ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Επιχειρηματικότητα και περιφερειακή ανάπτυξη μέσω έργων» Χρήστος Γιακουβής Αντιπρόεδρος ΣΘΕΒ ΛΑΡΙΣΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016
Η δομή της ελληνικής οικονομίας Το 99,5% του συνόλου των επιχειρήσεων αποτελείται από μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις (μέχρι 49 άτομα εργαζόμενους). Το ποσοστό των πολύ μικρών επιχειρήσεων (96,2%) είναι μεγαλύτερο από το μέσο όρο της Ε.Ε. των 28 κρατών μελών (92,4%). Οι ελληνικές, πολύ μικρές επιχειρήσεις (μέχρι 9 άτομα εργαζόμενους) απασχολούν περισσότερο προσωπικό (55,2%) από τη μέση ευρωπαϊκή πολύ μικρή επιχείρηση (29,1%). Οικονομικό περιβάλλον Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα προχώρησε σε πρωτοφανή οικονομική προσαρμογή με στόχο αφενός τη βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών και αφετέρου την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε από το 15,2% του ΑΕΠ το 2009 στο 3,5% του ΑΕΠ το 2014, αποτυπώνοντας την εντατική προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής. Η στροφή προς ένα αναπτυξιακό υπόδειγμα με εξωστρεφή προσανατολισμό, φαίνεται να επιτυγχάνεται το 2013 και το 2014, όπου το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών κατέγραψε πλεονάσματα ύψους 0,6% και 0,9% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Το μέγεθος και η ένταση της οικονομικής προσαρμογής είχε όμως και αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, οι οποίες συνεχίζουν να υπάρχουν παρά τις ευνοϊκές ενδείξεις ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Από το 2008 η σωρευτική απώλεια της οικονομίας σε όρους πραγματικού ΑΕΠ ξεπέρασε το 25% πυροδοτώντας ένα φαύλο κύκλο στη δυναμική του λόγου χρέους/αεπ. Μεταξύ των ετών 2010 και 2014 σημειώθηκε σωρευτική μείωση της δυνητικής ανάπτυξης κατά 13,4% και αύξηση της ανεργίας κατά 14,1 εκατοστιαίες μονάδες, Η ήδη αρκετά προβληματική πριν την κρίση κατάσταση στην Ελλάδα σε ότι αφορά τον δείκτη οικονομικής ανισότητας χειροτέρεψε τα τελευταία έτη, τόσο σχετικώς με την προηγούμενη περίοδο στη χώρα, όσο και σχετικώς με τον αντίστοιχο δείκτη της ΕΕ, υποδηλώνοντας ότι η δυσχερής θέση των φτωχότερων στην Ελλάδα έχει γίνει ακόμα δυσχερέστερη.
Αγορά Εργασίας Αναλυτικά η υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας των τελευταίων ετών έχει διαμορφώσει μια κατάσταση στην αγορά εργασίας και την απασχόληση, η οποία χαρακτηρίζεται από την αυξημένη ανεργία, ειδικότερα δε την ανεργία των νέων και τη διαρκώς αυξανόμενη μακροχρόνια ανεργία. Όσον αφορά στην εξέλιξη της απασχόλησης ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, ο κλάδος που συσχετίζεται με δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης (8,4% της συνολικής απασχόλησης το 2014) παρουσίασε αύξηση 14,6% το 2014 σε ετήσια βάση έναντι του 2013 (μετά από υποχώρηση 4,7% το 2013 σε σχέση με το 2012) στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ. Εξέλιξη που συσχετίζεται και με την ευνοϊκή εικόνα του ελληνικού τουρισμού του 2014. Αξίζει να σημειωθεί πως ποσοστό 24% των νέων ηλικίας 15-24 ετών απασχολείται στον τομέα αυτό. Θετικό ρυθμό μεταβολής κατέγραψαν επίσης και οι κλάδοι της εκπαίδευσης, διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων, διασκέδασης/ ψυχαγωγίας, ορυχείων κα. Αρνητικούς ρυθμούς μεταβολής κατέγραψαν οι κλάδοι: της μεταποίησης (8,9% της συνολικής απασχόλησης) κατά -2,5%, των κατασκευών (4,3% της συνολικής απασχόλησης) κατά -6,6%, της γεωργίας (13,6% της συνολικής απασχόλησης) κατά -0,2% και του λιανικού/ χονδρικού εμπορίου (17,7% της συνολικής απασχόλησης) κατά -0,8%, μεταξύ άλλων. Με άλλα λόγια, σαφή μείωση παρουσίασαν οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας που θα μπορούσαν να έχουν βαρύνοντα ρόλο στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Ως αποτέλεσμα, κατά το 2014, παρατηρήθηκε: οριακή μείωση 0,2% έναντι του 2013 στον αριθμό των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα (13,6% της συνολικής απασχόλησης), μείωση 3,1% στο δευτερογενή τομέα της οικονομίας (15,0 % της συνολικής απασχόλησης) άνοδος 1,7% του αριθμού των απασχολούμενων στον τριτογενή τομέα (71,5% της συνολικής απασχόλησης).
Οι πυλώνες της περιφερειακής ανάπτυξης Οι «πυλώνες» της περιφερειακής ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έντεκα (11) που ταξινομούνται σε τρεις (3) ομάδες Οι τρεις ομάδες του Regional Competitiveness Index (RCI) είναι: 1. Οι Βασικοί Πυλώνες αποτελούν τις κύριες κινητήριες δυνάμεις όλων των Οικονομιών, είναι οι πιο σημαντικοί για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες και περιλαμβάνουν: (1) την ποιότητα των θεσμών, (2) την μακροοικονομική σταθερότητα, (3) τις υποδομές, (4) την υγεία και (5) την ποιότητα της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. 2. Οι Πυλώνες της Αποτελεσματικότητας περιλαμβάνουν: (6) την ανώτερη παιδεία, (7) την αποτελεσματικότητα της αγοράς εργασίας και (8) το μέγεθος αγοράς. 3. Οι Πυλώνες της Καινοτομίας είναι πολύ σημαντικές για τις μεσαίου επιπέδου και, πρωτίστως, για τις πολύ προηγμένες περιφέρειες και περιλαμβάνουν: (9) την τεχνολογική ετοιμότητα, (10) τις πολύ προηγμένες και πολυσύνθετες επιχειρηματικές δραστηριότητες (Business Sophistication) και (11) τις καινοτομίες.
Προσέλκυση επενδυτών Είναι προφανές ότι οι ιδιώτες επενδυτές ενδιαφέρονται για το εξωτερικό περιβάλλον δραστηριοποίησης μιας επιχείρησης. Ο ανταγωνισμός για την προσέλκυση επενδυτών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι οξύτατος και υπάρχει «πληθώρα περιφερειών» που προσφέρει πολύ ισχυρά επενδυτικά «κίνητρα», εξειδικευμένο προσωπικό, διευκολύνσεις και ταχύτατες διαδικασίες έγκρισης επενδυτικών σχεδίων, κλπ. Ο βαθμός διεθνούς αξιοπιστίας μιας χώρας (δημοσιονομική κατάσταση, σταθερότητα φορολογικού περιβάλλοντος, θεσμικό περιβάλλον κλπ) και η παγκόσμια κατάταξή της με βάση τη «φιλικότητα» προς τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες επενδυτές (προστασία των επενδύσεων, κλπ) αποτελούν το πρωταρχικό κριτήριο για την καταρχήν επιλογή μιας χώρας για πραγματοποίηση επενδύσεων, ανεξάρτητα από το εάν αυτή διαθέτει περιφέρειες που παρουσιάζουν από επενδυτικής πλευράς μεγάλη ελκυστικότητα και πλεονεκτήματα. Κανένας επενδυτής δεν θα ενδιαφερθεί να πραγματοποιήσει κάποια επένδυση εάν δεν έχει μιαν απολύτως σαφή εικόνα της σημερινής κατάστασης (οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής) που επικρατεί σε μια περιφέρεια ή περιοχή και της μελλοντικής της πορείας. Χρειάζεται μια ολοκληρωμένη ανάλυση σειράς διαφορετικών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και λοιπών παραγόντων που δίνουν μια ακριβή «εικόνα του επενδυτικού περιβάλλοντος» και η οποία τελικά επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις. Οι επενδυτές πέρα από τις διάφορες αναλύσεις και χρειάζονται να έχουν απέναντι τους συγκεκριμένους και εξειδικευμένους φορείς που να γνωρίζουν σε βάθος όλες τις απαντήσεις που θα θέσουν με ερωτήσεις τους. Ο βαθμός ικανοποίησης των επιχειρήσεων που ήδη δραστηριοποιούνται σε μια περιφέρεια ή στη χώρα αποτελεί καθοριστικό κριτήριο για την προσέλκυση διεθνών ή άλλων εγχωρίων επενδυτών: Οι καλύτεροι «διαφημιστές» προσέλκυσης επενδύσεων είναι οι ήδη λειτουργούσες σε μια περιφέρεια. Κανένα Περιφερειακό Στρατηγικό και Επενδυτικό Σχέδιο δεν μπορεί να είναι πειστικό εάν δεν παρουσιάζει με αντικειμενικό τρόπο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιφέρειας σε σχέση με άλλες περιφέρειες ή άλλες χώρες που μπορούν να αξιοποιήσουν οι υποψήφιοι επενδυτές.
Αναπτυξιακές ανάγκες της Περιφέρειας Θεσσαλίας Έρευνα / Καινοτομία / Σύνδεση έρευνας με παραγωγή Η υποστήριξη της ανάπτυξης των ερευνητικών υποδομών (ιδρυμάτων και εργαστηρίων) έρευνας και τεχνολογίας. Η ενίσχυση της εξωστρέφειας του ερευνητικού συστήματος της Περιφέρειας και της δημιουργίας δικτύων με άλλα ερευνητικά ιδρύματα της Χώρας και του εξωτερικού. Η ενίσχυση των δεσμών του ερευνητικού και του επιχειρηματικού τομέα με την συνεργασία και την υποστήριξη της περιφερειακής διοίκησης. Ευρυζωνικά δίκτυα / προϊόντα και υπηρεσίες ΤΠΕ Διεύρυνση της πρόσβασης των πολιτών και των επιχειρήσεων σε διοικητικές, κοινωνικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες, με χρήση των ΤΠΕ. Ενίσχυση της συμμετοχής του ιδιωτικού επιχειρηματικού τομέα σε δραστηριότητες ΤΠΕ Ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην παραγωγική, λειτουργική και εμπορική δραστηριότητα των παραγωγικών επιχειρηματικών μονάδων της Περιφέρειας Ενίσχυση της πληροφορικής κουλτούρας των πολιτών, της διοίκησης και των επιχειρηματιών της Περιφέρειας Επιχειρηματικότητα / Ανταγωνιστικότητα / Εξωστρέφεια Αύξηση της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας του πρωτογενή τομέα, με τον εκσυγχρονισμό και διαφοροποίηση των εκμεταλλεύσεων και τη χρήση καινοτομιών στην παραγωγική και εμπορική διαδικασία. Εκσυγχρονισμός της παραγωγής και διάθεσης μεταποιητικών προϊόντων, καθώς και λειτουργική και παραγωγική διασύνδεση των επιχειρήσεων, για δημιουργία θετικών εξωτερικών οικονομιών και οικονομιών κλίμακας. Αναβάθμιση και διεύρυνση των παρεχόμενων τουριστικών και συναφών υπηρεσιών με την αξιοποίηση του συνόλου των φυσικών και ανθρωπογενών τουριστικών πόρων της Περιφέρειας και τη διασύνδεση / αξιοποίηση των προϊόντων του πρωτογενή και μεταποιητικού τομέα στις τουριστικές υπηρεσίες / δραστηριότητες. Προσανατολισμός και υποστήριξη των επιχειρήσεων για αγορές του εξωτερικού, προσαρμόζοντας ανάλογα τα προϊόντα τους και τις οργανωτικές λειτουργικές τους διαδικασίες. Δημιουργία / ίδρυση και στήριξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων, σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Ενδυνάμωση / εκπαίδευση και διεύρυνση του αντικειμένου παρέμβασης υποστηρικτικών υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις και τους παραγωγούς αγροτικών προϊόντων. Δημιουργία συνθηκών εύκολης, άμεσης και μικρού κόστους πρόσβασης στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Ενέργεια υποστήριξη τόσο των ενεργειακών καλλιεργειών, όσο και της αξιοποίησης της εναπομένουσας βιομάζας από φυτικά και κτηνοτροφικά υπολείμματα, αλλά και αστικών αποβλήτων στην παραγωγή ενέργειας μέσω της αξιοποίησης σύγχρονων τεχνολογιών Βελτίωση της αποδοτικότητας στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τις γεωργοκτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, προς την κατεύθυνση της εξοικονόμηση ενέργειας Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού τομέα, που περιλαμβάνει κατοικία, εμπορικό και βιομηχανικό κτίριο, καθώς και αγροτικές και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Αναβάθμιση των δεξιοτήτων, η ευαισθητοποίηση και η συνεχιζόμενη εκπαίδευση / κατάρτιση, προς την κατεύθυνση της υποστήριξης των παραπάνω παρεμβάσεων. Περιβάλλον / Πρόληψη κινδύνων διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων διαχείριση υδάτων αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών από πλημμύρες ανάδειξη και διασύνδεση αυτών των φυσικών πόρων (φυσικής κληρονομιάς) με την πολιτιστική κληρονομιά και η σύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό αύξηση της ποιότητας ζωής στα αστικά κέντρα μέσω αναπλάσεων, κυκλοφοριακών παρεμβάσεων και μέτρων για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του θορύβου Σχέδια χωροταξικού σχεδιασμού Υποδομές Μεταφορών Ολοκλήρωση των σημαντικών / κύριων μεταφορικών υποδομών της Χώρας, (Ε- 65, ΠΑΘΕ, σιδηροδρομικός άξονας Αθήνα Θεσσαλονίκη). Ολοκλήρωση, αλλά και βελτίωση διαπεριφερειακών και ενδοπεριφερειακών οδικών και σιδηροδρομικών συνδέσεων. Κατασκευή έργων βελτίωσης των λιμενικών εγκαταστάσεων της Περιφέρειας. Συνδέσεις οικιστικών κέντρων και τουριστικών πολιτιστικών περιοχών με το κύριο οδικό δίκτυο και διευρωπαϊκούς άξονες.
Ανθρώπινο δυναμικό Αναβάθμιση προσόντων των εργαζομένων Υποστήριξη δράσεων καταπολέμηση της ανεργίας Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας Σύνδεση της εκπαίδευσης με την τοπική αγορά εργασίας