υλικό σεμιναρίου ΑΘΗΝΑ 2006
υλικό σεμιναρίου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Μαίρη Καλδή Πρώτη έκδοση Δεκέμβριος 2006 C: Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση 17 ης Νοεμβρίου 99, Αθήνα 15562 Τηλ/Φαξ 210-6564109, 210-6541600 Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: theatro@theatroedu.gr και info@theatroedu.gr Δικτυακός τόπος: www.theatroedu.gr ISBN 960-88760-5-2 Εξώφυλλο Σελιδοποίηση: Μαίρη Καλδή
Οργάνωση...5 Τεχνικές αφήγησης και θεατρική δημιουργία προλεγόμενα της έκδοσης...7 «Το Κωμικό, το Παιχνίδι και το Σώμα: Ανακαλύψτε τον δικό σας Κλόουν» εργαστήριο με τον Marcelo Magni...11 «Από το παραμύθι στο επικό θέατρο: Οι αφηγηματικές τεχνικές» εργαστήριο με τον Τάκη Τζαμαργιά και τη Ζωή Χατζηαντωνίου...25 «GUMMO GAMMA GIMMI» «μόνο ο γρηγορότερος θα επιβιώσει» εργαστήριο με την Uta Plate και τον Michael Stasik...41 «Από την αίσθηση στην εστίαση: η συμβολή του κινηματογράφου στη δραματουργία, την υποκριτική και τη σκηνογραφία του 20 αι» εισηγήτρια Τζωρτζίνα Κακουδάκη...53 Παράρτημα: Βιογραφικά εισηγητών / εμψυχωτών...69
Σπέτσες 20-25 Αυγούστου 2006 Οργάνωση Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση Οργανωτική Επιτροπή Νίκος Γκόβας, Ντίνα Τσολάκη, Παυλίνα Γραικού, Πασχαλιά Μιχαλοπούλου Επιστημονική επιτροπή εργαστηρίων Νίκος Γκόβας, Τζωρτζίνα Κακουδάκη, Τάκης Τζαμαργιάς, Marcello Magni, Uta Plate Συγκέντρωση-καταγραφή υλικού Μπέτυ Γιαννούλη, Μαίρη Καλδή, Νατάσα Μερκούρη, Άντη Σπάνδου Συντονιστής Νίκος Γκόβας
ον Αύγουστο του 2006 έγινε στις Σπέτσες η 5 η Θεατρική Καλοκαιρινή Κατασκήνωση. Στην Αναργύρειο Κοργιαλένιο Σχολή συναντηθήκαμε και πάλι για να αφηγηθούμε παλιές και νέες ιστορίες. Όλη η ζωή μας είναι μια ιστορία πολλές ιστορίες. Ιστορίες που είπαμε, αλλά πολύ περισσότερο ιστορίες που δεν είπαμε ποτέ σε κανέναν, κι όμως θέλαμε τόσο να τις αφηγηθούμε. Πόσες φορές δεν κάναμε μυστικές πρόβες στον καθρέφτη! Πόσα κρυφά κείμενα χωμένα στο συρτάρι και πόσα λόγια που δεν είπαμε ακόμα. Δεν είναι παράξενο, λοιπόν, που μαζευτήκαμε τόσοι πολλοί εδώ πέρα. Σιγά σιγά το σώμα ξεφοβήθηκε και βγήκε στο φως εντελώς αληθινό. Εδώ, δεν μπορείς να ξεγελάσεις τους άλλους. Σε βλέπουν όλη μέρα: το πρωί, το μεσημέρι, το βράδυ, στο μάθημα, στο παιχνίδι, στη βόλτα, στην παραλία. Εκεί που νομίζεις πως τους ξεγέλασες με τα κόλπα του κλόουν, σε βρίσκει ακάθεκτη μια φρικτή μελαγχολία Αύγουστο μήνα κι εκεί που εξομολογείσαι με σοβαρότητα τι σου συμβαίνει, βάζεις τα γέλια σαν παιδί και δε σε νοιάζει τίποτα. α πράγματα δεν είναι εύκολα όταν θέλεις να μεταμορφωθείς σε κλόουν. Πρέπει να πέσεις κάτω, να γίνεις ένα κουρέλι. Ο Μαρτσέλο θα σε τσιμπήσει, θα σου φωνάξει, θα σε κάνει ρεζίλι. Θα γίνεις γελοίος! Όλοι θα σε κοιτάνε κι εσύ θα τρέμεις. Εις αντάλλαγμα, όμως, θα μυηθείς στο μαγικό παιχνίδι των μεταμορφώσεων. Θα είσαι ένα τραγουδιστό πλυντήριο ή μια βροντώδης χλοοκοπτική μηχανή! Θα πηγαίνεις επισκέψεις σε μέρη όπου η οικοδέσποινα είναι αόρατη! Η οικογένεια σου θα σε ακολουθεί παντού επιδεικνύοντας το μικρό σας μυστικό ότι ο καθένας σας έχει άλλη θρησκεία Τους έκανες να γελάσουν; Αυτό είναι! Τα κατάφερες. Τότε, η ορμή της χαράς διαπερνάει τον χρόνο και τον χώρο και σε εκτινάσσει στο υπερπέραν σαν αστέρι. Έτσι, παίζοντας με το κωμικό, το παιχνίδι και το σώμα, θα ανακαλύψεις τον δικό σου κλόουν. σως να είσαι πιο τυχερός, αν διαλέξεις την δεύτερη ομάδα, γιατί εδώ ο Τάκης και η Ζωή θα σε βάλουν κάνεις τα πάντα. Ξεκινώντας από ένα παλιό παραμύθι, θα γίνεις ένα με τον ήρωα που μάχεται και πάσχει. Θα είσαι ο εαυτός σου, αλλά την ίδια στιγμή θα παίζεις έναν ρόλο. Η έντονη πλοκή θα σε κάνει ένα κουβάρι από παράξενες φωνές και επιθυμίες. Όσο αντιστέκεσαι, θα ψάχνεις χωρίς διέξοδο, αλλά, όταν αφεθείς, θα δεις πως μέσα σου είναι κρυμμένες όλες οι δυνάμεις έκφρασης. Η φαντασία θα σε ταξιδεύσει από τον «Καλό άνθρωπο του Σε Τσουάν» του Μπρεχτ σε έναν πολυπρισματικό κόσμο, όπου όλοι βαδίζουν πάνω κάτω σε παράλληλες διαδρομές, ντυμένοι διαφορετικούς ρόλους. Στο τέλος, η ομάδα ενώνεται σ εναν χορό που αλλλάζει συνέχεια προσανατολισμό, καθώς ο ένας οδηγεί τον άλλο σε νέους δρόμους έκφρασης. 7
α πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα στην ομάδα της Ούτα και του Μίκαελ, γιατί μόνο ο γρηγορότερος θα επιβιώσει. Εδώ πρέπει να τρέχεις, να προσέχεις, να είσαι σε εγρήγορση, γιατί όλοι οι άλλοι είναι εναντίον σου. Ο κόσμος έχει σκληρούς κανόνες και εσύ είσαι ένας παίκτης χωρίς όρια αλλά και χωρίς διέξοδο. Το μεγάλο γήπεδο της σχολής θα μεταμορφωθεί σε στίβο του αγώνα της ζωής. Εκεί θα παρακολουθήσουμε μικρές και μεγάλες μονομαχίες για το ποιος εχει δίκιο. Η ζωή είναι σκληρή με αυτούς που χάνουν και τους καρφώνει μόνους στη γωνία τιμωρίας. Κάποια στιγμή, όμως, τα καταπιεσμένα άτομα θα επαναστατήσουν ενάντια στους ψεύτικους κανόνες, θα σκίσουν τις χάρτινες λωρίδες που τους διαχωρίζουν, για να ενωθούν στη συνέχεια σε έναν απελευθερωτικό χορό, που θα τα αλλάξει όλα. α βράδια η Τζωρτζίνα μας μυεί στα σινεποιήματα, αυτές τις μυστήριες ταινίες των σουρεαλιστών που καταγράφουν κόσμους του ασυνείδητου, εικόνες από αλλού. Ο δημιουργός πασχίζει να εκφραστεί, να αποτυπώσει χωρίς όρια την σκέψη του στον καμβά του ονείρου, το αίμα του ποιητή αναπνέει στο πορτρέτο που ζωγραφίζει και τα παιδιά του παραδείσου διασχίζουν την πόλη του θεάτρου και του έρωτα αναζητώντας το τέλειο. τσι δούλεψαν οι τρεις ομάδες, καθεμιά με το δικό της τρόπο αναζητώντας νέους τρόπους να πουν παλιές και νέες ιστορίες. Μικρές ιστορίες που συμβαίνουν στις μεγάλες πόλεις. Ιστορίες για την τρέλα της καθημερινής μας ζωής. Ιστορίες προσωπικές, αλλά και συλλογικές. Ιστορίες αστείες, αλλά και σοβαρές. Ιστορίες για το παρελθόν, αλλά και για το μέλλον του κόσμου αυτού. Παραμύθια και εξομολογήσεις, δρώμενα που ξετυλίχτηκαν απρόσμενα κάτω από τα πεύκα, για να δείξουν έναν άλλο τρόπο να υπάρχουμε μαζί με τους άλλους. Ασκήσεις και αυτοσχεδιασμοί, δράση και αντίδραση, κίνηση και φαντασία απελευθέρωσαν ψυχή και σώμα! Το κωμικό ενώθηκε με το λυρικό, το καθημερινό με το ουσιαστικό. Παράξενα όντα κλόουν, γρήγοροι παίκτες και καλοί άνθρωποι ενώθηκαν την τελευταία νύχτα πάνω στη σκηνή του τσίρκου σε μια τεράστια αγκαλιά, που μας έδειξε τι μπορεί να συμβεί όταν αφήσουμε ελεύθερη τη φαντασία μας να αφηγηθεί ιστορίες ενός αληθινού αλλά και ονειρικού κόσμου. Μαίρη Καλδή Αύγουστος 2006