Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης

Transcript

1 Watermicro Πρόγραμμα Κατάρτισης Εξ αποστάσεως (Distance learning course) Διερεύνηση μιας υδατογενούς ή τροφικής επιδημικής έκρηξης Τάνια Αρβανιτίδου-Βαγιωνά Καθηγήτρια, ΑΠΘ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ -ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ 1

2 Επιδημική Έκρηξη Ξαφνική εμφάνιση επιδημίας Μικρό χρονικό διάστημα Περιορισμένη γεωγραφική περιοχή ΠΑΝΔΗΜΙΑ Εξάπλωση επιδημίας σε πολλές χώρες με πολλά κρούσματα 2

3 Επιδημική Έκρηξη Χαρακτηριστικά μιας επιδημικής έκρηξης: Παθογόνος παράγοντας Τρόπος μετάδοσης 3

4 Μέτρα Ελέγχου Απομάκρυνση/περιορισμός πηγής παθογόνου παράγοντα Πρόληψη στη διαδικασία μετάδοσης Περιορισμός της επιδεκτικότητας 4

5 Τύποι Επιδημικών Εκρήξεων Επιδημίες «από κοινή πηγή» Υδατογενής επιδημία Τροφιμογενής επιδημία Μολυσματικές ή προοδευτικές επιδημίες Λοιμώδεις και μεταδοτικοί παθογόνοι μικροοργανισμοί όπως Γρίπη Α/H1Ν2 ΗIV 5

6 Επιδημία από Κοινή Πηγή Σημειακή επιδημία Βραχυχρόνια και σύγχρονη έκθεση των ατόμων Εκρηκτικός χαρακτήρας Συγκέντρωση κρουσμάτων σε χρονικό διάστημα ίσο με το εύρος επώασης 6

7 Αριθμός κρουσμάτων Σημειακή Επιδημία Επιδημική καμπύλη :00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 0:00 2:00 4:00 6:00 8:00 Ώρα 7

8 Αριθμός κρουσμάτων Μολυσματική επιδημία Κρούσματα ιλαράς σε ένα παιδικό σταθμό /10/ /10/ /11/ /11/ /12/ /12/ /01/2008 Ημερομηνία 8

9 Ιός του Δυτικού Νείλου

10 Δείκτης Προσβολής (Attack Rate [AR]) Δείκτης προσβολής (AR) = Αριθμός εκτεθειμένων ατόμων που νόσησαν Σύνολο εκτεθειμένων ατόμων x100 Για παράδειγμα: 50 κρούσματα γαστρεντερίτιδας σε 96 φοιτητές που έλαβαν μέρος σε μια χριστουγεννιάτικη γιορτή 50 Δείκτης προσβολής (AR) = x100 = 52,1% 96 10

11 Σχετικός Κίνδυνος (Relative Risk [RR]) Υπολογίζεται ο δείκτης προσβολής στα άτομα που εκτέθηκαν στον παράγοντα κινδύνου AR 1 και στα άτομα που δεν εκτέθηκαν AR 2 Σχετικός κίνδυνος RR= AR 1 /AR 2 RR=1 δεν υπάρχει διαφορά RR>1 αυξημένος κίνδυνος RR<1 μειωμένος κίνδυνος 11

12 Διερεύνηση Επιδημικής Έκρηξης Επιβεβαίωση επιδημικής έκρηξης Επιβεβαίωση της νόσου Ορισμός περιστατικού (αριθμός κρουσμάτων) Περιγραφικά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά (χρόνο, τόπο και άτομο) Διαμόρφωση υπόθεσης Έλεγχος και επαλήθευση υπόθεσης Εφαρμογή μέτρων ελέγχου και πρόληψης Δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων 12

13 Υδατογενείς λοιμώξεις Μεταδίδονται σε ευρείες μάζες του πληθυσμού Προσβάλλουν ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού (μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με υποκείμενα νοσήματα, ανοσοκατασταλμένα άτομα) Απαιτείται συνήθως μικρή μολυσματική δόση Μικρός αριθμός μικροβιακών κυττάρων από τον παθογόνο παράγοντα είναι ικανός να προκαλέσει νόσο στο 50% ενός μεγάλου αριθμού υγιών ατόμων Έχουν σημειακή πηγή μετάδοσης με αποτέλεσμα μεγάλες επιδημίες 13

14 Παράγοντες αύξησης υδατογενών λοιμώξεων Δημογραφικές μεταβολές και κοινωνικές αλλαγές Υπερπληθυσμός- συγκέντρωση πολλών ανθρώπων σε πόλεις χωρίς επαρκή οργάνωση Δημόσιας Υγείας Ανεξέλεγκτη ή μαζική μετακίνηση πληθυσμών (προσφυγιά, μετανάστευση) Μεταβολή του ανθρώπινου πληθυσμού Ο πληθυσμός των ιδιαίτερα ευπαθών προσώπων επεκτείνεται σε παγκόσμια κλίμακα, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, του υποσιτισμού. Άτομα, που πάσχουν από καρκίνο ή AIDS είναι πιο ευάλωτοι σε λοιμώξεις από Salmonella, Campylobacter, Cryptosporidium. 14

15 Παράγοντες αύξησης υδατογενών λοιμώξεων Αλλαγές στον τρόπο ζωής ανθρώπινη συμπεριφορά Αύξηση της διεθνούς κυκλοφορίας των ταξιδιωτών Κλιματικές αλλαγές περιβαλλοντικές αλλαγές Θερμοκρασία Ακραία καιρικά φαινόμενα Εξέλιξη και προσαρμογή των μικροοργανισμών Αντοχή στα αντιβιοτικά και τα αντιμικροβιακά νέα ανθεκτικά στελέχη 15

16 Παράγοντες αύξησης υδατογενών λοιμώξεων Εισαγωγή παθογόνων παραγόντων σε νέες γεωγραφικές περιοχές ταχέως αυξανόμενη γεωγραφική εξάπλωση των μικροοργανισμών Βελτίωση των μεθόδων καταγραφής των επιδημιών Βελτίωση των εργαστηριακών μεθόδων ανίχνευσης και ανάπτυξης νέων μεθόδων ταυτοποίησης Αύξηση και του εμπορίου 16

17 Παράγοντες αύξησης υδατογενών λοιμώξεων Αλλαγές στο σύστημα παραγωγής τροφίμων Επαναχρησιμοποίηση νερού-υγρά απόβλητα, άρδευση Μόλυνση των αγρών με παθογόνα που βρίσκονται στο νερό άρδευσης (ποτίσματος) ή υδάτινων απορροών. Κοπριά E. coli O157:H7 σε σπανάκι Παλαιότητα γήρανση των υποδομών Συστημάτων παροχής διανομής του νερού (δίκτυα ύδρευσηςαποχέτευσης) 17

18 Κατηγορίες υδατογενών λοιμώξεων Γαστρεντερίτιδες Ηπατίτιδες Δερματίτιδες Επιπεφυκίτιδες Λοιμώξεις αναπνευστικού Γενικευμένες λοιμώξεις 18

19 Τρόποι μετάδοσης υδατογενών λοιμώξεων Άμεση επαφή με το νερό Πρόσληψη νερού από το στόμα Έμμεση επαφή Εισπνοή αερολύματος (υδατοσταγονίδια) Εισρόφηση μολυσμένου νερού 19

20 Απαραίτητες πληροφορίες Δημογραφικά χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο, διεύθυνση κατοικίας κ.α.) Συμπτωματολογία και ημερομηνία έναρξης των συμπτωμάτων Αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων και θεραπευτική αντιμετώπιση Ιστορικό κατανάλωσης τροφίμων και νερού 20

21 Eρωτηματολόγιο για τροφιμογενές νόσημα - Ονοματεπώνυμο: Ηλικία: έτη - Φύλο: Α Θ - Ασθενής: Οχι Nαι ΕΑΝ ΑΣΘΕΝΗΣ: - Έναρξη συμπτωμάτων:.... /.... /.... (ημ/νία) (ώρα) - Πυρετός Οχι Nαι - Κοιλιακός πόνος Οχι Nαι - Ναυτία Οχι Nαι - Διάρροια Οχι Nαι - Έμετοι Οχι Nαι - Αιμορραγικές κενώσεις Οχι Nαι - Διάρκεια συμπτωμάτων: Θεραπεία: Νοσηλεία: Οχι Nαι - Έκβαση: Εργαστηριακές εξετάσεις:

22 Eρωτηματολόγιο για τροφιμογενές νόσημα Γεύμα 1 Γεύμα 2 Γεύμα 3 Γεύμα 4 Ημ/νία-ώρα Ημ/νία-ώρα Ημ/νία-ώρα Ημ/νία-ώρα Τόπος γεύματος: Τροφές που καταναλώθηκαν: