Θα ήθελες να κάνεις ένα στοιχειώδες κέντρο επανελέγχου φιαλών? Κείμενο - Φώτο: Μιχάλης Βενιός Ώστε, θέλεις να κάνεις ένα κέντρο επανελέγχου φιαλών αλλά δεν ξέρεις από που να αρχίσεις και που να τελειώσεις. Καλά λοιπόν, θα σου περιγράψω τι είναι περίπου και πως λειτουργεί ένα στοιχειώδες κέντρο επανελέγχου φιαλών από Χάλυβα άνευ ραφής (Μπορείς να βάλεις και φιάλες φτιαγμένες από κράμα αλουμινίου.. αλλά είπαμε για στοιχειώδες κέντρο που σημαίνει όσο πιο απλό γίνεται). Όμως πίστεψε με ακόμα και αυτοί που έχουν ένα τέτοιο κέντρο δεν είμαι σίγουρος αν πιστεύουν πως έτσι πρέπει να είναι. Κείμενο - Φώτο: Μιχάλης Βενιός Ώστε, θέλεις να κάνεις ένα κέντρο επανελέγχου φιαλών αλλά δεν ξέρεις από που να αρχίσεις και που να τελειώσεις. Καλά λοιπόν, θα σου περιγράψω τι είναι περίπου και πως λειτουργεί ένα στοιχειώδες κέντρο επανελέγχου φιαλών από Χάλυβα άνευ ραφής (μπορείς να βάλεις και φιάλες φτιαγμένες από κράμα αλουμινίου.. αλλά είπαμε για στοιχειώδες κέντρο που σημαίνει όσο πιο απλό γίνεται). Όμως πίστεψε με ακόμα και αυτοί που έχουν ένα τέτοιο κέντρο, δεν είμαι σίγουρος αν πιστεύουν πως έτσι πρέπει να είναι. Λοιπόν στα γρήγορα και περιληπτικά. Πρώτα από όλα για να λειτουργήσεις σαν επιχείρηση θα πρέπει να βγάλεις από την Νομαρχία μια άδεια. Επίσης από την ίδια Νομαρχία θα βγάλεις και ένα πιστοποιητικό έγκρισης κανονισμού λειτουργίας κέντρου επανελέγχου φιαλών, σύμφωνα με την ΥΑ 14165/Φ17.4/373 (ΦΕΚ 673/Β/1993), «Θέσπιση κανονισμού για την ασφαλή κατασκευή και κυκλοφορία των δοχείων πίεσης και συσκευών αερίου». Όμως, για να πάρεις αυτό το πιστοποιητικό πρέπει να έχεις πρώτα δημιουργήσει έναν κανονισμό λειτουργίας κέντρου επανελέγχου δοχείων πίεσης άνευ ραφής εκ χάλυβος για όλα τα αέρια πλην ασετιλίνης και αν αυτός είναι ο σκοπός σου, τότε να μη ξεχάσεις να τονίσεις οπωσδήποτε το «και για καταδύσεις», αλλιώς δεν έκανες τίποτα. Αυτόν τον κανονισμό θα τον συντάξεις λαμβάνοντας υπ όψιν σου τα εξής έγγραφα: Το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 1968:2002, «Μεταφερόμενες φιάλες αερίου περιοδικοί έλεγχοι και δοκιμές χαλύβδινων φιαλών αερίου άνευ ραφής». Υπάρχει και πρότυπο για φιάλες αλουμινίου αλλά είπαμε.. στοιχειώδες. Την ΥΑ 14132/618 (ΦΕΚ 1626/Β/01), «Συμμόρφωση της Ελληνικής Νομοθεσίας με την Οδηγία 99/36ΕΟΚ (TPED), του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, σχετικά με τον μεταφερόμενο εξοπλισμό υπό πίεση». Την ΥΑ 16289/330 (ΦΕΚ 987/Β/1999) «Συμμόρφωση της Ελληνικής Νομοθεσίας με την Οδηγία 97/23ΕΟΚ(PED), του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, σχετικά με τον εξοπλισμό υπό πίεση» και την ΥΑ Β10451/929 (ΦΕΚ 370/Β/88), «Όροι ίδρυσης και λειτουργίας εμφιαλωτηρίων πεπιεσμένων αερίων, μονάδων
παραγωγής ασετιλίνης ως και όροι διακίνησης, αποθήκευσης και ελέγχου των φιαλών συσκευασίας τους». Εδώ θα σου πω μια μικρή λεπτομέρεια.. νομίζω πως αυτό το έγγραφο ΥΑ 14132/618 (ΦΕΚ 1626/Β/01) «Συμμόρφωση της Ελληνικής Νομοθεσίας με την Οδηγία 99/36ΕΟΚ (TPED), του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, σχετικά με τον μεταφερόμενο εξοπλισμό υπό πίεση», μάλλον καταργεί αυτό το έγγραφο ΥΑ Β10451/929 (ΦΕΚ 370/Β/88), «Όροι ίδρυσης και λειτουργίας εμφιαλωτηρίων πεπιεσμένων αερίων, μονάδων παραγωγής ασετιλίνης ως και όροι διακίνησης, αποθήκευσης και ελέγχου των φιαλών συσκευασίας τους» και μάλλον καταργεί και αυτό το έγγραφο ΥΑ 14165/Φ17.4/373 (ΦΕΚ 673/Β/1993), «Θέσπιση κανονισμού για την ασφαλή κατασκευή και κυκλοφορία των δοχείων πίεσης και συσκευών αερίου». Επίσης τώρα υπάρχει και η Οδηγία 35/2010/ΕΚ που καταργεί αυτά τα έγγραφα έτσι κι αλλιώς. Αυτό βέβαια δεν έχει καμία σημασία, εσύ πρέπει να τα χρησιμοποιήσεις είτε καταργήθηκαν είτε όχι. Ποτέ δε ξέρεις και δεν κάνω καθόλου πλάκα. Μη ξεχνάς, στην Ελλάδα είμαστε. Δεν έχει ακόμα βγει κανένας νόμος που να λέει ξεκάθαρα πως θα ιδρύονται τα κέντρα επανελέγχου. Τέλος πάντων, όταν ετοιμάσεις αυτόν τον κανονισμό, θα πρέπει να καλέσεις έναν φορέα πιστοποίησης να σου ελέγξει και να σου πιστοποιήσει τις εγκαταστάσεις του κέντρου και να σου εγκρίνει τον κανονισμό που έχεις συντάξει. Ο φορέας κατά τον έλεγχο για την πιστοποίηση ίσως να σου ζητήσει να δει τη μελέτη εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου. Αυτή την ειδική μελέτη τη συντάσσει ένας Τεχνικός Ασφαλείας. Θα έχεις έναν τέτοιο ειδικό ως συνεργάτη, να έρχεται κάθε τόσο να ελέγχει ότι ακολουθούνται όλα τα μέτρα ασφαλείας και να υπογράφει το ειδικό έντυπο ελέγχου, αλλιώς δεν έχει κέντρο επανελέγχου. Η μελέτη εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου είναι απαίτηση του νόμου και τον έλεγχο της εφαρμογής της έχει η Επιθεώρηση Εργασίας, αλλά το είπα και πριν, στην Ελλάδα είμαστε και όλα μπορούν να αλλάξουν.. Όταν πιστοποιηθεί το κέντρο επανελέγχου φιαλών από τον φορέα πιστοποίησης και βγει και το πιστοποιητικό έγκρισης κανονισμού λειτουργίας κέντρου επανελέγχου φιαλών από το ΥΠΑΝΑ, είσαι έτοιμος. Χρονικό διάστημα που πέρασε, για να γίνουν όλα αυτά, χμμμ.. με αρκετή αισιοδοξία, περίπου κάνα τεσσάρι μήνες. Αυτά που πρέπει εν ολίγοις να περιγράφει ένας κανονισμός λειτουργίας κέντρου επανελέγχου φιαλών είναι αυτά που λένε τα έγγραφα που αναφέρω πιο πάνω. Ας δούμε περίπου τι λέει... Αντικείμενο Το αντικείμενο του κέντρου επανελέγχου είναι ο «Περιοδικός έλεγχος δοχείων πίεσης άνευ ραφής εκ χάλυβος» (στοιχειώδες είπαμε). Μέτρα ασφαλείας Στις εγκαταστάσεις και τις θέσεις εργασίας εφαρμόζονται όλοι οι κανονισμοί και οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας και της πυροσβεστικής υπηρεσίας, καθώς και όλα τα μέτρα ασφαλείας και οι λοιπές απαιτήσεις που προκύπτουν από την Μελέτη Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου. Εξοπλισμός Πνευματική αντλία υδραυλικής δοκιμής, Ζυγαριά, Όργανα ελέγχου της πίεσης, Ηλεκτρικός ξηραντήρας, Φωτιστικός καθετήρας, Εργαλείο αποκοχλίωσης κλείστρων, Σπειροτόμος, Δυναμόκλειδο, Πόντες γραμμάτων και αριθμών (μεταλλικές σφραγίδες), Συρματόβουρτσα. Στάδια Επανελέγχου Όταν παραλαμβάνονται οι φιάλες, τοποθετούνται στον χώρο διαλογής για επιθεώρηση και ακολουθεί: Ταυτοποίηση, επιθεώρηση και δοκιμή Πρώτα πραγματοποιείται ο προσδιορισμός της ταυτότητας και του περιεχομένου της φιάλης και μετά αφαιρείται το αέριο. Μετά την απελευθέρωση του αερίου, ακολουθεί πλήρης αποκοχλιώση και αφαίρεση της βαλβίδας. Εξωτερικός οπτικός έλεγχος Οι φιάλες καθαρίζονται με βούρτσα και απαλλάσσονται από αυτοκόλλητα, ετικέτες, χαρτιά, λάδια, πίσσες και άλλες ύλες. Η εξωτερική επιφάνεια ελέγχεται για: κοιλώματα, κοψίματα, αυλακώσεις, διογκώσεις, ρωγμές, φθορά στη βάση, φθορά από φωτιά, κάψιμο από ηλεκτρικό τόξο (arc) ή φλόγιστρο, οξείδωση, αδιευκρίνιστα πρόσθετα μεταλλικά μέρη, χαραγμένη ή σβησμένη σήμανση, κατά πόσο η φιάλη είναι σταθερή όταν βρίσκεται σε όρθια θέση. Οι φιάλες που κρίνονται ακατάλληλες αχρηστεύονται Εσωτερικός οπτικός έλεγχος Με την χρήση φωτιστικού καθετήρα, η φιάλη, επιθεωρείται εσωτερικά για την ανίχνευση ελαττωμάτων. Με προσοχή αφαιρείται οποιαδήποτε εσωτερική επικάλυψη μπορεί να εμποδίσει τον αποτελεσματικό εσωτερικό έλεγχο. Κάθε φιάλη που
στο εσωτερικό της φέρει οποιαδήποτε ίχνη ξένων σωμάτων, αλλοιώσεων ή ίχνη διάβρωσης μεγαλύτερα από μια ελαφρά επιφανειακή οξείδωση, καθαρίζεται καλά εσωτερικά. Με την χρήση κατάλληλων μέσων (μεταλλική βέργα κατάλληλα διαμορφωμένη) και με ιδιαίτερη επιμέλεια ώστε να αποφευχθεί η πρόκληση ζημίας, αφαιρείται η σκουριά και οι άλλες επιφανειακές διαβρώσεις. Ακολουθεί ένας καλός εσωτερικός καθαρισμός και στην συνέχεια η φιάλη ελέγχεται ξανά. Πρόσθετοι έλεγχοι Όταν μετά από τον οπτικό έλεγχο υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την αξιοπιστία της φιάλης, ακολουθεί προσεκτικός έλεγχος της μάζας. Η φιάλη προχωράει στο επόμενο στάδιο ελέγχου μόνο αφού έχουν αρθεί όλες οι πιθανές αμφιβολίες που μπορεί να υπάρχουν. Έλεγχος του λαιμού της φιάλης Το εσωτερικό σπείρωμα εξετάζεται για να διασφαλιστεί ότι είναι καθαρό και πλήρες. Δεν έχει ελαττώματα. Δεν έχει γρέζια. Δεν έχει ρωγμές. Δεν έχει άλλες ατέλειες Ελαττωματικό εσωτερικό σπείρωμα Εάν υπάρχει ελάττωμα στο σπείρωμα και το ελάττωμα είναι δυνατόν να επισκευαστεί, τότε για την επισκευή του χρησιμοποιείται ο ανάλογος σπειροτόμος. Μετά την επισκευή, γίνεται ξανά έλεγχος του σπειρώματος. Στην περίπτωση που το σπείρωμα έχει καταστραφεί και δεν είναι δυνατή η επισκευή του, τότε η φιάλη κρίνεται ακατάλληλη και αχρηστεύεται. Δοκιμή πίεσης Η πίεση με την οποία γίνεται η υδραυλική δοκιμή, είναι αυτή που αναγράφεται στη σήμανση της φιάλης. Κατά τη δοκιμή, η πίεση στη φιάλη αυξάνεται προοδευτικά, μέχρι να φτάσει στο επιθυμητό όριο. Η πίεση δοκιμής διατηρείται σταθερή σε αυτό το όριο, τουλάχιστον για 30 δευτερόλεπτα. Στη φάση αυτή, η φιάλη απομονώνεται από την πηγή της πίεσης. Κατά τη διάρκεια της δοκιμής δεν πρέπει να υπάρξει καμία διαρροή νερού στο σύστημα καθώς και καμία πτώση στην ένδειξη της πίεσης. Επίσης μετά την αφαίρεση της πίεσης, δεν πρέπει να υπάρχει καμία ορατή μόνιμη παραμόρφωση, σε όλη την επιφάνεια της φιάλης. Όποια φιάλη δεν πληροί τις απαιτήσεις αυτής της δοκιμής κρίνεται ακατάλληλη και αχρηστεύεται. Έλεγχος κλείστρου Το κλείστρο καθαρίζεται και ελέγχεται η στεγανότητα του. Εάν διαπιστωθεί οποιαδήποτε δυσλειτουργία ή παραμόρφωση ή καταστροφή του σπειρώματος τότε το κλείστρο αντικαθίσταται Στέγνωμα και καθάρισμα Αμέσως μετά την υδραυλική δοκιμή, η φιάλη στεγνώνεται με θερμό αέρα που έχει οπωσδήποτε θερμοκρασία μικρότερη των 300 ο C (μιλάμε πάντοτε για χάλυβα). Κατόπιν, η εσωτερική επιφάνεια της φιάλης ελέγχεται ξανά για να διαπιστωθεί ότι είναι στεγνή και ελεύθερη από ξένα σώματα. Βαφή Για να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή εξωτερική προστασία του μετάλλου, οι φιάλες βάφονται. Κατά τη διάρκεια της βαφής, δίδεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην καλυφθούν τα στοιχεία της σήμανσης και δεν είναι δυνατή μετά η ταυτοποίηση της. Τοποθέτηση κλείστρου Το κλείστρο τοποθετείται στη φιάλη με νέο ελαστικό στεγανοποιητικό δακτύλιο (ο - ρινγκ). Για την σύσφιξη του κλείστρου χρησιμοποιείται δυναμόκλειδο (υπάρχουν και άλλοι πρακτικοί τρόποι αλλά μιλάμε γιο τα πρότυπα). Ζύγιση της φιάλης Ο έλεγχος της μάζας της φιάλης πραγματοποιείται σε βαθμονομημένο ζυγό. Κατά τη ζύγιση, ελέγχεται εάν υπάρχει διαφορά μεταξύ της μάζας που αναγράφεται στη σήμανση και της πραγματικής μάζας που ευρίσκεται κατά την ζύγιση. Σήμανση Στις φιάλες άνευ ραφής, η σήμανση σφραγίζεται με μόνιμο ευανάγνωστο και ανεξίτηλο τρόπο πάνω στο κυρτό τμήμα.
Οι φιάλες που δε φέρουν τα απαραίτητα στοιχεία, δεν θα ελέγχονται αλλά θα αποσύρονται προς καταστροφή. Απαγορεύεται παντελώς η διαγραφή των παλαιών στοιχείων με την βοήθεια τροχού, λίμας ή άλλων μέσων. Τα παλαιά στοιχεία απλώς διαγράφονται με μόνιμα συνεχόμενα σχήματα, π.χ. ΧΧΧ Επόμενος επανέλεγχος Ο επόμενος επανέλεγχος σφραγίζεται με μόνιμο ευανάγνωστο και ανεξίτηλο τρόπο πάνω στο κυρτό τμήμα. Συμπλήρωση πρωτοκόλλου Τα αποτελέσματα της υδραυλικής δοκιμής καταγράφονται στο μητρώο καταγραφής φιαλών ως ακολούθως: Αύξοντας αριθμός έτος κατασκευής, αριθμός σειράς της φιάλης, κατασκευαστής, ιδιοκτήτης, χωρητικότητα, υλικό, αρχικό βάρος, βάρος που βρέθηκε με τη ζύγιση, απώλεια βάρους, πίεση λειτουργίας, πίεση δοκιμής, διόγκωση (αν χρησιμοποιείται αυτή η μέθοδος δοκιμής), κατάλληλη, ακατάλληλη, ημερομηνία ελέγχου, όνομα και υπογραφή υπευθύνου. Καταστροφή ακατάλληλων φιαλών Σε περίπτωση που κάποια φιάλη δεν πληροί τις προϋποθέσεις για να επανακυκλοφορήσει, επιστρέφεται στον πελάτη τρυπημένη και χωρίς πίεση. Σε περίπτωση που ο πελάτης δεν θέλει πίσω την αχρηστευμένη φιάλη, τότε οι μη συμμορφούμενες φιάλες τοποθετούνται σε ξεχωριστό χώρο και προωθούνται για ανακύκλωση σε εταιρείες παραγωγής μετάλλων. Για την αχρήστευση των φιαλών ακολουθείται μία από τις εξής διαδικασίες: Σύνθλιψη της φιάλης στο επάνω κυρτό τμήμα της φιάλης με μηχανικά μέσα. Κάνοντας μία ακανόνιστη οπή στον θόλο της φιάλης με διάμετρο ίση με το 10% της επιφάνειας του θόλου ή κόβοντας ακανόνιστα το λαιμό της φιάλης ή τεμαχίζοντας τη φιάλη σε περισσότερα το ενός σημεία. Επίλογος Όπως σου είπα, κατ ελάχιστον το περιεχόμενο του κανονισμού λειτουργίας ενός στοιχειώδους κέντρου επανελέγχου πρέπει να είναι σύμφωνο με τα έγραφα που σου περιέγραψα στην αρχή του κειμένου. Δεν είναι δυνατόν βέβαια, να σου γράψω όλα όσα περιέχει ένας κανονισμός, όμως τα όσα σου είπα είναι ένα μονάχα κομμάτι της μεγάλης εικόνας. Θα μου επιτρέψεις να πω και κάτι ακόμα. Ένα κέντρο επανελέγχου φιαλών είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση και χρειάζεται υπευθυνότητα από αυτούς που θα το φτιάξουν και από αυτούς που θα το δουλέψουν, αλλά χρειάζεται υπευθυνότητα και από αυτούς που αποφασίζουν ποιος νόμος θα ισχύσει και ποιος θα καταργηθεί. Γιατί δεν είναι δυνατόν να κάνουμε επιλεκτική χρήση ενός νόμου. Η τον χρησιμοποιούμε ολόκληρο ή δεν τον χρησιμοποιούμε καθόλου.