωνίας με διαφορετικά τμήματα του κοινού, συλλέγει και διαδίδει ορθές πρακτικές και νέες ιδέες, διερευνά τις δυνατότητες των νέων μέσων επικοινωνίας. Εκδόσεις του ECDC Το ECDC εκδίδει σειρά εγγράφων σχετικά με τις μολυσματικές νόσους, όπως η Ετήσια επιδημιολογική έκθεση για τις μεταδοτικές νόσους στην Ευρώπη και η Ετήσια Έκθεση Απειλών, μια ανάλυση των υπό παρακολούθηση απειλών στην ΕΕ, καθώς και τεχνικές εκθέσεις και έγγραφα καθοδήγησης. Οι επιστημονικές εκδόσεις απευθύνονται σε εμπειρογνώμονες και συντάσσονται στην αγγλική γλώσσα. Οι εκδόσεις για το γενικό κοινό συντάσσονται στις 23 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, στα ισλανδικά και στα νορβηγικά. Eurosurveillance Αυτό το εβδομαδιαίο διαδικτυακό επιστημονικό περιοδικό συγκαταλέγεται στα κορυφαία περιοδικά για τις μολυσματικές νόσους στην Ευρώπη. Πρόκειται για ένα περιοδικό ανοιχτής πρόσβασης και δεν υπόκειται σε συγγραφικά δικαιώματα. Γνωστό για την άμεση ανταπόκρισή του σε θέματα επείγοντος χαρακτήρα, το Eurosurveillance ήταν το πρώτο περιοδικό που αξιολογείται από ομοτίμους το οποίο εξέδωσε μια προκαταρκτική ανάλυση του γονιδιώματος του πανδημικού ιού A της γρίπης H1N1. Δικτυακός τόπος Ο δικτυακός τόπος του ECDC παρέχει νέα, επικαιροποιήσεις και λεπτομερείς πληροφορίες για θέματα επιτήρησης, επιστημονικών εκθέσεων, κατάρτισης και άλλων δραστηριοτήτων, καθώς και συνδέσμους εθνικών φορέων και φορέων της ΕΕ. 15

16 Εκστρατείες σε όλη την Ευρώπη για την ευρωπαϊκή ημέρα ενημέρωσης για τα αντιβιοτικά.

Υποστήριξη εθνικών εκστρατειών Ευρωπαϊκή ημέρα ενημέρωσης για τα αντιβιοτικά Η ευρωπαϊκή ημέρα ενημέρωσης για τα αντιβιοτικά είναι μια πρωτοβουλία του ECDC, λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο την εβδομάδα της 18ης Νοεμβρίου και λειτουργεί ως πλατφόρμα για τις εθνικές εκστρατείες σχετικά με τη συνετή χρήση των αντιβιοτικών. Έχει διαπιστωθεί ότι η αντοχή στους αντιβιοτικούς παράγοντες αποτελεί μια από τις σοβαρότερες απειλές για τη δημόσια υγεία στην Ευρώπη, η ορθή δε χρήση των αντιβιοτικών είναι απαραίτητη για την πρόληψη της αύξησης των ανθεκτικών βακτηρίων. Οι αφίσες της εκστρατείας προσαρμόζονται εύκολα στις ανάγκες της κάθε περιοχής. Από την πρώτη φορά που διοργανώθηκε το 2008, η πρωτοβουλία αυτή απευθύνεται ειδικά στο κοινό, στους οικογενειακούς ιατρούς, στους ιατρούς που συνταγογραφούν και στο νοσηλευτικό προσωπικό των νοσοκομείων. Κιτ επικοινωνιακού υλικού Τo ECDC παρέχει κιτ επικοινωνιακού υλικού στις εθνικές αρχές δημόσιας υγείας για την προαγωγή της ενημέρωσης σε θέματα πρόληψης και ελέγχου συγκεκριμένων μεταδοτικών νόσων. Τα κιτ επικοινωνιακού υλικού περιλαμβάνουν βασικά μηνύματα και υλικά που προσαρμόζονται στις εθνικές και τοπικές ενημερωτικές εκστρατείες για την υγεία. «Πρέπει να περάσουμε το μήνυμα ότι η προστασία του ευρωπαίου πολίτη από τις μολυσματικές νόσους δεν είναι απλώς μια ευτυχής συγκυρία αλλά αποτέλεσμα σκληρής εργασίας χωρίς την οποία το αποτέλεσμα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι πολύ διαφορετικό.» Karl Ekdahl, προϊστάμενος της μονάδας ανάπτυξης ικανοτήτων και επικοινωνίας σε θέματα δημόσιας υγείας 17

Τα κουνούπια μεταδίδουν ασθένειες όπως η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός. Προγράμματα νόσων του ECDC Τι καλύπτουν Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεσμεύτηκαν να ανταλλάσσουν πληροφορίες για μια σειρά μολυσματικών νόσων. Σ αυτό το πλαίσιο, τα προγράμματα του ECDC στηρίζουν την ανάπτυξη συγκεκριμένων πολιτικών της ΕΕ καθώς και την υλοποίηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγησή τους. Οι τομείς δραστηριότητας και οι νόσοι που καλύπτουν περιλαμβάνουν: Αντιμικροβιακή αντοχή και λοιμώξεις που σχετίζονται με την παροχή υγειονομικής περίθαλψης Χρήση αντιβιοτικών, αντοχή στα αντιβιοτικά και διάφοροι τύποι λοιμώξεων σε νοσοκομεία και άλλους χώρους υγειονομικής περίθαλψης. Ασθένειες που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό και επιθετικές βακτηριακές λοιμώξεις Ζητήματα εμβολιασμού και ασθένειες που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό, όπως διφθερίτιδα, λοιμώξεις από Haemophilus influenzae τύπου Β, ιλαρά, μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος, παρωτίτιδα, κοκκύτης, πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, πολιομυελίτιδα, λύσσα, λοίμωξη από ροταϊό, ερυθρά, τέτανος, λοιμώξεις από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και ανεμοβλογιά. Φυματίωση Η φυματίωση και το πρόβλημα της ανθεκτικότητας στα φάρμακα. Επίσης, η συλλοίμωξη φυματίωσης με τον ιό του HIV. 18

Η πρόληψη είναι ζωτικής σημασίας. Απλά μέτρα υγιεινής μπορούν να περιορίσουν την εξάπλωση των λοιμώξεων. Γρίπη Εποχική γρίπη, πανδημική γρίπη και γρίπη των πτηνών. Το πρόγραμμα εστιάζει επίσης σε θέματα που αφορούν τον εμβολιασμό κατά της γρίπης, τα αντιικά φάρμακα και την αναδυόμενη αντοχή σε αυτά. Τροφιμογενείς και υδατογενείς νόσοι και ζωονόσοι Νόσοι που μεταδίδονται στους ανθρώπους από τα ζώα («ζωονόσοι») όπως αλλαντίαση, βρουκέλωση, καμπυλοβακτηρίωση, νόσος των Λεγεωναρίων, νόσος Creutzfeldt Jakob και άλλες μεταδοτικές σπογγώδεις εγκεφαλοπάθειες, κρυπτοσποριδίωση, εχινοκοκκίαση, γιαρδίαση, ηπατίτιδα Α, ηπατίτιδα Ε, λοίμωξη από Escherichia coli, λιστερίαση, μόλυνση από norovirus, σαλμονέλωση, σιγκέλωση, τοξοπλάσμωση, τριχινέλλωση και γερσινίωση. Νεοεμφανιζόμενες ασθένειες και ασθένειες που μεταδίδονται από φορείς Ασθένειες που μεταδίδονται από έντομα και άλλους «φορείς», ασθένειες που συνδέονται με ταξίδια και νέες ασθένειες ή ασθένειες με κίνδυνο επανεμφάνισης, όπως: πυρετός από τον ιό της τσικογκούνιας, δάγκειος πυρετός, λοιμώξεις από τον ιό hanta, ασθένεια του Lyme (βορρελίωση), ελονοσία, πανώλη, πυρετός Q, σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS), ευλογιά, επιδημική εγκεφαλίτιδα (μεταδιδόμενη από κρότωνες), τουλεραιμία, ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί, πυρετός του Δυτικού Νείλου και κίτρινος πυρετός. Ιός του HIV, σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις και άλλες νόσοι που μεταδίδονται με το αίμα Χλαμύδια, γονόρροια, σύφιλη, ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, ιός του HIV/AIDS. 19

Μολυσματικές νόσοι Ορισμένες μείζονες απειλές Αντιμικροβιακή αντοχή και λοιμώξεις που σχετίζονται με την παροχή υγειονομικής περίθαλψης Οι λοιμώξεις που οφείλονται σε βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά έχουν αναδειχθεί σε ραγδαία εξελισσόμενο πρόβλημα, ιδιαίτερα στα νοσοκομεία. Τα εν λόγω βακτήρια είναι δύσκολο να εξοντωθούν και, ως εκ τούτου, οι λοιμώξεις που προκαλούν οδηγούν σε παρατεταμένη ασθένεια και νοσηλεία και ενέχουν υψηλότερο κίνδυνο θανάτου. Ιός HIV/AIDS Υπολογίζεται ότι το 30 % των 700 000 ανθρώπων που έχουν προσβληθεί από τον ιό του HIV στην Ευρώπη δεν γνωρίζουν ότι είναι φορείς. Κατά συνέπεια, δεν είναι σε θέση να επωφεληθούν από τη διαθέσιμη θεραπεία και ενδέχεται να μεταδώσουν εν αγνοία τους τον ιό σε άλλους ανθρώπους, όπως οι σύντροφοι ή τα κυοφορούμενα έμβρυα. Φυματίωση Ο αριθμός των κρουσμάτων φυματίωσης αυξάνεται μεταξύ των ευάλωτων ομάδων όπως οι μετανάστες και τα οροθετικά άτομα. Κρούσματα φυματίωσης ανθεκτικής στα φάρμακα, τα οποία είναι ιδιαίτερα δύσκολο ή ακόμη και αδύνατο να θεραπευθούν, παρουσιάζονται σε ολόκληρη την ΕΕ. Γρίπη Κάθε χειμώνα, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στην ΕΕ προσβάλλονται από σοβαρή μορφή της εποχικής γρίπης. 20

Από αυτούς, αρκετές χιλιάδες θα χάσουν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια μιας μέσης περιόδου γρίπης, πολλές φορές αναίτια, καθώς υπάρχουν διαθέσιμα αποτελεσματικά εμβόλια για ανθρώπους που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Κλιματική αλλαγή Η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε νέα πρότυπα ασθενειών στην Ευρώπη μεταβάλλοντας, για παράδειγμα, το εύρος μετάδοσης των νόσων από φορείς, όπως είναι οι λοιμώξεις από τον ιό hanta, ο ιός που προκαλεί τον πυρετό του Δυτικού Νείλου, η επιδημική εγκεφαλίτιδα (μεταδιδόμενη από κρότωνες), η ασθένεια του Lyme (βορρελίωση), η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός. Χαμηλά επίπεδα κάλυψης του εμβολιασμού Λόγω των χαμηλών επιπέδων κάλυψης του εμβολιασμού σε ορισμένες χώρες, ασθένειες όπως η ιλαρά δεν τελούν υπό έλεγχο και μάλιστα παρουσιάζουν νέα έξαρση. Εάν τα επίπεδα κάλυψης του εμβολιασμού συνεχίσουν να μειώνονται, ενδέχεται να επανεμφανιστούν ασθένειες όπως η πολιομυελίτιδα, η οποία είχε εξαλειφθεί από την Ευρώπη. 21

Πώς μπορείτε να συμμετέχετε Κατάρτιση Η κατάρτιση κατέχει κεντρική θέση στις δραστηριότητες του ECDC και παρέχει εμπειρογνωμοσύνη στους επαγγελματίες ιδρυμάτων δημόσιας υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Επίσης, το ECDC παρέχει κατάρτιση σε εκπαιδευτές, αναπτύσσει εκπαιδευτικό υλικό και στηρίζει προγράμματα κατάρτισης σε συνεργασία με τους εταίρους του για την ενίσχυση των εργαζομένων στον τομέα της δημόσιας υγείας στα κράτη μέλη. Τα θέματα που έχουν καλυφθεί κατά καιρούς από τα εν λόγω προγράμματα περιλαμβάνουν: επιδημιολογικές πτυχές του εμβολιασμού, ανάλυση χρονολογικών σειρών, περιγραφικές μεθόδους και εισαγωγή στη μοντελοποίηση και πρόβλεψη και κοινή κατάρτιση σε διαχειριστικές, επιδημιολογικές και μικροβιολογικές πτυχές των ερευνών για επιδημικές εξάρσεις. παρεμβατική επιδημιολογία για την επιτήρηση και τον έλεγχο των μολυσματικών νόσων. Παράλληλα, το ECDC εφαρμόζει από κοινού με τους οργανισμούς εταίρους του το ευρωπαϊκό πρόγραμμα κατάρτισης στη μικροβιολογία της δημόσιας υγείας (Euphem), ένα διετές πρόγραμμα που διεξάγεται σε εργαστηριακά κέντρα κατάρτισης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το ECDC διευκολύνει επίσης την αμοιβαία στήριξη των χωρών μέσω της διαδικτυακής ανταλλαγής πληροφοριών και των αδελφών προγραμμάτων, την κοινή χρήση εργαστηρίων και την ανταλλαγή πρωτοκόλλων. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα κατάρτισης στην παρεμβατική επιδημιολογία (EPIET) παρέχει, υπό τον συντονισμό του ECDC, διετή εκπαίδευση και πρακτική εξάσκηση στην 22

Συνεργασία του ECDC με εξωτερικούς εμπειρογνώμονες Το ECDC καλεί τους επιστήμονες με σχετική εμπειρογνωμοσύνη να συμμετέχουν στις επιστημονικές επιτροπές και στις ομάδες εργασίας του και να συνδράμουν το Κέντρο στις δραστηριότητές του. Σε μια προσπάθεια να διευρύνει το δυνητικό δυναμικό των εμπειρογνωμόνων του, το ECDC δημιούργησε έναν κατάλογο υποψήφιων εμπειρογνωμόνων στον οποίο καλούνται να υποβάλλουν αίτηση όσοι εμπειρογνώμονες διαθέτουν σχετική εμπειρογνωμοσύνη και επιστημονική επάρκεια. Επιπροσθέτως, το ECDC δημοσιεύει προσκλήσεις υποβολής προσφορών και προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για χρηματοδοτήσεις σε εξειδικευμένους τομείς εργασίας. «Εκπαιδεύουμε τους επιδημιολόγους όπως εκπαίδευαν κάποτε τους οικοδόμους των καθεδρικών ναών πρώτα έπρεπε να μάθουν τη δουλειά στην πράξη και μόνο τότε αποκτούσαν το δικαίωμα να γίνουν μέλη της Συντεχνίας. Αυτό κάνουμε κι εμείς. Ένα από τα προγράμματά μας περιλαμβάνει περίπου 50 επιστήμονες υψηλής κατάρτισης από πανεπιστήμια και ιδρύματα δημόσιας υγείας, οι οποίοι χρειάζονται εξειδικευμένη εμπειρία. Εμείς τους τοποθετούμε σε μια ξένη χώρα και τους πληρώνουμε για να μάθουν τη δουλειά στην πράξη. Έτσι χτίζεται ο καθεδρικός ναός της δημόσιας υγείας μπορεί να μην τον βλέπουμε ακόμη σε όλο του το μεγαλείο, αλλά χτίζουμε τα θεμέλιά του ελπίζοντας ότι δεν θα καταρρεύσει ποτέ.» Denis Coulombier, προϊστάμενος της μονάδας υποστήριξης επιτήρησης και αντίδρασης 23

Βασικά στοιχεία για τη διοίκηση Ο διευθυντής του ECDC με τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Ως ανεξάρτητος οργανισμός της ΕΕ, το ECDC είναι υπόλογο σε ένα διοικητικό συμβούλιο του οποίου τα μέλη διορίζονται από τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το διοικητικό συμβούλιο διορίζει τον διευθυντή ο οποίος είναι αρμόδιος για τη διοίκηση του Κέντρου, καθώς και για τη διασφάλιση της υλοποίησης της αποστολής και των καθηκόντων του Κέντρου, σύμφωνα με τον ιδρυτικό κανονισμό. Το διοικητικό συμβούλιο εγκρίνει και παρακολουθεί την υλοποίηση του προγράμματος εργασίας και του προϋπολογισμού του ECDC, εγκρίνει την ετήσια έκθεσή του και τους λογαριασμούς δρα εν γένει ως διοικητικό όργανο του Κέντρου. Συνεδριάζει τουλάχιστον δύο φορές ετησίως. Το συμβουλευτικό σώμα παρέχει συμβουλές στον διευθυντή του Κέντρου σχετικά με την ποιότητα των επιστημονικών εργασιών που διεξάγονται από το ECDC. Απαρτίζεται από ανώτερους εκπροσώπους των εθνικών φορέων και οργανισμών δημόσιας υγείας, οι οποίοι διορίζονται από τα κράτη μέλη βάσει των επιστημονικών τους προσόντων, καθώς και από έναν εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο οποίος είναι ειδικός σε θέματα δημόσιας υγείας. Οι ευρωπαϊκοί επιστημονικοί σύλλογοι και οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών αποστέλλουν επίσης παρατηρητές στο συμβουλευτικό σώμα. Ο διευθυντής του ECDC καλεί την ΠΟΥ να συμμετέχει στις συνεδριάσεις για λόγους διασφάλισης της συνέργειας μεταξύ των επιστημονικών εργασιών της ΠΟΥ και των εργασιών του ECDC. Εκτός από τον συμβουλευτικό ρόλο του προς το ECDC, το συμβουλευτικό σώμα αποτελεί επίσης δίαυλο ανταλλαγής πληροφοριών και συγκέντρωσης γνώσεων στον τομέα της υγείας μεταξύ των κρατών μελών. Το συμβουλευτικό σώμα συνέρχεται τουλάχιστον τέσσερις φορές ετησίως. Οι αρμόδιοι φορείς του ECDC είναι ιδρύματα ή επιστημονικοί φορείς που παρέχουν ανεξάρτητες επιστημονικές και τεχνικές συμβουλές ή διαθέτουν ικανότητα ανάληψης δράσης στον εν λόγω τομέα. Διορίζονται από τις κυβερνήσεις 24

των κρατών μελών και παρέχουν υποστήριξη στο ECDC, το οποίο συνεργάζεται με τους αρμόδιους φορείς σε όλες του τις δραστηριότητες, ιδίως για τη διενέργεια προπαρασκευαστικών εργασιών με σκοπό την έκδοση επιστημονικών γνωμοδοτήσεων, την παροχή επιστημονικής και τεχνικής βοήθειας, τη συλλογή δεδομένων και τον προσδιορισμό των αναδυόμενων απειλών για την υγεία, καθώς και για τις εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού. Έναρξη λειτουργίας: Μάιος 2005 Έδρα: Στοκχόλμη, Σουηδία Διευθυντής: Marc Sprenger Κράτη μέλη: Τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και τρεις χώρες του ΕΟΧ Ιδρυτικός κανονισμός: Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 851/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Απριλίου 2004 για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου των Νόσων Προϋπολογισμός: 56 εκατομμύρια ευρώ το 2010 Προσωπικό: 350 25

Η συνεργασία με τους εταίρους μας Το ECDC υποστηρίζει ενεργά το σύνολο του συστήματος της ΕΕ και των κρατών μελών της στις προσπάθειές τους να βελτιώσουν την πρόληψη και τον έλεγχο των μολυσματικών νόσων. Παρέχουμε συμβουλές και στοιχεία σε βασικούς εταίρους της ΕΕ κυρίως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στις Προεδρίες της ΕΕ υποστηρίζοντας δράσεις σε επίπεδο ΕΕ. Επιπλέον, παρέχουμε συμβουλές και, όταν ζητείται, πρακτική συνδρομή στους εθνικούς εταίρους μας στα κράτη μέλη. Εκτός από τα κράτη μέλη της ΕΕ, το ECDC συνεργάζεται με χώρες του ΕΟΧ όπως η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και η Νορβηγία. Επίσης, έχει ξεκινήσει να συνεργάζεται με τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες (Κροατία, Μαυροβούνιο, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και Τουρκία), τις εν δυνάμει υποψήφιες προς ένταξη χώρες και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Το ECDC συνεργάζεται στενά με την ΠΟΥ και με άλλους βασικούς παγκόσμιους ομολόγους του, όπως είναι τα Κέντρα Ελέγχου Νόσων των Ηνωμένων Πολιτειών, το Κέντρο Ελέγχου Νόσων της Κίνας και ο Οργανισμός Δημόσιας Υγείας του Καναδά. Τέλος, το ECDC συνεργάζεται στενά με ομάδες της κοινωνίας των πολιτών. Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) 27 κράτη μέλη ΕΟΧ/ΕΖΕΣ Ισλανδία, Νορβηγία, Λιχτενστάιν Υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες Κροατία, Ισλανδία, Μαυροβούνιο, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Τουρκία Εν δυνάμει υποψήφιες προς ένταξη χώρες Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κοσσυφοπέδιο (βάσει του ψηφίσματος 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών), Σερβία Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας Αζερμπαϊτζάν, Αίγυπτος, Αλγερία, Αρμενία, Γεωργία, Ιορδανία, Ισραήλ, Λευκορωσία, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο, Μολδαβία, Ουκρανία, Παλαιστινιακή Αρχή, Συρία, Τυνησία 26

27

Όλες οι φωτογραφίες ECDC, εκτός: Tobias Hofsäss, εξώφυλλο αριστερά Istockphoto, εξώφυλλο δεξιά, σ. 6, 7, 9, 11, 14, 18, 19, 26 Reporters σ. 8 Science Picture Library σ. 12, 20 Η αναπαραγωγή του παρόντος επιτρέπεται εφόσον αναφέρεται η πηγή. Οι φωτογραφίες της παρούσας έκδοσης υπόκεινται σε προστασία πνευματικών δικαιωμάτων και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς πέραν της παρούσας έκδοσης χωρίς τη ρητή άδεια του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων. 28

ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΙΤΕ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ Δωρεάν εκδόσεις: από το EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu) από τα γραφεία εκπροσώπησης ή τις αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στοιχεία επικοινωνίας θα βρείτε στο διαδίκτυο (http://ec.europa.eu) ή θα τα ζητήσετε με φαξ στον αριθμό +352 2929-42758. Εκδόσεις επί πληρωμή: από το EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu). Συνδρομές επί πληρωμή (π.χ. ετήσιες σειρές της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συλλογές της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης): μέσω των εμπορικών αντιπροσώπων της Υπηρεσίας Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://publications.europa.eu/others/agents/index_el.htm).

TQ-31-11-136-EL-C Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου των Νόσων (ECDC) Ταχυδρομική διεύθυνση: ECDC, 171 83 Stockholm, SWEDEN Διεύθυνση επισκέψεων: Tomtebodavägen 11A, Solna, SWEDEN Τηλ. + 46 858601000 Φαξ + 46 858601001 www.ecdc.europa.eu Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης www.europa.eu Αυτό το φυλλάδιο είναι διαθέσιμο στις εξής γλώσσες: αγγλικά, βουλγαρικά, γαλλικά, γερμανικά, δανικά, ελληνικά, εσθονικά, ιρλανδικά, ισλανδικά, ισπανικά, ιταλικά, λετονικά, λιθουανικά, μαλτέζικα, νορβηγικά, ολλανδικά, ουγγρικά, πολωνικά, πορτογαλικά, ρουμανικά, σλοβακικά, σλοβενικά, σουηδικά, τσεχικά, φινλανδικά ISBN 978-92-9193-247-4