Αλιευτική Διαχείριση Λιμνοθαλασσών στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας &Θράκης

Αλιευτική Διαχείριση Λιμνοθαλασσών στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας &Θράκης Δρ. Μάνος Κουτράκης & Δρ. Αργύρης Καλλιανιώτης Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ) Νέα Πέραμος, ΚΑΒΑΛΑ E-mail: manosk@inale.gr

Υδατοκαλλιέργειες στην Ελλάδα Ιστορική αναδρομή Ιστορικά, στην Ελλάδα η «ιχθυοκαλλιέργεια» ξεκίνησε από τους αρχαίους ακόμη χρόνους με την εκμετάλλευση των λιμνοθαλασσών. Τη χρήση των vivarium κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους (σημερινά «διβάρια»). Στην εποχή του Βυζαντίου υπήρχαν οι «επόχες», συνεταιρισμοί της εποχής, όπου οι ψαράδες συνεργάζονταν για να παγιδέψουν ψάρια στις λιμνοθάλασσες και σε παράκτια περάσματα τους.

ΤιείναιοιΛιμνοθάλασσες Παράκτιες ημίκλειστες λεκάνες όπου υπάρχει έντονη μείξη γλυκού και θαλάσσιου νερού. Ανήκουν σε εκβολικά συστήματα, έχουν μικρό βάθος και έχουν υψηλή βιοποικιλότητα. Ανήκουν στα πιο ιχθυοπαραγωγικά οικοσυστήματα του κόσμου. Ο συνεχής εμπλουτισμός με θρεπτικές ουσίες, η αλληλεπίδραση γλυκών νερών και θάλασσας και οι φυσικοχημικές συνθήκες ευνοούν την προσέλκυση, τηγρήγορηαύξησηκαι την εκμετάλλευση των ιχθυοπληθυσμών τους. ΛΘ παλιά κοίτη Στρυμόνα

Ελληνικές Λιμνοθάλασσες Στην Ελλάδα σε 70 περίπου Λιμνοθάλασσες, συνολικής έκτασης 340.000 στρεμμάτων περίπου, υπάρχει παραγωγή αλιευμάτων. Σύνολο παραγωγής: 700-1.600 τόνοι/έτος. Από αυτές οι περισσότερες λιμνοθάλασσες βρίσκονται στην Αν. Μακεδονία και Θράκη, από Έβρο ως Καβάλα και στην Δυτική Ελλάδα από Πάτρα μέχρι Ηγουμενίτσα. Υψηλότερη παραγωγή έχουν επίσης οι ΛΘ της Αν. Μακεδονίας & Θράκης (620 τόνοι/έτος) και ακολουθούν οι ΛΘ της Δυτικής Ελλάδας (300 τόνοι/έτος) (μέση τιμή, στοιχεία 1995-1999).

ΛΘ Βόρειας Ελλάδας Οι ΛΘ της Βόρειας Ελλάδας είναι 33, μικρές και μεγάλες, έκτασης 115.000 περίπου στρ., διεσπαρμένες κοντά σε δέλτα μεγάλων ποταμών. Εξαίρεση αποτελεί ο π. Στρυμόνας ο οποίος δεν δημιουργεί πλέον δέλτα στην εκβολή του, παρά μόνο μια μικρή ΛΘ στην παλιά κοίτη του ποταμού και οι ποταμοί Αξιός, Λουδίας και Αλιάκμονας οι οποίοι αν και έχουν κοινό δέλτα, δεν σχηματίζουν λιμνοθάλασσες. Στις παραπάνω ΛΘ μπορούν να περιληφθούν και οι δυο λίμνες Ισμαρίδα (ήμητρικού) και Βιστωνίδα που συνδέονται άμεσα με τη θάλασσα και η παραγωγή τους αποτελείται κυρίως από ευρύαλα είδη. ΑπότιςΛΘτηςΒ. Ελλάδας αξιόλογη αλιευτική παραγωγή έχουν κυρίως αυτές που βρίσκονται μεταξύ των δέλτα των δύο μεγάλων ποταμών Έβρου και Νέστου. Οι υπόλοιπες έχουν μικρή ή καθόλου αλιευτική παραγωγή, όπως αυτές που βρίσκονται στουςνομούςχαλκιδικήςκαιθεσ/νίκης. ΛΘ Κεραμωτής

Πίνακας 1. Έκταση, φορέας εκμετάλλευσης και τύπος εγκαταστάσεων των ΛΘ της Βόρειας Ελλάδας ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΚΤΑΣΗ Εκμετάλλευση Αλιείς Ιχ.Εγκ. Ν. Έβρου ΛΘ. Μονολίμνη ή Παλούκια 2.800 ΑΣ Παράκτιων Αλιέων Αλεξ/πολ 103 ++ ΛΘ. Δράνα ή Δράκοντος 4.800 Αποξηράνθηκε παράνομα το 1987 ΛΘ. Λακί 2.000 Λίμνη Νυμφών 2.600 Λίμνη Σκέπη 460 ΛΘ. Αγίου Ανδρέα Σαμοθράκης 60 ΑΣ Παράκτιων Αλιέων Σαμοθρά 20 * Ν. Ροδόπης Λίμνη Ισμαρίδα ή Μητρικού 2.800 ΑΣ Μαρώνειας 18 ++ ΛΘ. Λίμνη 500 ΑΣ Μαρώνειας ++ ΛΘ. Έλος 2.000 ΑΣ Μαρώνειας ++ ΛΘ. Πτελέα 2.000 ΑΣ Μαρώνειας ++ ΛΘ. Αλυκή ή Μέση 3.000 ΑΣ Μέσης "Ποσειδών" 20 ++ ΛΘ. Μαυρολίμνη ή Αρωγή 1.500 ΑΣ Μέσης "Ποσειδών" ++ ΛΘ. Ξηρολίμνη ή Φαναρίου 2.500 ΑΣ Φαναρίου "Άγιος Νεκτάριος" 11 ++ Ν.Ξάνθης Λίμνη Βιστωνίδα 45.000 ΑΣ Βιστονίδας "Άγ. Νικόλαος" 65 ++ ΛΘ. Λαγός 3.000 ΑΣ Βιστονίδας "Άγ. Νικόλαος" ++ ΛΘ. Πόρτο Λάγος 2.000 ΑΣ Βιστονίδας "Άγ. Νικόλαος" ΛΘ. Διβάρι 150 "Ιχθυοτροφεία Θράκης" 4 ++* ΛΘ. Λάφρη 1.200 ΑΣ Λάφρης-Λαφρούδας Άγ. Νι 12 ++ ΛΘ. Λαφρούδα 750 ΑΣ Λάφρης-Λαφρούδας Άγ. Νι ++ ΛΘ. παλιάς κοίτης Νέστου 300 ΑΣ Ερασμίου Ο Ποσειδών 12 ++* Ν. Καβάλας ΛΘ. Μοναστηρακίου 350 Ιδιώτης 4 +* ΛΘ. Χαϊδευτό 530 Ιδιώτης 4 + ΛΘ. Κόκαλα Πηγών 100 Προσχώθηκε ΛΘ. Κεραμωτής 1.500 ΑΣ Ιχθυοτροφείων Ν. Καβάλας 35 ++ ΛΘ. Αγιάσματος 4.300 ΑΣ Ιχθυοτροφείων Ν. Καβάλας ++ ΛΘ. Ερατεινού 3.500 ΑΣ Ιχθυοτροφείων Ν. Καβάλας ++ ΛΘ. Βάσσοβας 2.700 ΑΣ Ιχθυοτροφείων Ν. Καβάλας ++ ΛΘ. παλιάς κοίτης Στρυμόνα 600 "Υδατοκαλλιέργειες Οφρυνίου" 5 +* Ν. Χαλκιδικής ΛΘ. Κουφός ή Πόρτο Κουφό 100 ΛΘ. Βουρβουρούς 300 Ν. Θεσ/νίκης ΛΘ. Επανομής 5.000 ΛΘ. Μεγάλου Εμβόλου 2.500 Ν. Πιερίας ΛΘ. Αλυκής Κίτρους 15.000 Συνολική Έκταση 115.900 313 Έκταση ΛΘ με αλιευτική εκμετάλλευση 83.140 + = Παραδοσιακές εγκ. ++ = Σύγχρονες Ιχ. Εγκ. * = Νέα λειτουργίας

Αλιεία στις ΛΘ της Αν. Μακ. & Θρ. Σύμφωνα με στοιχεία του 2000 την υψηλότερη στρεμματική παραγωγή έχουν οι ΛΘ του Νέστου (Χαϊδευτό: 19 kg/στρ./έτος, Κεραμωτή και η Βάσσοβα, 23,3 και 14,8 kg/στρ./έτος). Τις 4 μεγαλύτερες, Βάσσοβα, Ερατεινό, Αγίασμα και Κεραμωτής, 12.000 στρεμ., εκμεταλλεύεται ο Συν/σμός ΛΘ Νομού Καβάλας με 35 μέλη. Στο Νομό Ξάνθης ηβιστονίδαφτάνει τους 575 τόνους (12,8 kg/στρ./έτος) Λ. Βιστωνίδα Πόρτο Λάγος Οι επτά λιμνοθάλασσες της Ροδόπης φτάνουν τους 65 τόνους (4,6 kg/στρ./έτος). Η Μονολίμνη στο Δέλτα Έβρου, έκτασης 2.800 στρεμμάτων, φτάνει τους 14,5 τόνους (5,2 kg/στρ./έτος). ΛΘ Ξηρολίμνη (Ροδόπη)

Ιχθυοσυλληπτικές Εγκαταστάσεις Είναι ειδικές στατικές κατασκευές οι οποίες εγκλωβίζουν ζωντανά τα ψάρια, καθώς αυτά μετακινούνται προς τη θάλασσα. Ταπρώταέργαεκσυγχρονισμούσε ελληνικές λιμνοθάλασσες ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1970 στην Βιστωνίδα. Η διαμόρφωση αυτών των ΛΘ βοηθούσε στο να εφαρμοστούν τα συστήματα ιταλικής τεχνολογίας. Παλιότερα οι εγκαταστάσεις αυτές ήταν ξύλινες κατασκευές, από ξύλα στερεωμένα στονπυθμένατηςλθκαιταοποία στήριζαν ένα πλέγμα από καλάμια το οποίο οδηγούσε σε παγίδες (κουζλούκια). ΛΘ Βάσσοβα

Λεκάνες Διαχείμασης (Χειμαδιά) Ο συνδυασμός των ιχθυοσυλληπτικών εγκαταστάσεων τους με λεκάνες διαχείμασης (χειμαδιά) είναι απαραίτητος για την επιτυχημένη αλιευτική διαχείριση των ΛΘ. Οι λεκάνες διαχείμασης χρησιμοποιούνται τους χειμερινούς μήνες για την προστασία των ψαριών από τον παγετό (έντονο πρόβλημα στη Βόρεια Ελλάδα). Στις λεκάνες διαχείμασης οδηγούνται επίσης τα υπομεγέθη ψάρια τα οποία είτε δεν είναι εμπορεύσιμα είτε πωλούνται σε πολύ χαμηλές τιμές. Εκεί διατηρούνται ώσπου να φτάσουν το εμπορεύσιμο μέγεθος ή μέχρι να απελευθερωθούν στη ΛΘ. ΛΘ Αγίασμα ΛΘ Ερατεινό Καβάλας

Το πρόβλημα του παγετού στις ΛΘ Σύμφωνα με στοιχεία των επτά τελευταίων ετών, από τον μετεωρολογικό σταθμό του Ινστιτούτου Αλιευτικής Έρευνας του ΕΘΙΑΓΕ, το φαινόμενο του παγετού εμφανίζεται σχεδόν κάθε χρόνο. Παγετός καταγράφηκε κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου 2000 (20-28/1/2000) και στη συνέχεια επαναλήφθηκε στο διάστημα 2-7/1/2002, 19-25/2/2003, 31/1-12/2/2005 και 23-27/1/2006. Από τα στοιχεία αυτά φαίνεται ότι πέντε φορές στα επτά τελευταία χρόνια είχαμε παγετό στις λιμνοθάλασσες, ο οποίοςπροκάλεσε γενικευμένο σχεδόν θάνατο στα ψάρια των λιμνοθαλασσών. ΛΘ με παγωμένη επιφάνεια Νεκρά ψάρια στη ΛΘ Αγίασμα

Επιβίωση ψαριών στις ΛΘ Σε κανονικές συνθήκες και αν τα στόμια των ΛΘ είναι ανοιχτά, όταν η θερμοκρασία πέφτει, τα ψάρια θα κατευθυνθούν στη θάλασσα, όπου η θερμοκρασία είναι 8-10 o C. Η παγίδευση τους στη λιμνοθάλασσα τα αναγκάζει να διαβιούν σε συνθήκες εξαιρετικού στρες όπου δεν καταναλώνουν τροφή και το έντερο τους συρρικνώνεται. Θεωρητικά τα περισσότερα είδη επιβιώνουν σε θερμοκρασίες έως και 3 o C (βλ. Πίνακα). Προκειμένου τα ψάρια να επιβιώσουν, να διατηρήσουν άθικτα τα ζωτικά τους συστήματα και να χάσουν ελάχιστο βάρος, πρέπει η θερμοκρασία σε ένα ορισμένο τουλάχιστον όγκο νερού, να διατηρείτε σε συγκεκριμένα θερμοκρασιακά επίπεδα. Αν η θερμοκρασία παραμείνει στους 6-7 o C τότε τα περισσότερα είδη δεν θα παγώσουν, ούτε όμως θα αναζητούν τροφή, αφού η ομοιοθερμία που επικρατεί στο σώμα τους σε σχέση με το περιβάλλον, δεν επιτρέπει τη λειτουργία του πεπτικού τους συστήματος. Για να καταναλώσουν τροφή τα είδη αυτά πρέπει η θερμοκρασίαναφτάσειτους10 ο C για τους κέφαλους και τους 12 o C για την τσιπούρα. Είδος Liza aurata (μυξινάρι) Mugil cephalus (κέφαλος, νιάκι) Liza saliens (ψωμώνι) Liza ramada (μαυράκι) Sparus aurata (τσιπούρα) Dicentrarchus labrax (λαυράκι) Anguilla anguilla (χέλι) Όρια αντοχής o C 3-4 o C 2-3 o C 1-2 o C 2-3 o C 5 o C 2 o C 0-1 o C

Σύγχρονες Λεκάνες Διαχείμασης Οι λεκάνες διαχείμασης στις παράκτιες Μεσογειακές χώρες, καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις όπου, με βάση της εμπειρία του παρελθόντος, αναπτύχθηκε νέα τεχνολογία, αποκλειστικά για τους χώρους αυτούς. Στις σύγχρονες αυτές λεκάνες χρησιμοποιείται ανοιχτό ή κλειστό κύκλωμα ζεστού νερού, για τη διαχείμαση των πλέον πολύτιμων ειδών των λιμνοθαλασσών, όπως τσιπούρα και δευτερευόντως για μερικά είδη κεφάλων όπως τα μυξινάρια. Οι σύγχρονες λεκάνες διαχείμασης διαθέτουν καλυμμένες περιοχές, θερμαινόμενο νερό και διάταξη των καναλιών προς τα τέσσερα σημεία τουορίζονταώστεταψάριααπόένστικτονα αποφεύγουν την περιοχή που εκτίθεται περισσότερο στον επικρατούντα κατά καιρούς άνεμο της περιοχής.

Ιχθυοπανίδα Λιμνοθαλασών Η ιχθυοπανίδα των ΛΘ αποτελείται από τις εξής κατηγορίες: Μαρμαρογωβιός Μόνιμοι κάτοικοι (residents): είδη που ολοκληρώνουν τον κύκλο της ζωής τους στις ΛΘ (Μαρμαρογωβιός, Ζαμπαρόλα, Κουνουπόψαρο, κ.ά.) Μετανάστες (migrants): είδη που επισκέπτονται τις ΛΘ σε κάποιο στάδιο της ζωής τους για διατροφή, αναπαραγωγή ή καταφύγιο (Κέφαλοι, Τσιπούρες, Λαβράκια, κ.ά.) Τυχαίοι επισκέπτες (stragglers): είδη που σποραδικάμπορείναβρεθούνσελθγια διατροφή ή καταφύγιο (Σαρδέλα, Γόπα, κ.ά.) Ζαμπαρόλα Λαβράκι Κέφαλοι

Αλίευση των κεφαλοειδών Αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής (78%), ακολουθεί το Λαβράκι (12%) και η Τσιπούρα (9%). Μετακινούνται για αναπαραγωγή προς τη θάλασσα και έτσι συλλαμβάνονται. Ημεγαλύτερηαφθονία(90% της ολικής) παρατηρείται τον Σεπτέμβριο - Οκτώβριο. Η παραγωγή εξαρτάται από την αφθονία του γόνου που θα μπει στις ΛΘ. Η είσοδος εξαρτάται κυρίως από την επιτυχία της αναπαραγωγής στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή και από την επιτυχία της ανοδικής μετανάστευσης. Αυτά εξαρτώνται από επιμέρους παράγοντες, όπως τα ρεύματα, η ύπαρξη τροφικών διαθέσιμων, ηεπικράτησηευνοϊκώνκαιρικών και περιβαλλοντικών συνθηκών, ηόχλησηαπό ανθρώπινες δραστηριότητες, κ.ά. Κέφαλος ή Νιάκι Μυξινάρι

Αυγοτάραχο Ένα αξιόλογο προϊόν των κεφάλων είναι το αυγοτάραχο. Ένα παραδοσιακό προϊόν που αποτελεί μια σημαντική πηγή εσόδων των ψαράδων τις λιμνοθάλασσες. Παράγεται από τις θηλυκές γονάδες (αβγά) ενός μόνο από τα πέντε είδη κεφάλων που ζουν στις ΛΘ, τον Κέφαλο ή Νιάκι, επομένως η παραγωγή του εξαρτάται αποκλειστικά από την παραγωγή του είδους αυτού.

Αλίευση των χελιών Τα Χέλια έχουν πολύ μικρή παραγωγή (0,5-1,5%) και η παραγωγή τους είναι συνεχώς φθίνουσα. Η σύλληψη των χελιών βασίζεται στην ιδιομορφία της αναπαραγωγής τους η οποία γίνεται μόνο στη Θάλασσα των Σαργασσών (Ατλαντικός). Ημετακίνησηαυτήγίνεταικυρίωςτους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες και ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες συγκεντρώνονται στις εξόδους της ΛΘ, όπου και αλιεύονται. Τα αποθέματα των χελιών στις ΛΘ εξαρτώνται, όπως και των κεφάλων, από την επιτυχημένη άνοδο του γόνου μέσα από τα κανάλια επικοινωνίας με τη θάλασσα.

Τσιπούρα (Sparus aurata) Η Τσιπούρα είναι το υψηλότερης αξίας είδος ψαριού στις λιμνοθάλασσες. Αυτό οδήγησε διάφορους μισθωτές ΛΘ να ξεκινήσουν διάφορες πρακτικές ενίσχυσης των φυσικών πληθυσμών με ιχθύδια που προέρχονταν από ιχθυογεννητικούς σταθμούς (επομένως άγνωστης προέλευσης) και σε ανεξέλεγκτο αριθμό ατόμων, χωρίς τις αναγκαίες μελέτες (σκοπιμότητας, ΜΠΕ, κλπ). Οι επιπτώσεις αυτών των πρακτικών δεν έχουν ακόμη εκτιμηθεί, τόσο σε γενετικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο αλλοίωσης των υπαρχόντων πληθυσμών, σεαρκετέςόμωςαπόαυτέςτιςλθ (κυρίως στην Δυτική Ελλάδα) έχουν βρεθεί άτομα που διαφέρουν αισθητά από τα άγρια ψάρια με διαφορετική αποδοχή από τους καταναλωτές.

Αθερίνα (Atherina boyeri) Η Αθερίνα είναι μικρό ευρύαλο είδος με μεγάλες δυνατότητες προσαρμογής σε οικοσυστήματα που παρουσιάζουν κενές οικοθέσεις (τροφικά πεδία). Έχει τη δυνατότητα να εγκαθίσταται εύκολα σε λίμνες και λιμνοθάλασες που δίνουν την δυνατότητα εγκατάστασης του πληθυσμού τους. Αυτό συνέβη στην Λ. Βιστωνίδα, όπου την δεκαετία του 1980, όταν αυξήθηκε η αλατότητα στη λίμνη εξαιτίας της μείωσης των γλυκών νερών και υποχώρησαν στο βόρειο τμήμα της πολλά είδη των γλυκών νερών, ηαθερίνα εγκαταστάθηκε στο νότιο τμήμα της λίμνης δημιουργώντας μεγάλους πληθυσμούς. Σήμερα η Αθερίνα είναι το σημαντικότερο είδος της λίμνης με παραγωγή που ξεπερνάει το 50% της συνολικής.

Αλιεία στις ΛΘ και Περιβάλλον Η εκτατική καλλιέργεια ψαριών που εφαρμόζεται σήμερα στις λιμνοθάλασσες, αποτελεί από τις πιο φιλικές για το περιβάλλον χρήσεις. Οι ψαράδες διατηρούν οι ίδιοι το οικοσύστημα της λιμνοθάλασσας, καθώς από αυτό εξαρτάται η παραγωγή τους και είναι αρωγοί σε όλες τι προσπάθειες προστασίας των οικοσυστημάτων αυτών. Σε πρόσφατη μελέτη σε 72 ελληνικές ΛΘ, βρέθηκε ότι στις ΛΘ που υπάρχει παραδοσιακή μορφή εκμετάλλευσης (εκτατικής μορφής) από τοπικούς συνεταιρισμούς η πίεση από τις ανθρώπινες δραστηριότητες στο οικοσύστημα είναι πιο περιορισμένη. ΛΘ Δράνα (Δ. Έβρου) αποξηραμένη (πάνω) και μετά τον επαναπλημμυρισμό της (κάτω)

Προβλήματα Προτάσεις (1) 1. Προστασία των ψαριών που διατηρούνται στις τάφρους διαχείμασης (χειμαδιά) από τα ψαροφάγα πουλιά (π.χ. κορμοράνοι) και αποζημίωση των ζημιών που γίνονται από τα είδη αυτά: Ενεργοποίηση του Άρθρου 22 ν. 1650 (ΝΣ Βιοποικιλότητα) όπου αναφέρεται: 3. Γιαυλικέςζημιέςπουπροκαλούνταισεγεωργικές, κτηνοτροφικές ή άλλες αγροτικές εκμεταλλεύσεις ή εγκαταστάσεις ή σε αλιευτικά εργαλεία από είδητης άγριας πανίδας που έχουν χαρακτηριστεί,, ως σπάνια ή απειλούμενα με εξαφάνιση, μπορούν να χορηγούνται,, αποζημιώσεις, επιδοτήσεις, ή άλλες κατά περίπτωση παροχές. Η εκτίμηση των ζημιών γίνεται από αρμόδιες υπηρεσίες του Υπ. Γεωργίας 4. Με ΠΔ που εκδίδεται με πρόταση των Υπ. Οικονομικών, Γεωργίας και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ορίζονται οι προϋποθέσεις, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά» Κορμοράνος Δράση στον Άξονα ΙΙ του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2007-2013 η οποία ορίζεται «μη παραγωγικές επενδύσεις» και αφορά ενισχύσεις (όχι απευθείας σε παραγωγούς γεωργούς αλλά σε Δήμους κ.ά. φορείςγιαναδημιουργήσουνπ.χ. ταΐστρες για αρπακτικά, κ.ά. Δεν αφορά αλιείς και φυσικά πρόσωπα.

Προβλήματα Προτάσεις (2) 2. Καθορισμός ζωνών υδατοκαλλιέργειας και παραγωγής αλιευμάτων και προστασία των περιοχών αυτών από μη συμβατές δραστηριότητες (π.χ. εκφόρτωση πετρελαιοειδών) που μπορεί να βλάψουν είτε την παραγωγή είτε την ποιότητα των παραγομένων προϊόντων.

Προβλήματα Προτάσεις (3) 3. Χρήση της γεωθερμίας και εφαρμογή πιλοτικού μοντέλου για την αντιμετώπιση φαινόμενων παγετού στις ΛΘ (π.χ. Δέλτα Νέστου). 4. Χαρτογράφηση με την χρήση των ΓΣΠ και ακριβή αποτύπωση της έκτασης, του όγκου νερού, αλλά και των άλλων αβιοτικών και βιοτικών χαρακτηριστικών της κάθε ΛΘ. 5. Παρακολούθηση των αβιοτικών (υδρολογία, φυσικοχημικές παράμετροι με σταθμούς συνεχούς καταγραφής) και βιοτικών (ευτροφισμός, βιολογία των ειδών) παραμέτρων. 6. Βελτίωση των έργων υποδομής (ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεων, τάφροι διαχείμασης, κ.ά.) καιδημιουργίακοινώνπροδιαγραφώνγιατηνκατασκευήτων έργων. Πριν από την κατασκευή τους είναι απαραίτητη η υδρολογική μελέτη της κάθε ΛΘ. 7. Αντιμετώπιση της διάβρωσης στην παράκτια ζώνη της ανατολικής πλευράς του Κόλπου Καβάλας, η οποία αναμένεται να ενταθεί εξαιτίας της λειτουργίας των φραγμάτων του Π. Νέστου που κατακρατούν τις φερτές ύλες. 8. Δημιουργία τεχνητών υγροτόπων γύρω από τις λιμνοθάλασσες για την αντιμετώπιση της ρύπανσης και την αύξηση εισόδου γλυκού νερού. 9. Η ενίσχυση των φυσικών πληθυσμών (εμπλουτισμοί) πρέπει να γίνεται κατόπιν μελέτης (και ΜΠΕ), μόνο με γηγενείς γεννήτορες και σε αριθμό που δεν πρέπει να ξεπερνά το 20% του υπάρχοντος πληθυσμού του κάθε είδους στην κάθε ΛΘ.

Προβλήματα Προτάσεις (4) 10. Προστασία από λαθραλιεία στο εσωτερικό των ΛΘ και την παράνομη αλιεία στην παράκτια ζώνη (π.χ. προστασία Ποσειδωνίας). 11. Ανάδειξη των τοπικών προϊόντων των λιμνοθαλασσών (λυκουρίνος, αβγοτάραχο Νέστου, κλπ.) μέσω της Ονομασίας Τοπικής Προέλευσης. 12. Ανάπτυξη της μεταποίησης των αλιευτικών προϊόντων (αλίπαστα, κατεψυγμένα, καπνιστά, αβγοτάραχο, κλπ.) η οποία αυξάνει την προστιθέμενη αξία των αλιευμάτων. 13. Καταγραφή των συλλήψεων των κεφαλοειδών στις ΛΘ ανά είδος (μυξινάρια, ψωμώνια, κλπ.) και όχι συνολικά (π.χ. κέφαλοι Α, Β, κλπ.) 14. Στήριξη των αλιευτικών συνεταιρισμών (μηχανογράφηση, δικτύωση, έγκαιρη επιστημονική τεκμηρίωση των φυσικών καταστροφών, επιστροφή των κρατήσεων του 10% με την μορφή έργων, κλπ). 15. Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού ως συμπληρωματικό εισόδημα για τους ψαράδες, (οι λιμνοθάλασσες ανήκουν σε προστατευόμενες περιοχές όπου προωθείται η παραδοσιακή αλιεία).