ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΣΤΟΝ ΣΕΙΣΜΟ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑ ΑΣ (14-8-2003) Σπύρος Γουλουµής 1 και Μανόλης Βουγιούκας 1,2 1 Πολιτικός µηχανικός, Επιστηµονικός Συνεργάτης Εργαστ. Λιµενικών Εργων Ε.Μ.Π. 2 Eλληνικό Τµήµα Αντισεισµικής Μηχανικής Τ.Ε.Ε. (ETAM) Περίληψη Κατά το σφοδρό σεισµό της Λευκάδας (08:15 πµ, 14 Αυγούστου 2003) µεγέθους Μ = 6.4 Ρίχτερ, καταγράφηκαν µέγιστες εδαφικές επιταχύνσεις 0,42g και 0,34g κατά τις δύο οριζόντιες συνιστώσες, ήταν δηλαδή του επιπέδου του σεισµού σχεδιασµού για κατασκευές που µελετήθηκαν από το 1995 και µετά. Συνεπακολούθως, οι κατασκευές που κατασκευάσθηκαν τηρώντας τους ισχύοντες κανονισµούς, θα έπρεπε να έχουν την αντίστοιχη προβλεπόµενη συµπεριφορά. Στην περίπτωση των πρόσφατων έργων της µαρίνας Λευκάδας, τα οποία έχουν κατασκευασθεί σε σχετικά κακό έδαφος (εν µέρει σε τεχνητή νησίδα), οι βλάβες που εντοπίσθηκαν είναι σχετικά περιορισµένες, χωρίς να επηρεάζουν αρνητικά την λειτουργικότητα των εγκαταστάσεων. Αντίθετα, σε παλαιότερα λιµενικά έργα, τα οποία είχαν µελετηθεί βάσει του Β.. του 1959 (αισθητά χαµηλότεροι σεισµικοί συντελεστές), τα οποία βέβαια είχαν κατασκευασθεί µε τα διατιθέµενα µέσα και τεχνικές της εποχής, εµφανίσθηκαν σηµαντικά προβλήµατα, µέχρι και κατάρρευση. Σε µεγάλα τµήµατα του παραλιακού δρόµου της πόλης της Λευκάδας παρατηρήθηκαν σηµαντικές καθιζήσεις σε µεγάλη περιοχή, ενώ επίσης εµφανίστηκαν βλάβες και σε κρηπιδώµατα. Βλάβες έχουν επίσης παρουσιασθεί και σε άλλες περιοχές του νησιού, µε σηµαντικότερες της Λυγιάς, όπου το κρηπίδωµα έχει καταρρεύσει σε µεγάλο µήκος. εδοµένης της σφοδρότητας της σεισµικής δόνησης, η συµπεριφορά των κτιρίων, ως συνόλου, µπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητική, γεγονός που υποδηλώνει την διαχρονική ανταπόκριση των µηχανικών, των Αρχών, αλλά και των κατοίκων της Λευκάδας στις απαιτήσεις της δόµησης σε µια σεισµογενή περιοχή. Σε µεµονωµένες περιπτώσεις κτιρίων παρουσιάσθηκαν σοβαρές βλάβες, οι οποίες µπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα µε τον τρόπο κατασκευής και τα υλικά δόµησης που είχαν χρησιµοποιηθεί ενώ και οι συνολικές ζηµιές στα κτίρια είναι αρκετές, παρότι αναµενόµενες, λόγω της σφοδρότητας της σεισµικής δόνησης. INFRASTRUCTURE RESPONSE TO THE LEYKADA EARTHQUAKE (14 th AUGUST 2003) Spiros M. Gouloumis 1 and Εmmanouil Vougioukas 1,2 1 Civil Engineer, Research Associate, Laboratory of Harbour Works, NTUA 2 Hellenic Society for Earthquake Engineering (HSEE) Abstract Οn August 14, 2003 a severe earthquake of magnitude M=6.4 (Richter scale) occurred at the island of Lefkada (Ionian Sea, West Greece). Maximum soil accelerations of 0.42g and 0.34g were recorded at the two horizontal directions, while the area belongs to the 0.40g zone of the Greek Seismic Code - valid after 1995 - thus structures built after 1995 should have shown predictable behaviour. Damages to the newly constructed Marina of Lefkada, which was built in relatively poor quality ground (partially on artificial island), were not found to be significant - not obstructing the Marina operation. On the contrary older harbour structures designed according to 1959 Code and constructed according to that time, practice and skill, presented large scale damage, even partial collapse such as the Lygia sea wall. On extended parts of the seaside road, large landslides occurred, as well as damages to retaining walls. Given the severe ground motion, buildings in general, have shown a relatively good behaviour; this in fact is proof that engineers, authorities and citizens of Lefkada were familiar to the construction demands in an area of high seismicity. In some cases though, severe damages have occurred. This is due to a combination of parameters such as materials and construction method, while in general buildings have many damages as a result of the intensity and severity of the seismic shock. Λέξεις κλειδιά : εδαφικές επιταχύνσεις, καθιζήσεις, έργα υποδοµής, Λευκάδα Key words : soil acceleration, landslide, infrastructure, Lefkada
1. Iστορικό O σεισµός της Λευκάδας συνέβη στις 08:15 το πρωί της 14 ης Αυγούστου 2003. Το µέγεθός του ήταν Μ = 6,4 της κλίµακας Ρίχτερ. Επλήγη ολόκληρο το νησί και, µε µικρότερη ένταση, τµήµατα των απέναντι νοµών Αιτωλοακαρνανίας και Πρέβεζας. Οι πληγείσες περιοχές κατατάσσονται στην ανώτερη ζώνη σεισµικότητας (Ζώνη 4 κατά τον ισχύοντα ΕΑΚ-2000 και Ζώνη 3 µετά την αναθεώρηση που ισχύει από το 2004), ένεκα της νοτιοανατολικής ολίσθησης της µικροπλάκας του Αιγαίου σε σχέση µε την Ευρωπαϊκή και την Απουλία µικροπλάκα, ολίσθηση η οποία έχει δηµιουργήσει την ρηξιγενή ζώνη της Λευκάδας. Η τελευταία αποτελεί το βόρειο-βορειοανατολικό τµήµα του ρήγµατος µετασχηµατισµού της Κεφαλλονιάς, µε ανατολική-νοτιοανατολική κλίση (Λούβαρη et al, 1999) Ο σεισµός έγινε αισθητός µε ιδιαίτερη σφοδρότητα στο νησί της Λευκάδας και στις απέναντι ακτές της Αιτωλοακαρνανίας. Οι µέγιστες εδαφικές επιταχύνσεις που καταγράφηκαν είναι 0,42g και 0,34g κατά τις δύο οριζόντιες συνιστώσες. Ήταν δηλαδή του επιπέδου του σεισµού σχεδιασµού για κατασκευές που µελετήθηκαν από το 1995 και µετά (στις διαδοχικές εκδόσεις ΝΕΑΚ-ΕΑΚ προβλέπεται εδαφική επιτάχυνση σχεδιασµού 0,36g). Στο Σχ.1 παρατίθεται η χρονοϊστορία της µέγιστης οριζόντιας συνιστώσας του σεισµού, όπως δόθηκε από το ΙΤΣΑΚ. Στο Σχ.2 παρατίθεται το αντίστοιχο ελαστικό φάσµα που αντιστοιχεί στη συνιστώσα αυτή, ενώ, για σύγκριση, απεικονίζεται και το ισχύον σήµερα ελαστικό φάσµα σχεδιασµού για νέες κατασκευές (κατά ΕΑΚ-2000). Παρατηρείται ότι για κατασκευές µε ιδιοπεριόδους µέχρι περίπου 0,20 sec, κάτι που αφορά την µεγάλη πλειοψηφία των κτιρίων του νησιού, τα δύο φάσµατα έχουν παραπλήσιες τιµές. Για κατασκευές µε ιδιοπερίοδο από 0,20 sec µέχρι 0,70 sec οι φασµατικές τιµές ήταν αισθητά ανώτερες των αντιστοίχων του σεισµού σχεδιασµού. Για κατασκευές που είχαν µελετηθεί την περίοδο 1959 1995 είχε ληφθεί υπόψη σεισµικός συντελεστής που κυµαινόταν από 0,08-0,16 g, αναλόγως του θεωρουµένου εδάφους θεµελίωσης. Επειδή µάλιστα υπήρχε µια τάση στις µελέτες να θεωρείται το έδαφος τύπου Α, ο σεισµικός συντελεστής για τις περισσότερες υφιστάµενες κατασκευές έτεινε περισσότερο προς το 0,08, παρά προς το 0,16. Στην Λευκάδα υπάρχουν και αρκετά κτίρια, αρκετά από τα οποία διατηρητέα, τα οποία έχουν οικοδοµηθεί προ της θέσπισης οιουδήποτε αντισεισµικού κανονισµού. Συµπερασµατικά, για όλες τις κατασκευές προ του 1995 ο τελευταίος σεισµός υπερέβη αισθητά τον σεισµό σχεδιασµού τους. Ενδεικτικές είναι επίσης και οι εκτεταµένες κατολισθήσεις που παρατηρήθηκαν (κυρίως περί τον Αγιο Νικήτα), που υποδηλώνουν οτι οι αυξηµένες επιταχύνσεις αναπτύχθηκαν σε ευρύτερη περιοχή, παρότι δεν υπάρχουν αντίστοιχες καταγραφές. (Boυγιούκας et al, 2003) Με βάση τα παραπάνω, η συµπεριφορά των κατασκευών ήταν, γενικά, αναµενόµενη και, εν πάσει περιπτώσει, καλύτερη του προσδοκώµενου. Βλάβες (αναµενόµενες κατά τα προηγούµενα) σηµειώθηκαν σε λιµενικά έργα και κτίρια. εν σηµειώθηκαν απώλειες ζωής, ούτε σοβαροί τραυµατισµοί. Κλιµάκιο της ΥΑΣ/ΥΠΕΧΩ Ε ανέλαβε δράση άµεσα. Οι µηχανικοί της περιοχής έχουν αναλάβει τις µελέτες αποκατάστασης. Σχετική εµπειρία έχει αποκτηθεί, τουλάχιστον για τις συµβατικές κατασκευές, και λόγω του σεισµού της Πρέβεζας, που είχε συµβεί µερικά χρόνια ενωρίτερα. 0.5 ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ (g) 0.25 0-0.25-0.5 0 5 10 15 20 XΡΟΝΟΣ (sec) Σχήµα 1. Επιταχυνσιογράφηµα του κύριου σεισµού (ΙΤΣΑΚ, 2003) Το παρόν άρθρο επιχειρεί να ενηµερώσει τους συναδέλφους, εξετάζοντας τη συµπεριφορά των λιµενικών και των κτιριακών έργων, τα οποία υπέστησαν χαρακτηριστικές βλάβες.
2 1.6 ΦΑΣΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ (g) 1.2 0.8 0.4 0 ΕΛΑΣΤΙΚΟ ΦΑΣΜΑ ΣΕΙΣΜΟΥ 14/9/03 ΕΛΑΣΤΙΚΟ ΦΑΣΜΑ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ (ΕΑΚ) 0 0.5 1 1.5 Ι ΙΟΠΕΡΙΟ ΟΙ (sec) Σχήµα 2. Ελαστικό φάσµα σεισµού Λευκάδας και ελαστικό φάσµα σχεδιασµού κατά ΕΑΚ (ΙΤΣΑΚ, 2003) 2. Συµπεριφορά Λιµενικών Έργων Κατά την µέθοδο οριακής ισορροπίας Mononobe Okabe, η οποία χρησιµοποιείται ευρέως για τον αντισεισµικό υπολογισµό κρηπιδότοιχων βαρύτητας, θεωρείται γραµµική κατανοµή των εδαφικών τάσεων κατά το ύψος του κρηπιδότοιχου. Μετά την έναρξη ισχύος του ΝΕΑΚ (1992/95) και όπως παρέµεινε στην αναθεώρησή του (ΕΑΚ 2000), η σεισµική επιτάχυνση σχεδιασµού όχι µόνο αυξήθηκε από (0.08-0.16) g σε 0.36 g για την περιοχή της Λευκάδας, αλλά ταυτόχρονα η κατανοµή της επί του κρηπιδότοιχου έγινε από κάτω τριγωνική, άνω τριγωνική (δυσµενέστερη). Oι οριζόντιες συνιστώσες του σεισµού της 14/8/2003, όπως προαναφέρθηκε, είναι της τάξεως των τρεχουσών τιµών σχεδιασµού (υπενθυµίζεται ότι για τα έργα αντιστήριξης οι σεισµικές δράσεις υπολογίζονται βάσει της εδαφικής και όχι της φασµατικής επιτάχυνσης). Οπότε οι κατασκευές που κατασκευάσθηκαν τηρώντας τους ισχύοντες κανονισµούς, θα έπρεπε να έχουν την αντίστοιχη προβλεπόµενη συµπεριφορά. Σύµφωνα µε τον ισχύοντα Ελληνικό Αντισεισµικό Κανονισµό, στην περίπτωση των κρηπιδότοιχων, είναι αποδεκτή η διολίσθηση των προκατασκευασµένων τεχνητών ογκολίθων ανάλογα µε τον συντελεστή q w κατά 200α ή 300α, καθώς έτσι επιτυγχάνονται σχετικά οικονοµικές κατασκευές. (α h = α / q w : όπου α h είναι ο οριζόντιος σεισµικός συντελεστής) Οι πραγµατοποιηθείσες ολισθήσεις θα έπρεπε να είναι µικρότερες από τις ακόλουθες κατά περίπτωση τιµές : Τύπος Τοίχου Συντελεστής qw Ολίσθηση Τοίχος µε δυνατότητα ολισθήσεως 300α (σε mm) 2.00 300Χ0,36 = 108 mm Τοίχος µε δυνατότητα ολισθήσεως 200α (σε mm) 1.50 200Χ0,36 = 72 mm Στην περίπτωση των έργων της Μαρίνας Λευκάδας Α.Ε. τα οποία έχουν κατασκευασθεί σε σχετικά κακό έδαφος (µέρος των εγκαταστάσεων βρίσκονται σε τεχνητή νησίδα), οι βλάβες που εντοπίσθηκαν είναι πολύ περιορισµένες χωρίς να επηρεάζουν αρνητικά την λειτουργικότητα των εγκαταστάσεων. Ειδικότερα, έχει παρατηρηθεί µικρή µόνο διολίσθηση των κρηπιδωµάτων σε ορισµένα σηµεία, της τάξης των 50-100 mm (βλ. Φωτ. 1), οι οποίες είναι σαφώς εντός των προβλεποµένων ορίων. Επίσης, οι ανωδοµές έχουν παρουσιάσει περιορισµένες µόνο συνιζήσεις µικρής κλίµακας (βλ. Φωτ. 2) λόγω ίσως µερικής ρευστοποίησης λόγω της δόνησης, ενώ δεν παρατηρήθηκε καµία βλάβη στα κτίρια της µαρίνας. Η γενικά πολύ καλή συµπεριφορά των λιµενικών αλλά και των κτιριακών έργων της Μαρίνας Λευκάδας Α.Ε., αποδίδεται στην εφαρµογή του νέου κανονισµού τόσο σε επίπεδο µελέτης όσο και κατασκευής, καθώς
και στην επιµεληµένη θεµελίωση των έργων κατά την οποία χρησιµοποιήθηκαν αρκετές εκατοντάδες µέτρα πασσάλων. Φωτ. 1 Σχετική µετακίνηση στην γωνία κρηπιδώµατος Φωτ. 2 Ανάδυση εδαφικού υλικού λόγω ρευστοποίησης Αντίθετα, σε παλαιότερα λιµενικά έργα, τα οποία είχαν µελετηθεί βάσει του Β.. του 1959 (αισθητά χαµηλότεροι σεισµικοί συντελεστές), τα οποία βέβαια είχαν κατασκευασθεί µε τα διατιθέµενα µέσα και τεχνικές της εποχής, εµφανίσθηκαν σηµαντικά προβλήµατα, µέχρι και κατάρρευση. Σε µεγάλα τµήµατα του παραλιακού δρόµου της Λευκάδας παρατηρήθηκαν σηµαντικές συνιζήσεις µεγάλου εύρους λόγω ρευστοποίησης και πιθανής διαφυγής εδαφικού υλικού που προκλήθηκε από την δόνηση, ενώ επίσης εµφανίστηκαν βλάβες και σε κρηπιδώµατα. Συγκεκριµένα, τα κρηπιδώµατα της παλιάς µαρίνας της πόλης της Λευκάδας, υπέστησαν σηµαντικές καταπονήσεις όπως φαίνεται στις φωτ. 3 και 4 µε αποτέλεσµα η ανωδοµή να έχει υποστεί καθίζηση και θραύση λόγω κάµψεως αλλά και πρόσκρουσης στον κρηπιδότοιχο. Φωτ. 3 Τα φωτιστικά υποδεικνύουν το µέγεθος της Φωτ. 4 Σύνδεση της ανωδοµής του κρηπιδότοιχου µε καταπόνησης της ανωδοµής το κατάστρωµα Στη φωτ. 4 φαίνεται η µέτρια ποιότητα των υλικών που είχαν χρησιµοποιηθεί για την επίχωση του κρηπιδώµατος, όπως επίσης και το τµήµα της ανωδοµής σε επαφή µε την πίσω παρειά του κρηπιδότοιχου. Βλάβες έχουν επίσης παρουσιασθεί και στους λιµένες Νυδρίου και Βασιλικής ενώ σηµαντικότερες είναι αυτές στην Λυγιά (φωτ. 5 και 6) όπου το κρηπίδωµα έχει καταρρεύσει σε µεγάλο µήκος. Η κατάρρευση
αυτή µπορεί να αποδοθεί στην επιφανειακή θεµελίωση του κρηπιδώµατος στα ρηχά, ενώ υπάρχουν πληροφορίες ότι είχε γίνει παλαιότερη εκβάθυνση κοντά στον πόδα του έργου. Στο άκρο του κρηπιδώµατος όπου και το βάθος είναι µεγαλύτερο, η κατασκευή έχει πάρει µεγάλη κλίση καθιστώντας αδύνατη την λειτουργία της. Φωτ. 5 Το καταρρεύσαν κρηπίδωµα Φωτ. 6 Τµήµα κρηπιδότοιχου που ανετράπη 3. Συµπεριφορά Κτιρίων Όπως προαναφέρθηκε, το νησί της Λευκάδας είναι περιοχή ιδιαίτερα υψηλής σεισµικότητας. Από θεσπίσεως του πρώτου ελληνικού αντισεισµικού κανονισµού (1959), πάντα ανήκε στην υψηλότερη ζώνη σεισµικότητας και έχει κατά καιρούς πληγεί από ισχυρούς σεισµούς, µε χαρακτηριστικότερο αυτόν του 1948. Ωστόσο δεν είχαν λάβει ποτέ χώρα µαζικές καταρρεύσεις κτιρίων, µε αποτέλεσµα ο δοµικός πλούτος του νησιού να περιλαµβάνει σηµαντικό αριθµό από παλαιότερα κτίρια, οικοδοµηµένα βάσει παλαιοτέρων κανονισµών, ή και πριν από την θέσπιση του πρώτου κανονισµού. Αρκετά κτίρια, πολλά από τα οποία είναι χαρακτηρισµένα διατηρητέα, προϋπήρχαν του σεισµού του 1948. Με βάση το επιταχυνσιογράφηµα στο νοσοκοµείο και το αντίστοιχο εδαφικό προφίλ, διαφαίνεται µια σηµαντική επιβαρυντική δράση του υπεδάφους (Γκαζέτας et al, 2003), καθώς το φασµατικό περιεχόµενο των επιταχύνσεων στο εύρος των ιδιοπεριόδων των κατασκευών πολιτικού µηχανικού σχεδόν διπλασιάζεται. εδοµένης της σφοδρότητας της σεισµικής δόνησης, η συµπεριφορά των κτιρίων, ως συνόλου, µπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητική, γεγονός που υποδηλώνει την διαχρονική ανταπόκριση των µηχανικών αλλά και των κατοίκων της Λευκάδας στις απαιτήσεις της δόµησης σε µια σεισµογενή περιοχή. Αυτό δεν σηµαίνει ότι δεν παρατηρήθηκαν βλάβες, σε µερικές περιπτώσεις σοβαρές (Bουγιούκας et al, 2003), όπως αναφέρεται πιό κάτω. Τα πληγέντα κτίρια µπορούν να καταταγούν στις εξής κατηγορίες: α) Κτίρια µε φέροντα οργανισµό από οπλισµένο σκυρόδεµα β) Κτίρια µε φέροντα οργανισµό από λιθοδοµή γ) Κτίρια (παραδοσιακά της Λευκάδας) µε φέροντα οργανισµό µεικτό, αποτελούµενο από συνδυασµό ξύλινων µελών και τοιχοποιίας (βλ. λεπτοµέρειες κατωτέρω). Φωτ. 7 Χαρακτηριστική βλάβη εκτός «κρισίµου» µήκους Φωτ. 8 Βλάβες σε «κοντά» υποστυλώµατα.
Συνολικά επλήγησαν 4.476 δοµήµατα, από τα οποία 75 (ένα µόνο από οπλισµένο σκυρόδεµα) χαρακτηρίστηκαν από την ΥΑΣ (Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισµοπαθών) ως «επικινδύνως ετοιµόρροπα». Γίνεται προσπάθεια να περιγραφεί, παρακάτω η συµπεριφορά που επέδειξαν τα κτίρια, ανά κατηγορία: α) Συµπεριφορά κτιρίων µε φέροντα οργανισµό από οπλισµένο σκυρόδεµα Ένα µόνο κτίριο υπέστη µερική κατάρρευση και κατεδαφίστηκε άµεσα µε πρωτοβουλία του ιδιοκτήτη (Φωτ. 9). Περιορισµένος, σχετικά, αριθµός κτιρίων υπέστη σοβαρές βλάβες. Στην Φωτ. 8 φαίνονται χαρακτηριστικές βλάβες σε κοντά υποστυλώµατα.στην Φωτ.10 βλάβες στα «κρίσιµα µήκη» δοµικών µελών. Φωτ 9. Το κτίριο από Ο.Σ. που κατεδαφίστηκε Φωτ.10 Βλάβη σε κόµβο και «κρίσιµα µήκη» µελών Στην Φωτ. 7 φαίνονται διατµητικές βλάβες στο µέσον του ύψους υποστυλώµατος. Οι τοίχοι πληρώσεως υπέστησαν βλάβες σε πάρα πολλά κτίρια από Ο.Σ., στις περισσότερες περιπτώσεις τριχοειδείς ρωγµές αποκόλλησης, χωρίς να λείπουν και οι διαγώνιες. Συνέβησαν επίσης καταρρεύσεις τοίχων πλήρωσης σε ανώτερη στάθµη (απόκριση σε ισχυρή επιτάχυνση εκτός του επιπέδου του τοίχου, σε συνδυασµό µε δόµηση εκτός φατνώµατος). β) Συµπεριφορά κτιρίων µε φέροντα οργανισµό από λιθοδοµή. Στην πόλη της Λευκάδας υπάρχουν καλοδιατηρηµένα κτίρια αυτής της κατηγορίας, τα περισσότερα των οποίων είναι ηλικίας άνω των 60 ετών, ορισµένα είναι διατηρητέα και κάποια είναι ιστορικά µνηµεία. Η µεγάλη επιτάχυνση του σεισµού προξένησε σε αρκετές περιπτώσεις τις χαρακτηριστικές χιαστί ρωγµές, λόγω διατµητικής-εφελκυστικής αστοχίας των πεσσών. Ένεκα της καλής δόµησης των κτιρίων αυτών οι ρωγµές είναι κυρίως τριχοειδείς και οι πεσσοί δεν έχουν αποδιοργανωθεί, ούτε έχουν αποκλίνει από την κατακόρυφο, οπότε καταρχάς εκτιµάται ότι είναι εφικτή η αποκατάσταση της φέρουσας ικανότητάς τους χωρίς αλλοιώσεις των χαρακτηριστικών τους. Κάποια µικρά κτίρια από λιθοδοµή έχουν υποστεί διασκευές, σηµαντικότερη των οποίων η διεύρυνση των ανοιγµάτων στο ισόγειο. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα οι εναποµένοντες πεσσοί να είναι πλέον ευάλωτοι. Σε χωριά υπάρχουν κτίρια µέσης προς χαµηλή ποιότητας δόµησης, πολλά µη συντηρηµένα, ή και εγκαταλελειµµένα. Εκεί έχουν αποδιοργανωθεί σε αρκετές περιπτώσεις οι πεσσοί, υπάρχουν αποκλίσεις από την κατακόρυφο κτλ. γ) Συµπεριφορά κτιρίων µε φέροντα οργανισµό µεικτό, αποτελούµενο από συνδυασµό ξύλινων µελών και τοιχοποιίας. Φωτ. 11 Χαρακτηριστικό κτίριο µε µεικτό Φ.Ο. Φωτ.12 Αντίστοιχο κτίριο στη φάση κατασκευής
Τα κτίρια αυτά συνδέονται άµεσα µε την «δοµητική» ιστορία της Λευκάδας. Έχουν µελετηθεί αρκετά, όσον αφορά το δοµητικό τους σύστηµα, από µηχανικούς και τεχνικούς της περιοχής, έχουν εκδοθεί βιβλία κτλ. Πιο πρόσφατα έχουν εντοπισθεί και περιγραφεί από τους ασχολούµενους µε την ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής. Είναι ευτύχηµα ότι σώζονται πολλά από αυτά και λειτουργούν µέχρι σήµερα Τα κατακόρυφα φορτία φέρονται από περιµετρικά του κτιρίου ξύλινα πλαίσια, µε χαρακτηριστικούς ενισχυµένους κόµβους (µε χρήση ξύλων µορφής «Γ» από ξύλο ελιάς, κατάλληλα επεξεργασµένο). Ένα τέτοιο κτίριο, στη φάση κατασκευής του, φαίνεται στην Φωτ. 12. Τα σεισµικά φορτία αναλαµβάνονται τόσο από χιαστί ξύλινους συνδέσµους, όσο και από τοιχοποιία χαµηλής σχετικά ποιότητας, που συµπληρώνει σε δεύτερη φάση το ξύλινο πλαίσιο. Η κεντρική ιδέα της σύνθεσης αυτής είναι ότι, παρά τις οποιεσδήποτε βλάβες από σεισµό στην τοιχοποιία, ο ξύλινος φέρων οργανισµός εξακολουθεί να φέρει τα κατακόρυφα φορτία, µέχρι η τελευταία να αποκατασταθεί. Επειδή χρησιµοποιείται αρκετές φορές, ως επικάλυψη των τοίχων εξωτερικά, λαµαρίνα, δίνεται αρχικά η «απατηλή» εντύπωση για πληγέντα κτίρια ότι δεν υπάρχουν σε αυτά βλάβες (Φωτ. 11). Στην πραγµατικότητα οι βλάβες στην τοιχοποιία είναι αρκετές και ενδεχοµένως απαιτείται ανακατασκευή της σε αρκετές περιπτώσεις. Η σφοδρότητα του τελευταίου σεισµού, σε συνδυασµό µε διεύρυνση των ανοιγµάτων που είχε πραγµατοποιηθεί στο ισόγειο αρκετών τέτοιων κτιρίων, όπως και η αλληλεπίδραση εφαπτοµένων µεταξύ τους κτιρίων, προκάλεσε σε κάποιες περιπτώσεις απόκλιση από την κατακόρυφο. Πρέπει να εξεταστεί για κάθε τέτοιο κτίριο τι σηµαίνει αυτό για την φέρουσα ικανότητά του και αν υπάρχει τρόπος αυτή να αποκατασταθεί. Λόγω της ιδιάζουσας κατασκευής και λειτουργίας του φέροντος οργανισµού των κτιρίων αυτών, είναι δύσκολη η µελέτη τους (και ιδίως η µελέτη της αποκατάστασής τους) µε βάση υφιστάµενο λογισµικό. Εξάλλου, ό,τι λογισµικό και να χρησιµοιοιήσει ο µελετητής, η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική του. Ίσως µία έρευνα, βασιζόµενη σε πειραµατικά αποτελέσµατα, θα ήταν χρήσιµο να διενεργηθεί, ώστε αφενός να µελετηθεί επισταµένως η πραγµατική συµπεριφορά των κατασκευών αυτών, αφετέρου να παραχθούν δεδοµένα για ένα πιο «ειδικό» λογισµικό, που θα µπορούσε πράγµατι να αποβεί χρήσιµο εργαλείο στις σχετικές περιπτώσεις. 4. Συµπεράσµατα Η σεισµική επιτάχυνση σχεδιασµού που προβλέπεται από τον ισχύοντα ΕΑΚ για την περιοχή του Ιονίου, µπορεί να θεωρηθεί οτι βρίσκεται εντός των καταγεγραµµένων συνιστωσών του σεισµού της 14/8/2003. Οι κάτοικοι και οι αρχές αντιµετώπισαν µε ψυχραιµία το γεγονός, όπως και το ΥΠΕΧΩ Ε/ΥΑΣ και οι µηχανικοί. Οι ζηµιές ωστόσο στα κτίρια είναι αρκετές, παρότι αναµενόµενες λόγω της σφοδρότητας του σεισµικού κραδασµού, και η πλήρης αποκατάσταση θα απαιτήσει χρόνο και χρήµα. Ιδιαιτερότητα παρουσιάζει η αποκατάσταση των παραδοσιακών ξύλινων κτιρίων. Για τα κτίρια αυτά, θα ήταν πολύ χρήσιµο να διενεργηθούν πειράµατα που θα δώσουν πραγµατικά στοιχεία για την ακαµψία και την αντοχή τους, τόσο σε σταθερή, όσο και σε ανακυκλιζόµενη φόρτιση, πριν και µετά την αποκατάστασηεπισκευή τους. Επίσης για το αν και κατά πόσο η επαναφορά όσων έχουν αποκλίνει από την κατακόρυφο επηρεάζει την αντισεισµική τους ικανότητα. Μόνο ύστερα από πειραµατική τεκµηρίωση είναι δυνατόν να υπάρξει κάποιας µορφής κανονιστική-νοµική κάλυψη των, έµπειρων επί του αντικειµένου, µηχανικών της περιοχής που θα αναλάβουν την αποκατάσταση τέτοιων κτιρίων. Σηµαντικότερες παρεµβάσεις θα απαιτηθούν για τα έργα υποδοµής, τα οποία υπέστησαν συγκριτικά µεγαλύτερες βλάβες. Βιβλιογραφία Boυγιούκας Ε., Bαγγελάτου Ο. και Γκαζέτας Γ., 2003: Ο σεισµός της Λευκάδας Πρώτες εκτιµήσεις, ελτίο ΤΕΕ, 2262, 18-27 Γκαζέτας Γ., 2003: Ο σεισµός της Λευκάδας και η επιρροή του υπεδάφους στη συµπεριφορά των Λιµενικών Έργων, 4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Λιµενικών Έργων, Ειδική Παρουσίαση Scordilis E., et al., Tectonophysics, 1985 Louvari Ε., Κiratzi A. and Papazachos Β., 1999, Seismicity of Lefkada Fault Zone, Tectonophysics, 308, 223-236. Μέµος Κ., 2003: Ζηµιές σε λιµενικά έργα της Λευκάδας από το σεισµό της 14/8/2003, ελτίο Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας, Νο 312, 38-44