Η ευρωπαϊκή περιβαλλοντική στρατηγική και οι ασύμμετρες επιπτώσεις στην περιφερειακή οικονομία της Δ. Μακεδονίας Μαυροματίδης Δημήτριος Πρόεδρος ΤΕΕ / Δυτικής Μακεδονίας
Παρούσα κατάσταση Η οικονομική αξία της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας ξεπερνά τα 30 δις ευρώ ετησίως ενώ το σύνολο σχεδόν των χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και κυρίως η Γερμανία, Πολωνία, Τσεχία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και FYROM, είναι σημαντικά εξαρτημένες από τον λιθάνθρακα και τον λιγνίτη Η χρόνια εξειδίκευση χωρίς εναλλακτικούς διεξόδους, χωρίς συντονισμένη κεντρική και περιφερειακή πολιτική, δημιουργεί ασφυκτικό πλαίσιο στην αναπτυξιακή πορεία της ευρύτερης περιοχής, ιδιαίτερα σε χώρες με χαμηλό επίπεδο εξωστρέφειας και ισχνές ανταγωνιστικές δυνατότητες
Πολιτικές Είναι πλέον καιρός να αξιοποιήσουμε τις νέες φιλικότερες προς το περιβάλλον τεχνολογίες με τους μέγιστους βαθμούς απόδοσης για την ορθολογικότερη χρήση των κοιτασμάτων λιγνίτη που απομένουν διότι πρόκειται για έναν μη ανανεώσιμο φυσικό πόρο. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Στρατηγική για την περίοδο 2011-2020 (COM (2010) 2020), οι γνωστοί πλέον στόχοι του «20-20-20», αναμένεται να μειώσουν τις εισαγωγές αργού και φ. αερίου κατά 60 δις ευρώ μέχρι το 2020, να αυξήσουν κατά 0.6-0.8% το ΑΕΠ της ΕΕ κυρίως λόγω της ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και βεβαίως, να δημιουργήσουν 600.000 νέες θέσεις εργασίας στον τομέα παραγωγής τεχνολογιών ΑΠΕ και 500.000 θέσεις εργασίας στον τομέα εξοικονόμησης ενέργειας.
Βρυξέλλες: Η επίτευξη των παραπάνω στόχων θα απαιτήσει σημαντικές επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, εξειδικευμένες υποδομές, ενεργειακές πρακτικές χαμηλής έντασης άνθρακα, ανάπτυξη δεξιοτήτων και ενημέρωση της κοινωνίας.
Γνωρίζουμε σε Ευρωπαϊκό επίπεδο τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις μιας «βεβιασμένης» απεξάρτησης από τα στερεά ορυκτά καύσιμα και πρωτίστως των χρόνια μόνο-ειδικευμένων και αναπτυξιακά μονο-εξαρτημένων περιφερειών σαν αυτή της Δ. Μακεδονίας; Υπάρχουν διαθέσιμοι ποσοτικοί και ποιοτικοί δείκτες οι οποίοι να τεκμηριώσουν την μετάβαση σε καθεστώς χαμηλής ανθρακικής ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ, χωρίς ταυτόχρονο κίνδυνο αναπτυξιακής περιθωριοποίησης μεγάλου μέρους της Πολωνίας, της Τσεχίας, της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας ακόμη και της Γερμανίας ;
Η αποφυγή καύσης ενός kg ελληνικού λιγνίτη σαφώς και αντανακλά σε μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Το περιβαλλοντικό όφελος της μη εκπομπής του διοξειδίου του άνθρακα είναι μετρήσιμο και το «καρπώνεται» ολόκληρος ο πλανήτης (Global Effect). Απόλυτα θεμιτό. Όμως, το κοινωνικό και οικονομικό κόστος θα το επωμιστεί μερικώς συγκεκριμένη περιφέρεια της ΕΕ (Local Effect). Γνωρίζουμε το κοινωνικό και οικονομικό κόστος της αποφυγής εξόρυξης, μεταφοράς, καύσης και παραγωγής ενέργειας από 1 kg ελληνικού λιγνίτη και μάλιστα, χωρίς εναλλακτική αναπτυξιακή διέξοδο; Είναι σαφές ότι υπάρχει ασύμμετρη αντιστοιχία μεταξύ του πλανητικού οφέλους και του τοπικού, περιφερειακού κόστους.
Απόψεις ΤΕΕ Δυτ. Μακεδονίας υποστηρίζουμε θερμά τη βέλτιστη δυνατή συμμετοχή των ΑΠΕ στο εθνικό ενεργειακό μίγμα. Σαφώς η περιβαλλοντική προστασία αποτελεί αδιαπραγμάτευτη παράμετρο σε τοπικό, εθνικό και πλανητικό επίπεδο. Όχι όμως με κίνδυνο την περιθωριοποίηση και την αποσταθεροποίηση του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της Δ. Μακεδονίας. στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφορικά με την Ενεργειακή Στρατηγική 2011-2020 και με καταληκτική ημερομηνία το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2011, θα καταθέσει εγγράφως τους προαναφερόμενους προβληματισμούς, μετά βεβαίως από ανοιχτή διαβούλευση με τα Μέλη του
Για το ΤΕΕ ο λιγνίτης θα πρέπει και στο μέλλον να διατηρήσει τον κυρίαρχο ρόλο του στην ηλεκτροπαραγωγή της περιοχής, αλλά και της χώρας. Είναι όμως απαραίτητο να λαμβάνονται συνέχεια και να εφαρμόζονται με συνέπεια, μέτρα για την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας, αλλά και της βιωσιμότητας της λιγνιτικής παραγωγής αναγκαία η κατάρτιση ενός συνολικού, ρεαλιστικού και επικαιροποιημένου στρατηγικού σχεδιασμού για τη Δυτική Μακεδονία
Στρατηγικός σχεδιασμός Αξιοποίηση των λιγνιτικών κοιτασμάτων της περιοχής με καύση σε σύγχρονες και φιλικότερες για το περιβάλλον μονάδες Ομαλότερη δυνατή μετάβαση από τη σημερινή κρίσιμη κατάσταση στη μεταλιγνιτική περίοδο. Ανυπολόγιστη προσφορά της τοπικής κοινωνίας στη διαχρονική οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Ουσιαστική αποκατάσταση και προστασία του πληγέντος περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής.