Μουσείο Χαρτονομισμάτων Ιονικής Τραπέζης

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Η ΙΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Το πρώτο κτήριο της Ιονικής Τραπέζης στην Κέρκυρα. Το υποκατάστημα της Ιονικής Τραπέζης στο Αργοστόλι, 1905. Επιστολικό δελτάριο. Το υποκατάστημα της Ιονικής Τραπέζής στη Ζάκυνθο. Το χρονικό για την ίδρυση της Ιονικής Τραπέζης αρχίζει το 1833, όταν ο φιλέλληνας Λόρδος Nugent, Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Κρατών των Ιονίων Νήσων, ανέλαβε την πρωτοβουλία για την οικονομική ενίσχυση της αγροτικής οικονομίας με κρατικούς πόρους, εισηγούμενος τη δημιουργία ειδικού κεφαλαίου από το πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού που ανήρχετο σε 126.500. Ωστόσο η πρόταση αυτή δεν ευωδόθηκε λόγω εντόνων αντιδράσεων για οικονομικούς και πολιτικούς ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 2

Το κτήριο της Ιονικής Τραπέζης στην Αθήνα στην οδό Πεσμαζόγλου 14. Χτίστηκε το 1911 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστασίου Μεταξά. Υδατογραφία αγνώστου 68Χ150 εκ. Συλλογή Αlpha Bank το οποίο λόγω απροθυμίας των εγχωρίων επενδυτών καλύφθηκε από Άγγλους τραπεζίτες και εμπόρους του City του Λονδίνου, με επικεφαλής τον John Wright. Απόφαση της Ιονίου Γερουσίας για την Ίδρυση της Ιονικής Τραπέζης, Κέρκυρα 23 Οκτωβρίου 1839. λόγους, τόσο στα Επτάνησα, όσο και στην Αγγλία, οδηγώντας ταυτόχρονα τον Λόρδο Nugent σε παραίτηση το 1834. Τον Δεκέμβριο του 1835, ο διάδοχος του Λόρδου Nuget, Sir Howard Douglas, αντί για τη θεσμοθέτηση μιας κρατικής χρηματοδότησης της οικονομίας, υπέβαλλε μία τεκμηριωμένη αναφορά για την ίδρυση μιας «Τραπέζης των Ηνωμένων Κρατών των Ιονίων Νήσων». Το Μετοχικό της κεφάλαιο ορίστηκε σε 188.888, διηρημένο σε 4088 μετοχές των 25 η μία, Μετά από περίπλοκες διαπραγματεύσεις, στις 23 Οκτωβρίου 1839, με το Θέσπισμα της Εκλαμπροτάτης Γερουσίας των Ηνωμένων Κρατών των Ιονίων Νήσων, που επικυρώθηκε από τον Λόρδο Ύπατο Αρμοστή, η Τράπεζα έλαβε πλέον την νομική της υπόσταση υπό την επωνυμία Ionian Bank, με αποκλειστικό δικαίωμα εκδόσεως τραπεζογραμματίων για είκοσι έτη στα Ιόνια Νησιά. Στις 2 Μαρτίου 1840 αρχίζει να λειτουργεί το τραπεζικό κατάστημα στην Κέρκυρα, στις 8 Μαΐου 1840 στη Ζάκυνθο, και στις 18 Αυγούστου του ίδιου χρόνου στην Κεφαλληνία, ενώ λίγα χρόνια αργότερα, το 1845, ιδρύονται υποκαταστήματα στην Αθήνα και στην Πάτρα. Το 1860, μόλις τέσσερα χρόνια πριν από την Ένωση των Επτανήσων με το Ελληνικό Βασίλειο, το εκδοτικό προνόμιο ανανεώνεται για άλλα 20 χρόνια. Τηρουμένων των όρων της Συνθήκης του Λονδίνου, η Ιονική Τράπεζα διατήρησε το εκδοτικό της προνόμιο και στην Ελλάδα, το οποίο ανανεώθηκε δύο φορές ακόμα το 1880 και το 1905, για να καταργηθεί οριστικά το 1920. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 3

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Η ΙΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Η Ιονική Τράπεζα συνέχισε τη δραστηριότητά της και μετά την Ένωση, ιδρύοντας υποκαταστήματα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε κέντρα του ελληνισμού της εποχής (Αίγυπτο, Κύπρο, Τουρκία). Επί προεδρίας του Sir John Σταυρίδη, επί πολλά χρόνια προξένου της Ελλάδας στο Λονδίνο, και πιστού φίλου και συνεργάτη του Ελευθερίου Βενιζέλου, η Ιονική Τράπεζα επεκτείνεται και στις απελευθερωμένες κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων «Νέες Χώρες». Η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου δεν άφησε ανεπηρέαστη την Ιονική Τράπεζα, που όμως κατόρθωσε να επιβιώσει μέσα στην «Μεγάλη Ύφεση» και το 1939 προβαίνει στην εξαγορά της Λαϊκής Τραπέζης των Αδελφών Λοβέρδου. Στην περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, κατά τη διάρκεια της Κατοχής η Ιονική Τράπεζα λειτουργεί υπό την εποπτεία Ιταλού και κατόπιν Γερμανού μεσεγγυούχου, ενώ η επιβίωσή της έγινε δυνατή χάρις στις δραστηριότητες των υποκαταστημάτων της στην Αίγυπτο. Το 1957, η Ιονική Τράπεζα εξαγοράζεται από το Συγκρότημα της Εμπορικής Τραπέζης μαζί με τα 24 υποκαταστήματα που διέθετε στην Ελλάδα (τα 6 της Χαρτονόμισμα 5 Κολονάτων, Κεφαλληνία 16 Ιουνίου 1860. Κύπρου περνούν στην Chartered Bank, ενώ τα 8 της Αιγύπτου εθνικοποιούνται από τον Νάσερ), για να συγχωνευθεί ένα χρόνο αργότερα με την Λαϊκή Τράπεζα, δημιουργώντας την «Ιονική και Λαϊκή Τράπεζα». Το 1975, με την κρατικοποίηση του Ομίλου της Εμπορικής Τραπέζης, περνάει στο Ελληνικό Δημόσιο. Το 1999 εξαγοράζεται από την Alpha Τράπεζα Πίστεως, και το επόμενο έτος με την συγχώνευση των δύο τραπεζικών ιδρυμάτων δημιουργείται η δεύτερη σε μέγεθος ελληνική εμπορική τράπεζα με την επωνυμία Alpha Bank. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 4

ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ Το Μουσείο Χαρτονομισμάτων της Ιονικής Τραπέζης στεγάζεται στο κτήριο το οποίο υπήρξε και το πρώτο κεντρικό κατάστημα της Ιονικής Τραπέζης στην Κέρκυρα, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλεως, δίπλα ακριβώς από την Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος στην ομώνυμη πλατεία. Ανεγέρθηκε σε σχέδια του κορυφαίου Κερκυραίου αρχιτέκτονα Ιωάννη Χρόνη γύρω στα 1845-46. Το συμβόλαιο αγοράς του οικοπέδου από το Δημόσιο, που βρισκόταν στην πλατεία Στερνών (μετέπειτα πλατεία Θεοτόκη και τώρα Ηρώων Κυπριακού Αγώνα) χρονολογείται στις 3 Οκτωβρίου 1844, ενώ τον επόμενο χρόνο αγοράζεται συμπληρωματική έκταση επί της Πλατείας, απέναντι από την εκκλησία της «Φανερωμένης» (Παναγία των Ξένων). Η πρόσοψη του διώροφου κτηρίου έχει τριμερή διαίρεση, με ιωνικούς κίονες και ναόσχημο αέτωμα, με λιτή διακόσμηση και αυστηρό ύφος, πιθανόν κατόπιν υποδείξεων των Άγγλων Ιδρυτών-ιδιοκτητών. Το ισόγειο λειτουργούσε και λειτουργεί ως τραπεζικό κατάστημα (σήμερα της Alpha Bank), ενώ ο πρώτος όροφος, όπου εκτίθενται τα χαρτονομίσματα, υπήρξε η κατοικία του εκάστοτε διευθυντή. Τον Σεπτέμβριο του 1981 εγκαινιάστηκε για πρώτη φορά το Μουσείο Χαρτονομισμάτων. Το 2004, εν To Mουσείο Χαρτονομισμάτων της Ιονικής Τραπέζης. όψει της συμπληρώσεως των 165 χρόνων από την ίδρυση της Ιονικής Τραπέζης και των 125 χρόνων από την ίδρυση της Τραπέζης Πίστεως, αποφασίστηκε η ανακαίνιση του κτηρίου και η ριζική αναδιάρθρωση της Συλλογής σύμφωνα με τις σύγχρονες μουσειολογικές προδιαγραφές. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 5

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Α ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Αίθουσα Στεγάζεται στον πρώτο όροφο του κτηρίου και καλύπτει τέσσερεις αίθουσες: Στις τρεις πρώτες παρουσιάζονται διαχρονικά όλα τα Ελληνικά χαρτονομίσματα από Είναι αφιερωμένη στον 19ο αιώνα, αρχίζοντας από τα επαναστατικά Ομόλογα σε γρόσια της Προσωρινής Διοικήσεως της Ελλάδος, που εκδόθηκαν βάσει του Νόμου Α της εν Επιδαύρω Συνελεύσεως της 18ης Ιανουαρίου 1822. Συνεχίζοντας συναντάμε τους «Φοίνικες», την πρώτη νομισματική μονάδα που καθιέρωσε ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας το 1831, ενώ στη συνέχεια με την καθιέρωση της δραχμής ως νομισματικής μονάδος του Ελληνικού Βασιλείου, παρουσιάζονται τα πρώτα χαρτονομίσματα που εκδόθηκαν επί βασιλείας του Όθωνος και του Γεωργίου του Α. Επίσης στην ίδια αίθουσα υπάρχει προθήκη με χαρτονομίσματα της Προνομιούχου Τραπέζης Ηπειροθεσσαλίας του 1882, καθώς επίσης και της Τραπέζης Κρήτης του 1899. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 6

το 1822 μέχρι το 2002, ενώ η τέταρτη είναι αφιερωμένη στα χαρτονομίσματα της Ιονικής Τραπέζης αλλά και στη μακρόχρονη ιστορία της. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 7

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Β Αίθουσα Περιλαμβάνει χαρτονομίσματα και δοκίμια της Εθνικής Τραπέζης από το 1901 μέχρι το 1928, οπότε το προνόμιο για την έκδοση και κυκλοφορία χαρτονομισμάτων μεταβιβάζεται στην Τράπεζα της Ελλάδος. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 8

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 9

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Γ Αίθουσα Χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος εκτίθενται τα χαρτονομίσματα της Τραπέζης της Ελλάδος από το 1928 μέχρι το 2002, οπότε το Ευρώ αντικατέστησε τη δραχμή. Αρχίζοντας από τις επισημασμένες εκδόσεις του 1928, παρουσιάζονται διαχρονικά όλες οι εκδόσεις και τα δοκίμια των χαρτονομισμάτων που εξέδιδε η Τράπεζα της Ελλάδος: Μεσοπόλεμος, Κατοχή, Ανασυγκρότηση, Βασιλεία Παύλου, Δικτατορία, Δημοκρατία, με τελευταίο το διακοσιόδραχμο εκδόσεως 1996. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 10

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Γ Αίθουσα Στο δεύτερο μέρος της ίδιας αίθουσας υπάρχουν χαρτονομίσματα που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα από τις διάφορες αρχές κατοχής κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου: ιταλικές, γερμανικές, βουλγαρικές και αγγλικές. Επίσης υπάρχουν και οι διάφορες «τοπικές εκδόσεις», που κυκλοφορούσαν την ίδια περίοδο στην ελληνική περιφέρεια λόγω των ειδικών συνθηκών και της δυσκολίας μεταφοράς χρημάτων: Καλαμάτας, Ναυπλίου, Τρικάλων, Αγρινίου, Κέρκυρας, Κεφαλληνίας και Ιθάκης. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 12

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Δ Αίθουσα Παρουσιάζονται όλες οι εκδόσεις των χαρτονομισμάτων και δοκιμίων που κυκλοφόρησε η Ιονική Τράπεζα από το 1840 μέχρι το 1920: Σελίνια και Λίρες (1840), Κολονάτα (1860), Δραχμές (1865-1920). Επίσης υπάρχουν αρκετές μεταλλικές μήτρες εκτυπώσεως των αντίστοιχων χαρτονομισμάτων, όσο και μετοχών της Ιονικής. Εκτός αυτών η αίθουσα είναι εμπλουτισμένη και με πολύ σημαντικά ντοκουμέντα σχετικά με την ιστορία της Τραπέζης. Μεταξύ άλλων παρουσιάζονται το Ιδρυτικό Έγγραφο του 1839, συμβάσεις δανείων προς το Ελληνικό Δημόσιο, λογιστικά βιβλία, φωτογραφικό υλικό, επιταγές και μετοχές, ισολογισμοί, σφραγίδες κλπ. ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 14

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΙΟΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ Πλατεία Αγίου Σπυρίδωνος (Ηρώων Κυπριακού Αγώνα) 49100 ΚΕΡΚΥΡΑ (τηλ.: 26610 41552) Ώρες λειτουργίας 1η Οκτωβρίου - 31η Μαρτίου Τετάρτη έως Κυριακή: 08:00-15:00 Δευτέρα και Τρίτη: Κλειστά 1η Απριλίου - 30η Σεπτεμβρίου Τετάρτη: 09:00-14:00 & 17:30-20:30 Πέμπτη: 9:00-15:00 Παρασκευή: 09:00-14:00 & 17:30-20:30 Σάββατο: 08:30-15:00 Κυριακή: 08:30-15:00 Δευτέρα και Τρίτη: Κλειστά ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ: Άρης Ραπίδης - Τμήμα Συλλογών Έργων Τέχνης Alpha Bank ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: Θ. Πρεσβύτης - Θ. Αναγνωστόπουλος, ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Peak Advertising Σεπτέμβριος 2009