«Λαθρεμπόριο & Φόροι, πνίγουν την εγχώρια παραγωγή αλκοολούχων Ποτών» Δευτέρα 13/6/2016 1
Ευρύτερο περιβάλλον Η ελληνική οικονομία έχει εισέλθει σε ύφεση, ήδη από το 2008, μετρώντας 9 έτη υποχώρησης του ΑΕΠ. Ριζική αλλαγή τοπίου μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται καταναλωτές και επιχειρήσεις. Η επιβολή υψηλών φορολογικών συντελεστών σε πολλές κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών, υπό την πίεση επίτευξης άμεσων δημοσιονομικών αποτελεσμάτων, θα πρέπει να επανεκτιμηθεί, καθώς δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αναζητούνται πολιτικές που θα συνεισφέρουν στην ομαλή έξοδο από την κρίση, με όφελος για το κράτος, τις επιχειρήσεις και το κοινωνικό σύνολο ευρύτερα. Η οποιαδήποτε σταθεροποίηση της οικονομίας, έστω και σε χαμηλά επίπεδα, θα πρέπει να επιτρέψει τον επαναπροσδιορισμό του φορολογικού πλαισίου, με στόχο τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. 2
Η φορολογική πολιτική στα αλκοολούχα Στην Ελλάδα οι επιμέρους κατηγορίες οινοπνευματωδών ποτών έχουν διαφορετική φορολογική αντιμετώπιση. Ο υψηλότερος συντελεστής ΕΦΚΟΠ, ο οποίος υπολογίζεται επί 100 λίτρων αιθυλικής αλκοόλης του προϊόντος, εφαρμόζεται στα αλκοολούχα ποτά είναι 2.550, (ουίσκι, βότκα, τζιν, λικέρ κ.α.). Στο ούζο και τσίπουρο ο ΕΦΚΟΠ υπολογίζεται στο ήμισυ του φόρου δηλαδή 1.275, ενώ το τσίπουρο και η τσικουδιά διημέρων φορολογούνται με εφάπαξ κατ αποκοπή φόρο ύψους 0,59 ευρώ ανά κιλό (δηλαδή 140 ανά 100 λίτρα αιθυλικής αλκοόλης). Η μπύρα φορολογείται με διαφορετικό τρόπο, σε σαφώς χαμηλότερο επίπεδο έναντι των δύο πρώτων κατηγοριών, μέχρι πρόσφατα δε σχεδόν στο ¼ του επιπέδου των αλκοολούχων ποτών (650 ), Ενώ από 1/6/2016 ο φόρος της αυξήθηκε περίπου στο 50% των αλκοολούχων ποτών 1.250. Ο φόρος στο κρασί ήταν μηδενικός και από 1/1/2016 αυξήθηκε στα 189. 3
Εξαιρετικά υψηλή φορολογία: Συντελεστές ΕΦΚ Οινοπνευματωδών ποτών ευρώ/100 λίτρα αλκοόλης ( /Hlpa) Κανονικός συντελεστής Ε.Φ.Κ. Μειωμένος συντελεστής Ε.Φ.Κ. Μικροί Αποσταγματοποιοί (διήμεροι) Αλκοολούχα ποτά 2.550 1.275 (ούζο/τσίπουρο/ Δωδεκάνησα) Ο,59 /κιλό ή αλλιώς 140 /Hlpa (εφάπαξ και κατ αποκοπή) Μπύρα Ενδιάμεσα 650 (μικρά ζυθοποιεία 1.250 παραγωγή<=200.000 εκατόλιτρα μπύρας ετησίως) ~295 Κρασί/ποτά παρασκευαζόμενα με ζύμωση εκτός από μπύρα ~189 ~190 (κρασιά-λικέρ του Παραρτήματος ΙΙ του Καν. 606/09) 0 (για ιδία κατανάλωση παραγωγών) 4 4
Η φορολογική πολιτική στα αλκοολούχα Οι αυξήσεις στον ΕΦΚ, παρόλο που έγιναν σε όλες τις κατηγορίες ποτών (αλκοολούχα, μπύρα, κρασί ) επηρέασαν δυσανάλογα τα αλκοολούχα ποτά άλλωστε καταγράφουν μια περίοδο 6ετίας. Το αποτέλεσμα ήταν να ενισχυθούν τα κίνητρα για υποκατάσταση της κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών με άλλες κατηγορίες οινοπνευματωδών και την έξαρση του λαθρεμπορίου και της παραοικονομίας. Διακίνηση χωρίς νόμιμα παραστατικά και σε συσκευασίες απροσδιόριστης καταλληλότητας, χωρίς δυνατότητα ελέγχου ποιότητας και ενέχουν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Από την 1 η Ιανουαρίου 2016 που εφαρμόστηκε φόρος στο κρασί, ο κλάδος διαμαρτύρεται για την έξαρση της παραοικονομίας και στην αγορά του κρασιού Η αύξηση του ΕΦΚ κατά 50% στη μπύρα είναι πολύ πρόσφατη για να φανεί ο αντίκτυπος. Επιπλέον όμως στην μπύρα καταργήθηκε ο φόρος 3% επί των πωλήσεων. 5
Μεταβολή 2005-2016 ( /λίτρο αλκοόλης) Μπύρα + 9,67 Αλκοολούχα + 16,05 Ούζο Τσίπουρο + 8,02 Κρασί + 1,89 Τσίπουρο διημέρων 0 6
Μεταβολή 2005-2016 ( /λίτρο ποτού) Μπύρα + 0,50 Αλκοολούχα + 7,60 Ούζο Τσίπουρο + 3,80 Κρασί + 0,21 Τσίπουρο διημέρων 0 7
Δυσμενής φορολόγηση των αλκοολούχων ποτών έναντι άλλων κατηγοριών/ λίτρο ποτού Φορολογικό καθεστώς στα οινοπνευματώδη ποτά Πηγή: Επεξεργασία ΣΕΑΟΠ 8
Συνεχείς αυξήσεις: Αύξηση της τελικής τιμής αλκοολούχων στον καταναλωτή Ενδεικτικό των επιπτώσεων που είχαν στις τιμές οι διαδοχικές αυξήσεις του ΕΦΚΟΠ είναι το γεγονός ότι η τιμή λιανικής πώλησης ενός τυπικού αλκοολούχου ποτού, αυξήθηκε κατά 37%, χωρίς να έχει αυξηθεί το ίδιο διάστημα η ονομαστική τιμή προ φόρων. Αντίθετα, σε πραγματικούς όρους οι τιμές μειώθηκαν εξαιτίας του πληθωρισμού Η αναλογία του ΕΦΚ στην τελική τιμή προϊόντος ανήλθε το 2014 στο 44,6%, από 32,6% το 2009. 64% της τελικής τιμής ενός αλκοολούχου ποτού αντιπροσωπεύουν ο ΕΦΚ και ο ΦΠΑ. Με την αύξηση ΦΠΑ στο 24% θα επιβαρυνθεί ακόμα περισσότερο, δηλαδή σε υποθετική τελική τιμή φιάλης 0,7 λίτρου 40% στο ράφι 16 ευρώ : Φόροι (ΦΠΑ 3,1 + ΕΦΚ 7,14 = 10,24!!!) 9
Οι επιπτώσεις της υπερφορολόγησης στα αλκοολούχα ποτά Η υπερφορολόγηση στα αλκοολούχα ποτά αποδείχτηκε μία από τις πιο αναποτελεσματικές πολιτικές επιλογές του παρελθόντος, λειτουργώντας ως τροχοπέδη στην επαναφορά της οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά. Δεν απέδωσε τα προβλεπόμενα στα δημόσια έσοδα, καθώς το ενδεδειγμένο ύψος του φορολογικού συντελεστή που μεγιστοποιεί τα δημόσια έσοδα έχει προ πολλού ξεπεραστεί. Σημαντική απομάκρυνση των φορολογικών εσόδων ΕΦΚ και ΦΠΑ από τους δημοσιονομικούς στόχους. Τα έσοδα από τον ΕΦΚ στα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα συρρικνώθηκαν δραματικά και το 2015 διαμορφώθηκαν -3,5 % σε σχέση με το 2014 και σε επίπεδο χαμηλότερο απο εκείνο της προ των αυξήσεων του ΕΦΚ και προ κρίσης Οδήγησε στη συρρίκνωση του κλάδου και τη μείωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, αυξάνοντας τη ροή προς την ανεργία. Διόγκωσε το λαθρεμπόριο, ενισχύοντας την παραοικονομία, τη φοροδιαφυγή και συνολικά την παραβατικότητα... και ταυτόχρονα εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη Δημόσια Υγεία από τα νοθευμένα ή μη τυποποιημένα προϊόντα. 10
Τα έσοδα από ΕΦΚ του 2015 υπολείπονται του 2009, προ των αυξήσεων ΕΦΚ 380 360 Διαχρονική εξέλιξη εσόδων ΕΦΚ σε εκ. ευρώ Ε.Φ.Κ. 2.550 ευρώ/hlpa Εκατομύρ ρια Ευρώ 340 320 300 280 Ε.Φ.Κ. 1.136 ευρώ/hlpa Ε.Φ.Κ. 1.362 ευρώ/hlpa 351 349-3,5% ΤΑ ΕΣΟΔΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ 2014!!! 260 240 220 251 266 259 257 289 296 291 282 272 200 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών. αποδεικνύοντας ότι η υπέρμετρη φορολόγηση είχε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα πρόσκαιρης μόνο αύξησης των εσόδων, χωρίς καμία προοπτική βιώσιμης δημοσιονομικής απόδοσης. 11
Κατακόρυφη πτώση της κατανάλωσης των φορολογουμένων κατηγοριών αλκοολούχων ποτών και συνεπώς σημαντική υποχώρηση των φορολογικών εσόδων ΕΦK και ΦΠΑ Πηγή: Yπ. Οικονομικών Επεξεργασία ΣΕΑΟΠ 12
Οι νόμιμες πωλήσεις αλκοολούχων ποτών σημείωσαν κατακόρυφη πτώση κατά 50% στην περίοδο 2008-20152015 Πηγή: Yπ. Οικονομικών Επεξεργασία ΣΕΑΟΠ 13
Η καταγεγραμμένη -νόμιμη- κατανάλωση τοπικών αλκοολούχων ποτών έχει μειωθεί κατά 36% τη περίοδο 2010 έως 2014 Εξέλιξη κατανάλωσης τοπικών αλκοολούχων ποτών σε '000 Hlpa 14
Οικονομικός & κοινωνικός αντίκτυπος Η συνέχιση της εφαρμογής της έως σήμερα πολιτικής επιλογής της υπερφορολόγησης δεν θα επιτύχει τους δημοσιονομικούς στόχους, καθώς στην Ελλάδα καταγράφεται πλέον: ο υψηλότερος ΕΦΚ στην ΕΕ-28 σε σχέση με το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα ο υψηλότερος ΕΦΚ με διαφορά στις γειτονικές και τουριστικά ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χώρες εξαιρουμένης της Τουρκίας 6η θέση στο σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ-28 σε απόλυτες τιμές Ενισχύονται επομένως, οι διασυνοριακές αγορές, αυξάνεται το λαθρεμπόριο και μειώνεται η ελκυστικότητα του εγχώριου τουριστικού προϊόντος, οδηγώντας σε κατάρρευση της νόμιμης και φορολογούμενης κατανάλωσης και παραγωγής αλκοολούχων ποτών και συνεπώς σε αρνητική δημοσιονομική απόδοση. υποχώρηση της προστιθέμενης αξίας του κλάδου 15
Ελλάδα: Ο υψηλότερος ΕΦΚΟΠ στη ΕΕ των 28 με βάση το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα Κατάταξη ΕΦΚ ΕΕ / μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα, 2013 Πηγή: SpiritsEurope 16
Ελλάδα: Ο 6ος υψηλότερος ΕΦΚΟΠ στην ΕΕ των 28 σε απόλυτους αριθμούς Δυσμενέστερη συγκριτική θέση της Ελλάδας εντός της ΕΕ (Ιανουάριος 2016) 562 694 749 913 1.036 1.041 1.049 1.066 1.080 1.200 1.289 1.303 1.320 1.321 1.343 1.400 1.686 2.011 1.738 1.360 957 1.000 1.816 2.000 2.172 3.000 2.550 2.993 3.755 4.000 4.257 ΕΦΚ (Ευρώ/hlpa) 5.000 4.555 6.000 5.456 7.000 - Πηγή: SpiritsEurope 17
Η ακραία φορολόγηση κόστισε στην ελληνική οικονομία προστιθέμενη αξία άνω των 1,3 δισ. Μεταβολή μεγεθών της οικονομίας (ευρύτερη αλυσίδα αξίας του κλάδου) εξαιτίας της πτώσης της αγοράς αλκοολούχων ποτών εκ. ευρώ 3.000 2.500 2.221 2.498 2.000 1.500 1.000 1.654 1.860 1.330 1.495 1.065 1.197 1.088 968 1.053 937 500 498 370 298 240 218 211-2009 2010 2011 2012 2013 2014 Προστιθέμενη αξία ΑΕΠ Εισόδημα από Εργασία Πηγή: ΙΟΒΕ 18
Η υπέρμετρη φορολόγηση ευνοεί την παραβατικότητα & εμποδίζει την παραγωγική ανασυγκρότηση Η εκτόξευση του λαθρεμπορίου οδηγεί σε διαφυγή σημαντικών φορολογικών εσόδων και σε στραγγαλισμό της αναπτυξιακής δυναμικής των επιχειρήσεων του κλάδου. Το 2014 εκτιμάται ότι διακινήθηκαν λαθραία 8,2 εκ. φιάλες με τα διαφυγόντα έσοδα από ΕΦΚ και ΦΠΑ να ανέρχονται σε 130 εκ. ετησίως και επιπλέον. Επιπλέον, 24 εκ. λίτρα χύμα τσίπουρου διημέρων διέφυγαν φορολόγησης προκαλώντας απώλειες φορολογικών εσόδων που υπολογίζονται σε 300 εκ. ετησίως. Η παρούσα πολιτική ειδικού φόρου ευνοεί τον παράνομο πλουτισμό σε βάρος... αφενός των νόμιμων ποτοποιών και των εταιρειών αλκοολούχων ποτών οι οποίοι......πληρώνουν υπέρογκους φόρους......προσφέρουν θέσεις εργασίας και......συμβάλλουν στις εξαγωγές ελληνικών παραδοσιακών αποσταγμάτων, ενώ ασφυκτιούν υπό το καθεστώς αθέμιτου ανταγωνισμού. Και κυριότερα της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ η οποία έχει απωλέσει 1,28 δισ. προστιθέμενης αξίας από τα αλκοολούχα ποτά, καθώς και περίπου 27 χιλιάδες θέσεις εργασίας από το 2009. 19
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, καθίσταται προφανές ότι τα αλκοολούχα ποτά δεν αντέχουν να επιβαρυνθούν με οποιαδήποτε επιπλέον φορολογική αύξηση, δεδομένου ότι η δυνατότητά τους να παράγουν περισσότερα δημόσια έσοδα έχει εξαντληθεί. Απεναντίας, η Κυβέρνηση οφείλει να αξιοποιήσει μια βιώσιμη πηγή εσόδων μέσω της αποτελεσματικής αντιμετώπισης μη τυποποιημένων κατηγοριών, όπως την περίπτωση του χύμα τσίπουρου πρόκειται για μέτρο που έχει προταθεί και από τον ΟΟΣΑ. Στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία που η Ελλάδα έχει απόλυτη ανάγκη βελτίωσης των φορολογικών της εσόδων, μπορεί και οφείλει να εφαρμόσει άμεσα την προτεινόμενη ρύθμιση με στόχο αφενός την άρση των στρεβλώσεων στην αγορά και αφετέρου την εξασφάλιση βιώσιμης ροής εσόδων. 20
Προτάσεις & δράσεις για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων και τη βιωσιμότητα του κλάδου (1/3) Καθιέρωση ίσων όρων εμπορίας και διακίνησης και κοινή φορολόγηση για τα αποστάγματα που διατίθενται σήμερα χύμα στο πλαίσιο του δίκαιου ανταγωνισμού, σύμφωνα και με τους Ευρωπαϊκούς κανόνες (π.χ. τσίπουρο διημέρων που παρανόμως διοχετεύεται για εμπορία) Νομοθετικές και διοικητικές παρεμβάσεις (ποινές, συνεργασία διωκτικών αρχών και κλάδου, καταγραφή και αναφορά) Ρύθμιση σε δόσεις της καταβολής του ΕΦΚ των αλκοολούχων ποτών επιμήκυνση του χρόνου καταβολής του Σταδιακή αποκλιμάκωση του συντελεστή ΕΦΚ για τα αλκοολούχα ποτά, με στόχο τη σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε βάθος τριετίας H Λειτουργία Call Center που έγινε με πρωτοβουλία της ΣΠΕΔΑΠ για τη διευκόλυνση του έργου των ελεγκτικών και διωκτικών Αρχών στην ιχνηλασιμότητα των αλκοολούχων ποτών, απέφερε και αποφέρει αποτελέσματα και απέδειξε ότι οι προτάσεις της Ελληνικής Ποτοποιίας είναι και υλοποιήσιμες και αμοιβαίως ωφέλιμες. & 21
Προτάσεις & δράσεις για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων και τη βιωσιμότητα του κλάδου(2/3) Σύσταση μόνιμης Ομάδας Εργασίας (Task Force) και συνολικός επιχειρησιακός σχεδιασμός με το σύνολο των εμπλεκόμενων υπηρεσιών Εντατικοποίηση των ελέγχων, τόσο στα σύνορα, όσο και επιτόπια στην εγχώρια αγορά και στους χώρους παραγωγής, αποθήκευσης, και διακίνησης αλκοολούχων ποτών. Έλεγχοι συνδυαστικοί, όχι από το γραφείο ή εκεί που ξέρουμε ότι είναι οι νόμιμοι!! Έλεγχοι στον δρόμο, στην διακίνηση, στα σημεία κατανάλωσης. Ίσως και απόκτηση τεχνογνωσίας από αλλά Κ-Μ. ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΜΗΝΩΝ.!! Αποδεικνύουν ότι απαιτείται: συνεργασία διαφορετικών υπηρεσιών αξιοποίηση πληροφοριών παρακολούθηση για διαλεύκανση ολόκληρου του κυκλώματος - παράδειγμα τσιγάρα με πορτοκάλια εκστρατεία ανακάλυψης των παράνομων αποσταγματοποιείων τσίπουρου ανά την Ελλάδα Εξοπλισμός των διωκτικών αρχών με Χrays και λοιπό τεχνικό εξοπλισμό 22
Προτάσεις & δράσεις για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων και τη βιωσιμότητα του κλάδου(3/3) Διοργάνωση Συναντήσεων Εργασίας με εμπλεκόμενους φορείς για την ανταλλαγή απόψεων με τις ελεγκτικές Αρχές και την εκπαίδευση των εκπροσώπων τους, για την εύκολη αναγνώριση μη γνήσιων προϊόντων [με τη συμβολή και του διεθνούς οργανισμού IFSP (International Federation of Spirits Producers)] Συνεργασία του κλάδου και των επιχειρήσεων στην αλυσίδα αξίας των ποτών, με στόχο ένα ασφαλέστερο περιβάλλον κατανάλωσης αλκοόλ με συνεχείς πρωτοβουλίες για την προώθηση της υπεύθυνης κατανάλωσης. «ΣΥΜΜΑΧΙΑ για την υπεύθυνη πώληση οινοπνευματωδών ποτών» Καμπάνια ευρύτερης ενημέρωσης του κοινού για τις βλαπτικές συνέπειες της κατανάλωσης προϊόντων λαθρεμπορίου. 23
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ... ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ & ΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΚΟΠ ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΑΠΟΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΩΝ ΕΦΚ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΣΟ ΟΡΟ ΕΕ + ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΑΡΣΗ ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΩΝ ΠΑΤΑΞΗ ΛΑΘΡΕΜΠΟΡΙΟΥ ΕΞΙΣΩΣΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗΣ ΧΥΜΑ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΩΝ - ΩΘΗΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ - ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΜΕ ΒΙΩΣΙΜΟ ΤΡΟΠΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ (ΑΛΥΣΙΔΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ) ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΟΤΗΤΑ ΕΣΟΔΩΝ 24
Ευχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας! 25