ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 15.11.2013 COM(2013) 909 final 2013/0399 (NLE) Πρόταση ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης της Μάλτας EL EL
2013/0399 (NLE) Πρόταση ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης της Μάλτας ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 473/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, σχετικά με κοινές διατάξεις για την παρακολούθηση και την εκτίμηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και τη διασφάλιση της διόρθωσης του υπερβολικού ελλείμματος των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ, και ιδίως το άρθρο 9 παράγραφος 4, 1 Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), αποσκοπεί στην εξασφάλιση δημοσιονομικής πειθαρχίας σε ολόκληρη την Ένωση και καθορίζει το πλαίσιο για την πρόληψη και διόρθωση των υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Βασίζεται στον στόχο της επίτευξης υγιών δημόσιων οικονομικών ως μέσο ενίσχυσης των προϋποθέσεων για τη σταθερότητα των τιμών και για ισχυρή και βιώσιμη ανάπτυξη που στηρίζεται σε χρηματοπιστωτική σταθερότητα, υποστηρίζοντας την επίτευξη των στόχων της Ένωσης για διατηρήσιμη ανάπτυξη και απασχόληση. (2) Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 473/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013 σχετικά με κοινές διατάξεις για την παρακολούθηση και την εκτίμηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και τη διασφάλιση της διόρθωσης του υπερβολικού ελλείμματος των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ, προβλέπει διατάξεις για την ενίσχυση της παρακολούθησης των δημοσιονομικών πολιτικών στη ζώνη του ευρώ και για την εξασφάλιση της συμβατότητας των εθνικών προϋπολογισμών με τις κατευθύνσεις για τη χάραξη οικονομικών πολιτικών στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Δεδομένου ότι η λήψη αμιγώς δημοσιονομικών μέτρων ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να διασφαλιστεί μια μόνιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, ενδέχεται να απαιτηθούν πρόσθετα μέτρα πολιτικής και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. (3) Το άρθρο 9 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013 καθορίζει τους όρους εφαρμογής για τα προγράμματα οικονομικής εταιρικής σχέσης, τα οποία πρέπει να υποβάλλονται από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού 1 ΕΕ L 140 της 27.5.2013 σ. 11. 2
ελλείμματος. Καθορίζοντας χάρτη πορείας για τη λήψη μέτρων που θα συμβάλλουν στην αποτελεσματική και μόνιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, το πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης θα πρέπει να περιγράφει λεπτομερώς τις κυριότερες δημοσιονομικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ιδίως όσον αφορά τη φορολογία, τις συντάξεις και τα συστήματα υγείας, καθώς και τα δημοσιονομικά πλαίσια, που θα συμβάλουν καθοριστικά στη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος με διαρκή τρόπο. (4) Στις 21 Ιουνίου 2013, το Συμβούλιο εξέδωσε απόφαση βάσει του άρθρου 126 παράγραφος 6 της Συνθήκης, σύμφωνα με την οποία η Μάλτα βρίσκεται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Στο πλαίσιο αυτό, η Μάλτα κλήθηκε να υποβάλει ένα πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης έως την 1η Οκτωβρίου 2013. (5) Την 1η Οκτωβρίου 2013 και, κατά συνέπεια, εντός του χρονικού πλαισίου που θεσπίζεται στο άρθρο 9 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013, η Μάλτα υπέβαλε στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης, στο οποίο καθορίζονται οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών της και, γενικότερα, στη συμμόρφωση προς τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΕΧΣ) του 2013. Οι πολιτικές αυτές έχουν ως άξονα τους εξής στόχους: (i) την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών (ΕΧΣ 1, 2 και 4), (ii) την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης (ΕΧΣ 2 και 5), (iii) την αύξηση της δυνητικής παραγωγής, με παράλληλη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και προώθηση μιας διαφοροποιημένης και ισορροπημένης οικονομίας (ΕΧΣ 2, 3 και 4) και (iv) τη διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΕΧΣ 5). (6) Τα δημοσιονομικά διαρθρωτικά μέτρα που η Μάλτα σχεδιάζει να εφαρμόσει είναι τα ακόλουθα: (i) μεταρρύθμιση του φορολογικού πλαισίου, (ii) επανεξέταση των δαπανών σε επίπεδο υπουργείου, (iii) περαιτέρω προώθηση της μεταρρύθμισης των συντάξεων με την εισαγωγή ενός τρίτου συνταξιοδοτικού πυλώνα, (iv) λήψη μέτρων για τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών στον τομέα της υγείας, (v) αναδιάρθρωση των κρατικών επιχειρήσεων, (vi) αύξηση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και (vii) σταδιακή μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης από την άμεση στην έμμεση φορολογία. Η δέσμη μέτρων είναι σε μεγάλο βαθμό επαρκής και αναμένεται ότι θα συμβάλει στην ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών. Ωστόσο, περαιτέρω προσπάθειες σε ορισμένους τομείς, όπως στη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών, φαίνεται να είναι αναγκαίες. (7) Η μεταρρύθμιση του φορολογικού πλαισίου είναι επαρκής και αναμένεται ότι θα ενισχύσει τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και θα συμβάλει στη συγκράτηση δημοσιονομικών διολισθήσεων. Ο διορισμός ανεξάρτητου δημοσιονομικού συμβουλίου αναμένεται ότι θα συμβάλει στη βελτίωση της παρακολούθησης και του προγραμματισμού των δημόσιων οικονομικών της Μάλτας. Η μεταρρύθμιση, ωστόσο, δεν έχει ακόμη εγκριθεί από το Κοινοβούλιο. (8) Η εν εξελίξει επανεξέταση των δημόσιων δαπανών που αποσκοπεί στον εντοπισμό δυνατοτήτων εξοικονόμησης δαπανών και στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημοσίων δαπανών μπορεί να οδηγήσει, αφενός, σε χαμηλότερη αύξηση των δαπανών και, αφετέρου, σε περισσότερο φιλικές προς την ανάπτυξη δημόσιες δαπάνες. 3
(9) Η καθιέρωση ενός τρίτου συνταξιοδοτικού πυλώνα θα μπορούσε να βελτιώσει την επάρκεια του συστήματος συνταξιοδότησης, αλλά δεν θα συνέβαλε στη βελτίωση της βιωσιμότητάς του. Κανένα από τα άλλα σχετικά μέτρα που προτάθηκαν για τη Μάλτα στο πλαίσιο της ΕΧΣ 2, και συγκεκριμένα να επισπευσθεί η αύξηση του ορίου της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης και η αύξηση του ορίου της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης, δεν φαίνεται να είναι υπό εξέταση. (10) Τα προβλεπόμενα μέτρα για τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών στον τομέα της υγείας αναμένεται ότι μπορούν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και επάρκεια του συστήματος. Ακόμη, μπορούν ταυτόχρονα να συμβάλουν στην αύξηση της ζήτησης και στην αφομοίωση των χρηματοδοτούμενων από την κυβέρνηση υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Ελλείψει πιο λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με τα μέτρα, δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί σε ποιο βαθμό η μεταρρύθμιση μπορεί να μειώσει την πίεση στις δημόσιες δαπάνες, μακροπρόθεσμα. (11) Η αναδιάρθρωση κρατικών επιχειρήσεων, όπως η εθνική αεροπορική εταιρεία Air Malta και η ενεργειακή εταιρεία Enemalta, θα μπορούσε να βελτιώσει την οικονομική τους αποδοτικότητα και, κατά συνέπεια, να περιορίσει τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις στα δημόσια οικονομικά. Οι πολιτικές προσπάθειες στον τομέα της ενέργειας είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτες, όταν ο κύριος προμηθευτής ενέργειας Enemalta έχει εγγυημένο από την κυβέρνηση χρέος που αντιστοιχεί περίπου στο 10 % του ΑΕΠ. Επιπλέον, αυτό αναμένεται ότι θα μειώσει την ανάγκη για κρατικές επιδοτήσεις στο μέλλον. (12) Οι αρχές παρουσιάζουν ένα συνδυασμό εν εξελίξει καθώς και νέων μέτρων που αναμένεται ότι θα αυξήσουν την ικανότητα της δημόσιας διοίκησης να επιβάλει φορολογική συμμόρφωση και να μειώσει τη φοροδιαφυγή. Επιπλέον, το πρόγραμμα προβλέπει μέτρα που θα επιτρέψουν να μειωθεί ο απαιτούμενος χρόνος και να αυξηθεί η αποδοτικότητα των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων. (13) Η σταδιακή μετάβαση από την άμεση στην έμμεση φορολογία θα μπορούσε να ενθαρρύνει τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη βελτίωση της φιλικότητας προς την ανάπτυξη του φορολογικού συστήματος. Ωστόσο, η αλλαγή αυτή περιγράφεται σε πολύ γενικές γραμμές χωρίς να παρέχονται λεπτομέρειες. Επιπλέον, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη σχεδίων για τη μείωση της ευνοϊκής μεταχείρισης των χρεών στη φορολόγηση επιχειρήσεων. (14) Το πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης περιέχει επίσης ένα φάσμα μη δημοσιονομικών-διαρθρωτικών μέτρων που σε γενικές γραμμές έχουν ως στόχο τη συμμόρφωση με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2013. Τα σχέδια πολιτικής περιλαμβάνουν ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις του δικαστικού συστήματος και διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας. Τα μέτρα φαίνεται να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και αναμένεται ότι μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ανάπτυξης και θέσεων εργασίας στη Μάλτα, με παράλληλη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, εξακολουθούν να αφορούν εργασίες σε εξέλιξη, ενώ οι πληροφορίες που παρέχονται είναι συχνά περιορισμένες. Ως εκ τούτου, θα απαιτηθεί περαιτέρω ανάλυση αντικτύπου των προγραμμάτων πολιτικής και της συμβολής τους στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που εντοπίζονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2013, όταν τα προγράμματα πολιτικής γίνουν πιο συγκεκριμένα και η εφαρμογή τους επιταχυνθεί, 4
ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΓΝΩΜΗ: Το οικονομικό πρόγραμμα εταιρικής σχέσης της Μάλτας που υποβλήθηκε στην Επιτροπή και το Συμβούλιο την 1η Οκτωβρίου 2013 περιλαμβάνει ένα σύνολο δημοσιονομικώνδιαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που επαρκούν εν μέρει για να υποστηρίξουν την επίτευξη μιας υγιούς δημοσιονομικής θέσης. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης προωθεί περαιτέρω την ατζέντα για τις δημοσιονομικές και μη δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις, που περιλαμβάνεται στο εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2013 και το πρόγραμμα σταθερότητας και προσθέτει σχέδια πολιτικής που στοχεύουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων δαπανών, την ενίσχυση της δημόσιας διοίκησης και την αναδιάρθρωση των κρατικών επιχειρήσεων. Ωστόσο, γενικά, όλες οι μεταρρυθμίσεις βρίσκονται σε εξέλιξη και η έγκριση και εφαρμογή τους εξακολουθούν να είναι επισφαλείς. Επιπλέον, ορισμένες ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΕΣΧ) δεν έχουν ακόμη τηρηθεί πλήρως, δηλαδή η ευνοϊκή μεταχείριση των χρεών στη φορολόγηση επιχειρήσεων στην ΕΣΧ 1 και η μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών στην ΕΣΧ 2. Η Μάλτα καλείται επομένως να παράσχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή των προγραμματισμένων μεταρρυθμίσεων στο επικείμενο εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και στο πρόγραμμα σταθερότητας, εξετάζοντας παράλληλα και συμπληρωματικά μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Η Επιτροπή και το Συμβούλιο θα παρακολουθούν την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος 5